ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 29 : PALI ROMAN Sutta.A.2 (paramattha.2)

              13. Sammaparibbajaniyasutta (mahasamayasutta) vannana
      [362] Pucchami munim pahutapannanti sammaparibbajaniyasuttam,
"mahasamayasuttan"tipi vuccati mahasamayadivase kathitatta. Ka uppatti? pucchavasika
uppatti. Nimmitabuddhena hi puttho bhagava imam suttamabhasi, tam saddhim pucchaya
"sammaparibbajaniyasuttan"tipi vuccati. Ayamettha sankhepo, vittharato pana
sakiyakoliyanam uppattito pabhuti poranehi vanniyati.
      Tatrayam uddesamaggavannana 2- :- pathamakappikanam pana ranno
mahasammatassa rojo nama putto ahosi, rojassa vararojo, vararojassa
@Footnote: 1 cha.Ma. pathanti  2 Si.,ka. uddesamattavannana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page171.

Kalyano, kalyanassa varakalyano, varakalyanassa mandhata, mandhatussa varamandhata, varamandhatussa uposatho, uposathassa varo, varassa upavaro, 1- upavarassa maghadevo, 2- maghadevassa parampara caturasiti khattiyasahassani ahesum. Tesam parato tayo okkakavamsa ahesum. Tesu tatiyaokkakassa panca mahesiyo ahesum, hattha citta jantu jalini visakhati. Ekekissa panca panca itthisatani parivara, sabbajetthaya cattaro putta okkamukho kakando 3- hatthiniko 4- nipuroti, 5- panca dhitaro piya suppiya ananda vijita vijitasenati. Evam sa nava putte labhitva kalamakasi. Atha raja annam daharam abhirupam rajadhitaram anetva aggamahesitthane thapesi, sapi jantum nama ekam puttam vijayi. Tam jantukumaram pancame divase alankaritva ranno dassesi. Raja tuttho mahesiya varam adasi. Sa natakehi saddhim mantetva puttassa rajjam yaci, raja "nassa vasali mama puttanam antarayamicchasi"ti nadasi. Sa punappunam raho rajanam paritosetva "na maharaja musavado vattati"tiadini vatva yacati eva. Atha raja putte amantesi "aham tata tumhakam kanittham jantukumaram disva tassa matu sahasa varam adasim, sa puttassa rajjam parinametumicchati, tumhe mamaccayena agantva rajjam kareyyatha"ti atthahi amaccehi saddhim uyyojesi. Te bhaginiyo adaya caturanginiya senaya nagara nikkhamimsu. Nagara 6- "kumara pitu accayena agantva rajjam karessanti, 7- gacchama ne upatthahama"ti cintetva bahu manussa anubandhimsu. Pathamadivase yojanamatta sena ahosi, dutiyadivase @Footnote: 1 Si.,ka. caro, carassa upacaro @2 Si. maghadevo 3 Ma. karakando cha.,i karakandu, @4 Si. hatthinakho, Ma. satinako 5 Ma. nipunoti, cha.,i. sinipuroti, su.vi. 1/232 @6 cha.Ma.,i. ayam patho na dissati 7 ka. kareyyunti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page172.

Dviyojanamatta, tatiyadivase tiyojanamatta. Kumara cintesum "maha ayam balakayo, sace mayam kanci samantarajanam atikkamitva 1- janapadam ganhissama, sopi 2- no na pahossati, kim paresam pilam katva laddharajjena, mahajambudipo, aranne nagaram mapessama"ti himavantabhimukha agamimsu, tattha nagaramapanokasam pariyesamana himavati kapilo nama tapaso ghoratapo pativasati pokkharanitire mahasakasande, tassa vasanokasam gata. So te disva pucchitva tam sabbam pavattim sutva tesu anukampam akasi. So kira bhumijayavasam 3- nama vijjam janati, yaya uddham asitihatthe akase ca hetthabhumiyam ca gunadose passati. Athekasmim padese sukaramiga sihabyagghadayo tasetva paripatenti, mandukamusika sappe bhimsapenti. So te disva "ayam bhumippadeso pathaviaggan"ti tasmim padese assamam mapesi. Tato so rajakumare aha "sace mama namena nagaram karotha, demi vo imam okasan"ti. Te tatha patijanimsu. Tapaso "imasmim okase thatva candalaputtopi cakkavattim balena atiseti"ti vatva "assame ranno gharam mapetva nagaram mapetha"ti tam okasam datva sayam avidure pabbatapade assamam katva vasi. Tato kumara tattha nagaram mapetva kapilassa vutthokase katatta "kapilavatthun"ti 4- namam aropetva tattha nivasam kappesum. Atha amacca "ime kumara vayappatta, yadi nesam pita santike bhaveyya, so avahavivaham kareyya, idani pana amhakam bharo"ti cintetva kumarehi saddhim mantesum. Kumara "amhakam sadisa khattiyadhitaro na passama, tasampi bhagininam sadise khattiyakumare, jatisambhedam ca na karoma"ti. Te jatisambhedabhayena @Footnote: 1 cha.,i. akkamitva 2 ka. sabbampi @3 Ma. bhumijayam, cha.,i. bhummajalam 4 cha.Ma.,i. kapilavatthuti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page173.

Jetthabhaginim matutthane thapetva avasesahi samvasam kappesum. Tesam pita tam pavattim sutva "sakya vata bho kumara, paramasakya vata bho kumara"ti 1- udanam udanesi. Ayam tava sakyanam uppatti. Vuttampi cetam bhagava:- "atha kho ambattha raja okkako amacce parisajje amantesi `kahannu kho bho etarahi kumara sammanti'ti. Atthi deva himavantapasse pokkharaniya tire mahasakasando, tatthetarahi kumara sammanti, te jatisambhedabhaya sakahi bhaginihi saddhim samvasam kappentiti. Atha kho ambattha raja okkako udanam udanesi `sakya vata bho kumara, paramasakya vata bho kumara'ti, tadagge kho pana ambattha sakya pannayanti, so ca sakyanam pubbapuriso"ti. 2- Tato nesam jetthabhaginiya kuttharogo udapadi, kovilarapupphasadisani gattani ahesum. Rajakumara "imaya saddhim ekato nisajjatthanabhojanadini karontanampi upari esa rogo sankamati"ti cintetva uyyanakilam gacchanta viya tam yane aropetva arannam pavisitva bhumiyam gharasankhepena 3- pokkharanim khanapetva tam tattha khadaniyabhojaniyehi saddhim pakkhipitva upari padaram paticchadapetva pamsum datva pakkamimsu. Tena ca samayena ramo nama raja kuttharogi orodhehi ca natakehi ca jigucchiyamano tena samvegena jetthaputtassa rajjam datva arannam pavisitva tattha pannamulaphalani paribhunjanto na cirasseva arogo suvannavanno hutva ito cito ca vicaranto mahantam susirarukkham disva tassabbhantare solasahatthappamanam tam kolapam sodhetva dvaranca @Footnote: 1 ka. "sakya"ti 2 di.Si. 9/267/92 @ 3 cha.Ma.,i. bhumiyam gharasankhepenati patho na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page174.

Vatapananca katva nissenim bandhitva tattha vasam kappesi. So angarakatahe aggim katva rattim vissaranca sussaranca sunanto sayati. So "asukasmim padese siho saddamakasi, asukasmim byaggho"ti sallakkhetva pabhate tattha gantva vighasamamsam adaya paccitva khadati. Athekadivasam so paccusasamaye aggim jaletva nisidi, tena ca samayena tassa rajadhitaya gandham ghayitva byaggho tam padesam khanitva padaratthare vivaramakasi. Tena vivarena sa byaggham disva bhita vissaramakasi. So tam saddam sutva "itthisaddo eso"ti ca sallakkhitva patova tattha gantva "ko ettha"ti aha. Matugamo samiti. Nikkhamati. Na nikkhamamiti. Kimkaranati. Khattiyakanna ahanti. Evam sobbhe nikhatapi manameva karoti. So sabbam pucchitva "ahampi khattiyo"ti jatim acikkhitva "ehi dani khire pakkhittasappi viya jatan"ti aha. Sa "kuttharoginimhi sami, na sakka nikkhamitun"ti aha. So "katakammo dani aham sakka tikicchitun"ti nissenim datva tam uddharitva attano vasanokasam netva sayam paribhuttabhesajjani eva datva nacirasseva arogam suvannavannamakasi. So taya saddhim samvasam kappesi. Sa pathamasamvaseneva gabbham ganhitva dve putte vijayi, punapi dveti evam solasakkhattum vijayi, evam te dvattimsa bhataro ahesum. Te anupubbena vuddhippatte pita sabbasippani sikkhapesi. Athekadivasam eko ramaranno nagaravasi vanacarako 1- pabbate ratanani gavesanto tam padesam agato rajanam disva annasi. "janamaham deva @Footnote: 1 cha.Ma.,i. ayam patho na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page175.

Tumhe"ti aha. "kuto tvam agatosi"ti ca tena puttho "nagarato deva"ti aha. Tato nam raja sabbam pavattim pucchi. Evam tesu samullapamanesu te daraka agamimsu. So te disva "ime ke deva"ti pucchi. Putta me bhaneti. Imehi dani deva dvattimsakumarehi parivuto vane kim karissasi, ehi rajjam anusasati. Alam bhane idheva sukhanti. So "laddham dani me kathapabhatan"ti nagaram gantva ranno puttassa arocesi. Ranno putto "pitaram anessami"ti caturanginiya senaya tattha gantva nanappakarehi pitaram yaci, sopi "alam tata kumara, idheva sukhan"ti neva icchi. Tato rajaputto "na dani raja gantum icchati, handassa idheva nagaram mapemi"ti cintetva tam kolarukkham uddharitva gharam katva nagaram mapetva kolarukkham apanetva katatta "kolanagaran"ti ca byagghapathe katatta "byagghapathan"ti 1- cati dve namami aropetva agamasi. Tato vayappatte kumare mata anapesi "tata tumhakam kapilavatthuvasino sakya matula honti, dhitaro nesam ganhatha"ti. Te yam divasam khattiyakannayo nadikilanam gacchanti, tam divasam gantva naditittham uparundhitva namani savetva patthita patthita rajadhitaro gahetva agamamsu. Sakyarajano sutva "hotu bhane, amhakam nataka ete"ti 2- tunhi ahesum. Ayametesam koliyanam 3- uppatti. Evam tesam sakiyakoliyanam annamannam avahavivaham karontanam agato vamso yava sihahanuraja, tava vittharato veditabbo:- sihahanuranno kira panca putta ahesum suddhodano amitodano dhotodano sakkodano sukkodanoti. 4- @Footnote: 1 cha.Ma. byagghapajajanti 2 cha.Ma.,i. evati @3 cha.Ma.,i. ayam koliyanam 4 Si. sukkodano asukkodanoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page176.

Tesu suddhodane rajjam karayamane tassa pajapatiya anjanaranno dhitaya mahamayadeviya kucchimhi puritaparami mahapuriso jatakanidane vuttanayeneva 1- tusitapura cavitva patisandhim gahetva anupubbena katamahabhinikkhamano sammasambodhim abhisambujjhitva pavattitapavaradhammacakko anukkamena kapilavatthum gantva suddhodanamaharajadayo ariyaphale patitthapetva janapadacarikam caritva 2- punapi aparena samayena paccagantva pannarasahi bhikkhusatehi saddhim kapilavatthusmim viharati nigrodharame. Tattha viharante ca bhagavati sakiyakoliyanam udakam paticca kalaho ahosi. Katham? nesam kira ubhinnampi kapilapurakoliyapuranam antare rohini nama nadi Pavattati. Sa kadaci appodaka hoti, kadaci mahokada. Appodakakale setum katva sakiyapi koliyapi attano attano sassapayanattham udakam anenti. Tesam manussa ekadivasam setum karonta annamannam bhandanta 3- "are tumhakam rajakulam bhaginihi saddhim samvasam kappesi kukkutasonasingaladitiracchana viya, tumhakam rajakulam susirarukkhe vasam kappesi pisacillika viya"ti evam jativadena khumsetva attano attano rajunam arocesum. Te kuddha yuddhasajja hutva rohininaditiram sampatta. Evam sagarasadisam balam atthasi. Atha bhagava "nataka kalaham karonti, handa ne varessami"ti akasenagantva dvinnam senanam majjhe atthasi. Tampi avajjetva savatthito agatoti eke. Evam thatva ca pana attadandasuttam 4- abhasi. Tam sutva sabbe samvegappatta avudhani chaddetva bhagavantam namassamana atthamsu, mahagghanca asanam pannapesum. Bhagava oruyha pannattasane nisiditva @Footnote: 1 cha.Ma. vuttanayena 2 cha.Ma.,i. pakkamitva @3 ka. udakam ganhanta 4 khu.su. 25/94 adi/518

--------------------------------------------------------------------------------------------- page177.

"kutharihattho puriso"tiadikam phandanajatakam, 1- "vandami tam kunjaran"ti latukikajatakam, 2- "sammodamana gacchanti jalamadaya pakkhino yada te vivadissanti tada ehinti me vasan"ti 3- imam vattakajatakanca kathetva puna tesam cirakalappavattam natibhavam dassento imam mahavamsam kathesi. Te "pubbe kira mayam nataka eva"ti ativiya pasidimsu. Tato sakya addhateyyakumarasate, koliya addhateyyakumarasateti panca kumarasate bhagavato parivaratthaya adamsu. Bhagava tesam pubbahetum "etha bhikkhavo"ti aha. Te sabbe iddhiya nibbattaatthaparikkharayutta akase abbhuggantva agamma bhagavantam vanditva atthamsu. Bhagava te adaya mahavanam agamasi. Tesam pajapatiyo dute pahesum, te tahi nanappakarehi palobhiyamana ukkanthimsu. Bhagava tesam ukkanthitabhavam tesam ukkanthitabhavam natva himavantam dassetva tattha kunalajatakakathaya 4- tesam anabhiratim vinodetukamo aha "ditthapubbo vo bhikkhave himava"ti. Na bhagavati. "etha bhikkhave pekkhatha"ti attano iddhiya te akasena nento "ayam suvannapabbato, ayam rajatapabbato, ayam manipabbato"ti nanappakare pabbate dassetva kunaladahe manosilatale paccutthasi. Tato "himavante pabbate sabbe catuppadadibheda 5- tiracchanagata pana agacchantu, sabbesanca pacchato kunalasakuno"ti adhitthasi. Agacchante ca te jatinamaniruttivasena vannento "ete bhikkhave hamsa, ete konca, ete cakkavaka karavika, hatthisondaka, pokkharasataka"ti tesam dassesi. @Footnote: 1 khu.ja. 27/14-26/272-3 2 khu.ja. 27/39-43/129-30 @3 khu.ja. 27/33/9 4 khu.ja. 28/89-107 @ 5 cha.Ma..i. himavante sabbe catuppadabahuppadadibheda

--------------------------------------------------------------------------------------------- page178.

Te vimhitahadaya 1- passanta sabbapacchato agacchantam dvihi dijakannahi mukhatundakena damsitva gahitakatthavemajjhe nisinnam sahassadijakannaparivaram kunalasakunam disva acchariyabbhutacittajata bhagavantam ahamsu "kacci bhante bhagavapi idha kunalaraja bhutapubbo"ti. "ama bhikkhave mayavesa kunalavamso kato. Atite hi mayam cattaro jana idha vasimha narado devilo isi, anando gijjharaja, punnamukho phussakokilo, aham kunalasakuno"ti sabbam mahakunalajatakam kathesi. Tam sutva tesam bhikkhunam poranadutiyikayo arabbha uppanna anabhirati vupasanta. Tato tesam bhagava saccakatham kathesi, kathapariyosane sabbapacchimako sotapanno, sabbapurimo anagami ahosi, ekopi puthujjano va araha va natthi. Tato bhagava te adaya punadeva mahavane oruhi, agacchamana ca te bhikkhu attanova iddhiya agacchimsu. Atha nesam bhagava uparimaggatthaya puna dhammam desesi, te pancasatapi vipassanam arabhitva arahatte patitthahimsu. Pathamam patto pathamameva agamasi "bhagavato arocessami"ti. Agantva ca "abhiramamaham bhagava, na ukkanthami"ti vatva bhagavantam vanditva ekamantam nisidi. Evam te sabbepi anukkamena agantva bhagavantam parivaretva nisidimsu jetthamasauposathadivase sayanhasamaye. Tato pancasatakhinasavaparivutam varabuddhasane nisinnam bhagavantam thapetva asannasatte ca arupabrahmano ca sakaladasasahassacakkavale avasesadevatayo 2- mangala- suttavannanayam vuttanayeneva 3- sukhumattabhave nimminitva samparivaresum "vicitra- patibhanam dhammadesanam sossama"ti. Tattha cattaro khinasava brahmano samapattito vutthaya brahmaganam apassanta "kuhim gata"ti avajjetva tamattham natva @Footnote: 1 ka. vimhayahadaya 2 cha.Ma.....devatadayo 3 cha.Ma. vuttanayena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page179.

Pacchagantva mahavane 1- okasam alabhamana cakkavalamuddhani thatva paccekagathayo abhasimsu. Yathaha:- "atha kho catunnam suddhavasakayikanam devanam etadahosi ayam kho bhagava sakkesu viharati kapilavatthusmim mahavane mahata bhikkhusamghena saddhim pancamattehi bhikkhusatehi sabbeheva arahantehi. Dasahi ca lokadhatuhi devata yebhuyyena sannipatita honti bhagavantam dassanaya bhikkhusamghanca. Yannuna mayampi yena bhagava tenupasankameyyama, upasankamitva bhagavato santike paccekagatham bhaseyyama"ti 2- sabbam sagathavagge vuttanayeneva veditabbam. Evam vatva ca tattha eko brahma puratthimacakkavalamuddhani okasam labhitva tattha thito imam gathamabhasi:- "mahasamayo pavanasmim .pe. Dakkhitaye aparajitasamghan"ti. 3- Imancassa gatham bhasamanassa pacchimacakkavalapabbate thito saddam assosi. Dutiyo pacchimacakkavalamuddhani okasam labhitva tattha thito tam gatham sutva imam gathamabhasi:- "tatra bhikkhavo samadahamsu .pe. Indriyani rakkhanti pandita"ti. 3- Tatiyo dakkhinacakkavalamuddhani okasam labhitva tattha thito tam gatham sutva imam gathamabhasi:- "../../bdpicture/chetva khilam chetva paligham .pe. Susunaga"ti. 4- @Footnote: 1 cha.Ma.,i. ayam patho na dissati 2 di.maha. 10/331/216, sam.sa. 15/37/29 @3 di.maha. 10/332/216, sam.sa. 15/37/29 4 di.maha. 10/332/217, sam.sa. 15/37/30

--------------------------------------------------------------------------------------------- page180.

Catuttho uttaracakkavalamuddhani okasam labhitva tattha thito tam gatham sutva imam gathamabhasi:- "ye keci buddham saranam gatase .pe. Devakayam paripuressanti"ti. 1- Tassapi tam saddam dakkhinacakkavalamuddhani thito assosi. Evam tada ime cattaro brahmano parisam thometva thita ahesum, mahabrahmano ekacakkavalam chadetva atthamsu. Atha bhagava devaparisam oloketva bhikkhunam arocesi "yepi te bhikkhave ahesum atitamaddhanam arahanto sammasambuddha, tesampi bhagavantanam etapparamayeva devata sannipatita ahesum seyyathapi mayham etarahi. Yepi te bhikkhave bhavissanti anagatamaddhanam arahanto sammasambuddha, tesampi bhagavantanam etapparamayeva devata sannipatita bhavissanti seyyathapi mayham etarahi"ti. Tato tam devaparisam bhabbabhabbavasena dvidha vibhaji "ettaka bhabba, ettaka abhabba"ti. Tattha "abhabba parisa buddhasatepi dhammam desente na bujjhati, bhabba parisa sakka bodhetun"ti natva puna bhabbapuggale cariyavasena chadha vibhaji "ettaka ragacarita, ettaka dosamohavitakkasaddhabuddhicarita"ti. Evam cariyavasena pariggahetva "assa parisaya kidisa dhammadesana sappaya"ti dhammakatham vicinitva puna tam parisam manasakasi "attajjhasayena nu kho janeyya, parajjhasayena, atthuppattivasena, pucchavasena"ti. Tato "pucchavasena janeyya"ti natva "panham pucchitum samattho atthi, natthi"ti puna sakalaparisam avajjetva "natthi koci"ti natva "sace ahameva pucchitva ahameva visajjeyyam, imissa 2- @Footnote: 1 di.maha. 10/332/217, sam.sa. 15/37/30 2 cha.Ma. evamassa, i. etamassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page181.

Parisaya sappayam na hoti. Yannunaham nimmitabuddham mapeyyanti padakajjhanam samapajjitva vutthaya manomayiddhiya abhisankharitva nimmitabuddham mapesi. "sabbangapaccangalakkhanasampanno 1- pattacivaradharo alokitavilokitadisampanno hotu"ti adhitthanacittena saha paturahosi. So pacinalokadhatuto agantva bhagavato samasame asane nisinno evam agantva yani bhagavata imasmim samagame cariyavasena cha suttani 2- kathitani. Seyyathidam? purabhedasuttam kalahavivadasuttam culabyuhasuttam 3- tuvatakam idameva sammaparibbajaniyanti. Tesu ragacaritadevatanam sappayavasena kathetabbassa imassa suttassa pavattanattham panham pucchanto "pucchami munim pahutapannan"ti imam gathamaha. Tattha pahutapannanti mahapannam. Tinnanti caturoghatinnam. Paragatanti nibbanappattam. Parinibbutanti saupadisesanibbanavasena parinibbutam. Thitattanti lokadhammehi akampaniyacittam. Nikkhamma ghara panujja kameti vatthukame panuditva gharavasa nikkhamma. Katham bhikkhu samma so loke paribbajeyyati so bhikkhu katham loke samma paribbajeyya vihareyya anupalitto lokena hutva, lokam atikkameyyati vuttam hoti. Sesamettha vuttanayameva. [363] Atha bhagava yasma asavakkhayamappatva loke samma paribbajanto nama natthi, tasma tasmim ragacaritadivasena pariggahite bhabbapuggalasamuhe tamtam tesam tesam samanadosanam devatagananam acinnadosappahanattham "yassa mangala"ti arabhitva arahattanikuteneva khinasavapatipadam pakasento pannarasa gathayo abhasi. @Footnote: 1 cha.Ma.,i. sabbangapaccangi.... 2 khu.su. 25/855 @ 3 cha.Ma.,i. culabyuham, mahabyuham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page182.

Tattha pathamagathaya tava mangalati mangalasutte vuttanam ditthamangaladinametam adhivacanam. Samuhatati sutthu uhata pannasatthena samucchinna. Uppatati "ukkapatadisadahadayo evam vipaka honti"ti evam pavatta uppatabhinivesa. Supinati "pubbanhasamaye supinam disva idam nama hoti, majjhantikadisu idam, vamapassena sayata ditthe idam nama hoti, dakkhinapassadihi idam, supinante candam disva idam nama hoti, suriyadayo disva idan"ti evam pavatta supinabhinivesa, lakkhanati dandalakkhanavatthalakkhanadipatham pathitva "imina idam nama hoti"ti evam pavatta lakkhanabhinivesa. Te sabbepi brahmajale vuttanayeneva veditabba. So mangaladosavippahinoti atthattimsa mahamangalani thapetva avasesa mangaladosa nama. Yassa pana te 1- mangaladayo samuhata so mangaladosavippahino hoti. Atha va mangalananca uppatadidosananca pahinatta mangaladosavippahino hoti, na mangaladihi suddhim pacceti ariyamaggassa 2- adhigatatta tasma samma so loke paribbajeyya, so khinasavo samma loke paribbajeyya anupalitto lokenati. [364] Dutiyagathaya ragam vinayetha manusesu, dibbesu kamesu capi bhikkhuti manusesu ca dibbesu ca kamagunesu anagamimaggena anuppatti dhammatam nento ragam vinayetha 3- atikkamma bhavam samecca dhammanti evam ragam vinetva tato param arahattamaggena sabbappakarato parinnabhisamayadayo sadhento catusaccabhedampi samecca dhammam imaya patipadaya tividhampi atikkamma bhavam samma soti sopi bhikkhu samma loke paribbajeyya. @Footnote: 1 cha.Ma.,i. panete 2 ka. ariyamaggena @ 3 ka. janento ragam vineti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page183.

[365] Tatiyagathaya "anurodhavirodhavippahino"ti sabbavatthusupahinaragadoso. Sesam vuttanayameva. Sabbagathasu ca "sopi bhikkhu samma loke paribbajeyya"ti yojetabbam. Ito param hi yojanampi avatva avuttanayameva vannayissama. [366] Catutthagathaya sattasankharavasena duvidham piyanca appiyanca veditabbam, tattha chandaragapatighappahanena hitva. Anupadayati catuhi upadanehi kanci dhammam aggahetva. Anissito kuhinciti atthasatabhedena tanhanissayena dvasatthibhedena ditthinissayena ca kuhinci rupadidhamme bhave va anissito. Samyojaniyehi vippamuttoti sabbepi tebhumakadhamma dasavidhasamyojanassa visayatta samyojaniya, tehi sabbappakarato maggabhavanaya parinnatatta pahinatta 1- ca vippamuttoti attho. Pathamapadena cettha ragadosappahanam vuttam, dutiyena upadananissayabhavo, tatiyena sesakusalehi akusalavatthuhi ca vippamokkho. Pathamena va ragadosappahanam, dutiyena tadupayo, tatiyena tesam pahinatta samjoniyehi vippamokkhoti veditabbo. [367] Pancamagathaya upadhisuti khandhupadhisupi. Adananti adatabbatthena teyeva vuccanti anannaneyyoti aniccadinam suditthatta "idam seyyo"ti kenaci anetabbo. Sesam uttanapadatthameva. Idam vuttam hoti:- adanesu catutthamaggena sabbaso chandaragam vinetva so vinitacchandarago tesu upadhisu na sarameti, sabbe upadhi asarakatteneva passati. Tato tesu dubbidhesupi nissayesu 2- anissito annena va 3- kenaci "idam seyyo"ti anetabbo khinasavo bhikkhu samma so loke paribbajeyya. [368] Chatthagathaya aviruddhoti etesam tinnam duccaritanam pahinatta sucaritehi saddhim aviruddho. Viditva dhammanti maggena catusaccadhammam natva 4- @Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati 2 cha.Ma.,i. duvidhenapi nissayena @3 ka. atthena va 4 ka. viditva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page184.

Nibbanapadabhipatthayanoti anupadisesakhandhanibbanapadam patthayamano. Sesamuttanatthameva. [369] Sattamagathaya akutthoti dasahi akkosavatthuhi abhisatto. Na sandhiyethati na upanayhetha na kuppeyya. Laddha parabhojanam na majjeti parehi dinnam saddhadeyyam labhitva "aham nato yasassi labhi"ti na majjeyya. Sesamuttanatthameva. [370] Atthamagathaya lobhanti visamalobham. Bhavanti kamabhavadim. 1- Evam dvihi padehi bhavabhogatanha vutta. Purimena va sabbapi tanha, pacchimena kamabhavo. Virato chedabandhana cati evametesam kammakilesanam pahinatta parasattachedana bandhana ca viratoti. Sesamettha 2- vuttanayameva. [371] Navamagathaya saruppamattano viditvati attano bhikkhubhavassa patirupam 3- anesanadim pahaya sammaesanadiajivaparisuddhim 4- annanca sammapatipattim tattha patitthahanena viditva. Na hi nanamatteneva 5- kinci hoti. Yatha tathiyanti 6- yathatatham yathabhutam. Dhammanti khandhayatanadibhedam yathabhutananena, catusaccadhammam va maggena viditva. Sesam uttanatthameva. [372] Dasamagathaya so niraso anasisanoti yassa ariyamaggena vinasitatta vinasitatta anusaya ca na santi, akusalamula ca samuhata, so niraso nittanho hoti. Tato asayabhavena kanci rupadidhammam nasimsati. Tenaha "niraso anasisano"ti. Sesam vuttanayameva. [373] Ekadasamagathaya asavakhinoti khinacaturasavo. Pahinamanoti pahinanavavidhamano. Ragapathanti ragavisayabhutam tebhumakadhammajatam. Upativattoti @Footnote: 1 cha.Ma. kamabhavadibhavam 2 cha.Ma.,i. sesam 3 Si.,i. bhikkhubhavassa appatirupam @4 cha.Ma.,i....ajivasuddhim 5 cha.Ma. natamatteneva 6 ka. yathatathanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page185.

Parinnapahanehi atikkanto. Dantoti sabbadvaravisevanam hitva ariyena damathena dantabhumippatto. Parinibbutoti kilesaggivupasamena sitibhuto. Sesam vuttanayameva. [374] Dvadasamagathaya saddhoti buddhadigunesu parappaccayavirahitatta sabbakarasampannena aveccappasadena samannagato, na parassa saddhaya patipattiyam gamanabhavena. 1- Yathaha "na khvaham bhante ettha bhagavato saddhaya gacchami"ti. 2- Sutavati vositasutakiccatta paramatthikasutasamannagato. Niyamadassiti samsarakantaramulhe loke amatapuragamino sammattaniyamabhutassa maggassa dassavi, ditthamaggoti vuttam hoti. Vaggagatesu na vaggasariti vaggagata nama dvasatthi- ditthigatika annamannam patilomatta, evam vaggahi ditthihi gatesu sattesu na vaggasari "idam ucchijjissati, idam tatheva bhavissati"ti evam ditthivasena agamanato. Patighanti patighatakam, cittaghattakanti 3- vuttam hoti. Dosavisesanamevetam. Vineyyati vinetva. Sesam vuttanayameva. [375] Terasamagathaya samsuddhajinoti samsuddhena arahattamaggena vijitakileso. Vivatacchadoti vivataragadosamohacchadano. Dhammesu vasiti catusaccadhammesu vasippatto. Na hi 4- sakka te dhamma yatha nata kenaci annatha katum, tena khinasavo "dhammesu vasi"ti vuccati. Paraguti param vuccati nibbanam, tam gato, saupadisesavasena adhigatoti vuttam hoti. Anejoti apagatatanhacalano. Sankharanirodhananakusaloti sankharanirodho vuccati nibbanam, tamhi nanam ariyamaggapanna, tattha kusalo, catukkhattum bhavitatta chekoti vuttam hoti. @Footnote: 1 Si. gamanabhavena 2 an.pancaka. 22/34/42 (sya) @3 cha.Ma. cittavighatakanti 4 cha.Ma.,i. na hissa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page186.

[376] Cuddasamagathaya atitesuti pavattim patva atikkantesu pancakkhandhesu. Anagatesuti pavattim appattesu pancakkhandhesu eva. Kappatitoti "aham maman"ti kappanam sabbampi va tanhaditthikappam atitoti. 1- Aticcasuddhipannoti ativa suddhipanno, atikkamitva va suddhipanno. Kim atikkamitva? addhattayam. Araha hi yvayam avijjasankharasankhato atito addha, jatijaramaranasankhato anagato addha, vinnanadibhavapariyanto paccuppanno ca addha, tam sabbampi atikkamma kankham vitaritva paramasuddhippattapanno hutva thito. Tena vuccati "aticcasuddhipanno"ti. Sabbayatanehiti dvadasahayatanehi. Araha hi evam kappatitatta aticcasuddhipannatta ca ayatim na kinci ayatanam upeti. Tenaha "sabbayatanehi vippamutto"ti. [377] Pannarasamagathaya annaya padanti ye te "saccanam caturo pada"ti vutta, tesu ekekam padam pubbabhagasaccavavatthapanapannaya natva. Samecca dhammanti tato param catuhi ariyamaggehi catusaccadhammam samecca. Vivatam disvana pahanamasavananti atha paccavekkhanananena asavakkhayasannitam nibbanam vivatam pakatamanavatam disvana. Sabbupadhinam parikkhayati sabbesam khandhakamaguna- kilesabhisankharabhedanam upadhinam parikkhinatta katthaci asajjamano bhikkhu samma so loke paribbajeyya vihareyya, analliyanto lokam gaccheyyati desanam nitthapesi. [378] Tato so nimmito desanam 2- thomento "addha hi bhagava"ti imam gathamaha. Tattha yo so evamvihariti yo so mangaladini samuhanitva sabbamangaladosappahanavihari, yopi so dibbamanusakesu kamesu ragam vineyya bhavatikkamma dhammabhisamayavihariti eva taya taya gathaya nidditthabhikkhum dassento @Footnote: 1 cha.Ma.,i. atito 2 cha.Ma.,i. dhammadesanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page187.

Aha. Sesam uttanatthameva. 1- Ayam pana yojana:- addha hi bhagava tatheva etam yam tvam "yassa mangala samuhata"tiadini vatva tassa tassa gathaya pariyosane "samma so loke paribbajeyya"ti avaca. Kimkaranam? yo so evamvihari bhikkhu, so uttamena damathena danto, sabbani ca dasapi samyojanani caturo ca yoge vitivatto hoti. Tasma samma so loke paribbajeyya, natthi me ettha vicikiccha"ti iti desanathomanagathampi vatva arahattanikuteneva desanam nitthapesi. Suttapariyosane kotisatasahassadevatanam aggaphaluppatti 2- ahosi, sotapattisakadagamianagamiphalappatta pana gananato asankhyeyyati. Paramatthajotikaya khuddakatthakathaya suttanipatatthakathaya sammaparibbajaniyasuttavannana nitthita. -----------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 29 page 170-187. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=29&A=3830&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=29&A=3830&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=331              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=8220              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=8191              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=8191              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]