บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๕๓

หน้าที่ ๓๕๐.

[๕๕๓] จตุตฺถผลนิทฺเทเส อญฺญาตาวินฺทฺริยนฺติ อญฺญาตาวิโน จตูสุ สจฺเจสุ นิฏฺฐิตญาณกิจฺจสฺส อินฺทฺริยํ, อญฺญาตาวีนํ วา จตูสุ สจฺเจสุ นิฏฺฐิตกิจฺจานํ จตฺตาริ สจฺจานิ ญตฺวา ปฏิวิชฺฌิตฺวา ฐิตานํ ธมฺมานํ อพฺภนฺตเร อินฺทตฺตสาธเนน อินฺทฺริยํ. [๕๕๕] นิทฺเทสวาเรปิสฺส อญฺญาตาวีนนฺติ อาชานิตฺวา ฐิตานํ. ธมฺมานนฺติ สมฺปยุตฺตธมฺมานํ อพฺภนฺตเร. อญฺญาติ อาชานนา. ปญฺญา ปชานนาติอาทีนิ วุตฺตตฺถาเนว. มคฺคงฺคํ มคฺคปริยาปนฺนนฺติ ผลมคฺคสฺส องฺคํ ผลมคฺเค จ ปริยาปนฺนนฺติ อตฺโถ. อปิเจตฺถ อิทํ ปกิณฺณกํ:- เอกํ อินฺทฺริยํ เอกํ ฐานํ คจฺฉติ, เอกํ ฉฏฺฐานานิ คจฺฉติ, เอกํ เอกฏฺฐานํ คจฺฉติ. เอกํ หิ อนญฺญาตญฺญสฺสามีตินฺทฺริยํ เอกฏฺฐานํ คจฺฉติ โสตาปตฺติมคฺคํ. เอกํ อญฺญินฺทฺริยํ เหฏฺฐา ตีณิ ผลานิ, อุปริ ตโย มคฺคาติ ^๑- ฉฏฺฐานานิ คจฺฉติ. เอกํ อญฺญาตาวินฺทฺริยํ เอกฏฺฐานํ คจฺฉติ อรหตฺตผลํ. สพฺเพสุปิ มคฺคผเลสุ อตฺถโต อฏฺฐ อฏฺฐ อินฺทฺริยานีติ จตุสฏฺฐี โลกุตฺตรอินฺทฺริยานิ กถิตานิ. ปาลิโต ปน นว นว กตฺวา ทฺวาสตฺตติ โหนฺติ. มคฺเค "มคฺคงฺคนฺ"ติ วุตฺตํ, ผเลปิ มคฺคงฺคํ. มคฺเค "โพชฺฌงฺโค"ติ วุตฺโต, ผเลปิ โพชฺฌงฺโค. มคฺคกฺขเณ "อารติ วิรตี"ติ วุตฺตา, ผลกฺขเณปิ "อารติ วิรตี"ติ. ตตฺถ มคฺโค มคฺคภาเวเนว มคฺโค, ผลํ ปน มคฺคํ อุปาทาย มคฺโค นาม, "ผลงฺคํ ผลปริยาปนฺนนฺ"ติ วตฺตุมฺปิ วฏฺฏติ. มคฺเค พุชฺฌนกสฺส องฺโคติ สมฺโพชฺฌงฺโค, ผเล พุทฺธสฺส องฺโคติ สมฺโพชฺฌงฺโค. มคฺเค อารมณวิรมณวเสเนว อารติ วิรติ, ผเล ปน อารติวิรติวเสนาติ. โลกุตฺตรวิปากกถา นิฏฺฐิตา. -------------- @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. มคฺเคติ

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๓ หน้า ๓๕๐. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=53&A=8724&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=53&A=8724&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=34&i=422 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=34&A=3395 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=34&A=2942 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=34&A=2942 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๔ http://84000.org/tipitaka/read/?index_34