ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
previous bookno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 23 : PALI ROMAN Dha.A.6 atta-kodhavagga

page1.

12. Attavaggavannana ----------------- 1. Bodhirajakumaravatthu. (127) "attananceti imam dhammadesanam sattha bhesakalavane viharanto bodhirajakumaram arabbha kathesi. So kira pathavitale annehi pasadehi asadisarupam akase uppatamanam viya kokanadannama pasadam karetva vaddhakim pucchi "kim taya annatthapi evarupo pasado katapubbo, udahu pathamasippameva te idanti. "pathamasippameva devati vutte, so cintesi "sace ayam annassapi evarupam pasadam karissati, ayam pasado anacchariyo bhavissati; imam maya maretum va hatthapade vassa chinditum akkhini va uppatetum vattati, evam annassa pasadam na karissatiti. So tamattham attano piyasahayakassa sanjivakaputtassa manavakassa kathesi. So cintesi "nissamsayam esa vaddhakim nasessati, anaggho sippiyo, mayi sante ma nassatu, sannamassa dassamiti. So tam upasankamitva "pasade te kammam nitthitam noti pucchitva, "nitthitanti vutte, "rajakumaro tam nasetukamo, tasma attanam rakkheyyasiti aha. Vaddhaki "bhaddakante sami katam mama arocentena, ahamettha kattabbam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page2.

Janissamiti vatva, "kim samma amhakam pasade te kammam nitthitanti rajakumarena puttho, "na tava deva nitthitam, bahum avasitthanti aha. "kim kammam nama avasitthanti. "paccha deva acikkhissami, daruni tava aharapethati. "kim daruni namati. "nissarani sukkhadaruni devati. So aharapetva adasi. Atha nam aha "deva ito patthaya mama santikam nagantabbam, sukhumakammam karontassa hi annena saddhim sallape sati 1- vikkhepo hoti, aharavelaya pana me bhariyava aharam aharissatiti. Rajakumaro "sadhuti patissuni. Sopi ekasmim gabbhe nisiditva tani daruni tacchetva attano puttadarassa antonisidanayoggam garulasakunam katva aharavelaya [pana] bhariyam aha "gehe vijjamanakam sabbam vikkinitva hirannasuvannam ganhahiti. Rajakumaropi vaddhakissa anikkhamanatthaya geham parikkhipapetva arakkham thapesi. Vaddhakipi sakunassa nitthitakale "ajja sabbepi darake gahetva agaccheyyasiti bhariyam vatva bhuttapataraso puttadaram sakunassa kucchiyam nisidapetva vatapanena nikkhamitva palayi. So tesam "deva vaddhaki palayatiti kandantanamyeva gantva himavante otaritva ekam nagaram mapetva tattha katthavahanaraja nama jato. Rajakumaropi "pasadamaham karissamiti sattharam nimantetva pasade catujjatikagandhehi paribhandam katva pathamaummarato patthaya @Footnote: 1. Si. Yu. kathasallapantassa me.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page3.

Celapatikam patthari. So kira aputtako, tasma "sacaham puttam va dhitaram va lacchami, sattha imam akkamissatiti cintetva patthari. So satthari agate sattharam pancappatitthitena vanditva pattam gahetva "pavisatha bhanteti aha. Sattha na pavisi. So dutiyampi tatiyampi yaci. Sattha appavisitvava anandattheram olokesi. Thero olokitasannayeva vatthanam anakkamanabhavam natva "samhara rajakumara dussani, na bhagava celapatikam akkamissati, pacchimam janatam tathagato oloketiti dussani samharapesi. So dussani samharitva sattharam anto pavesetva yagukhajjakena santappetva ekamantam nisinno vanditva aha "aham bhante tumhakam upatthako tikkhattum saranam gato: kucchigato ca kiramhi ekavaram saranam gato, dutiyampi tarunadarakakale, tatiyampi vinnubhavam pattakale; tassa me kasma celapatikam na akkamitthati. "kim pana tvam kumara cintetva celapatikam atthariti. "sace puttam va dhitaram va lacchami, sattha me celapatikam akkamissatiti idam cintetva bhanteti. "tenaham kumara na akkaminti. "kim panaham bhante puttam va dhitaram va neva lacchamiti. "ama kumarati. "kimkarana bhanteti. "purimattabhave jayaya saddhim pamadam apannattati. "kismim kale bhanteti. Athassa sattha atitam aharitva dassesi: "atite kira anekasata manussa mahatiya navaya samuddam pakkhandimsu. Nava samuddamajjhe bhijji. Dve jayapatika ekam phalakam gahetva antaradipakam pavisimsu. Sesa sabbe tattheva marimsu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page4.

Tasmim kho pana dipake mahasakunasangho vasati. Te annam khaditabbakam adisva chatajjhatta sakunandakani angare pacitva khadimsu, tesu appahontesu, sakunacchape gahetva pacitva khadimsu, tesu appahontesu, sakune gahetva khadimsu, evam pathamavayepi majjhimavayepi pacchimavayepi khadimsuyeva, ekasmimpi vaye appamadam napajjimsu. Ekopi ca nesam appamadam napajji. Sattha idantassa pubbakammam dassetva "sace hi tvam kumara tada ekasmimpi vaye bhariyaya saddhim appamadam apajjissa, ekasmimpi vaye putto va dhita va uppajjeyya; sace pana vo ekopi appamatto abhavissa, tam paticca putto va dhita va uppajjissa; kumara attanam hi piyam mannamanena tisupi vayesu appamattena atta rakkhitabbo, evam asakkontena ekavayepi rakkhitabboyevati vatva gathamaha "attanance piyam janna rakkheyya nam surakkhitam tinnamannataram yamam patijaggeyya panditoti. Tattha "yamanti: sattha attano dhammissarataya ceva desanakusalataya ca idha tinnam vayanam annataram vayam yamanti katva dasseti. Tasma evamettha attho veditabbo "sace attanam piyam janeyya, rakkheyya nam surakkhitam; yatha so surakkhito hoti, evantam rakkheyya. Tattha, sace gihi samano `attanam rakkhissamiti upari pasadatale susamvutam gabbham pavisitva sampannarakkho hutva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page5.

Vasantopi; pabbajito hutva susamvute pidahitadvaravatapane lene viharantopi attanam na rakkhatiyeva. Gihi samano pana yathabalam danasiladini punnani karonto, pabbajito va pana vattappativattapariyattimanasikaresu ussukkam apajjanto attanam rakkhati nama. Evam tisu vayesu asakkonto annatarasmimpi vaye panditapuriso attanam patijaggatiyeva. Sace hi gihibhuto pathamavaye khiddapasutataya kusalam katum na sakkoti. Majjhimavaye appamattena hutva kusalam katabbam. Sace majjhimavaye puttadaram posento kusalam katum na sakkoti, pacchimavaye katabbameva. Evampi tena atta patijaggito va hoti. Evam akarontassa pana atta piyo nama na hoti, apayaparayanameva nam karoti. Sace pana pabbajito pathamavaye sajjhayam karonto dharento vacento vattappativattam karonto pamadam apajjati, majjhimavaye appamattena samanadhammo katabbo. Sace pana pathamavaye uggahitapariyattiya atthakathavinicchayam karananca pucchanto majjhimavaye pamadam apajjati, pacchimavaye appamattena samanadhammo katabbo. Evampi tena atta patijaggitova hoti. Evam akarontassa pana atta piyo nama na hoti, pacchanutapeneva nam tapetiti. Desanavasane bodhirajakumaro sotapattiphale patitthahi. Sampattaparisayapi satthika dhammadesana ahositi. Bodhirajakumaravatthu. -----------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page6.

2. Upanandasakyaputtavatthu. (128) "attanameva pathamanti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto upanandam sakyaputtam arabbha kathesi. So kira thero dhammakatham kathetum cheko. Tassa appicchatadip- patisamyuttam dhammakatham sutva bahu bhikkhu tam civarehi pujetva dhutangani samadayimsu. Tehi vissatthaparikkhare soeva ganhi. So ekasmim antovasse upakkatthe janapadam agamasi. Atha nam ekasmim vihare daharasamanera dhammakathikappemena "bhante idha vassam upethati vadimsu. "idha kittakam vassavasikam labbhatiti pucchitava, tehi "ekeko satakoti vutte, tattha upahana thapetva annam viharam agamasi, dutiyam viharam gantva "idha kim labbhatiti pucchitva, "dve satakati vutte, kattarayatthim thapesi; tatiyam viharam gantva "idha kim labbhatiti pucchitva, "tayo satakati vutte, udakatumbam thapesi; catuttham viharam gantva "idha kim labbhatiti pucchitva, "cattaro satakati vutte, "sadhu idha vasissamiti tattha vassam upagantva gahatthananceva bhikkhunanca dhammakatham kathesi. Te nam bahuhi vatthehi ceva civarehi ca pujesum. So vutthavasso itaresupi viharesu sasanam pesetva "maya parikkharassa thapitatta vassavasikam laddhabbam, tam me pahinantuti sabbam aharapetva yanakam puretva payasi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page7.

Athekasmim vihare dve daharabhikkhu dve satake ekanca kambalam labhitva "tuyham sataka hontu, mayham kambaloti bhajetum asakkonta maggasamipe nisiditva vivadanti. Te tam [theram] agacchantam disva "bhante tumhe no bhajetva dethati vadimsu. "tumheyeva bhajethati. "na sakkoma bhante, tumhe no bhajetva dethati. "mama vacane thassathati. "ama thassamati. "tenahi sadhuti so tesam dve satake datva "ayam dhammakatham kathentanam amhakam parupanam hotuti 1- mahagghakambalam 2- adaya pakkami. Daharabhikkhu vippatisarino hutva satthu santikam gantva tamattham arocesum. Sattha "na bhikkhave idanevesa tumhakam santakam gahetva tumhe vippatisarino karoti, pubbepi akasiyevati vatva atitam ahari: "atitasmim hi "anutiracari ca gambhiracari cati dve udda mahantam rohitamaccham labhitva "mayham sisam hotu, tava nangutthanti vivadapanna bhajetum asakkonta ekam sigalam disva ahamsu "matula imam no bhajetva dehiti. "aham ranna vinicchayatthane thapito, tattha ciram nisiditva janghaviharatthaya agatomhi, idani me okaso natthiti. "matula ma evam karotha, bhajetvaeva no dethati. "mama vacane thassathati. "thassama matulati. "tenahi sadhuti so sisam chinditva ekamante akasi, nanguttham ekamante; katva ca pana "tata yena vo anutire caritam, so @Footnote: 1. Si. Yu. parupanaraho' ti. Ma. parupanaraho' ti. @2. Ma. mahaggham kambalam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page8.

Nanguttham ganhatu; yena gambhire caritam, tassa sisam hotu; ayam pana majjhimo khando mama vinicchayadhamme thitassa bhavissatiti te sannapento "anutiracarino nanguttham, sisam gambhiracarino, athayam majjhimo khando dhammatthassa bhavissatiti 1- imam gatham vatva majjhimakhandam adaya pakkami. Tepi vippatisarino tam oloketva atthamsu. Sattha imam atitam dassetva "evamesa atitepi tumhe vippatisarino akasiyevati te bhikkhu sannapetva upanandam garahanto "bhikkhave param ovadantena nama pathamameva atta patirupe patitthapetabboti vatva imam gathamaha "attanameva pathamam patirupe nivesaye, athannamanusaseyya, na kilisseyya panditoti. Tattha "patirupe nivesayeti: anucchavike gune patitthapeyya. Idam vuttam hoti "yo appicchatadigunehi va ariyavamsappatipadadihi va param anusasitukamo, so attanameva pathamam tasmim gune patitthapeyya; evam patitthapetva athannam tehi gunehi anusaseyya. Attanam hi tattha anivesetva kevalam parameva anusasamano parato nindam labhitva kilissati nama. Tattha attanam nivesetva anusasamano parato pasamsam labhati; tasma na kilissati nama. Evam karonto @Footnote: 1. khu. ja. sattaka. 27/216 tadatthakatha. 5/137.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page9.

Pandito na kilisseyyati. Desanavasane te dve bhikkhu sotapattiphale patitthahimsu. Mahajanassapi satthika desana ahositi. Upanandasakyaputtavatthu. ------------ 3. Padhanikatissattheravatthu. (129) "attananceti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto padhanikatissattheram arabbha kathesi. So kira satthu santike kammatthanam gahetva pancasate bhikkhu adaya aranne vassam upagantva "avuso dharamanakabuddhassa vo santike kammatthanam gahitam, appamatta samanadhammam karothati ovaditva sayam gantva nipajjitva supati. Te bhikkhu pathamayame cankamitva majjhimayame viharam pavisanti. So niddayitva pabuddhakale tesam santikam gantva "kim tumhe `nipajjitva niddayissamati agata? sigham nikkhamitva samanadhammam karothati vatva sayam gantva tatheva supati. Itare majjhimayame bahi cankamitva pacchimayame viharam pavisanti. So punapi pabujjhitva tesam santikam gantva te vihara niharitva sayam puna gantva supateva. Tasmim niccakalam evam karonte, te bhikkhu sajjhayam va

--------------------------------------------------------------------------------------------- page10.

Kammatthanam va manasikatum nasakkhimsu. Cittam annathattam agamasi. Te "amhakam acariyo ativiya araddhaviriyo, parigganhissama nanti parigganhanta tassa kiriyam disva "natthamhavuso, acariyo no tuccharavam ravatiti vadimsu. Tesam ativiya kilamantanam ekabhikkhupi visesam nibbattetum nasakkhi. Te vutthavassa satthu santikam gantva satthara katappatisanthara "kim bhikkhave appamatta hutva samanadhammam karitthati pucchita tamattham arocesum. Sattha "na bhikkhave idaneva, pubbepesa tumhakam antarayamakasiyevati vatva tehi yacito "amatapitusamvaddho anacariyakule vasam nayam kalamakalam va abhijanati kukkutoti imam akalaravakukkutajatakam 1- vittharetva "bhikkhave param ovadantena nama atta sudanto katabbo, evam ovadanto hi sudanto hutva dameti namati vatva imam gathamaha "attanance tatha kayira, yathannamanusasati, sudanto vata dametha, atta hi kira duddamoti. Tassattho "yatha bhikkhu `pathamayamadisu cankamitabbantivatva param ovadati, sayam cankamanadini adhitthahanto attanance tatha kayira, yathannamanusasati. Evam sante sudanto vata damethati: yena gunena param anusasati tena attana sudanto hutva dameyya. @Footnote: 1. khu. ja. eka. 27/38. tadatthakatha. 2/302.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page11.

Atta hi kira duddamoti; ayam hi atta nama duddamo. Tasma yatha so sudanto hoti, tatha dametabboti. Desanavasane pancasatapi te bhikkhu arahattam papunimsuti. Padhanikatissattheravatthu. --------------- 4. Kumarakassapattheramatuvatthu. (130) "atta hi attano nathoti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto kumarakassapattherassa mataram arabbha kathesi. Sa kira rajagahanagare setthidhita vinnutam pattakalato patthaya pabbajjam yaci, punappunam yacamanapi matapitunam santika pabbajjam alabhitva vayappatta patikulam gantva patidevata hutva agaram ajjhavasi. Athassa na cirasseva kucchismim gabbho patitthahi. Sa panassa patitthitabhavam ajanitvava samikam aradhetva pabbajjam yaci. Atha nam so mahantena sakkarena bhikkhuniupassayam netva ajananto devadattapakkhikanam bhikkhuninam santike pabbajesi. Aparena samayena tassa gabbhinibhavam natva tahi "kim idanti puttha 1- "naham ayye janami `kimetam,' silam pana me arogamevati [aha]. Bhikkhuniyo tam devadattassa santikam netva "ayam bhikkhuni @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. vutta.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page12.

Saddhaya pabbajita, imissa mayam gabbhassa patitthitakalam na janama; kimdani karomati pucchimsu. Devadatto "ma mayham ovadakarikanam bhikkhuninam ayaso uppajjatuti ettakameva cintetva "uppabbajetha nanti aha. Tam sutva sa dahara "ma mam ayye nasetha, naham devadattam uddissa pabbajita, etha mam satthu santikam jetavanam nethati. Ta tam adaya jetavanam gantva satthu arocesum. Sattha "tassa gihikale gabbho patitthitoti janantopi paravadamocanattham rajanam pasenadikosalam mahaanathapindikam cullaanathapindikam visakham upasikam annani ca mahakulani pakkosapetva upalittheram anapesi "gaccha, imissa daharaya [bhikkhuniya] catupparisamajjhe kammam sodhehiti. Thero ranno purato visakham pakkosapetva tam adhikaranam paticchapesi. Sa sanippakaram parikkhipapetva antosaniyam tassa hatthapadanabhiudarapariyosanani oloketva masadivase manetva "gihibhave 1- imaya gabbho laddhoti natva therassa tamattham arocesi. Athassa thero parisamajjhe parisuddhabhavam patitthapesi. Sa aparena samayena padumuttarabuddhapadamule patitthitappatthanam 2- mahanubhavam puttam vijayi. Athekadivasam raja bhikkhuniupassayasamipe gacchanto darakasaddam sutva "kim idanti pucchitva, "deva etissa bhikkhuniya putto jato, tassesa saddoti vutte, tam kumaram attano gharam netva @Footnote: 1. "gihikaleti bhavitabbam. 2. Si. Ma. Yu. patthitapatthanam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page13.

Dhatinam adasi. Namaggahanadivase cassa "kassapoti namam katva kumarapariharena vaddhitatta "kumarakassapoti sanjanimsu. So kilamandale darake paharitva, "nimmatapitikenamha pahatati vutte, rajanam upasankamitva "deva mam `nimmatapitikoti vadanti, mataram me acikkhathati pucchitva, ranna dhatiyo dassetva "ima te mataroti vutte, "na ettaka mama mataro, ekaya me matara bhavitabbam, tam me acikkhathati aha. Raja "na sakka imam vancetunti cintetva "tata tava mata bhikkhuni, tvam maya bhikkhuniupassaya anitoti. So tavatakeneva samuppannasamvego hutva "tata pabbajetha manti aha. Raja "sadhu tatati tam mahantena sakkarena satthu santike pabbajesi. So laddhupasampado "kumarakassapattheroti pannayi. So satthu santike kammatthanam gahetva arannam pavisitva vayamitva visesam nibbattetum asakkonto "puna kammatthanam visesetva gahessamiti satthu santikam agantva andhavane vihasi. Atha nam kassapabuddhakale ekato samanadhammam katva anagamiphalam patva brahmaloke nibbattabhikkhu brahmalokato agantva pannarasa panhe pucchitva "ime panhe thapetva sattharam anno byakatum samattho natthi, gaccha, satthu santike imesam attham ugganhati uyyojesi. So tatha katva panhavissajjanavasane arahattam papuni.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page14.

Tassa pana nikkhantadivasato patthaya dvadasa vassani matu bhikkhuniya akkhihi assuni pavattayimsu. Sa puttaviyogadukkhita assutinteneva mukhena bhikkhaya caramana antaravithiyam theram disvava "putta puttati viravanti tam ganhitum upadhavamana pavattitva pati. Sa thanehi khiram muncantehi utthahitva allacivara gantva theram ganhi. So cintesi "sacayam mama santika madhuravacanam labhissati, vinassissati; thaddhameva katva imaya saddhim sallapissamiti. Atha nam aha "kim karonti vicarasi? sinehamattampi chinditum na Sakkositi. Sa "aho kakkhala 1- therassa kathati cintetva "kim vadesi tatati vatva punapi tatheva vutta cintesi "aham imassa karana dvadasa vassani assuni nivaretum 2- na sakkomi, ayam pana me thaddhahadayo, kim me iminati puttasineham chinditva tamdivasameva arahattam papuni. Aparena samayena dhammasabhayam katham samutthapesum "avuso devadattena evam upanissayasampanno kumarakassapo ca theri ca nasita, sattha pana tesam patittha jato: aho buddha nama lokanukampakati. Sattha agantva "kaya nuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati pucchitva, "imaya namati vutte, "na bhikkhave idaneva aham imesam paccayo ca patittha ca jato, pubbepi tesam aham patittha ahosimyevati vatva @Footnote: 1. Si. Yu. `kakkhalati natthi. 2. Si. Yu. dharetum. Ma. sandharetum.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page15.

"nigrodhameva seveyya na sakhamupasamvase; nigrodhasmim matam seyyo, yance sakhasmi jivitanti imam nigrodhajatakam 1- vittharena kathetva "tada sakhamigo devadatto ahosi, parisapissa devadattaparisava, varappatta migadhenu theri ahosi, putto kumarakassapo, gabbhinimigiya jivitam pariccajitva gato nigrodhamigaraja pana ahamevati jatakam samodhanetva puttasineham chinditva theriya attanava attano patitthanakatabhavam pakasento "bhikkhave yasma parassa attani thitena saggaparayanena va maggaparayanena va bhavitum na sakka, tasma attava attano natho, kim paro karissatiti vatva imam gathamaha "atta hi attano natho, ko hi natho paro siya; attana hi sudantena natham labhati dullabhanti. Tattha "nathoti: patittha. Idam vuttam hoti "yasma attani thitena attana sampannena kusalam katva saggam va papunitum maggam va bhavetum phalam va sacchikatum sakka, tasma hi atta va attano patittha siya. Paro ko nama kassa patittha siya? attanaeva hi sudantena nibbisevanena arahattaphalasankhatam dullabham natham labhati. Arahattam hi sandhaya "natham labhati dullabhanti vuttam. Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti. Kumarakassapattheramatuvatthu. @Footnote: 1. khu. ja. eka. 27/5. tadatthakatha. 1/232.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page16.

5. Mahakalaupasakavatthu. (131) "attana hi katam papanti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto ekam mahakalam nama sotapannam upasakam arabbha kathesi. So kira masassa attha divase uposathiko hutva vihare sabbarattim dhammakatham sunati. Atha rattim cora ekasmim gehe sandhim chinditva bhandakam gahetva lohabhajanasaddena pabuddhehi samikehi anubaddha gahitabhandam chaddetva palayimsu. Samikapi te anubandhimsuyeva. Te disa pakkhandimsu. Eko pana viharamaggam gahetva mahakalassa sabbarattim dhammakatham sutva patova pokkharanitire mukham dhovantassa purato bhandakam chaddetva palayi. Core anubandhitva agatamanussa bhandakam disva "tvam no gehe sandhim chinditva bhandakam haritva dhammam sunanto viya vicarasiti tam gahetva pothetva maretva chaddetva agamamsu. Atha nam pato va paniyaghatam adaya gata daharasamanera disva "vihare dhammakatham sutva vasitaupasako ayuttam maranam labhatiti gantva satthu arocesum. Sattha "ama bhikkhave imasmim attabhave kalena appatirupam maranam laddham, pubbe katakammassa pana tena yuttameva laddhanti vatva tehi yacito tassa pubbakammam kathesi "atite kira baranasiranno vijite ekassa paccantagamassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page17.

Atavimukhe cora viharanti. 1- Raja atavimukhe ekam rajabhatam thapeti. 2- So bhatim gahetva manusse orato param neti, parato oram aneti. Atheko manusso abhirupam attano bhariyam cullayanakam aropetva tam thanam agamasi. Rajabhato tam itthim disvava sanjatasineho, tena "atavim no sami atikkamehiti vuttepi, "idani vikalo jato, patova atikkamessamiti aha. "sakalo sami, idaneva no nehiti. "nivatta bho, amhakamyeva gehe aharo ca nivaso ca bhavissatiti. So neva nivattitum icchi. Itaro purisanam sannam datva yanakam nivattapetva anicchantasseva dvarakotthake nivasam datva aharam patiyadapesi. Tassa pana gehe ekam maniratanam atthi. So tam tassa yanakantare pakkhipapetva paccusakale coranam pavitthasaddam karesi. Athassa purisa "maniratanam sami corehi gahitanti arocesum. So "gamadvaresu arakkham thapetva antogamato nikkhamante vicinathati aha. Itaropi patova yanakam yojetva payasi. Athassa yanakam sodhenta attana thapitam maniratanam disva santajjetva "tvam manim gahetva palayasiti pothetva "gahito no sami coroti gamabhojakassa dassesum. So "bhatakassa vata me gehe nivasam datva bhattam dinnam, manim gahetva gato, ganhatha nam papapurisanti @Footnote: 1. Si. Yu. atavimukham cora paharanti. Ma. atavimukhe cora paharanti. @2. Si. Ma. Yu. porana. thapesi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page18.

Pothapetva maretva chaddapesi. Idantassa pubbakammam. So tato cuto avicimhi nibbattitva tattha digharattam pacitva vipakavasesena attabhavasate tatheva pothito maranam papuni. Evam sattha mahakalassa pubbakammam dassetva "bhikkhave evam ime satte attana katapapakammameva catusu apayesu abhimatthatiti vatva imam gathamaha "attana hi katam papam atrajam attasambhavam abhimatthati dummedham vajiram vamhayam maninti. Tattha "vajiram vamhayam maninti: vajiram va amhamayam manim. Idam vuttam hoti "yatha pasanamayam pasanasambhavam vajiram, tameva amhamayam manim attano utthanatthanasankhatam pasanamanim khaditva chiddachiddam khandakhandam katva aparibhogam karoti; evameva attana katam attani jatam attasambhavam papam dummedham nippannam puggalam catusu apayesu abhimatthati viddhamsetiti. Desanavasane sampattabhikkhu sotapattiphaladini papunimsuti. Mahakalaupasakavatthu. ------------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page19.

6. Devadattavatthu. (132) "yassa accantadussilyanti imam dhammadesanam sattha veluvane viharanto devadattam arabbha kathesi. Ekasmim hi divase bhikkhu dhammasabhayam katham samutthapesum "avuso devadatto dussilo papadhammo dussilyakaraneneva vaddhitaya tanhaya ajatasattum sanganhitva mahantam labhasakkaram nibbattetva ajatasattum pitu vadhe samadapetva tena saddhim ekato hutva nanappakarena tathagatassa vadhaya parisakkiti. Sattha agantva "kaya nuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati pucchitva, "imaya namati vutte, "na bhikkhave idaneva, pubbepi devadatto nanappakareneva mayham vadhaya parisakkiti vatva kurungajatakadini kathetva "bhikkhave accantadussilapuggalam nama dussilyakarana uppanna tanha maluva viya salam pariyonaddhitva sambhanjamana nirayadisu pakkhipatiti vatva imam gathamaha "yassa accantadussilyam maluva salamivotthatam, karoti so tathattanam yatha nam icchati disoti. Tattha "accantadussilyanti: ekantadussilabhavo. Gihi va jatito patthaya dasa akusalakammapathe karonto, pabbajito va upasampannadivasato patthaya garukapattim apajjamano accantadussilo nama. Idha pana yo dvisu tisu attabhavesu dussilo,

--------------------------------------------------------------------------------------------- page20.

Etassa gatiya agatam dussilabhavam sandhayetam vuttam. Dussilabhavoti cettha dussilassa cha dvarani nissaya uppanna tanha veditabba. Maluva salamivotthatanti: yassa puggalassa tanhasankhatam dussilyam, yatha nama maluva salam otthatam 1- deve vassante pattehi udakam paticchitva sambhanjanavasena sabbatthakameva pariyonaddhati; evam attabhavam 2- otthatam pariyonaddhitva thitam. So maluvaya sambhanjitva bhumiyam patiyamano rukkho viya taya dussilyasankhataya tanhaya sambhanjitva apayesu patiyamano, yatha nam anatthakamo diso icchati; tatha attanam karoti namati attho. Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti. Devadattavatthu. -------------- 7. Sanghabhedaparisakkanavatthu. (133) "sukaraniti imam dhammadesanam sattha veluvane viharanto sanghabhedaparisakkanam arabbha kathesi. Ekadivasam hi devadatto sanghabhedaya parisakkanto ayasmantam anandam pindaya carantam disva attano adhippayam arocesi. Tam sutva thero satthu santikam gantva bhagavantam etadavoca "idhaham bhante pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya rajagaham @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. otaranti. 2. Yu. "attabhavanti natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page21.

Pindaya pavisim; addasa kho mam bhante devadatto rajagahe pindaya carantam, disvana yenaham tenupasankami, upasankamitva mam etadavoca `ajjataggedanaham avuso ananda annatreva bhagavata annatra bhikkhusanghena 1- uposatham karissami sanghakammani cati; ajja bhagava devadatto sangham bhindissati, uposathanca karissati sanghakammani cati. Evam vutte sattha "sukaram sadhuna sadhu, sadhu papena dukkaram, papam papena sukaram, papamariyehi dukkaranti imam udanam 2- udanetva "ananda attano ahitakammam nama sukaram hitakammameva dukkaranti vatva imam gathamaha "sukarani asadhuni attano ahitani ca, yam ve hitanca sadhunca, tam ve paramadukkaranti. Tassattho "yani kammani asadhuni savajjani ca apayasamvattanikani katattayeva attano ahitani ca honti, tani sukarani. Yam pana katatta attano hitanca anavajjatthena sadhunca sugatisamvattanikanceva nibbanasamvattanikanca kammam, tam pacinaninnaya gangaya ubbattetva pacchamukhakaranam viya atidukkaranti. Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti. Sanghabhedaparisakkanavatthu. ------------- @Footnote: 1. Si. Yu. bhikkhusangha. 2. khu. u. 25/167.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page22.

8. Kalattheravatthu. (134) "yo sasananti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto kalattheram arabbha kathesi. Savatthiyam kireka itthi matutthane thatva tam theram upatthahati. Tassa pativissakagehe manussa satthu santike dhammam sutva geham agantva "aho buddha nama acchariya, aho dhammadesana madhurati pasamsanti. Sa [itthi] tesam katham sutva "bhante ahampi satthu dhammadesanam sotukamati tassa arocesi. So "ma tattha gacchiti tam nivaresi. Sa punadivasepi yacamana yavatatiyam tena nivariyamanapi sotukamava ahosi. "kasma pana so tam nivaresiti. "evam kirassa ahosi `satthu santike dhammam sutva mayi bhijjissatiti. Sa ekadivasam patova bhuttapatarasa uposatham samadayitva "amma sadhukam ayyam pariviseyyasiti dhitaram anapetva viharam agamasi. Dhitapissa tam [bhikkhum] agatakale samma parivisitva "kaham mahaupasikati vutta "dhammassavanaya viharam gatati aha. So tam sutvava kucchiyam utthitena dahena santappamano "idani sa mayi bhinnati vegena gantva satthu santike dhammam sunamanam disva sattharam aha "bhante ayam itthi dandha sukhumam dhammakatham na janati, imissa khandhadippatisamyuttam sukhumam dhammakatham akathetva danakatham va silakatham va kathetum vattatiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page23.

Sattha tassa ajjhasayam viditva "tvam duppanno papikam ditthim nissaya buddhanam sasanam patikkosasi, attaghatayeva vayamasiti vatva imam gathamaha "yo sasanam arahatam ariyanam dhammajivinam patikkosati dummedho ditthim nissaya papikam, phalani kantakasseva attaghannaya phallatiti. Tassattho "yo dummedho puggalo attano sakkarahanibhayena papikam ditthim nissaya `dhammam va sossama, danam va dassamati vadante patikkosanto arahatam ariyanam dhammajivinam buddhanam sasanam patikkosati. Tassa tam patikkosanam sa ca papika ditthi velusankhatassa kantakassa phalani viya hoti, tasma yatha kantako phalani ganhanto attaghannaya phallati attano ghatatthameva phallati; evam sopi attano ghataya phallatiti. Vuttampi cetam "phalam ve kadalim hanti phalam velum, phalam nalam, sakkaro kapurisam hanti, gabbho assatarim yathati. Desanavasane upasika sotapattiphale patitthahi. Sampattaparisayapi satthika desana ahositi. Kalattheravatthu. ------------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page24.

9. Cullakalaupasakavatthu. (135) "attana va katam papanti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto cullakalaupasakam arabbha kathesi. Ekadivasam hi mahakalavatthusmim vuttanayeneva ummangacora samikehi anubaddha rattim vihare dhammakatham sutva patova vihara nikkhamitva savatthim agacchantassa upasakassa purato bhandakam chaddetva palayimsu. Manussa tam disva "ayam rattim corakammam katva dhammam sunanto viya carati, ganhatha nanti tam pothayimsu. Kumbhadasiyo udakatittham gacchamana tam disva "apetha sami, nayam evarupam karotiti tam mocesum. So viharam gantva "bhante ahamhi manussehi nasito, kumbhadasiyo me nissaya jivitam laddhanti bhikkhunam arocesi. Bhikkhu tathagatassa tamattham arocesum. Sattha tesam katham sutva "bhikkhave cullakalaupasako kumbhadasiyo ceva nissaya attano ca akarakabhavena jivitam labhi; ime hi nama satta attana papakammam katva nirayadisu attana va kilissanti, kusalam katva pana sugatinceva nibbananca gacchanta attanava visujjhantiti vatva imam gathamaha "attana va katam papam, attana sankilissati; attana akatam papam, attana va visujjhati; suddhi asuddhi paccattam nanno annam visodhayeti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page25.

Tassattho "yena attana akusalakammam katam hoti, so catusu apayesu dukkham anubhavanto attanava sankilissati; yena pana attana akatam papam, so sugatinceva nibbananca gacchanto attanava visujjhati. Kusalakammasankhata suddhi akusalakammasankhata ca asuddhi paccattam karakasattanam attaniyeva vipaccati. Anno puggalo annam puggalam na visodhaye neva visodheti na kilesetiti [vuttam hoti.] desanavasane cullakalo sotapattiphale patitthahi. Sampattaparisayapi satthika dhammadesana ahositi. Cullakalaupasakavatthu. ----------- 10. Attadatthattheravatthu. (136) "attadattham paratthenati imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto attadatthattheram arabbha kathesi. Satthara hi parinibbanakale "bhikkhave aham catummasaccayena parinibbayissamiti vutte, uppannasamvega sattasata puthujjana bhikkhu satthu santikam avijahitvava "kinnu kho avuso karissamati mantayamana vicaranti. Attadatthatthero pana cintesi "sattha kira catummasaccayena parinibbayissati, ahancamhi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page26.

Avitarago, satthari dharamaneyeva arahattatthaya vayamissamiti. So bhikkhunam santikam na gacchati. Atha nam bhikkhu "kasma avuso tvam neva amhakam santikam agacchasi, na kinci mantesiti vatva satthu santikam netva "ayam bhante evannama karotiti arocayimsu. So sattharapi "kasma evam karositi vutto 1- "tumhe kira bhante catummasaccayena parinibbayissatha, aham tumhesu dharantesuyeva arahattappattiya vayamamiti. Sattha tassa sadhukaram datva "bhikkhave yassa mayi sineho atthi, tena attadatthattherena 2- viya bhavitum vattati; na hi gandhadihi pujenta mam pujenti, dhammanudhammappatipattiya pana mam pujenti; tasma annenapi attadatthasadisena bhavitabbanti vatva imam gathamaha "attadattham paratthena bahunapi na hapaye, attadatthamabhinnaya sadatthappasuto siyati. Tassattho "gihibhuto tava kakanikamattampi attano attham sahassamattenapi parassa atthena na hapaye. Kakanikamattopi hissa attadatthova khadaniyam va bhojaniyam va nipphadeti, na parattho. Idam pana evam akathetva kammatthanasisena kathitam. Tasma "attadattham na hapemiti bhikkhuna sanghassa uppannam cetiyappatisankharanadikiccam va upajjhayadivattam va na hapetabbam, abhisamacarikavattam hi purentoyeva ariyaphaladini sacchikaroti. Tasma @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. vutte. 2. "attadatthenati yuttataram.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page27.

Ayampi attadatthova. Yo pana accaraddhavipassako `ajja ajjevati pativedham patthayamano vicarati, tena upajjhayadivattanipi hapetva 1- attano kiccameva katabbam. Evarupam hi attadatthamabhinnaya `ayam me attano atthoti sallakkhetva [sadatthappasuto siyati:] tasmim sake atthe uyyuttappayutto bhaveyyati. Desanavasane so thero arahatte patitthahi. Sampattabhikkhunampi satthika desana ahositi. Attadatthattheravatthu. Attavaggavannana nitthita. Dvadasamo vaggo. ----------- @Footnote: 1. Yu. bhavetva.


             The Pali Atthakatha in Roman Book 23 page 1-27. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=23&A=1&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=23&A=1&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=22              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=692              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=686              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=686              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

previous bookno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]