ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 27 : PALI ROMAN Iti.A. (paramatthadi.)

                         5. Puttasuttavannana
      [74] Pancame puttati atraja orasaputta, dinnakadayopi va.
Santoti bhavanta. Samvijjamana lokasminti imasmim loke upalabbhamana.
Atthibhavena santo, pakatabhavena vijjamana. Atijatoti attano gunehi
matapitaro atikkamitva jato, tehi adhikagunoti attho. Anujatoti gunehi
matapitunam anurupo hutva jato, tehi samanagunoti attho. Avajatoti
gunehi matapitunam adhamo 1- hutva jato, tehi hinagunoti attho. Yehi pana
gunehi yutto matapitunam adhiko samo hinoti ca adhippeto, te vibhajitva
dassetum "kathanca bhikkhave putto atijato hoti"ti kathetukamyataya puccham
katva "idha bhikkhave puttassa"tiadina niddeso araddho.
      Tattha na buddham saranam gatatiadisu buddhoti sabbadhammesu
appatihatanananimittanuttaravimokkhadhigamaparibhavitam khandhasantanam,
sabbannutannanapadatthanam va saccabhisambodhim upadaya pannattiko sattatisayo buddho.
Yathaha:-
             "buddhoti yo so bhagava sayambhu anacariyako pubbe
         ananussutesu dhammesu samam saccani abhisambujjhi, tattha ca sabbannutam
         patto, balesu ca vasibhavan"ti. 2-
Ayam tavatthato buddhavibhavana.
@Footnote: 1 Si. avamo       2 khu.cula. 30/546/271 (sya), khu.pati. 31/161/185

--------------------------------------------------------------------------------------------- page254.

Byanjanato pana savasanaya kilesaniddaya accantavigamena buddhava patibuddhavati buddho, buddhiya va vikasitabhavena buddhava vibuddhavati buddho, bujjhitati buddho, bodhetati buddhoti evamadina nayena veditabbo. Yathaha:- "bujjhita saccaniti buddho, bodheta pajayati buddho, sabbannutaya buddho, sabbadassavitaya buddho, anannaneyyataya buddho, visavitaya 1- buddho, khinasavasankhatena buddho, nirupakkilesasankhatena buddho, ekantavitaragoti buddho, ekantavitadosoti buddho, ekantavitamohoti buddho, ekantanikkilesoti buddho, ekayanamaggangatoti buddho, eko anuttaram sammasambodhim abhisambuddhoti buddho, abuddhivihatatta buddhipatilabhati buddho, buddhoti cetam namam matara katam, na pitara katam, na bhatara katam, na bhaginiya katam, na mittamaccehi katam, na natisalohitehi katam, na samanabrahmanehi katam, na devatahi katam, atha kho vimokkhantikametam buddhanam bhagavantanam bodhiya mule saha sabbannutannanassa patilabha sacchikapannatti, yadidam buddho"ti. 2- Himsatiti saranam. Sabbam anattham apayadukkham sabbam samsaradukkham himsati vinaseti viddhamsetiti attho. Saranam gatati "buddho bhagava amhakam saranam gati parayanam patisaranam aghassa ghata 3- hitassa vidhata"ti imina adhippayena buddham bhagavantam gacchama bhajama sevama payirupasama, evam va janama bujjhamati evam gata upagata buddham saranam gata. Tappatikkhepena na buddham saranam gata. @Footnote: 1 Ma. vitasitataya 2 khu.cula. 30/546/271 (sya) khu.pati. 31/161/186 3 cha.Ma. hanta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page255.

Dhammam saranam gatati adhigatamagge sacchikatanirodhe yathanusittham patipajjamane catusu apayesu apatamane katva dharetiti dhammo. So atthato ariyamaggo ceva nibbanam ca. Vuttanhetam:- "yavata bhikkhave dhamma sankhata, ariyo atthangiko maggo tesam aggamakkhayati"ti 1- vittharo. Na kevalanca ariyamagganibbanani eva, apica kho ariyaphalehi saddhim pariyattidhammo ca. Vuttanhetam chattamanavakavimane:- "ragaviragamanejamasokam dhammamasankhatamappatikulam madhuramimam pagunam suvibhattam dhammamimam saranatthamupehi"ti. 2- Tattha hi ragaviragoti maggo kathito. Anejamasokanti phalam. Dhammamasankhatanti nibbanam. Appatikulam madhuramimam pagunam suvibhattanti pitakattayena vibhatta sabbadhammakkhandha kathita. Tam dhammam vuttanayena sarananti gata dhammam saranam gata. Tappatikkhepena na dhammam saranam gata. Ditthisilasanghatena samhatoti samgho. So atthato atthaariyapuggalasamuho. Vuttanhetam tasmim eva vimane:- "yattha ca dinna mahapphalamahu catusu sucisu purisayugesu attha ca puggala dhammadasa te samghamimam saranatthamupehi"ti. Tam samgham vuttanayena sarananti gata samgham saranam gata. Tappatikkhepena na samgham saranam gatati. @Footnote: 1 an.catukka. 21/34/39 2 khu.vimana. 26/487/91

--------------------------------------------------------------------------------------------- page256.

Ettha ca saranagamanakosallattham saranam saranagamanam yo ca saranam gacchati saranagamanappabhedo phalam sankileso bhedo vodananti ayam vidhi veditabbo. Tattha padatthato tava himsatiti saranam, saranagatanam teneva saranagamanena bhayam santasam dukkham duggatim parikilesam hanati vinasetiti attho, ratanattayassetam adhivacanam. Atha va hite pavattanena ahita nivattanena ca sattanam bhayam himsatiti buddho saranam, bhavakantarato uttaranena assasadanena ca dhammo, appakanampi karanam vipulaphalapatilabhakaranena samgho. Tasma iminapi pariyayena ratanattayam saranam. Tappasadaggarutahi vihatakileso tapparayanatakarappavatto cittuppado saranagamanam. Tamsamangisatto saranam gacchati, vuttappakarena cittuppadena "etani me tini ratanani saranam, etani parayanan"ti evam upetiti attho. Evam tava saranam saranagamanam yo ca saranam gacchatiti idam tayam veditabbam. Pabhedato pana duvidham saranagamanam lokiyam lokuttaranca. Tattha lokuttaram ditthasaccanam maggakkhane saranagamanupakkilesasamucchedena arammanato nibbanarammanam hutva kiccato sakalepi ratanattaye ijjhati, lokiyam puthujjananam saranagamanupakkilesavikkhambhanena arammanato buddhadigunarammanam hutva ijjhati. Tam atthato buddhadisu vatthusu saddhapatilabho, saddhamulika ca sammaditthi dasasu punnakiriyavatthusu ditthujukammanti vuccati. Tayidam catudha pavattati attasanniyyatanena tapparayanataya sissabhavupagamanena panipatenati. Tattha attasanniyyatanam nama "ajja adim katva aham attanam buddhassa niyyatemi, dhammassa, samghassa"ti evam buddhadinam attapariccajanam. Tapparayanam nama "ajja adim katva aham buddhaparayano, dhammaparayano samghaparayano iti mam dharehi"ti evam tappatisaranabhavo tapparayanata.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page257.

Sissabhavupagamanam nama "ajja adim katva aham buddhassa antevasiko, dhammassa, samghassa iti mam dharetu"ti evam sissabhavassa upagamanam. Panipato nama "ajja adim katva aham abhivadanapaccutthanaanjalikammasamicikammam buddhadinam eva tinnam vatthunam karomi iti mam dharetu"ti evam buddhadisu paramanipaccakaro. Imesam hi catunnam akaranam annataram karontena gahitam eva hoti saranagamanam. Apica "bhagavato attanam pariccajami, dhammassa, samghassa attanam pariccajami, jivitam pariccajami, pariccatto eva me atta jivitanca, jivitapariyantikam buddham saranam gacchami, buddho me saranam tanam lenan"ti evampi attasanniyyatanam veditabbam. "sattharanca vataham passeyyam, bhagavantameva passeyyam, sugatanca vataham passeyyam, bhagavantameva passeyyam, sammasambuddhanca vataham passeyyam, bhagavantameva passeyyan"ti 1- evam mahakassapattherassa saranagamanam viya sissabhavupagamanam datthabbam. "so aham vicarissami gama gamam pura puram namassamano sambuddham dhammassa ca sudhammatan"ti. 2- Evam alavakadinam saranagamanam viya tapparayanata veditabba. "atha kho brahmayubrahmano utthayasana ekamsam uttarasangam karitva bhagavato padesu sirasa nipatitva bhagavato padani mukhena ca paricumbati, panihi ca parisambahati, namanca saveti `brahmayu aham bho gotama brahmano, brahmayu aham bho gotama brahmano'ti 3- evam panipato datthabbo. So panesa natibhayacariyadakkhineyyavasena catubbidho hoti. Tattha dakkhineyyapanipatena saranagamanam hoti, na itarehi. Setthavaseneva hi saranam @Footnote: 1 sam.ni. 16/154/210 2 sam.sa. 15/146/259, khu.su. 25/194/371 @3 Ma.Ma. 13/394/377

--------------------------------------------------------------------------------------------- page258.

Gayhati, setthavasena bhijjati. Tasma yo "ayameva loke sabbasattuttamo aggadakkhineyyo"ti vandati, teneva saranam gahitam hoti, na natibhayacariyasannaya vandantena. Evam gahitasaranassa upasakassa va upasikaya va annatitthiyesu pabbajitampi "natako me ayan"ti vandato saranam na bhijjati, pageva apabbajitam. Tatha rajanam bhayena vandato. So hi ratthapujitatta avandiyamano anatthampi kareyyati. Tatha yankinci sippam sikkhapakam titthiyampi "acariyo me ayan"ti vandatopi na bhijjati. Evam saranagamanassa pabhedo veditabbo. Ettha ca lokuttarassa saranagamanassa cattari samannaphalani vipakaphalam, sabbadukkhakkhayo anisamsaphalam. Vuttanhetam:- "yo ca buddhanca dhammanca samghanca saranam gato .pe. Etam saranamagamma sabbadukkha pamuccati"ti. 1- Apica niccato anupagamanadinipi etassa 2- anisamsaphalam veditabbam. Vuttanhetam:- "atthanametam bhikkhave anavakaso, yam ditthisampanno puggalo kanci sankharam niccato upagaccheyya, sukhato upagaccheyya, kanci dhammam attato upagaccheyya. Mataram jivita voropeyya, pitaram jivita voropeyya, arahantam jivita voropeyya, dutthacitto tathagatassa lohitam uppadeyya, samgham bhindeyya, annam sattharam uddiseyya, netam thanam vijjati"ti. 3- @Footnote: 1 khu.dha. 25/190-192/50-51 @2 anupagamanadivasenapetassa su.vi. 1/250/210 @3 Ma.u. 14/127-128/114, an.ekaka. 20/268-276/28-29, abhi.vi. 35/809/409

--------------------------------------------------------------------------------------------- page259.

Lokiyassa pana saranagamanassa bhavasampadapi bhogasampadapi phalameva. Vuttanhetam:- "ye keci buddham saranam gatase na te gamissanti apayabhumim 1- pahaya manusam deham devakayam paripuressanti"ti. 2- Aparampi vuttam:- "atha kho sakko devanamindo asitiya devatasahassehi saddhim yenayasma mahamoggallano tenupasankami .pe. Ekamantam thitam kho sakkam devanamindam ayasma mahamoggallano etadavoca `sadhu kho devanaminda buddham saranagamanam hoti. Buddham saranagamanahetu kho devanaminda evamidhekacce satta kayassa bheda param marana sugatim saggam lokam upapajjanti, te anne deve dasahi thanehi adhiganhanti dibbena ayuna dibbena vannena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena adhipateyyena dibbehi rupehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi photthabbehi .pe. Dhammam, samgham .pe. Photthabbehi"ti. 3- Velamasuttadivasenapi 4- saranagamanassa phalaviseso veditabbo. Evam saranagamanassa phalam veditabbam. Lokiyasaranagamanancettha tisu vatthusu annanasamsayamicchananadihi sankilissati, na mahajutikam hoti na mahavippharam. Lokuttarassa pana sankileso natthi. Lokiyassa @Footnote: 1 Si. apayam 2 sam.sa. 15/37/30 @3 sam.sala. 18/526-530/332-337 4 an.navaka. 23/224/405

--------------------------------------------------------------------------------------------- page260.

Ca saranagamanassa duvidho bhedo savajjo anavajjo ca. Tattha savajjo annasattharadisu attasanniyyatanadihi hoti, so anitthaphalo. Anavajjo pana kalakiriyaya, so avipakatta aphalo. Lokuttarassa pana nevatthi bhedo. Bhavantarepi hi ariyasavako na annam sattharam uddisatiti evam saranagamanassa sankileso ca bhedo ca veditabbo. Vodanampi ca lokiyasseva. Yassa hi sankileso, tasseva vodanena bhavitabbam. Lokuttaram pana niccavodanamevati. Panatipatati ettha panassa saraseneva patanasabhavassa antara eva atipatanam atipato, sanikam patitum adatva sigham patananti attho. Atikkamma va satthadihi abhibhavitva patanam atipato, panaghatoti vuttam hoti. Panoti cettha khandhasantano, yo sattoti vohariyati, paramatthato ruparupajivitindriyam rupajivitindriye hi vikopite itarampi tamsambandhataya vinassatiti. Tasmim pana pane panasannino jivitindriyupacchedakaupakkamasamutthapika kayavacidvaranam annataradvarappavatta vadhakacetana panatipato. Yaya hi cetanaya pavattamanassa jivitindriyassa nissayabhutesu upakkamakaranahetukamahabhutapaccaya uppajjanakamahabhuta purimasadisa na uppajjanti, visadisa eva uppajjanti, sa tadisappayogasamutthapika cetana panatipato. Laddhupakkamani hi bhutani purimabhutani viya na visadaniti samanajatiyanam karanani na hontiti. "kayavacidvaranam annatara- dvarappavatta"ti idam manodvare pavattaya vadhakacetanaya panatipatatasambhavadassanam. Kulumbasuttepi hi "idhekacco samano va brahmano va iddhima cetovasippatto annissa kucchigatam gabbham papakena manasanupekkhita hoti"ti vijjamayiddhi adhippeta. Sa ca vacidvaram muncitva na sakka nibbattetunti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page261.

Vacidvaravaseneva nippajjati. Ye pana "bhavanamayiddhi tattha adhippeta"ti vadanti, tesam vado kusalattikavedanattikavitakkattikabhumantarehi virujjhati. Svayam panatipato gunarahitesu tiracchanagatadisu khuddake pane appasavajjo, mahasarire mahasavajjo. Kasma? payogamahantataya payogasamattepi vatthumahantatadihi mahasavajjo, gunavantesu manussadisu appagune pane appasavajjo, mahagune mahasavajjo. Sariragunanam pana samabhave sati kilesanam upakkamananca mudutaya appasavajjo, tibbataya mahasavajjoti. Ettha ca payogavatthumahantatadihi mahasavajjata tehi paccayehi uppajjamanaya cetanaya balavabhavato veditabba. Yathadhippetassa payogassa sahasa nipphadanavasena sakiccasadhikaya bahukkhattum pavattajavanehi laddhasevanaya ca sannitthapakacetanaya 1- payogassa mahantabhavo. Satipi kadaci khuddake ceva mahante ca pane payogassa samabhave mahantam hanantassa cetana tibbatara uppajjatiti vatthumahantatapi cetanaya balavabhavassa karanam. Iti ubhayampetam cetanabalavabhaveneva mahasavajjataya hetu hoti. Tatha hantabbassa mahagunabhave tattha pavattaupakaracetana viya khettavisesanipphattiya upakaracetanapi balavati tibbatara ca uppajjatiti tassa mahasavajjata datthabba. Tasma payogavatthuadipaccayanam amahattepi gunamahantatadipaccayehi cetanaya balavabhavavaseneva mahasavajjata veditabba. Tassa pano, panasannita, vadhakacittam, upakkamo, tena marananti panca sambhaRa. Pancasambharayutto panatipatoti pancasambharavinimutto datthabbo. Tesu panasannitavadhakacittani pubbabhagiyanipi honti, upakkamo @Footnote: 1 Ma. sannitthapakacetanayavasena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page262.

Vadhakacetanasamutthapito. Tassa cha payoga:- sahatthiko anattiko nissaggiyo thavaro vijjamayo iddhimayoti. Tesu sahatthena nibbatto sahatthiko. Paresam anapanavasena pavatto anattiko. Ususattiadinam nissajjanavasena pavatto nissaggiyo opatakhananadivasena pavatto thavaro. Athabbanikadinam viya mantaparijappanapayogo vijjamayo. Dathakottanadinam viya kammavipakajiddhimayo. Etthaha:- khane khane nirujjhanasabhavesu sankharesu ko hanta, ko va hannati. Yadi cittacetasikasantano, so arupitaya na chedanabhedanadivasena vikopanasamattho, napi vikopaniyo. Atha rupasantano, so acetanaya katthakalingarupamoti na tattha chedanadina panatipato labbhati yatha matasarire, payogopi panatipatassa yathavutto paharanappaharadiko atitesu sankharesu bhaveyya anagatesu paccuppannesu va. Tattha na tava atitesu anagatesu ca sambhavati tesam avijjamanasabhavatta, paccuppannesu ca sankharanam khanikatta saraseneva nirujjhanasabhavataya vinasabhimukhesu nippayojano payogo siya, vinasassa ca karanarahitatta na paharanappaharadippayogahetukam maranam, nirihatta ca sankharanam kassa so payogo, khanikabhavena vadhadhippayasamakalameva bhijjanakassa yava kiriyapariyosanakalamanavatthanato kassa va panatipato 1- kammabandhoti? vuccate:- yathavuttavadhakacetanasamangi sankharanam punjo sattasankhato hanto. Tena pavattitavadhakappayoganimittam apagatusmavinnanajivitindriyo matoti voharassa vatthubhuto yathavuttappayogakarane pubbe viya uddham pavattanaraho ruparupadhammapunjo hannati, cittacetasikasantano eva va. Vadhappayogavisayabhavepi tassa pancavokarabhave rupasantanadhinavuttitaya bhutarupesu katappayogavasena @Footnote: 1 Ma. panatipatena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page263.

Jivitindriyavicchedena sopi vicchijjatiti na panatipatassa asambhavo, napi ahetuko, na ca payogo nippayojano. Paccuppannesu sankharesu katappayogavasena tadanantaram uppajjanarahassa sankharakalapassa tatha anuppattito khanikananca sankharanam khanikamaranassa idha maranabhavena anadhippetatta santatimaranassa ca yathavuttanayena sahetukabhavato na ahetukam maranam, nirihakesupi sankharesu yathapaccayam uppajjitva atthibhavamatteneva attno anurupaphaluppadananiyatani karananiyeva karontiti vuccati, 1- yatha padipo pakasetiti, tatheva ghatakavoharo. Na ca kevalassa vadhadhippayasahabhuno cittacetasikakalapassa panatipato icchito, santanavasena vattamanasseva pana icchitoti attheva panatipatena kammabandho. Santanavasena vattamanananca dipadinam atthakiriyasiddhi dissatiti. Ayam ca vicarana adinnadanadisupi yathasambhavam vibhavetabba. Tasma panatipata. Na pativiratati appativirata. Adinnassa adanam adinnadanam. Parassa haranam theyyam corikati vuttam hoti. Tattha adinnanti parapariggahitam, yattha paro yathakamakaritam apajjanto adandaraho anupavajjo ca hoti, tasmim parapariggahite parapariggahitasannino tadadayakaupakkamasamutthapika theyyacetana adinnadanam. Tam hine parasantake appasavajjam, panite mahasavajjam. Kasma? vatthupanitataya. Tatha khuddake parasantake appasavajjam, mahante mahasavajjam. Kasma? vatthumahantataya payogamahantataya ca. Vatthusamatte pana sati gunadhikanam santake vatthusmim mahasavajjam, tamtamgunadhikam upadaya tato tato hinagunassa santake vatthusmim appasavajjam. Vatthugunanam pana samabhave sati kilesanam payogassa ca mudubhavena appasavajjam, tibbabhave sahasavajjam. @Footnote: 1 Si. vuccanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page264.

Tassa panca sambhara:- parapariggahitam parapariggahitasannita theyyacittam upakkamo tena harananti. Cha payoga sahatthikadayova. Te ca kho yathanurupam theyyavaharo pasayhavaharo parikappavaharo paticchannavaharo kusavaharoti imesam avaharanam vasena pavatta. Ettha ca mantaparijappanena parasantakaharanam vijjamayo payogo, vina mantena tadisena iddhanubhavasiddhena kayavacipayogena parasantakassa akaddhanam iddhimayo payogoti veditabbam. Kamesuti methunasamacaresu. Micchacaroti ekantanindito lamakacaro. Lakkhanato pana asaddhammadhippayena kayadvare pavatta agamaniyatthanavitikkamacetana kamesu micchacaro. Tattha agamaniyatthanam nama purisanam tava maturakkhitadayo dasa, dhanakkitadayo dasati visati itthiyo, itthisu pana dvinnam sarakkhasaparidandanam, dasannanca dhamakkitadinanti dvadasannam itthinam annapurisa. Svayam micchacaro siladigunarahite agamaniyatthane appasavajjo, siladigunasampanne mahasavajjo. Gunarahitepi ca abhibhavitva miccha carantassa mahasavajjo, ubhinnam samanacchandataya appasavajjo. Samanacchandabhavepi kilesanam upakkamananca mudutaya appasavajjo, tibbaya mahasavajjo. Tassa cattaro sambhara:- agamaniyavatthu, tasmim sevanacittam, sevanapayogo, maggenamaggappatipattiadhivasananti tattha attano ruciya pavattitassa tato, balakkarena pavattitassa tayoti anavasesaggahanena cattaro datthabba, atthasiddhi pana tiheva. Eko payogo sahatthikova. Musati visamvadanapurekkharassa atthabhanjako kayavacipayogo, visamvadanadhippayena panassa paravisamvadakakayavacipayogasamutthapika cetana musavado. Aparo nayo:- musati abhutam vatthu, vadoti tassa bhutato tacchato vinnapanam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page265.

Tasma atatham vatthum tathato param vinnapetukamassa tathavinnapanapayogasamutthapika cetana musavado. So yamattham bhanjati, tassa appataya appasavajjo, mahantataya mahasavajjo. Apica gahatthanam attano santakam adatukamataya natthitiadinayappavatto appasavajjo, sakkhina hutva atthabhanjanavasena vutto mahasavajjo. Pabbajitanam appakampi telam va sappim va labhitva hasadhippayena "ajja game telam nadi manne sandati"ti puranakathanayena pavatto appasavajjo aditthamyeva pana "ditthan"tiadina nayena vadantanam mahasavajjo. Tatha yassa attham bhanjati, tassa appagunataya appasavajjo, mahagunataya mahasavajjo. Kilesanam mudutibbatavasena ca appasavajjamahasavajjata labbhateva. Tassa cattaro sambhara:- atatham vatthu, visamvadanacittam, tajjo vayamo, parassa tadatthavijanananti. Visamvadanadhippayena hi payoge katepi parena tasmim atthe avinnate visamvadanassa asijjhanato parassa tadatthavijananampi eko sambharo veditabbo. Keci pana "abhutavacanam, visamvadanacittam, parassa tadatthavijanananti tayo sambhara"ti vadanti. Sace pana paro dandhataya vicaretva tamattham janati, sannitthapakacetanaya pavattatta kiriyasamutthapakacetanakkhaneyeva musavadakammuna bajjhati. Surati pitthasura puvasura odanasura kinnapakkhitta sambharasamyuttati panca suRa. Merayanti pupphasavo phalasavo madhvasavo gulasavo sambharasamyuttoti panca asava. Tadubhayampi madaniyatthena majjam. Yaya cetana tam pivati, sa pamadakaranatta pamadatthanam. Lakkhanato pana yathavuttassa suramerayasankhatassa majjassa bijato patthaya madavasena kayadvarappavatta pamadacetana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page266.

Suramerayamajjapamadatthanam. Tassa majjabhavo, patukamyatacittam, tajjo vayamo ajjhoharananti cattaro sambhaRa. Akusalacitteneva cassa patabbato ekantena savajjabhavo. Ariyasavakanam pana vatthum ajanantanampi mukham na pavisati, pageva janantanam. Addhapasatamattassa panam appasavajjam, addhalhakamattassa panam tato mahantam mahasavajjam, kayasancalanasamattham bahum pivitva gamaghatakadikammam karontassa mahasavajjameva. Papakammam hi panatipatam patva khinasave mahasavajjam, adinnadanam patva khinasavassa santike mahasavajjam, micchacaram patva khinasavaya bhikkhuniya vitikkame, musavadam patva musavadena samghabhede, surapanam patva kayasancalanasamattham bahum pivitva gamaghatakadikammam mahasavajjam. Sabbehipi cetehi musavadena samghabhedova mahasavajjo. Tam hi katva kappam niraye paccati. Idani etesu sabhavato arammanato vedanato mulato kammato phalatoti chahi akarehi vinicchayo veditabbo. Tattha sabhavato panatipatadayo sabbepi cetanasabhavava. Arammanato panatipato jivitindriyarammanato sankhararammano, adinnadanam sattarammanam va sankhararammanam va, micchacaro photthabbavasena sankhararammano, sattarammanoti eke. Musavado sattarammano va sankhararammano va, surapanam sankhararammanam. Vedanato panatipato dukkhavedano, adinnadanam tivedanam, micchacaro sukhamajjhattavasena dvivedano, tatha surapanam. Sannitthapakacittena pana ubhayampi majjhattavedanam na hoti. Musavado tivedano. Mulato panatipato dosamohavasena dvimulako, adinnadanam musavado ca dosamohavasena va lobhamohavasena va, micchacaro surapanam ca lobhamohavasena dvimulam. Kammato musavadoyevettha vacikammam, sesam catubbidhampi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page267.

Kayakammameva. Phalato sabbepi apayupapattiphala ceva sugatiyampi appayukatadi- nanavidhaanitthaphala cati evamettha sabhavadito vinicchayo veditabbo. Appativiratati samadanaviratiya sampattaviratiya ca abhavena na pativirata. Dussilati tato eva pancasilamattassapi abhavena nissila. Papadhammati lamakadhamma hinacaRa. Panatipata pativiratati sikkhapadasamadanena panatipatato virato, araka thito. Esa nayo sesesupi. Idhapi panatipataveramaniadinam sabhavato aramanato vedanato mulato kammato samadanato bhedato phalato ca vinnatabbo vinicchayo. Tattha sabhavato pancapi cetanayopi honti viratiyopi, virativasena pana desana agata. Ya panatipata viramantassa "ya tasmim samaye panatipata arati virati"ti evam vutta kusalacittasampayutta virati, sa pabhedato tividha sampattavirati samadanavirati samucchedaviratiti. Tattha asamadinnasikkhapadanam attano jativayabahusaccadini paccavekkhitva "ayuttametam amhakam katuna"ti sampattavatthum avitikkamantanam uppajjamana virati sampattavirati nama. Samadinnasikkhapadanam sikkhapadasamadane taduttarinca attano jivitampi pariccajitva vatthum avitikkamantanam uppajjamana virati samadanavirati nama. Ariyamaggasampayutta pana virati samucchedavirati nama, yassa uppattito patthaya ariyapuggalanam "panam ghatessama"ti cittampi na uppajjati. Tasu samadanavirati idhadhippeta. Arammanato panatipatadinam arammananeva etesam arammanani. Vitikkamitabbatoyeva hi virati nama hoti. Yatha pana nibbanarammano ariyamaggo kilese pajahati, evam jivitindriyadiarammanayeva ete kusala dhamma panatipatadini dussilyani pajahantiti. Vedanato sabbapi sukhavedanava.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page268.

Mulato nanasampayuttacittena viramantassa alobhaadosaamohavasena timula honti, nanavippayuttacittena viramantassa alobhaadosavasena dvimula. Kammato musavada veramani vacikammam, sesa kayakammam. Samadanato annassa garutthaniyassa santike tam alabhantena sayameva va panca silani ekajjham patiyekkam va samadiyantena samadinnani honti. Bhedato gahatthanam yam yam vitikkantam, tam tadeva bhijjati, itaram na bhijjati. Kasma? gahattha hi anibaddhasila honti, yam yam sakkonti, tam tadeva rakkhanti. Pabbajitanam pana ekasmim vitikkante sabbani bhijjantiti. Phalatoti panatipata veramaniya cettha angapaccangasampannata arohaparinahasampatti javanasampatti suppatitthitapadata caruta muduta sucita surata mahabbalata vissatthavacanata sattanam piyamanapata abhijjaparisata acchambhita duppadhamsiyata parupakkamena amaranata mahaparivarata suvannata susanthanata appabadhata asokata piyamanapehi avippayogo dighayukatati evamadini phalani. Adinnadana veramaniya mahadhanadhannata anantabhogata thirabhogata icchitanam bhoganam khippam patilabho rajadihi asadharanabhogata ularabhogata tattha tattha jetthakabhavo natthibhavassa ajananata sukhaviharitati evamadini. Abrahmacariya veramaniya vigatapaccatthikata sabbasattanam piyamanapata annapanavatthacchadanadinam labhita sukhasupanata sukhapatibujjhanata apayabhayavimokkho itthibhavanapumsakabhavanam abhabbata akkodhanata saccakarita 1- amankuta @Footnote: 1 Si. sakkaccakarita

--------------------------------------------------------------------------------------------- page269.

Aradhanasukhata paripunnindriyata paripunnalakkhanata nirasankata appossukkata sukhaviharita akutobhayata phalanipi ettheva antogadhani, tasma. Musavada veramaniya vippasannindriyata vissatthamadhurabhanita samasitasuddhadantata natithulata natikisata natirassata natidighata sukhasambhassata uppalagandhamukhata sussusakaparisata adeyyavacanata kamaladalasadisamudulohitatanujivhata alinata anuddhatatati evamadini. Suramerayamajjapamadatthana veramaniya atitanagatapaccuppannesu kiccakaraniyesu appamadata nanavantata sada upatthitassatita uppannesu kiccakaraniyesu thanuppattikapatibhanavantata analasata ajalata anummattata 1- acchambhita asarambhita anissukita amaccharita saccavadita apisunaapharusa- asamphappalapavadita katannuta katavedita cagavantata silavantata ujukata akkodhanata hirottappasampannata ujuditthita mahantata panditata atthanatthakusalatati evamadini phalani. Evamettha panatipata veramaniadinampi sabhavadito vinicchayo veditabbo. Silavati yathavuttapancasilavasena silava. Kalyanadhammoti sundaradhammo, saranagamanaparidipitaya ditthisampattiya sampannapannoti attho. Yo pana putto matapitusu assaddhesu dussilesu ca sayampi tadiso, sopi avajatoyevati veditabbo. Assaddhiyadayo hi idha avajatabhavassa lakkhanam vutta, te ca tasmim samvijjanti. Matapitaro pana upadaya puttassa atijatadibhavo vuccatiti. Yo hoti kulagandhanoti kulacchedako kulavinasako. Chedanattho hi idha gandhasaddo "uppalagandhapaccatthika"tiadisu 1- viya. Keci pana "kuladhamsano"ti pathanti, so evamattho. @Footnote: 1 Si.,ka. amugata 2 vi.mahavi. 1/65/43

--------------------------------------------------------------------------------------------- page270.

Ete kho putta lokasminti ete atijatadayo tayo putta eva imasmim sattaloke putta nama, na ito vinimutta atthi, imesu pana ye bhavanti upasaka ye saranagamanasampattiya upasaka bhavanti kammassakatananena kammassa kovida, te ca pandita pannavanto, pancasiladasasilena sampanna paripunna, yacakanam vacanam jananti tesam mukhakaradassaneneva adhippayapuranatoti vadannu. Tesam va "dehi"ti vacanam sutva "ime pubbe danam adatva evambhuta, maya pana evam na bhavitabban"ti tesam pariccagena tadattham janantiti vadannu. Panditanam va kammassakatadidipakam vacanam janantiti vadannu. "padannu"ti ca pathanti, padaniya pariccagasilati attho. Tato eva vigatamaccheramalataya vitamacchaRa. Abbhaghanati abbhasankhata ghana, ghanameghapatala va mutto cando viya upasakadiparisasu khattiyadiparisasu ca virocare virocanti, sobhantiti antho. Pancamasuttavannana nitthita. --------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 27 page 253-270. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=27&A=5563&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=27&A=5563&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=252              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=5822              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=5758              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=5758              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]