|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
 |
| |
    
ท่านทำปุจฉาวิสัชนารวมเป็นอันเดียว เพราะมีความสัมพันธ์กันเป็นลำดับแห่งญาณ ๕ เหล่านั้น. บทว่า อภิญฺญาตา โหนฺติ - เป็นผู้รู้แจ้งธรรมแล้ว คือ เป็นผู้รู้ด้วยดี ด้วยสามารถรู้ลักษณะแห่งสภาวธรรม. บทว่า ญาตา โหนฺติ - เป็นอันรู้ธรรมแล้ว คือ ชื่อว่าเป็นอันรู้แล้ว เพราะรู้ตามสภาพ ด้วยสามารถแห่งญาตปริญญา. เป็นอันรู้ธรรมเหล่านั้นแล้วด้วยญาณใด. ชื่อว่าญาณ เพราะอรรถว่ารู้ญาณนั้น. พึงทราบการเชื่อมว่า ชื่อว่าปัญญา เพราะอรรถว่ารู้ชัด. โดยนัยแม้นี้พึงประกอบแม้ญาณที่เหลือ. บทว่า ปริญฺญาตา โหนฺติ - เป็นอันกำหนดรู้แล้ว คือเป็นอันรู้โดยรอบด้วยสามารถแห่งสามัญลักษณะ. บทว่า ตีริตา โหนฺติ - เป็นอันพิจารณาแล้ว คือเข้าไปกำหนดให้ถึงพร้อมด้วยความเป็นของไม่เที่ยงเป็นต้นด้วยสามารถแห่งตีรณปริญญา. บทว่า ปหีนา โหนฺติ - เป็นอันละได้แล้ว คือเป็นอันละนิจสัญญาเป็นต้นด้วยอนิจจานุปัสสนาญาณเป็นต้นตั้งแต่ภังคานุปัสสนาญาณ. บทว่า ปริจฺจตฺตา โหนฺติ - เป็นอันสละแล้ว คือเป็นอันทอดทิ้งด้วยสามารถแห่งการละนั่นเอง. บทว่า ภาวิตา โหนฺติ - เป็นอันเจริญแล้ว คือเป็นอันเจริญแล้วและอบรมแล้ว. บทว่า เอกรสา โหนฺติ - มีรสเป็นอันเดียวกัน คือมีกิจอย่างเดียวกันด้วยการให้สำเร็จกิจของตน และด้วยการละฝ่ายตรงกันข้าม. หรือมีรสเป็นอันเดียวกันด้วยวิมุตติรส ด้วยการพ้นจากธรรมเป็นฝ่ายข้าศึก. บทว่า สจฺฉิกตา โหนฺติ - เป็นอันทำให้แจ้งแล้ว คือเป็นอันทำให้ประจักษ์ว่าผลธรรม ด้วยสามารถการได้นิพพานธรรมด้วยสามารถการแทงตลอด. บทว่า ผสฺสิตา โหนฺติ - เป็นอันถูกต้องแล้ว คือเป็นอันถูกต้อง คือได้รับผลด้วยการถูกต้อง ด้วยการได้และด้วยการถูกต้องด้วยการแทงตลอด. ท่านกล่าวญาณ ๕ เหล่านี้ ด้วยสามารถสุตมยญาณแล้วในหนหลัง. ในที่นี้ ท่าน จบอรรถกถาญาณปัญจกนิทเทส ----------------------------------------------------- .. อรรถกถา ขุททกนิกาย ปฏิสัมภิทามรรค มหาวรรค ๑. ญาณกถา ญาณปัญจกนิทเทส จบ. |