บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๑๕

หน้าที่ ๓๓๓.

สฏฺิยา จ นยสหสฺเสหิ วิภชิตฺวา ธมฺมํ กเถนฺตสฺส ทีฆายุกานํ เทวานํ าณสนฺตาสสฺส อุปฺปตฺติกาโล เวทิตพฺโพ. อปโร นโย:- สีโห วิย สพฺพญฺุตํ ปตฺโต ตถาคโต, อาสยภูตาย กนกคุหาย นิกฺขมนํ วิย คนฺธกุฏิโต นิกฺขมนกาโล, วิชมฺภนํ วิย ธมฺมสภํ อุปสงฺกมนกาโล, ทิสาวิโลกนํ วิย ปริสาวิโลกนํ, สีหนาทนทนํ วิย ธมฺมเทสนากาโล, โคจราย ปกฺกานํ วิย ปรวาทนิมฺมถนตฺถาย ^๑- คมนํ. อปโร นโย:- สีโห วิย ตถาคโต, หิมวนฺตนิสฺสิตาย กาญฺจนคุหาย นิกฺขมนํ วิย อารมฺมณวเสน นิพฺพานนิสฺสิตาย ผลสมาปตฺติยา วุฏฺานํ, วิชมฺภนํ วิย ปจฺจเวกฺขณาณํ, ทิสาวิโลกนํ วิย เวเนยฺยสตฺตาวิโลกนํ, สีหนาโท วิย สมฺปตฺตาย ปริสาย ธมฺมเทสนา, โคจราย ปกฺกมนํ วิย อสมฺปตฺตานํ เวเนยฺยสตฺตานํ สนฺติกูปสงฺกมนํ เวทิตพฺพํ. ยทาติ ยสฺมึ กาเล. ตถาคโตติ เหฏฺา วุตฺเตหิ อฏฺหิ การเณหิ ตถาคโต. โลเกติ สตฺตโลเก. อุปฺปชฺชตีติ อภินีหารโต ปฏฺาย ยาว โพธิปลฺลงฺกา วา อรหตฺตมคฺคาณา วา อุปฺปชฺชติ นาม, อรหตฺตผเล ปน ปตฺเต อุปฺปนฺโน นาม. อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธติอาทีนิ วิสุทฺธิมคฺเค ^๒- พุทฺธานุสฺสตินิทฺเทเส วิตฺถาริตานิ. อิติ สกฺกาโยติ อยํ สกฺกาโย, เอตฺตโก สกฺกาโย, น อิโต ภิยฺโย สกฺกาโย อตฺถีติ. เอตฺตาวตา สภาวโต สรสโต ปริยนฺตโต ปริจฺเฉทโต ปริวฏุมโต สพฺเพปิ ปญฺจุปาทานกฺขนฺธา ทสฺสิตา โหนฺติ. อิติ สกฺกายสมุทโยติ อยํ สกฺกายสมุทโย นาม. เอตฺตาวตา "อาหารสมุทยา รูปสมุทโย"ติอาทิ สพฺพํ ทสฺสิตํ โหติ. อิติ สกฺกายนิโรโธติ ^๓- อยํ สกฺกายสฺส อตฺถงฺคโม. อิมินาปิ "อาหารนิโรธา รูปนิโรโธ"ติอาทิ สพฺพํ ทสฺสิตํ โหติ. @เชิงอรรถ: ^๑ สี. ปรวาทินิมฺมถนตฺถาย ^๒ วิสุทฺธิ. ๑/๒๕๓ ฉอนุสฺสตินิทฺเทส @^๓ ฉ.ม. อิติ สกฺกายสฺส อตฺถงฺคโมติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๓๔.

วณฺณวนฺโตติ สรีรวณฺเณน วณฺณวนฺโต. ธมฺมเทสนํ สุตฺวาติ ปญฺจสุ ขนฺเธสุ ปณฺณาสลกฺขณปฏิมณฺฑิตํ ตถาคตสฺส ธมฺมเทสนํ สุตฺวา. เยภุยฺเยนาติ อิธ เก เปติ? อริยสาวเก เทเว. เตสํ หิ ขีณาสวตฺตา จิตฺตุตฺตราสภยมตฺตมฺปิ น อุปฺปชฺชติ, สํวิคฺคสฺส โยนิโส ปธาเนน ปตฺตพฺพํ ปตฺตตาย าณสํเวโคปิ. อิตราสํ ปน เทวตานํ "ตาโส เหโส ภิกฺขเว อนิจฺจนฺ"ติ มนสิกโรนฺตานํ ^๑- จิตฺตุตฺตราสภยมฺปิ, พลววิปสฺสนากาเล าณภยมฺปิ อุปฺปชฺชติ. โภติ ธมฺมาลปนมตฺตเมตํ. สกฺกายปริยาปนฺนาติ ปญฺจกฺขนฺธปริยาปนฺนา. อิติ เตสํ สมฺมาสมฺพุทฺเธ วฏฺฏโทสํ ทสฺเสตฺวา ติลกฺขณาหตํ กตฺวา ธมฺมํ เทเสนฺเต าณภยํ นาม โอกฺกมติ. อภิญฺายาติ ชานิตฺวา. ธมฺมจกฺกนฺติ ปฏิเวธาณมฺปิ เทสนาาณมฺปิ. ปฏิเวธาณํ นาม เยน าเณน โพธิปลฺลงฺเก นิสินฺโน จตฺตาริ สจฺจานิ โสฬสหากาเรหิ สทฺธึ ยาว นยสหสฺเสหิ ปฏิวิชฺฌิ. เทสนาาณํ นาม เยน าเณน ติปริวฏฺฏํ ทฺวาทสาการํ ธมฺมจกฺกํ ปวตฺเตสิ. อุภยมฺเปตํ ทสพลสฺส ปุเร ชาตาณเมว. เตสุ ธมฺมเทสนาาณํ คเหตพฺพํ. ตํ ปเนตํ ยาว อฏฺารส- พฺรหฺมโกฏีหิ สทฺธึ อญฺาโกณฺฑญฺตฺเถรสฺส โสตาปตฺติผลํ น อุปฺปชฺชติ, ตาว ปวตฺเตติ นาม. ตสฺมึ อุปฺปนฺเน ปวตฺติตํ นาม โหตีติ เวทิตพฺพํ. อปฺปฏิปุคฺคโลติ สทิสปุคฺคลรหิโต. ยสสฺสิโนติ ปริวารสมฺปนฺโน. ตาทิโนติ ลาภาทีหิ เอกสทิสสฺส.

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๕ หน้า ๓๓๓-๓๓๔. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=15&A=7708&modeTY=1&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=15&A=7708&modeTY=1&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=21&i=33 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=21&A=877 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=21&A=879 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=21&A=879 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๐ http://84000.org/tipitaka/read/?index_21