ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 33 : PALI ROMAN Thera.A.2 (paramatthadi.2)

page183.

10. Dasakanipata 370. 1. Kaludayittheragathavannana dasakanipate angarinotiadika ayasmato kaludayittherassa gatha. Ka uppatti? ayampi padumuttarabuddhassa kale hamsavatinagare kulagehe nibbatto satthu dhammadesanam sunanto sattharam ekam bhikkhum kulappasadakanam aggatthane thapentam disva tadattham 1- abhiniharakammam katva tam thanantaram patthesi. So yavajivam kusalam katva devamanussesu samsaranto amhakam bodhisattassa matukucchiyam patisandhiggahanadivase kapilavatthusmimyeva amaccagehe patisandhim ganhi, bodhisattena saddhim ekadivasamyeva jatoti tamdivasamyeva nam dukulacumbate nipajjapetva bodhisattassa upatthanam nayimsu. Bodhisattena hi saddhim bodhirukkho rahulamata cattaro nidhi arohaniyahatthi kanthako 2- channo kaludayiti ime satta ekadivasamyeva jatatta sahajata nama ahesum. Athassa namaggahanadivase sakalanagarassa udaggacittadivase jatatta 3- udayitveva namam akamsu, thokam kaladhatukatta pana kaludayiti pannayittha. So bodhisattena saddhim kumarakilam kilanto vuddhim 4- agamasi. Aparabhage lokanathe mahabhinikkhamanam nikkhamitva anukkamena sabbannutam patva pavattitavaradhammacakke rajagaham upanissaya veluvane viharante suddhodanamaharaja tam pavattim sutva purisasahassaparivaram ekam amaccam "puttam me idhanehi"ti pesesi. So dhammadesanavelaya satthu santikam gantva parisapariyante thito dhammam sutva sapariso arahattam papuni. Atha ne sattha "etha bhikkhavo"ti hattham pasareti. @Footnote: 1 cha.Ma. tajjam 2 cha.Ma. assakandako, Si.,i. kanthako @3 an.ttha. 1/234 pitthe jatoti (cha.) 4 cha.Ma. vuddhim

--------------------------------------------------------------------------------------------- page184.

Sabbe tankhanamyeva iddhimayapattacivaradhara vassasatthikatthera viya ahesum. Arahattam pattato patthaya pana ariya majjhattava honti, tasma ranna pahitasasanam dasabalassa na kathesi. Raja "neva gatabalakotthako agacchati, na sasanam suyyati"ti aparampi amaccam purisasahassena pesesi. Tasmimpi tatha patipanne aparanti evam navahi amaccehi saddhim nava purisasahassani pesesi, sabbe arahattam patva tunhi ahesum. Atha raja cintesi "ettaka jana mayi sinehabhavena dasabalassa idhagamanatthaya na kinci kathayimsu, ayam kho pana udayi dasabalena samavayo sahapamsukiliko, mayi ca sinehava, imam pesessami"ti tam pakkosapetva "tata tvam purisasahassa- parivaro rajagaham gantva dasabalam anehi"ti vatva pesesi. So pana gacchanto "sacaham deva pabbajitum labhissami, evaham bhagavantam idhanessami"ti vatva "yam kinci katva mama puttam dassehi"ti vutto rajagaham gantva satthu dhammadesanavelaya parisapariyante thito dhammam sutva saparivaro arahattam patva ehibhikkhubhave patitthasi. Tena vuttam apadane 1-:- "padumuttarabuddhassa lokajetthassa tadino addhanam patipannassa carato carikam tada. Suphullam padumam gayha uppalam mallikancaham paramannam gahetvana adasim satthuno aham. Paribhunji mahaviro paramannam subhojanam tanca puppham gahetvana janassa 2- sampadassayi. Ittham kantam piyam loke jalajam pupphamuttamam sudukkaram katam tena yo me puppham adasidam. 3- @Footnote: 1 khu.apa. 32/48/122 2 pali. jinassa 3 pali. yam me puppham adasi so

--------------------------------------------------------------------------------------------- page185.

Yo pupphamabhiropesi paramannancadasi me tamaham kittayissami sunatha mama bhasato. Dasamatthakkhattunca 1- so devarajjam karissati uppalam padumancapi mallikanca taduttari. Assa punnavipakena dibbagandhasamayutam akase chadanam katva dharayissati tavade. Pancavisatikkhattum ca cakkavatti bhavissati pathabya 2- rajjam pancasatam vasudham avasissati. Kappasatasahassamhi okkakakulasambhavo gotamo nama gottena sattha loke bhavissati. Sakakammabhiraddho so sukkamulena codito sakyanam nandijanano natibandhu bhavissati. So paccha pabbajitvana sukkamulena codito sabbasave parinnaya nibbayissatinasavo. Patisambhidamanuppattam katakiccamanasavam gotamo lokabandhu tam etadagge thapessati. Padhanapahitatto so upasanto nirupadhi udayi nama namena hessati satthu savako. Rago doso ca moho ca mano makkho ca dhamsito sabbasave parinnaya viharami anasavo. Tosayim capi sambuddham atapi nipako aham pasadito ca sambuddho etadagge thapesi mam. Patisambhida catasso .pe. katam buddhassa sasanan"ti. @Footnote: 1 cha.Ma. dasa attha cakkhattum 2 cha.Ma. pathabya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page186.

Arahattam pana patva "na tavayam dasabalassa kulanagaram gantum kalo, vasante pana upagate pupphitesu vanasandesu haritatinasanchannaya bhumiya gamanakalo bhavissati"ti kalam patimanento vasante sampatte satthu kulanagaram gantum gamanamaggavannam samvannento:- [527] "angarino dani duma bhadante phalesino chadanam vippahaya te accimantova pabhasayanti samayo mahavira bhagi rasanam. [528] Dumani phullani manoramani samantato sabbadisa pavanti pattam pahaya phalamasasana kalo ito pakkamanaya vira. [529] Nevatisitam na panatiunham sukha utu addhaniya bhadante passantu tam sakiya koliya 1- ca pacchamukham rohiniyam tarantam. [530] Asaya kasate khettam bijam asaya vappati asaya vanija yanti samuddam dhanaharaka yaya asaya titthami sa me asa samijjhatu. 2- [531] Punappunam ceva vapanti bijam punappunam vassati devaraja punappunam khettam kasanti kassaka punappunam dhannamupeti rattham. @Footnote: 1 cha.Ma. koliya 2 pali. vipaccatu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page187.

[532] Punappunam yacanaka caranti punappunam danapati dadanti punappunam danapati daditva punappunam saggamupenti thanam. [533] Viro 1- have sattayugam puneti yasmim kule jayati bhuripanno mannamaham sakkati devadevo taya hi jato muni saccanamo. [534] Suddhodano nama pita mahesino buddhassa mata pana mayanama 2- ya bodhisattam parihariya kucchina kayassa bheda tidivamhi modati. [535] Sa gotami kalakata ito cuta dibbehi kamehi samangibhuta sa modati kamagunehi pancahi parivarita devaganehi tehi. [536] Buddhassa puttomhi asayhasahino angirasassappatimassa tadino pitupita mayham tuvamsi sakka dhammena me gotama ayyakosi"ti ima gatha abhasi. Tattha angarinoti angarani viyati angarani, rattapavalavannani rukkhanam pupphapallavani, tani etesam santiti angarino, atilohitakusumakisalayehi angaravutthisamparikinna @Footnote: 1 pali. dhiro 2 mayanama? ayam pana chandalakkhanena vattati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page188.

Viyati attho. Idaniti imasmim kale. Dumati rukkha. Bhadanteti bhaddam bhante etassati bhadanteti ekassa dakarassa lopam katva vuccati, gunavisesayutto gunavisesayuttananca aggabhuto sattha. Tasma bhadanteti satthu alapanam. Paccattavacanancetam ekarantam "sukate patikamme sukhe dukkhepi ce"ti 1- adisu viya. Idha pana sambodhanatthe datthabbam. Tena vuttam "bhadanteti alapanan"ti. "bhaddasadda- samanattham padantaramekan"ti keci. Phalani esantiti phalesino. Acetanepi hi 2- sacetana- kiriyamaropetva voharanti, yatha kulam patitukamanti, phalani gahetumaraddha sampatta- phalagahanakalati attho. Chadanam vippahayati puranapannani pajahitva sampannapandupalasati attho. Teti duma. Accimantova pabhasayantiti dipasikhavanto viya jalitaaggi viya va obhasayanti sabba disati adhippayo. Samayoti kalo, "anuggahaya"ti vacanaseso. Mahavirati mahavikkanta. Bhagi rasananti attharasadinam bhagi. Vuttanhetam dhammasenapatina "bhagi va bhagava attharasassa dhammarasassa"ti- adi. 3- Mahavira bhagiti ca idampi dvayam sambodhanavacanam datthabbam. Bhagirathananti 4- pana pathe bhagiratho nama adiraja. Tabbamsajatataya 5- sakiya bhagiratha, tesam bhagirathanam upakaratthanti adhippayo. Dumaniti lingavipallasena vuttam, duma rukkhati attho. Samantato sabbadisa pavantiti samantato sabbabhagato sabbadisasu ca phullani, tatha phullatta eva sabbadisa pavanti gandham vissajjenti. Asamanati asisanta gahitukama, evam rukkhasobhaya gamanamaggassa ramaneyyatam dassetva idani "nevatisitan"tiadina utusampattim dasseti. Sukhati natisitanatiunhabhaveneva sukha ittha. Utu addhaniyati addhanagamanayogga utu. Passantu tam sakiya koliya ca, pacchamukham rohiniyam tarantanti rohini nama nadi sakiyakoliyajanapadanam antare uttaradisato dakkhinamukha @Footnote: 1 Ma. jiveti 2 Si. acetanehi, i.,Ma. acetanepi @3 khu.cula. 30/65/11 ajitamanavakapanhaniddesa (sya) @4 Ma. bhagiratthananti 5 Si. adirajati janitabbam, sajatitaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page189.

Sandati, rajagaham cassa puratthimadakkhinaya disaya, tasma rajagahato kapilavatthum gantum tam nadim taranta pacchamukha hutva taranti. Tenaha "passantu tam .pe. Tarantan"ti. "bhagavantam pacchamukham rohinim nama nadim atikkamantam sakiyakoliyajanapada- vasino passantu"ti kapilavatthugamanaya bhagavantam ayacanto ussaheti. Idani attano patthanam upamahi pakasento "asaya kasate"ti gathamaha. Asaya kasate khettanti kassako kasanto khettam phalasaya kasati. Bijam asaya vappatiti kasitva ca vapantena phalasaya eva bijam vappati nikkhipiyati. Asaya vanija yantiti dhanaharaka vanija dhanasaya samuddam taritum desam upagantum samuddam navaya yanti gacchanti. Yaya asaya titthamiti evam ahampi yaya asaya patthanaya bhagava tumhakam kapilapuragamanatthaya 1- idha titthami, sa me asa samijjhatu, tumhehi "kapilavatthu gantabban"ti vadati, asaya sadisataya cettha kattukamyatachandam asati aha. Gamanamaggasamvannanadina 2- anekavaram yacanaya karanam dassetum "punappunan"tiadi vuttam. Tassattho:- sakim vuttamattena vappe 3- asampajjamane kassaka punappunam dutiyampi tatiyampi bijam vapanti, pajjunno devarajapi ekavarameva avassitva punappunam kalena kalam vassati, kassakapi ekavarameva akasitva sassasampattiattham pamsum kaddamam va mudum 4- katum khettam punappunam kasanti, ekavarameva dhannam sangaham 5- katva "alamettavata"ti aparitussanato kotthagaradisu patisamanavasena manussehi upaniyamanam punappunam saliadidhannam rattham upeti upagacchati. Yacanakapi yacanta punappunam kulani caranti upagacchanti, na ekavarameva, yacita pana tesam punappunam danapati dadanti, na sakimyeva. Tatha pana deyyadhammam @Footnote: 1 cha.Ma. kapilapuragamanapatthanaya 2 Si......samvannanadisu, i......samvannanadi..... @3 Si.,i. vuttamattena va 4 Si.,i. kaddamam mudum va 5 Si.,i. dhannasangaham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page190.

Punappunam danapati daditva danamayam punnam upacinitva punappunam aparaparam saggamupenti thanam patisandhivasena devalokam upagacchanti, tasma ahampi punappunam yacami, bhagava mayham manoratham matthakam papehiti adhippayo. Idani yadattham sattharam kapilavatthugamanam yacati, tam dassetum "viro have"ti gathamaha. Tassattho:- viro viriyava mahavikkanto bhuripanno mahapanno puriso yasmim kule jayati nibbattati, tattha have ekamsena sattayugam sattapurisayugam yavasattamam pitamahayugam sammapatipattiya puneti sodhetiti lokavado ativado annesu. Bhagava pana sabbesam devanam uttamadevataya devadevo papanivaranena kalyanapatitthapanena tato parampi sodhetum sakkati sakkotiti mannami aham. Kasma? taya hi jato muni saccanamo yasma taya satthara ariyaya jatiya jato munibhavo, muni va samano attahitaparahitanam adhilokaparalokananca munanatthena "muni"ti avitathanamo, monava va muni, 1- "samano pabbajito isi"ti avitathanamo taya jato, tasma sattanam ekantahitapatilabhahetubhavato bhagava tava tattha gamanam yacamati attho. Idani "sattayugan"ti vutte pituyugam dassetum "suddhodano nama"tiadi vuttam. Suddham odanam jivanam 2- etassati suddhodano. Buddhapita hi ekamsato suvisuddhakayavacimanosamacaro suvisuddhajivo hoti tatha abhiniharasampannatta. Mayanamati kularupasilacaradisampattiya natimittadihi "ma yahi"ti vattabbagunataya "maya"ti laddhanama. Parihariyati dharetva. Kayassa bhedati sadevakassa lokassa cetiyasadisassa attano kayassa vinasato uddham. Tidivamhiti tusitadevaloke. Sati mayadevi. Gotamiti gottena tam kitteti. Dibbehi kamehiti tusitabhavana- pariyapannehi dibbehi vatthukamehi. Samangibhutati samannagata. Kamagunehiti kama- kotthasehi, "kamehi"ti vatva puna "kamagunehi"ti vacanena anekabhagehi vatthukamehi @Footnote: 1 Si.,i. munisamanava muni 2 Si.,i. jivitam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page191.

Paricariyatiti dipeti. Tehiti yasmim devanikaye nibbatti, tehi tusitadevaganehi 1- tehi va kamagunehi. "samangibhuta parivarita"ti ca itthilinganiddeso purimattabhava- siddham itthibhavam devatabhavam va sandhaya kato, devupapatti pana purisabhaveneva jata. Evam therena yacito bhagava tattha gamane bahunam visesadhigamam disva visatisahassa- khinasavaparivuto rajagahato aturitacarikavasena kapilavatthugamimaggam patipajji. Thero iddhiya kapilavatthum gantva ranno purato akase thito aditthapubbam vesam disva ranna "kosi tvan"ti pucchito "sace amaccaputtam taya bhagavato santikam pesitam mam na janasi, evam pana janahi"ti dassento:- "buddhassa puttomhi asayhasahino angirasassappatimassa tadino pitupita mayham tuvamsi sakka dhammena me gotama ayyakosi"ti osanagathamaha. Tattha buddhassa puttomhiti sabbannubuddhassa ure jatataya 2- orasaputto amhi. Asayhasahinoti abhisambodhito pubbe thapetva mahabodhisattam annehi sahitum vahitum asakkuneyyatta asayhassa sakalassa bodhisambharassa mahakarunikadhikarassa ca sahanato vahanato, tato parampi annehi sahatum abhibhavitum asakkuneyyatta asayhanam pancannam maranam sahanato abhibhavanato, asayanusayacaritadhimuttiadi- vibhagavabodhanena yatharaham veneyyanam ditthadhammikasamparayikaparamatthehi anusasani- sankhatassa annehi asayhassa buddhakiccassa ca sahanato, tattha va sadhukaribhavato asayhasahino. Angirasassati angikatasiladisampattikassa. "angamangehi @Footnote: 1 Si. tasmim devanikaye nibbattehi tusitaganehi, i. yasmim devanikaye @nibbatta, tehi tusitagunehi 2 i.,Ma. urovayamajanitabhijatitaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page192.

Niccharanakaobhasassa"ti apare. Keci pana "angiraso, siddhatthoti dve namani pitarayeva gahitani"ti vadanti. Appatimassati anupamassa. Itthanitthesu tadilakkhanappattiya tadino. Pitupita mayham tuvamsiti ariyajativasena mayham pitu sammasambuddhassa lokavoharena tvam pita asi. Sakkati jativasena rajanam alapati. Dhammenati sabhavena ariyajati lokiyajatiti dvinnam jatinam sabhavasamodhanena. 1- Gotamati rajanam gottena alapati. Ayyakositi pitamaho asi. Ettha ca "buddhassa puttomhi"tiadi vadanto thero annam byakasi. Evam pana attanam janapetva hatthatutthena ranna maharahe pallanke nisidapetva attano patiyaditassa nanaggarasassa bhojanassa pattam puretva dinne gamanakaram dasseti. "kasma gantukamattha, bhunjatha"ti ca vutte satthu santikam gantva bhunjissamiti. Kaham pana satthati. Visatisahassabhikkhuparivaro tumhakam dassanatthaya maggam patipannoti. Tumhe imam pindapatam paribhunjitva yava mama putto imam nagaram sampapunati, tavassa itova pindapatam harathati. Thero bhattakiccam katva ranno parisaya ca dhammam kathetva satthu agamanato puretarameva sakalam rajanivesanam ratanattaye abhippasannam karonto sabbesam passantanamyeva satthu aharitabbabhattapunnam pattam akase vissajjetva sayampi vehasam abbhuggantva pindapatam upanetva 2- satthu hatthe thapesi. Sattha tam pindapatam paribhunji. Evam satthiyojanam maggam divase divase yojanam gacchantassa satthu rajagehatova bhattam aharitva adasi. Atha nam "bhagava mayham pitu maharajassa sakalanivesanam pasadesi"ti kulappasadakanam aggatthane thapesiti. Kaludayittheragathavannana nitthita. @Footnote: 1 Si. samadanena 2 Si. upanametva


             The Pali Atthakatha in Roman Book 33 page 183-192. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=4191&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=33&A=4191&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=370              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=6913              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=7046              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=7046              Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]