ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 23 : PALI ROMAN Dha.A.6 atta-kodhavagga

page28.

13. Lokavaggavannana ------------- 1. Daharabhikkhuvatthu. (137) "hinam dhammanti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto annataram daharabhikkhum arabbha kathesi. Annataro kira thero daharabhikkhuna saddhim patova visakhaya geham agamasi. Visakhaya gehe pancasatanam bhikkhunam dhuvayagu niccam pannatta hoti. Thero tattha yagum pivitva daharam nisidapetva sayam annam geham agamasi. Tena ca samayena visakhaya puttassa dhita ayyikaya thane thatva bhikkhunam veyyavaccam karoti. Sa tassa daharassa udakam parissaventi catiyam attano mukhanimittam disva hasi. Daharopi tam oloketva hasi. Sa tam hasamanam disva "../../bdpicture/chinnasiso hasatiti aha. Atha nam daharo "tvam chinnasisa, matapitaropi te chinnasisati akkosi. Sa rodamana mahanase ayyikaya santikam gantva, "kimidam ammati vutte, tamattham arocesi. Sa daharassa santikam agantva "bhante ma kujjhi, na etam chinnakesanakhassa chinnanivasanaparupanassa majjhe chinnakapalamadaya bhikkhaya carantassa ayyassa atigarukanti aha. Daharo "ama upasike, tvam mama chinnakesadibhavam janasi; imissa mam `chinnasisoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page29.

Katva akkositum vattissatiti. Visakha neva daharam sannapetum asakkhi na darikam. Tasmim khane thero agantva "kimidam upasiketi pucchitva tamattham sutva daharam ovadanto aha "apehi avuso, nayam chinnakesanakhavatthassa majjhe chinnakapalam adaya bhikkhaya carantassa akkosi, tunhi hohiti. "ama bhante, kim tumhe attano upatthayikam atajjitva mam tajjissatha, mam `chinnasisoti akkositum vattissatiti. Tasmim khane sattha agantva "kimidanti pucchi. Visakha adito patthaya tam pavattim arocesi. Sattha tassa daharassa sotapattiphalupanissayam disva "maya imam daharam anuvattitum vattatiti cintetva visakham aha "kim pana visakhe tava darikaya chinnakesadimattakeneva mama savake chinnasise katva akkositum vattatiti. Daharo tavadeva utthaya anjalim paggahetva "bhante etam panham tumhe sutthu janatha, amhakam upajjhayo ca mahaupasika ca sutthu na janantiti aha. Sattha daharassa attano anukulabhavam natva "kamagunam arabbha hasanabhavo nama hino dhammo, hinanca nama dhammam sevitum pamadena ca saddhim samvasitum na vattatiti vatva imam gathamaha "hinam dhammam na seveyya, pamadena na samvase, micchaditthim na seveyya, na siya lokavaddhanoti. Tattha "hinam dhammanti: pancakamagunadhammam. So hi hinena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page30.

Janena 1- antamaso otthagonadihipi patisevitabbo, hinesu ca nirayadisu thanesu nibbattapetiti hino nama; tam na seveyya. Pamadenati: sativossaggalakkhanena pamadenapi na samvaseyya. Na seveyyati: micchaditthim na ganheyya. Lokavaddhanoti: yo hi evam karoti, so lokavaddhano nama hoti; tasma evam akaranena 2- siya lokavaddhanoti. 3- Desanavasane daharo sotapattiphale patitthahi. Sampattanampi satthika desana ahositi. Daharabhikkhuvatthu. ---------- 2. Suddhodanavatthu. (138) "uttitthe nappamajjeyyati imam dhammadesanam sattha nigrodharame viharanto pitaram arabbha kathesi. Ekasmim hi samaye sattha pathamagamanena kapilavatthupuram gantva @Footnote: 1. Si. Yu. so hi hino dhammo. @2. ito param nakaro nattho viya khayati. @3. evam amhakam mati: na siya lokavaddhanoti: niratthakameva lokavaddhano @na bhaveyYu. yatha tinam vaddhamanam niratthakameva khettam vaddheti pureti, @evam hino puggalo uppajjamano niratthakameva lokam vaddheti pureti. @"lokajatito lokakhanuti atthoti. Si. Ma. Yu. potthakesu pana @"akaranena na siya lokavaddhanoti khayati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page31.

Natihi katappaccuggamano nigrodharamam gantva natinam manam bhindanatthaya akase ratanacankamam mapetva tattha cankamanto dhammam desesi. Natayo pasannacitta suddhodanamaharajam adim katva vandimsu. Tasmim natisamagame pokkharavassam vassi. Tam arabbha mahajanena kathaya samutthapitaya "na bhikkhave idaneva, pubbepi mayham natisamagame pokkharavassam vassiyevati vatva vessantarajatakam 1- kathesi. Dhammadesanam sutva pakkamantesu natisu ekopi sattharam na nimantesi. Rajapi "mayham putto mama geham anagantva kaham gamissatiti animantetvava agamasi; gantva ca pana gehe visatiya bhikkhusahassanam yaguadini patiyadapetva asanani pannapesi. Punadivase sattha nagaram pindaya pavisanto "kim nu kho atitabuddha pitu nagaram patva ujukameva natikulam pavisimsu udahu patipatiya pindaya carimsuti avajjanto "patipatiya carimsuti disva pathamagehato patthaya pindaya caranto payasi. Rahulamata pasadatale nisinnava disva tam pavattim ranno arocesi. Raja satakam santhapento vegena nikkhamitva sattharam vanditva aha "putta kasma mam nasesi? ativiya me pindaya carantena lajja uppadita, ayuttam nama te katam, imasmimyeva nagare suvannasivikadihi caritva pindaya caritum vattati; kim mam lajjapesiti. "nahantam maharaja lajjapemi, @Footnote: 1. khu. ja. maha. 28/365. tadatthakatha. 10/315.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page32.

Attano pana kulavamsam anuvattamiti. "kim pana tata pindaya caritva jivanam mama vamsoti. "neso maharaja tava vamso, mama paneso vamso; anekani hi buddhasahassani pindaya caritvava jivimsuti vatva dhammam desento ima gatha abhasi "uttitthe nappamajjeyya, dhammam sucaritam care, dhammacari sukham seti asmim loke paramhi ca, dhammam care sucaritam na tam duccaritam care, dhammacari sukham seti asmim loke paramhi cati. Tattha "uttittheti: utthahitva paresam gharadvare thatva gahetabbapinde. Nappamajjeyyati: pindacarikavattam hi parihapetva panitabhojanani pariyesanto uttitthe pamajjati nama, sapadanam pindaya caranto pana nappamajjati nama. Evam karonto uttitthe nappamajjeyya. Dhammanti: anesanam pahaya sapadanam caranto tameva bhikkhacariyadhammam sucaritam careyya. Sukham setiti desanamattametam: "[1]- bhikkhacariyadhammam caranto dhammacari idha loke ca paraloke ca catuhipi iriyapathehi sukham viharatiti attho. Na tam duccaritanti: vesiyadibhede agocare caranto bhikkhacariyadhammam duccaritam carati nama. Evam acaritva tam dhammam care sucaritam, na tam duccaritam care. Sesam vuttatthameva. @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. etthantare "evampanetanti atthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page33.

Desanavasane raja sotapattiphale patitthahi. Sampattanampi satthika desana ahositi. Suddhodanavatthu. --------- 3. Vipassakabhikkhuvatthu. (139) "yatha bubbulakam passeti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto pancasate vipassake bhikkhu arabbha kathesi. Te kira satthu santike kammatthanam gahetva arannam pavisitva vayamantapi appattavisesa "visesetva kammatthanam gahessamati satthu santikam agacchanta antaramagge maricim disva maricikammatthanam bhaventava agamimsu. Tesam viharam pavitthakkhaneyeva devo vassi. Te tattha tattha pamukhesu thatva dharavegena utthahitva bhijjante bubbulake disva "ayampi attabhavo uppajjitva bhijjanatthena bubbulasadisoyevati arammanam ganhimsu. Sattha gandhakutiyam nisinnova te bhikkhu oloketva tehi saddhim kathento viya obhasam pharitva imam gathamaha "yatha bubbulakam passe, yatha passe maricikam, evam lokam avekkhantam maccuraja na passatiti. Tattha "maricikanti: mayam. Maya hi duratova

--------------------------------------------------------------------------------------------- page34.

Gehasanthanadivasena upatthitapi upagacchantanam agayhupaga rittakatucchakava, tasma "yatha uppajjitva bhijjanatthena bubbulakam, rittatucchadibhavena mayam passeyya, evam khandhadilokam avekkhantam maccuraja na passatiti attho. Desanavasane te bhikkhu thitatthaneyeva arahattam papunimsuti. Vipassakabhikkhuvatthu. ------------- 4. Abhayarajakumaravatthu. (140) "etha passathimam lokanti imam dhammadesanam sattha veluvane viharanto abhayarajakumaram arabbha kathesi. Tassa kira paccantam vupasametva agatassa pita bimbisaro tusitva ekam naccagitakusalam natakitthim datva sattaham rajjamadasi. So sattaham geha bahi anikkhantova rajjasirim anubhavitva atthame divase naditittham gantva nahatva uyyanam pavisitva santatimahamatto viya tassa itthiya naccagitam passanto nisidi. Sapi tamkhanamyeva santatimahamattassa natakitthi viya satthakavatanam vasena kalamakasi. Kumaro tassa kalakiriyaya uppannasoko "na me imam sokam thapetva sattharam anno nibbapetum sakkhissatiti sattharam upasankamitva "bhante sokam me nibbapethati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page35.

Aha. Sattha tam samassasetva "taya hi kumara imissa itthiya evameva matakale rodantena pavattitanam assunam anamatagge samsare pamanam natthiti vatva taya desanaya sokassa tanubhavam natva "kumara ma soci, balajananam samsidanatthanametanti vatva imam gathamaha "etha passathimam lokam cittam rajarathupamam, yattha bala visidanti, natthi sango vijanatanti. Tattha "etha passathati rajakumarameva sandhayaha. Imam lokanti: imam khandhalokadisankhatam attabhavam. Cittanti: sattaratanadivicittam rajaratham viya vatthalankaradivicittam. Yattha balati: yasmim attabhave bala eva visidanti. Vijanatanti: vijanantanam pana panditanam ettha ragasangadisu ekopi sango natthiti attho. Desanavasane rajakumaro sotapattiphale patitthahi. Sampattanampi satthika dhammadesana ahositi. Abhayarajakumaravatthu. -----------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page36.

5. Sammajjanattheravatthu. (141) "yo ca pubbe pamajjitvati imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto sammajjanattheram arabbha kathesi. So kira "pato va sayam vati velam 1- pamanam akatva abhikkhanam sammajjanto vicarati. So ekadivasam sammajjanim gahetva divatthane nisinnassa revatattherassa santikam gantva "ayam mahakusito, janassa saddhadeyyam bhunjitva agantva nisidati; kinnametassa sammajjanim gahetva ekam thanam sammajjitum na vattatiti aha. Thero "ovadamassa dassamiti cintetva "ehavusoti aha. "kim bhanteti. "gaccha, nahatva ehiti. So tatha akasi. Atha nam thero ekamantam nisidapetva ovadanto aha "avuso bhikkhuna nama na sabbakalam sammajjantena vicaritum vattati, patoeva pana sammajjitva pindaya caritva pindapatappatikkantena agantva rattitthane va divatthane va nisinnena dvattimsakaram sajjhayitva attabhave khayavayam patthapetva sayanhe utthaya sammajjitum vattati, niccakalam asammajjitva attanopi nama okaso katabboti. So therassa ovade thatva na cirasseva arahattam papuni. Tam tam thanam ukkalapam ahosi. Atha nam bhikkhu ahamsu "avuso sammajjanatthera tam tam thanam ukkalapam kasma na sammajjasiti. "bhante maya pamadakale evam katam, idanimhi @Footnote: 1. Si. Yu. velaYu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page37.

Appamattoti. Bhikkhu "ayam thero annam byakarotiti satthu arocesum. Sattha "ama bhikkhave, mama putto pubbe pamadakale sammajjanto vicari, idani pana maggaphalasukhena vitinamento na sammajjatiti vatva imam gathamaha "yo ca pubbe pamajjitva paccha so nappamajjati, somam lokam pabhaseti abbha muttova candimati. Tassattho "yo puggalo pubbe vattappativattakaranena va sajjhayadihi va pamajjitva paccha maggaphalasukhena vitinamento nappamajjati, so abbhadihi mutto cando viya okasalokam maggannanena imam khandhadilokam obhaseti ekalokam karotiti. Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti. Sammajjanattheravatthu. ----------- 6. Angulimalattheravatthu. (142) "yassa papam katam kammanti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto angulimalattheram arabbha kathesi. Vatthu angulimalasuttavaseneva 1- veditabbam. Thero pana satthu santike pabbajitva arahattam papuni. Athakho ayasma angulimalo rahogato patisallino vimuttisukham patisamvedi, tayam velayam imam udanam udanesi @Footnote: 1. Ma. Ma. 13/477. pa. su. 3/304.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page38.

"yo ca pubbe pamajjitva paccha so nappamajjati, somam lokam pabhaseti abbha muttova candimati. [adina nayena] udanam udanetva anupadisesaya nibbanadhatuya parinibbayi. Bhikkhu "kaham nu kho avuso thero uppannoti dhammasabhayam katham samutthapesum. Sattha agantva "kaya nuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati pucchitva, "bhante angulimalattherassa nibbattatthanakathayati vutte, "parinibbuto bhikkhave mama puttoti, "bhante ettake manusse maretva parinibbutoti, "ama bhikkhave, so hi pubbe ekam kalyanamittam alabhitva ettakam papamakasi, paccha pana kalyanamittam paccayam labhitva appamatto ahosi; tenassa tam papakammam kusalena pahinanti vatva imam gathamaha "yassa papam katam kammam kusalena pahiyati, somam lokam pabhaseti abbha muttova candimati. Tattha kusalenati arahattamaggam sandhaya vuttam. Sesam uttanatthameva. Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti. Angulimalattheravatthu. --------------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page39.

7. Pesakaradhituvatthu. (143) "andhabhuto ayam lokoti imam dhammadesanam sattha aggalave cetiye viharanto ekam pesakaradhitaram arabbha kathesi. Ekadivasam hi alavivasino satthari alavim sampatte nimantetva danam adamsu. Sattha bhattakiccavasane anumodanam karonto "addhuvam me jivitam, dhuvam me maranam, avassam maya maritabbam, maranapariyosanam me jivitam, jivitam me aniyatam, maranam niyatanti evam maranassatim bhavetha; yesam hi maranam abhavitam, 1- te pacchime kale asivisam disva bhitapuriso viya santasam patta bheravam ravanta kalam karonti; yesam pana maranam bhavitam, 2- te duratova asivisam disva dandakena gahetva chaddetva thitapuriso viya pacchime kale na santasanti; tasma maranassati bhavetabbati aha. Tam dhammadesanam sutva avasesajana sakiccappasutava ahesum. Eka pana solasavassuddesika pesakaradhita "aho buddhanam katha nama acchariya, maya maranassatim bhavetum vattatiti rattindivam maranassatimeva bhaveti. Satthapi tato nikkhamitva jetavanam agamasi. Sapi kumarika tini vassani maranassatim bhavetiyeva. Athekadivasam sattha paccusakale lokam volokento tam kumarikam attano nanajalassa anto pavittham disva "kim nu kho bhavissatiti upadharento "imaya kumarikaya mama dhammadesanam sutadivasato @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. maranassati abhavita, 2. Si. Ma. Yu. maranassati bhavita.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page40.

Patthaya tini vassani maranassati bhavita, idanaham tattha gantva imam kumarikam cattaro panhe pucchitva taya 1- vissajjentiya catusu thanesu sadhukaram datva imam gatham bhasissami, sa gathavasane sotapattiphale patitthahissati, tam nissaya mahajanassapi satthika desana bhavissatiti natva pancasatabhikkhuparivaro jetavana nikkhamitva anupubbena aggalavaviharam agamasi. Alavivasino "sattha agatoti sutva viharam gantva nimantayimsu. Sapi kumarika satthu agamanam sutva "agato kira mayham pita, sopi 2- acariyo punnacandamukho mahagotamabuddhoti tutthamanasa "ito me tinnam samvaccharanam matthake suvannavanno sattha ditthapubbo, idanissa suvannavannam sariram datthum madhurojanca ovadadhammam 3- sotum labhissamiti cintesi. Pita panassa tantasalam gacchanto aha "amma parasantako me satako aropito, tassa vidatthimattam anitathitam; tam ajja nitthapessami, sigham me tasaram 4- vattetva ahareyyasiti. Sa cintesi "aham satthu dhammam sotukama, pita ca mam evamaha; kim nu kho satthu dhammam sunami udahu pitu tasaram vattetva haramiti. Athassa etadahosi "pita mam tasare anahariyamane potheyyapi pahareyyapi; tasma tasaram vattetva tassa datva paccha dhammam sossamiti pithake nisiditva tasaram vattesi. Alavivasinopi sattharam parivisitva pattam @Footnote: 1. tassati yuttataram. 2. Si. Yu. sami. @3. Si. Yu. varadhammam. 4. Ma. vasaram.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page41.

Gahetva anumodanatthaya atthamsu. Sattha "yamaham kuladhitaram nissaya timsayojanamaggam agato, sa ajjapi okasam na labhati, taya okase laddhe anumodanam karissamiti tunhibhuto nisidi. Evam tunhibhutam pana sattharam sadevake loke koci kinci vattum na visahati. Sapi kho kumarika tasaram vattetva pacchiyam thapetva pitu santikam gacchamana parisapariyantam patva sattharam olokayamanava agamasi. Satthapi givam ukkhipitva tam olokesi. Sapi olokitakareneva annasi "sattha evarupaya parisaya majjhe nisiditva mam olokento mamagamanam paccasimsati, attano santikam agamanameva paccasimsatiti. Sa tasarapacchim thapetva satthu santikam agamasi. "kasma pana tam sattha olokesiti. Evam kirassa ahosi "esa ettova gacchamana puthujjanakalakiriyam katva aniyatagatika bhavissati, mama santikam agantva gacchamana pana sotapattiphalam patva niyatagatika hutva tusitavimane nibbattissatiti. Tassa kira tamdivasam maranato mutti nama natthi. Sa olokitasannaneneva sattharam upasankamitva chabbannaramsinam antaram pavisitva vanditva ekamantam atthasi. Tatharupaya parisaya majjhe nisiditva tunhibhutam sattharam vanditva thitakkhaneyeva tam sattha aha "kumarike kuto agacchasiti. "na janami bhanteti. "kattha gamissasiti. "na janami bhanteti. "na janasiti. "janami bhanteti. "janasiti. "na janami bhanteti. Iti tam sattha cattaro panhe pucchi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page42.

Mahajano ujjhayi "ambho passatha, ayam pesakaradhita sammasambuddhena saddhim icchiticchitam kathesi; nanu nama imaya `kuto agacchasiti vutte `pesakaragehatoti vattabbam, `kaham gacchasiti vutte `pesakarasalanti vattabbam siyati. Sattha mahajanam nissaddam katva "kumarike tvam `kuto agacchasiti vutte kasma `na janamiti vadesiti pucchi. "bhante tumhe mama pesakaragehato agatabhavam janatha, `kuto agatasiti pucchanta pana `kuto agantva idha nibbattasiti pucchatha, aham pana na janami `kuto ca agantva idha nibbattamhiti. Athassa sattha "sadhu sadhu kumarike, maya pucchitapanhoyeva taya vissajjitoti pathamam sadhukaram datva uttarimpi pucchi "kattha gamissasiti puttha kasma `na janamiti vadesiti. "bhante tumhe mam tasarapacchim gahetva pesakarasalam gacchantim janatha, `ito pana gantva kattha nibbattissasiti pucchatha, ahanca ito cuta na janami `kattha gantva nibbattissamiti. 1- Athassa sattha "maya pucchitapanhoyeva taya vissajjitoti dutiyam sadhukaram datva uttarimpi pucchi "atha kasma `na janasiti puttha `janamiti vadesiti. "bhante mama maranabhavameva janami, tasma evam vademiti. Athassa sattha "maya pucchitapanhoyeva taya vissajjitoti tatiyam sadhukaram datva uttarimpi pucchi "atha kasma `janasiti puttha `na janamiti @Footnote: 1. "ahanca na janami `ito cuta kattha gantva @nibbattissamiti kamena bhavitabbam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page43.

Vadesiti. "mama maranabhavameva janami bhante, `rattindivapubbanhadisu pana asukakale nama marissamiti na janami; tasma evam vademiti. Athassa sattha "maya pucchitapanhoyeva taya vissajjitoti catuttham sadhukaram datva parisam amantetva "ettakam nama tumhe imaya kathitam na janatha, kevalam ujjhayatheva; yesanhi pannacakkhu natthi, te andhayeva; yesam pannacakkhu atthi; teeva cakkhumantoti vatva imam gathamaha "andhabhuto ayam loko, tanukettha vipassati, sakuno jalamuttova appo saggaya gacchatiti. Tattha "ayam lokoti: ayam lokiyamahajano pannacakkhuno abhavena andhabhuto. Tanuketthati: tanuko ettha na bahu jano aniccadivasena vipassati. Jalamuttovati; yatha chekena sakunikena jalena ottharitva gayhamanesu vattakesu kocideva jalato muccati, sesa antojalameva pavisanti; tatha marajalena otthatesu sattesu bahu apayagamino honti, appo kocideva [satto] saggaya gacchati sugatim va nibbanam va papunatiti attho. Desanavasane sa kumarika sotapattiphale patitthahi. Mahajanassapi satthika desana ahosi. Sapi tasarapacchim gahetva pitu santikam agamasi. Sopi nisinnakova niddayi. Tassa asallakkhetva tasarapacchim upanamentiya tasarapacchi vemakotiyam patihannitva saddam kurumana pati. So

--------------------------------------------------------------------------------------------- page44.

Pabujjhitva gahitanimitteneva vemakotim 1- kaddhi. 2- Vemakoti gantva tam kumarikam ure pahari. Sa tattheva kalam katva tusitabhavane nibbatti. Athassa pita tam olokento sakalasarirena lohitamakkhitena patitva matam addasa. Athassa mahasoko uppajji. So "na me sokam anno nibbapetum sakkhissatiti rodanto satthu santikam gantva tamattham arocetva "bhante sokam me nibbapethati aha. Sattha tam samassasetva "ma soci, anamataggasmim hi samsare tava evameva dhitu maranakale paggharitaassu catunnam mahasamuddanam udakato adhikataranti vatva anamataggasuttam 3- kathesi. So tanubhutasoko sattharam pabbajjam yacitva laddhupasampado na cirasseva arahattam papuniti. Pesakaradhituvatthu. 8. Timsabhikkhuvatthu. (144) "hamsa adiccapathe yantiti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto timsa bhikkhu arabbha kathesi. Ekasmim hi divase timsamatta disavasika bhikkhu sattharam upasankamimsu. Anandatthero satthu vattakaranavelaya agantva @Footnote: 1. Si. tasaram Yu. vemam. 2. Ma. akaddhi. @3. Si. Ma. Yu. anamataggakatham.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page45.

Te bhikkhu disva "satthara imehi saddhim patisanthare kate vattam karissamiti dvarakotthake atthasi. Satthapi tehi saddhim patisantharam katva tesam saraniyam dhammakatham kathesi. Tam sutva te sabbepi arahattam patva. Uppatitva akasena agamamsu. Anandatthero tesu cirayantesu sattharam upasankamitva "bhante idha timsamatta bhikkhu agata, te kahanti pucchi. "gata anandati. "katarena maggena bhanteti. "akasenanandati. "kim pana te bhante khinasavati. "ama ananda, mama santike dhammam sutva arahattam pattati. Tasmim pana khane hamsa akasena gamimsu. Sattha "yassa kho ananda cattaro iddhipada subhavita, so hamsa 1- viya akasena gacchatiti vatva imam gathamaha "hamsa adiccapathe yanti, akase yanti iddhiya, niyyanti dhira lokamha jetva maram savahananti. Tassattho "ime hamsa adiccapathe akase gacchanti. Yesam pana iddhipada subhavita, tepi akase yanti iddhiya. Dhirapi pandita savahanam maram jetva imamha vattaloka niyyanti nissaranti nibbanam papunantiti. Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti. Timsabhikkhuvatthu. ------- @Footnote: 1. Yu. hamso.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page46.

9. Cincamanavikavatthu. (145) "ekadhammamatitassati imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto cincamanavikam arabbha kathesi. Pathamabodhiyam hi dasabalassa puthubhutesu savakesu aparimanesu devamanussesu ariyabhumim okkantesu satthu patthatesu gunasamudayesu mahalabhasakkaro udapadi. Titthiya suriyuggamane khajjopanakasadisa ahesum hatalabhasakkaRa. Te antaravithiyam thatva "kim samano gotamova buddho, mayampi buddha; kintasseva dinnam mahapphalam, amhakampi dinnam mahapphalameva; amhakampi detha karothati evam manusse vinnapentapi labhasakkaram alabhitva raho sannipatitva "kena nu kho upayena samanassa gotamassa manussanam antare avannam uppadetva labhasakkaram naseyyamati cintayimsu. Tada savatthiyam cincamanavika nameka paribbajika uttamarupadhara sobhaggappatta devacchara viya, assa sarirato ramsiyo niccharanti. Atheko kharamanti evamaha "cincamanavikam paticca samanassa gotamassa avannam uppadetva labhasakkaram naseyyamati. Te "attheso upayoti sampaticchimsu. Atha sa titthiyaramam gantva vanditva atthasi. Titthiya taya saddhim na kathesum. Sa "ko nu kho me dosoti yavatatiyampi "vandami ayyati vatva "ayya ko nu kho me doso, kim maya saddhim na kathethati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page47.

Aha. "bhagini samanam gotamam amhe vihethentam hatalabhasakkare katva vicarantam na janasiti. "na janami ayya, kim panettha maya kattabbanti. "sace tvam bhagini amhakam sukhamicchasi, attanam paticca samanassa gotamassa avannam uppadetva labhasakkaram nasehiti. Sa "sadhu ayya, mayhameveso bharo, ma cintayitthati vatva pakkamitva itthimayaya kusalataya tato patthaya savatthivasinam dhammakatham sutva jetavana nikkhamanasamaye indagopakavannam patam parupitva gandhamaladihattha jetavanabhimukhi 1- gacchanti, "imaya velaya kuhim gacchasiti vutte, "kim tumhakam mama gamanatthanenati vatva jetavanasamipe titthiyarame vasitva patova "bhagavantam vandissamati nagara nikkhamante upasakajane jetavane vuttha viya hutva nagaram pavisanti, "kuhim vutthasiti vutte, "kim tumhakam mama vutthatthanenati vatva ekamasadvimasaccayena pucchiyamana "jetavane samanena gotamena saddhim ekagandhakutiya vutthamhiti puthujjananam "saccam nukho etam noti kankham uppadetva temasacatummasaccayena pilotikahi udaram vethetva gabbhinivannam dassetva "samanam gotamam paticca gabbho uppannoti andhabale gahapetva atthanavamasaccayena udare darumandalikam bandhitva upari patam parupitva hatthapadapitthiyo gohanukena kottapetva ussade dassetva kilantindriya hutva sayanhasamaye tathagate @Footnote: 1. jetavanabhimukhiniti yuttataram.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page48.

Alankatadhammasane nisiditva dhammam desente dhammasabham gantva tathagatassa purato thatva "mahasamana mahajanassa tava dhammam desesi, madhuro te saddo, samphusitam te dantavaranam, aham pana tam paticca gabbham labhitva paripunnagabbha jata, neva me pasutigharam janasi, na sappiteladini, sayam akaronto upatthakanampi annataram kosalarajanam va anathapindikam va visakham va mahaupasakam "imissa cincamanavikaya kattabbayuttakam karohiti na vadesi; abhiramitumeva janasi, gabbhapariharam na janasiti guthapindam gahetva candamandalam dusetum vayamanti viya parisamajjhe tathagatam akkosi. Tathagato dhammakatham thapetva siho viya abhinadanto "bhagini taya kathitassa tathabhavam va vitathabhavam va ahameva tvanca janamati aha. "ama mahasamana taya ca maya ca natabhavenetam jatanti. Tasmim khane sakkassa asanam unhakaram dassesi. So avajjamano "cincamanavika tathagatam abhutena akkosatiti natva "idam vatthum sodhessamiti catuhi devaputtehi saddhim agami. Devaputta musikapotaka hutva darumandalikassa bandhanarajjuke ekappahareneva chindimsu. Parutapatam vato ukkhipi. Darumandalam patamanam tassa padapitthiyam pati. Ubho aggapada bhijjimsu. Manussapi "kalakanni sammasambuddham akkositi sise khelam patetva leddudandahattha jetavana niharimsu. Athassa tathagatassa cakkhupatham atikkantakale mahapathavi bhijjitva vivaramadasi. Avicito aggijala utthahi. Sa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page49.

Kuladattiyam kambalam parupamana viya gantva avicimhi nibbatti. Annatitthiyanam labhasakkaro parihayi. Dasabalassa bhiyyoso mattaya vaddhi. Punadivase dhammasabhayam katham samutthapesum "avuso cincamanavika evam ularagunam aggadakkhineyyam sammasambuddham abhutena akkositva mahavinasam pattati. Sattha agantva "kaya nuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati pucchitva, "imaya namati vutte, "na bhikkhave idaneva, pubbepesa mam abhutena akkositva vinasam pattayevati vatva "nadittha 1- parato dosam anumthulani sabbaso issaro panaye dandam samam appativekkhiyati imam dvadasanipate mahapadumajatakam 2- vittharetva kathesi "tada kiresa mahapadumakumarassa bodhisattassa matu sapatti ranno aggamahesi hutva mahasattam asaddhammena nimantetva tassa manam alabhitva attanava attani vippakaram katva gilanalayam dassetva "tava putto mam anicchantim imam vippakaram papesiti ranno arocesi. Raja kuddho mahasattam corappapate khipi. Atha nam pabbatakucchiyam adhivattha devata patiggahetva nagarajassa phanagabbhe thapesi. Nagaraja tam nagabhavanam netva upaddharajjena sammanesi. So tattha samvaccharam vasitva @Footnote: 1. nadisvati bhavitabbam. na adisvati padacchedo. nakaro panayeti padena @sambandhitabbo. 2. khu. ja. 27/338. tadatthakatha. 6/130.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page50.

Pabbajitukamo himavantappadesam agantva pabbajitva jhanabhinnayo nibbattesi. Atha nam eko vanacarako disva ranno arocesi. Raja tassa santikam gantva katappatisantharo sabbam tam pavattim natva mahasattam rajjena nimantetva tena "mayham rajjena kiccam natthi, tvam pana dasa rajadhamme akopetva agatigamanam pahaya dhammena rajjam karehiti ovadito utthayasana roditva nagaram gacchanto antaramagge amacce pucchi "aham kam nissaya evam acarasampannena puttena viyogam pattoti. "aggamahesim devati. Raja tam uddhapadam gahetva corappapate khipapetva nagaram pavisitva dhammena rajjam karesi. Tada mahapadumakumaro mahasatto ahosi, matu sapatti cincamanavikati. Sattha imamattham pakasetva "bhikkhave ekadhammam hi saccavacanam pahaya musavade patitthitanam vissatthaparalokanam akattabbam papakammam nama natthiti vatva imam gathamaha "ekadhammamatitassa musavadissa jantuno vitinnaparalokassa natthi papam akariyanti. Tattha "ekadhammanti: saccam. Musavadissati: yassa dasasu vacanesu ekampi saccam natthi, evarupassa musavadino. Vitinna- paralokassati: vissatthaparalokassa. Evarupo hi "manussasampattim devasampattim avasane nibbanasampattinti ima tisso sampattiyo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page51.

Na passati. Natthi papanti: tassa evarupassa idam nama papam akattabbanti natthi. Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti. Cincamanavikavatthu. -------------- 10. Asadisadanavatthu. (146) "na ve kadariya devalokam vajantiti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto asadisadanam arabbha kathesi. Ekasmim hi samaye sattha carikam caritva pancasatabhikkhuparivaro jetavanam pavisi. Raja viharam gantva sattharam nimantetva punadivase agantukadanam sajjetva "danam me passantuti nagare pakkosi. Nagara agantva ranno danam disva punadivase sattharam nimantetva danam sajjetva "amhakam danam devo passatuti ranno pahinimsu. Raja gantva tesam danam disva "imehi mama danato uttaritaram katam, puna danam karissamiti punadivasepi danam sajjesi. Nagarapi tam disva punadivase sajjayimsuti. Evam neva raja nagare parajetum sakkoti, na nagara rajanam. Atha chatthe vare nagara satagunam sahassagunam vaddhetva, yatha na sakka hoti "idam nama imesam dane

--------------------------------------------------------------------------------------------- page52.

Natthiti vattum, evam danam sajjayimsu. Raja tam disva "sacaham imesam danato uttaritaram katum na sakkhissami, kim me jivitenati upayam cintento nipajji. Atha nam mallika devi upasankamitva "kasma maharaja evam nipannosi, kena te indriyani kilantani viyati pucchi. Raja aha "nadani tvam devi janasiti. "na janami devati. So tassa tamattham arocesi. Atha nam mallika aha "deva ma cintayi, kaham taya pathavissaro raja nagarehi parajiyamano ditthapubbo va sutapubbo va, ahante danam samvidahissamiti. Itissa sa asadisadanam samvidahitukamataya evam vatva "maharaja salakalyanipadarehi pancannam bhikkhusatanam antoavatte nisidanamandapam karehi, sesa bahiavatte nisidissanti; panca setacchattasatani karehi, tani gahetva pancasata hatthi pancannam bhikkhusatanam matthake dharayamana thassanti, attha va dasa va rattasuvannanavayo karehi, ta mandapamajjhe bhavissanti, dvinnam dvinnam bhikkhunam antare ekeka khattiyadhita nisiditva gandhe pimsissati, ekeka khattiyadhita vijanim adaya dve dve bhikkhu vijayamana thassati, sesa khattiyadhitaro pitthapitthe 1- gandhe aharitva suvannanavasu pakkhipissanti, tasu ekacca khattiyadhitaro niluppalakalape gahetva suvannanavasu pakkhittagandhe aloletva vasam gahapessanti; nagaranam hi neva @Footnote: 1. Si. Yu. pimse pimse. Ma. pise pise.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page53.

Khattiyadhitaro atthi, na setacchattani, na hatthino, imehi karanehi nagara parajissanti; evam karehi 1- maharajati. Raja "sadhu devi, kalyanante kathitanti taya kathitaniyameneva sabbam karesi. Ekassa pana bhikkhuno eko hatthi nappahoti. Atha raja mallikam aha "bhadde ekassa bhikkhuno eko hatthi nappahoti, kim karissamati. "kim deva pancahatthisatani natthiti. "atthi devi, avasesa pana dutthahatthino, te bhikkhu disvava verambhavata viya canda hontiti. "deva aham ekassa dutthahatthipotakassa chattam gahetva titthanatthanam janamiti. "kattha nam thapessamati. "ayyassa angulimalassa santiketi. Raja tatha karesi. Hatthipotako valadhim antarasatthimhi pakkhipitva ubho kanne patetva akkhini nimmiletva atthasi. Mahajano "evarupassa nama candahatthino ayamakaro, [ayasma] angulimalatthero karotiti therassa setacchattahatthimeva 2- olokesi. Raja panitaharena 3- buddhappamukham bhikkhusangham parivisitva sattharam vanditva "bhante yam imasmim danagge kappiyabhandam va akappiyabhandam va sabbantam tumhakameva demiti aha. Tasmim kho pana dane ekadivaseneva pariccattam cuddasakotidhanam hoti. Satthu pana "setacchattam nisidanapallanko adharako padapithakoti cattari anagghaneva. Puna evarupam katva buddhanam danam nama datum samattho nahosi; teneva tam "asadisadananti @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. karohi. 2. Si. Ma. Yu. "ayasma....setacchattati @natthi. 3. Si. Ma. Yu. "panitaharenati natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page54.

Pannayi. Tam kira sabbabuddhanam ekavaram hotiyeva. Satthu ca 1- sabbesanca itthiyeva samvidahati. Ranno pana "kalo ca junho cati dve amacca ahesum. Tesu kalo cintesi "aho rajakulassa parihani, ekadivaseneva cuddasakotidhanam khayam 2- gacchati, ime imam danam bhunjitva gantva nipanna niddayissanti; aho nattham rajakulanti. Junho pana cintesi "aho ranno danam, na hi sakka rajabhave atthitena evarupam danam datum, sabbasattanam pattim adento nama natthi; aham pana idam danam anumodamiti. Satthu bhattakiccavasane raja anumodanatthaya pattam ganhi. Sattha cintesi "ranna mahogham pavattentena viya mahadanam dinnam: asakkhi nu kho mahajano cittam pasadetum udahu noti. So tesam amaccanam cittavaram natva "sace ranno danassa anucchavikam anumodanam karissami; kalassa sattadha muddha phalissati, junho sotapattiphale patitthahissatiti natva kale anukampam paticca evarupam danam datva thitassa ranno catuppadikam gathameva vatva utthayasana viharam gato. Bhikkhu angulimalattheram pucchimsu "kim nu kho avuso dutthahatthim chattam dharetva thitam disva bhayasiti. "na bhayami avusoti. Te sattharam upasankamitva ahamsu "angulimalo bhante annam byakarotiti. Sattha "na bhikkhave angulimalo bhayati, khinasavausabhanam hi antare jetthakausabhasadisa @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. "satthu cati natthi. 2. Si. Yu. cayam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page55.

Mama puttasadisa bhikkhu na bhayantiti vatva brahmanavagge gathamaha "usabham pavaram viram mahesim vijitavinam anejam nhatakam buddham tamaham brumi brahmananti. Rajapi domanassappatto "evarupaya parisaya majjhe danam datva thitassa mayham anucchavikam anumodanam akatva gathameva vatva sattha utthayasana gato, maya satthu anucchavikam danam akatva ananucchavikam katam bhavissati, kappiyabhandam adatva akappiyabhandameva dinnam bhavissati, satthara me kupitena bhavitabbam, yassa kassaci nama dananurupam anumodanam katum vattatiti viharam gantva sattharam vanditva etadavoca "kinnu kho me bhante databbayuttakam danam na dinnam udahu dananurupam kappiyabhandam adatva akappiyabhandameva dinnanti. "kimetam maharajati. "na me tumhehi dananucchavika anumodana katati. "maharaja anucchavikameva te danam dinnam, etam hi asadisadanam nama, ekassa buddhassa ekavarameva sakka datum, puna evarupam nama danam duddadanti. "atha kasma me bhante dananurupam anumodanam na karitthati. "parisaya asuddhatta maharajati. "ko nu kho bhante parisaya dosoti. Athassa sattha dvinnampi amaccanam cittavaram arocetva kale anukampam paticca anumodanaya akatabhavam acikkhi. Raja "saccam kira te kala evam cintitanti pucchitva, "saccanti vutte, "tava santakam aggahetva mama puttadarehi saddhim mayi attano santakam dente tuyhampi ka

--------------------------------------------------------------------------------------------- page56.

Hani? 1- yam te maya dinnam, tam dinnameva hotu; ratthato pana me nikkhamati tam rattha niharitva junham pakkosapetva "saccam kira te evam cintitanti pucchitva, "saccanti vutte, "sadhu matula, pasannosmi, tvam mama rajjam gahetva maya dinnaniyameneva satta divasani danam dehiti tassa sattaham rajjam niyyadetva sattharam aha "passatha bhante balassa karanam, maya evam dinne dane paharam adasiti. Sattha "ama maharaja, bala nama parassa danam anabhinanditva duggatiparayana honti, dhira pana paresampi danam anumoditva saggaparayana eva hontiti vatva imam gathamaha "na ve kadariya devalokam vajanti, bala have nappasamsanti danam, dhiro ca danam anumodamano teneva so hoti sukhi paratthati. Tattha "kadariyati: thaddhamaccharino. Balati: idhalokaparalokattham ajananaka. Dhiroti: pandito. Sukhi paratthati: teneva so dananumodanapunnena paraloke dibbasampattim anubhavamano sukhi hotiti. Desanavasane junho sotapattiphale patitthahi. Sampatta- parisayapi satthika desana ahosi. Junho sotapanno hutva sattaham ranno dinnaniyameneva danam adasiti. Asadisadanavatthu. ---------- @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. pila.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page57.

11. Anathapindikaputtakalavatthu. (147) "pathabya ekarajjenati imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto kalam nama anathapindikassa puttam arabbha kathesi. So kira tathavidhassa saddhasampannassa setthino putto hutva neva satthu santikam gantum, na geham agatakale datthum, na dhammam sotum, na sanghassa veyyavaccam katum icchati; pitara "ma evam tata kariti vuttopi tassa vacanam na sunati. Athassa pita cintesi "ayam evarupam ditthim gahetva vicaranto aviciparayano bhavissati; na kho pana me tam patirupam, yam mayi passante mama putto nirayam gaccheyya; imasmim kho pana loke dhanadanena anabhijjhanakasatto nama natthi, dhanena nam bhindissamiti. Atha nam aha "tata uposathiko hutva viharam gantva dhammam sutva ehi, kahapanasatam te dassamiti. "dassatha tatati. "dassami puttati. So yavatatiyam patinnam gahetva uposathiko hutva viharam agamasi. Dhammassavanena panassa kiccam natthi; yathaphasukatthane sayitva patova geham agamasi. Athassa pita "putto me uposathiko ahosi, sighamassa yaguadini aharathati vatva dapesi. So "kahapanam aggahetva na bhunjissamiti aharam patikkhipi. Athassa pita pilam asahanto kahapanabhandikam dapesi. 1- @Footnote: 1. adasiti bhavitabbam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page58.

So tam hatthena gahetvava aharam paribhunji. Atha nam punadivase setthi "tata kahapanasahassam te dassami; satthu purato thatva ekameva dhammapadam ugganhitva agaccheyyasiti pesesi. So viharam gantva satthu purato thatva ekameva dhammapadam ugganhitva palayitukamo ahosi. Athassa sattha asallakkhanakaram akasi. So tam padam asallakkhetva "uparipadam ugganhissamiti thatva assosiyeva. "ugganhissamiti sunantava kira sakkaccam sunanti nama. Evanca nama sunantanam dhammo sotapattimaggadayo deti. Sopi "ugganhissamiti sunati. Satthapissa asallakkhanakaram karoti. So "uparipadam ugganhissamiti thatva sunantova sotapattiphale patitthati. So punadivase buddhappamukhena bhikkhusanghena saddhimyeva savatthim pavisi. Mahasetthi tam disvava "ajja me puttassa akaro ruccatiti cintesi. Tassapi etadahosi "aho vata me pita ajja satthu santike kahapane na dadeyya, kahapanakarana mayham uposathikabhavam paticchadeyyati. Sattha panassa hiyo kahapanakarana uposathikabhavam annasi. Mahasetthi buddhappamukhassa bhikkhusanghassa yagum dapetva 1- puttassapi dapesi. 2- So nisiditva tunhibhutova yagum pivi khadaniyam khadi bhattam bhunji. Mahasetthi satthu bhattakiccavasane puttassa purato sahassabhandikam thapapetva "tata aham `sahassam te dassamiti @Footnote: 1. datva. 2. adasiti yuttataram.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page59.

Vatva uposatham samadapetva viharam pahinim, 1- idante sahassanti. So satthu purato kahapane diyamane disva lajjanto "alam me kahapanehiti vatva "ganha tatati vuccamanopi na ganhi. Athassa pita sattharam vanditva "bhante ajja me puttassa akaro ruccatiti vatva, "kim mahasetthiti vutte, "maya esa purimadivase `kahapanasatam te dassamiti vatva viharam pesito punadivase kahapane aggahetva bhunjitum na icchi; ajja pana diyamanepi kahapane na icchatiti aha. Sattha "ama mahasetthi, ajja tava puttassa cakkavattisampattitopi devalokabrahmaloka- sampattihipi sotapattiphalameva varanti vatva imam gathamaha "pathabya ekarajjena saggassa gamanena va sabbalokadhipaccena sotapattiphalam varanti. Tattha "pathabya ekarajjenati: cakkavattirajjena. Saggassa gamanena vati: chabbisatividhassa saggassa adhigamanena. Sabbalokadhi- paccenati: etasmim ettake loke nagasupannavemanikapetehi saddhim sabbasmim loke adhipaccena. Sotapattiphalam varanti: yasma ettake thane rajjam karetvapi nirayadihi amuttova hoti, sotapanno pana pihitapayadvaro hutva sabbadubbalopi atthame bhave na nibbattati; @Footnote: 1. katthaci potthake "tata maya tvam `sahassam dassamiti vatva @uposatham samadapetva viharam pahitoti evam kammavacakam vakyam katam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page60.

Tasma sotapattiphalameva varam uttamanti attho. Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti. Anathapindikaputtakalavatthu. Lokavaggavannana nitthita. Terasamo vaggo. -------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 23 page 28-60. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=23&A=542&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=23&A=542&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=23              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=721              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=711              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=711              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]