บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๑๗

หน้าที่ ๒๒๕.

ตสฺสตฺโถ:- ยฺวายํ "สุขิโน วา เขมิโน วา โหนฺตู"ติอาทึ กตฺวา ยาว "เอตํ สตึ อธิฏฺเฐยฺยา"ติ วณฺณิโต เมตฺตาวิหาโร, เอตํ จตูสุ ทิพฺพพฺรหฺมอริยอิริยาปถวิหาเรสุ นิทฺโทสตฺตา อตฺตโนปิ ปเรสมฺปิ อตฺถกรณตฺตา จ อิธ อริยสฺส ธมฺมวินเย พฺรหฺมวิหารมาหุ เสฏฺฐวิหารมาหูติ, ยโต สตตํ สมิตํ อพฺโพกิณฺณํ ติฏฺฐํ จรํ นิสินฺโน วา สยาโน วา ยาวตาสฺส วิคตมิทฺโธ, เอตํ สตึ อธิฏฺเฐยฺยาติ. ทสมคาถาวณฺณนา [๑๐] เอวํ ภควา เตสํ ภิกฺขูนํ นานปฺปการโต เมตฺตาภาวนํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ ยสฺมา เมตฺตา สตฺตารมฺมณตฺตา อตฺตทิฏฺฐิยา อาสนฺนา โหติ, ตสฺมา ทิฏฺฐิคหณนิเสธนมุเขน เตสํ ภิกฺขูนํ ตเทว เมตฺตชฺฌานํ ^๑- ปาทกํ กตฺวา อริยภูมิปฺปตฺตึ ทสฺเสนฺโต อาห "ทิฏฺฐิญฺจ อนุปคมฺมา"ติ อิมาย คาถาย เทสนํ สมาเปติ. ^๒- ตสฺสตฺโถ:- ยฺวายํ "พฺรหฺมเมตํ วิหารํ อิธมาหู"ติ สํวณฺณิโต เมตฺตชฺฌานวิหาโร, ตโต วุฏฺฐาย เย ตตฺถ วิตกฺกวิจาราทโย ธมฺมา, เต เตสญฺจ ววตฺถาทิอนุสาเรน รูปธมฺเม ปริคฺคเหตฺวา อรูปธมฺเม ^๓- ปริคฺคเหตฺวา ^๓- อิมินา นามรูปปริจฺเฉเทน "สุทฺธสงฺขารปุญฺโชยํ นยิธ สตฺตูปลพฺภตี"ติ ^๔- เอวํ ทิฏฺฐิญฺจ อนุปคมฺม อนุปุพฺเพน โลกุตฺตรสีเลน สีลวา หุตฺวา โลกุตฺตรสีลสมฺปยุตฺเตเนว โสตาปตฺติมคฺคสมฺมาทิฏฺฐิสญฺญิเตน ทสฺสเนน สมฺปนฺโน ตโต ปรํ โย จายํ ^๕- วตฺถุกาเมสุ เคโธ กิเลสกาโม อปฺปหีโน โหติ, ตมฺปิ สกทาคามิอนาคามิมคฺเคหิ จ ตนุภาเวน ^๖- อนวเสสปฺปหาเนน จ กาเมสุ เคธํ วิเนยฺย วินยิตฺวา วูปสเมตฺวา น หิ ชาตุ คพฺภเสยฺยํ ปุนเรติ เอกํเสเนว ปุน คพฺภเสยฺยํ น เอติ, สุทฺธาวาเสสุ นิพฺพตฺติตฺวา ตตฺเถว อรหตฺตํ ปาปุณิตฺวา ปรินิพฺพาตีติ. เอวํ ภควา เทสนํ สมาเปตฺวา เต ภิกฺขู อาห "คจฺฉถ ภิกฺขเว ตสฺมึเยว วนสณฺเฑ วิหรถ, อิมญฺจ สุตฺตํ มาสสฺส อฏฺฐสุ ธมฺมสฺสวนทิวเสสุ @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. เมตฺตาฌานํ ^๒ ฉ.ม., อิ. สมาเปสิ ^๓-๓ ฉ.ม., อิ. อยํ ปาฐา น ทิสฺสนฺติ @^๔ สํ. สคา. ๑๕/๑๗๑/๑๖๓ วชิราสุตฺต ^๕ ฉ.ม., อิ. โย ปายํ ^๖ สี.,อิ. ปตนุภาเวน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๒๖.

คณฺฑึ อาโกเฏตฺวา อุสฺสาเรถ, ธมฺมกถํ กโรถ สากจฺฉถ อนุโมทถ, อิทเมว กมฺมฏฺฐานํ อาเสวถ ภาเวถ พหุลีกโรถ, เตปิ โว อมนุสฺสา ตํ เภรวารมฺมณํ น ทสฺเสสฺสนฺติ, อญฺญทตฺถุ อตฺถกามา หิตกามา ภวิสฺสนฺตี"ติ. เต "สาธู"ติ ภควโต ปฏิสุณิตฺวา อุฏฺฐายาสนา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา ตตฺเถว คนฺตฺวา ตถา อกํสุ. เทวตาโย จ "ภทฺทนฺตา อมฺหากํ อตฺถกามา หิตกามา"ติ ปีติโสมนสฺสชาตา หุตฺวา สยเมว เสนาสนํ สมฺมชฺชนฺติ, อุณฺโหทกํ ปฏิยาเทนฺติ, ตเมว เมตฺตํ ภาเวตฺวา ตเมว ปาทกํ กตฺวา วิปสฺสนํ อารภิตฺวา สพฺเพ ตสฺมึเยว อนฺโตเตมาเส อคฺคผลํ อรหตฺตํ ปาปุณิตฺวา มหาปวารณาย วิสุทฺธิปวารณํ ปวาเรสุนฺติ. เอวญฺหิ ^๑- อตฺถกุสเลน ตถาคเตน ธมฺมิสฺสเรน กถิตํ กรณียมตฺถํ. กตฺวานุภุยฺย ปรมํ หทยสฺส สนฺตึ สนฺตํ ปทํ อภิสเมนฺติ สมตฺตปญฺญา. ตสฺมาหิ ตํ อมตมพฺภูตมริยกนฺตํ สนฺตํ ปทํ อภิสเมจฺจ วิหริตุกาโม. วิญฺญู ชโน วิมลสีลสมาธิปญฺญาเภทํ กเรยฺย สตตํ กรณียมตฺถนฺติ. ปรมตฺถโชติกาย ขุทฺทกปาฐฏฺฐกถาย เมตฺตสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. --------- นิคมนกถา เอตฺตาวตา จ ยํ วุตฺตํ:- อุตฺตมํ วนฺทเนยฺยานํ วนฺทิตฺวา รตนตฺตยํ ขุทฺทกานํ กริสฺสามิ เกสญฺจิ อตฺถวณฺณนนฺติ. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. เอวมฺปิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๒๗.

ตตฺถ สรณสิกฺขาปททฺวตฺตึสาการกุมารปญฺหมงฺคลสุตฺตรตนสุตฺตติโรกุฑฺฑสุตฺต- นิธิกณฺฑสุตฺตเมตฺตสุตฺตวเสน นวปฺปเภทสฺส ขุทฺทกปาฐสฺส ตาว อตฺถวณฺณนา กตา โหติ. เตเนตํ วุจฺจติ:- อิทํ ^๑- ขุทฺทกปาฐสฺส กโรนฺเตนตฺถวณฺณนํ สทฺธมฺมฏฺฐิติกาเมน ยมฺปตฺตํ กุสลํ มยา. ตสฺสานุภาวโต ขิปฺปํ ธมฺเม อริยปฺปเวทิเต วุฑฺฒึ วิรุฬฺหึ เวปุลฺลํ ปาปุณาตุ อยํ ชโนติ. ปรมวิสุทฺธิสทฺธาพุทฺธิวิริยคุณปฏิมณฺฑิเตน สีลาจารชฺชวมทฺทวาทิคุณ- สมุทยสมุทิเตน สกสมยสมยนฺตรคหณชฺโฌคาหณสมตฺเถน ปญฺญาเวยฺยตฺติยสมนฺนาคเตน ติปิฏกปริยตฺติธมฺมปฺปเภเท สาฏฺฐกเถ สตฺถุ สาสเน อปฺปฏิหตญาณปฺปภาเวน มหาเวยฺยากรเณน กรณสมฺปตฺติชนิตสุขวินิคฺคตมธุโรฬารวจนลาวณฺณยุตฺเตน ยุตฺตมุตฺตวาทินา วาทิวเรน มหากวินา ฉฬภิญฺญาปฏิสมฺภิทาทิปฺปเภทคุณปฏิมณฺฑิเต อุตฺตริมนุสฺสธมฺเม สุปฺปติฏฺฐิตพุทฺธีนํ เถรวํสปฺปทีปานํ เถรานํ มหาวิหารวาสีนํ วํสาลงฺการภูเตน วิปุลวิสุทฺธพุทฺธินา พุทฺธโฆโสติ ครูหิ คหิตนามเธยฺเยน เถเรน กตา อยํ ปรมตฺถโชติกา นาม ขุทฺทกปาฐวณฺณนา:- ตาว ติฏฺฐตุ โลกสฺมึ โลกนิตฺถรเณสินํ ทสฺเสนฺตี กุลปุตฺตานํ นยํ สีลาทิวิสุทฺธิยา. ยาว พุทฺโธติ นามมฺปิ สุทฺธจิตฺตสฺส ตาทิโน โลกมฺหิ โลกเชฏฺฐสฺส ปวตฺตติ มเหสิโนติ. ปรมตฺถโชติกาย ขุทฺทกปาฐฏฺฐกถาย ขุทฺทกปาฐวณฺณนา นิฏฺฐิตา. -------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๗ หน้า ๒๒๕-๒๒๗. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=17&A=5949&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=17&A=5949&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=10 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=237 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=243 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=243 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25