ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 33 : PALI ROMAN Thera.A.2 (paramatthadi.2)

                  392. 8. Angulimalattheragathavannana
      gaccham vadesi samana thitomhitiadika 1- ayasmato angulimalattherassa gatha.
Ka uppatti?
      Ayampi purimabuddhesu katadhikaro tattha tattha bhave vivattupanissayam kusalam
upacinitva imasmim buddhuppade savatthiyam kosalaranno purohitassa bhaggavassa nama
brahmanassa putto hutva nibbatti, tassa jatadivase sakalanagare avudhani
pajjalimsu, ranno ca mangalavudham sayanapithe thapitam pajjali, tam disva raja bhito
samviggo niddam na labhi. Purohito tayam velayam nakkhattayogam ullokento
"coranakkhattena jato"ti sannitthanamakasi. So vibhataya rattiya ranno santikam
gato sukhaseyyam pucchi. Raja "kuto acariya sukhaseyyam, rattiyam mayham mangalavudham
@Footnote: 1 cha.Ma. gaccham vadesitiadika

--------------------------------------------------------------------------------------------- page359.

Pajjali, tassa ko nu kho vipako bhavissati"ti. Ma bhayi maharaja, mayham ghare darako jato, tassa anubhavena sakalanagarepi avudhani pajjalimsuti. Kim bhavissati acariyati. Darako coro bhavissatiti. Kim ekacari coro, udahu ganajetthakoti. Ekacariko deva. Kim nam maremati. "ekacariko ce, patijaggatha tava nan"ti aha. Tassa namam karonta yasma jayamano ranno cittam vihesento jato, tasma himsakoti katva paccha ditthim aditthanti viya ahimsakoti voharimsu. So vayappatto pubbakammabalena sattannam hatthinam balam dhareti, tassidam pubbakammam:- buddhasunne loke kassako hutva nibbatto ekam paccekabuddham vassodakena tintam allacivaram sitapilitam attano khettabhumim upagatam disva "punnakkhettam me upatthitan"ti somanassajato aggim katva adasi. So tassa kammassa balena nibbattanibbattatthane thamajavabalasampanno ca hutva imasmim pacchimattabhave sattannam hatthinam balam dhareti. So takkasilam gantva disapamokkhassa acariyassa santike dhammantevasi hutva sippam ugganhanto acariyabrahmanam tassa bhariyanca sakkaccam patijaggati. Tenassa sa brahmani gehe labbhamanena bhattadina sangaham karoti. Tam asahamana anne manava acariyena saddhim bhedam akamsu. Brahmano tesam vacanam dve tayo vare asaddahanto hutva paccha saddahitva "mahabalo manavo, na sakka kenaci marapetum, upayena nam maressami"ti cintetva nitthitasippam attano nagaram gantum apucchantam manavam aha "tata ahimsaka nitthitasippena nama antevasina acariyassa garudakkhina databba, tam mayham dehi"ti. Sadhu acariya kim dassamiti. Manussanam sahassadakkhinahatthanguliyo anehiti. Brahmanassa kira ayamassa adhippayo:- bahusu mariyamanesu ekantato eko nam mareyyati. Tam sutva ahimsako attano ciraparicitam nikkarunatam purakkhatva sannaddhapancavudho kosala- ranno vijite jalinam vanam pavisitva mahamaggasamipe pabbatantare vasanto pabbatasikhare

--------------------------------------------------------------------------------------------- page360.

Thatva maggena 1- gacchante manusse oloketva vegena gantva anguliyo gahetva rukkhagge olambesi. Ta gijjhapi kakapi khadimsu, bhumiyam nikkhitta putibhavam agamamsu. Evam gananaya aparipuramanaya laddha laddha anguliyo suttena ganthitva malam katva yannopacitam viya amse olambesi, tato patthaya angulimalotvevassa samanna ahosi. Evam tasmim manusse marente maggo avalanjo ahosi. So magge manusse alabhanto gamupacaram gantva niliyitva agatagate manusse maretva anguliyo gahetva gacchati. Tam natva manussa gamato apakkamimsu, gama sunna ahesum, tatha nigama janapada ca. Evam tena so padeso ubbasito ahosi. Angulimalassa ca ekaya una sahassaanguliyo sangaha ahesum. Atha manussa tam corupaddavam kosalaranno arocesum. Raja patova nagare bherim carapesi "sigham angulimalacoram ganhama, balakayo agacchatu"ti. Tam sutva angulimalassa mata mantani nama brahmani tassa pitaram aha "putto kira te coro hutva idancidanca karoti, tam `idisam ma kari'ti sannapetva anehi, annatha nam raja ghateyya"ti. Brahmano "na mayham tadisehi puttehi attho, raja yam va tam va karotu"ti aha. Atha brahmani puttasinehena 2- patheyyam gahetva "mama puttam sannapetva anessami"ti maggam patipajji. Bhagava "ayam `angulimalam anessami'ti gacchati, sace sa gamissati, angulimalo `angulisahassam puressami'ti matarampi maressati, so ca pacchimabhaviko, sacaham na gamissam, mahajani abhavissa"ti natva pacchabhattam pindapatapatikkanto sayameva pattacivaram gahetva angulimalam uddissa timsayojanikam maggam padasava patipajjamano antaramagge gopalakadihi variyamanopi jalinam vanam upagacchi. Tasmim ca khane tassa mata tena dittha, so mataram duratova disva "matarampi maretva ajja unangulim puressami"ti asim ukkhipitva upadhavi, @Footnote: 1 Si. magge 2 Si. puttasinehassa balavabhavena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page361.

Tesam ubhinnam antare bhagava attanam dassesi, angulimalo bhagavantam disva "kim me mataram vadhitva anguliya gahitena, jivatu me mata, yannunaham imam samanam jivita voropetva angulim ganheyyan"ti ukkhittasiko bhagavantam pitthito pitthito anubandhi. Athakho bhagava tatharupam iddhabhisankharam abhisankhasi, 1- yatha pakatiiriyapathena gacchantampi attanam angulimalo sabbathamena dhavantopi na sakkoti sampapunitum. So parihinajavo ghurughurupassasi kacchehi sedam muncanto padam 2- uddharitumpi asakkonto khanu viya thito bhagavantam "tittha tittha samana"ti aha. Bhagava gacchantova "thito aham angulimala, tvanca tittha"ti aha. So "ime kho samana sakyaputtiya saccavadino, ayam samano gacchantoyeva `thito aham angulimala, tvanca tittha'ti aha, ahancamhi thito, ko nu kho imassa adhippayo, pucchitva nam janissami"ti bhagavantam gathaya ajjhabhasi:- [866] "gaccham vadesi samana thitomhi mamanca brusi thitamatthitoti pucchami tam samana etamattham katham thito tvam ahamatthitomhi"ti. Tattha samanati bhagavantam alapati. Mamanti mam. Kathanti kenakarena. Ayanhettha attho:- samana tvam gacchantova samano "thitomhi"ti vadesi. Mamanca thitamyeva "atthito"ti brusi vadesi, karanenettha bhavitabbam, tasma tam samanam aham etamattham pucchami. Katham kenakarena tvam thito ahosi, ahanca atthitomhiti. Evam vutte bhagava:- [867] "thito aham angulimala sabbada sabbesu bhutesu nidhaya dandam @Footnote: 1 Si. abhisankhari 2 Si. padam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page362.

Tuvanca panesu asannatosi tasma thitoham tuvamatthitosi"ti gathaya tam ajjhabhasi. Tattha thito aham angulimala sabbada, sabbesu bhutesu nidhaya dandanti angulimala aham sabbada sabbakale adimajjhapariyosanesu tasathavarabhedesu sabbesu sattesu dandam nidhaya nihitadando nihitasattho lajji dayapanno, tato annatha avattanato evarupeneva thito. Tuvam ca panesu asannatositi tvam pana sattesu sannamarahito asi, luddho lohitapani hatapahate nivittho adayapanno, tasma asannato virativasena atthito, tato eva tasu tasu gatisu paribbhamanatopi tuvam idani iriyapathena thitopi atthito asi, aham pana vuttappakarena thitoti. Tato angulimalo yathabhuccagunappabhavitassa jalatale telassa viya sakalam lokam abhibyapetva thitassa bhagavato kittisaddassa sutapubbatta hetusampattiya nanassa ca paripakagatatta "ayam so bhagava"ti sanjatapitisomanasso "maha ayam sihanado, mahantam gajjitam, nayidam annassa bhavissati, samanassa manne gotamassa etam gajjitam, dittho vatamhi mahesina sammasambuddhena, mayham sangahakaranattham bhagava idhagato"ti cintetva:- [868] "cirassam vata me mahito mahesi mahavanam samano paccapadi soham cajissami sahassapapam sutvana gatham tava dhammayuttan"ti imam gatham abhasi. Tattha carassam vatati cirakalena vata. Meti mayham anuggahatthaya. Mahitoti sadevakena lokena mahatiya pujaya pujito. Mahante silakkhandhadigune esi gavesiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page363.

MaheSi. Mahavanam samano paccapaditi imam maharannam samitasabbapapo bhagava patipajji. Soham cajissami sahassapapam, sutvana gatham tava dhammayuttanti soham dhammayuttam dhammupasamhitam tava gatham sunim. Soham tam sutvana "cirassampi cirakalenapi sangatam paricitam papasahassam pajahissan"ti cintetva idani nam annadatthu pariccajissamiti attho. Evam pana vatva yatha patipajji, yatha ca bhagavata anuggahito, tam dassetum:- [869] "icceva coro asimavudhanca sobbhe papate narake anvakasi avandi coro sugatassa pade tattheva pabbajjamayaci buddham. [870] Buddho ca kho karuniko mahesi yo sattha lokassa sadevakassa tamehi bhikkhuti tada avoca eseva tassa ahu bhikkhubhavo"ti sangitikara ima dve gatha thapesum. Tattha iccevati iti eva evam vatva anantarameva. Coroti angulimalo. Asinti khaggam. Avudhanti sesavudham. Sobbheti samantato chinnatate. Papateti ekato chinnatate. Naraketi bhumiya phalitavivare. Idha pana tihipi padehi yattha pattam 1- annena gahetum na sakka, tadisam pabbatantarameva vadati. Anvakasiti anu akasi, pancavidhampi attano avudham anukhipi 2- chaddesi, tani chaddetva bhagavato padesu sirasa nipatitva "pabbajetha mam bhante "ti aha. Tena vuttam "avandi coro sugatassa pade, tattheva pabbajjamayaci buddhan"ti. Evam tena pabbajjaya yacitaya sattha tassa @Footnote: 1 cha.Ma. patitam 2 Ma. anu anu khipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page364.

Purimakammam olokento ehibhikkhubhavaya hetusampattim disva dakkhinahattham pasaretva "ehi bhikkhu, svakkhato dhammo, cara brahmacariyam samma dukkhassa antakiriyaya"ti aha. Sa eva tassa pabbajja upasampada ca ahosi. Tenaha "tamehi bhikkhuti tada avoca, eseva tassa ahu bhikkhubhavo"ti. Evam thero satthu santike ehibhikkhubhavena pabbajjam upasampadanca labhitva vipassanaya kammam karonto arahattam patva vimuttisukham patisamvedento pitisomanassa- jato udanavasena:- [871] "yo ca pubbe pamajjitva paccha so nappamajjati somam lokam pabhaseti abbha muttova candima. [872] Yassa papam katam kammam kusalena pidhiyati somam lokam pabhaseti abbha muttova candima. [873] Yo have daharo bhikkhu yunjati buddhasasane somam lokam pabhaseti abbha muttova candima"ti gathattayam 1- abhasi. Tassattho:- yo puggalo gahattho va pabbajito va kalyanamittasamsaggato pubbe papamittasamsaggena va attano va patisankhanabhavena pamajjitva samma- patipattiyam pamadam apajjitva paccha kalyanamittasamsaggena yoniso ummujjanto nappamajjati, samma patipajjati, samathavipassanam anuyunjanto tisso vijja cha abhinna papunati, so abbhadihi mutto cando viya okasalokam attana adhigatahi vijjabhinnahi imam khandhadilokam 2- obhasetiti. Yassa puggalassa katam upacitam papakammam kammakkhayakarena lokuttarakusalena @Footnote: 1 cha.Ma. gathattayam 2 Si. imam khandhadilokam va

--------------------------------------------------------------------------------------------- page365.

Avipakarahabhavassa aharitatta vipakuppadane dvarapidhanena pidhiyati thakiyati. Sesam vuttanayameva. Daharoti taruno, tenassa yogakkhamasariratam dasseti. So hi uppannam vatatapaparissayam abhibhavitva yogam katum sakkoti. Yunjati buddhasasane sikkhattaye yuttappayutto hoti, sakkaccam sampadetiti attho. Evam pitisomanassajato vimuttisukhena viharanto 1- yada nagaram pindaya pavisati, tada annenapi khitto leddu therassa kaye nipatti, annenapi khitto dando tasseva kaye nipatti. So bhinnena pattena viharam pavisitva satthu santikam gacchati. Sattha tam ovadi 2- "adhivasehi tvam brahmana, adhivasehi tvam brahmana, yassa kho tvam brahmana kammassa vipakena bahuni vassasahassani niraye pacceyyasi, tassa tvam brahmana kammassa vipakam dittheva dhamme patisamvedesi"ti. Atha thero anodhiso sabbasattesu mettacittam upatthapetva:- [874] "disapi me dhammakatham sunantu disapi me yunjantu buddhasasane disapi me te manuje bhajantu ye dhammamevadapayanti santo. [875] Disa hi me khantivadanam avirodhappasamsinam sunantu dhammam kalena tanca anuvidhiyantu. [876] Na hi jatu so mamam himse annam va pana kanci nam pappuyya paramam santim rakkheyya tasathavare. [877] Udakam hi nayanti nettika usukara damayanti 3- tejanam @Footnote: 1 Si. vimuttisukhaviharena 2 cha.Ma. ovadati 3 pali. namayanti. evamuparipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page366.

Darum damayanti tacchaka attanam damayanti pandita. [878] Dandeneke damayanti ankusebhi kasahi ca adandena asatthena aham dantomhi tadina. [879] Ahimsakoti me namam himsakassa pure sato ajjaham saccanamomhi na nam himsami kanci nam. [880] Coro aham pure asim angulimaloti vissuto vuyhamano mahoghena buddham saranamagamam. [881] Lohitapani pure asim angulimaloti vissuto saranagamanam passa bhavanetti samuhata. [882] Tadisam kammam katvana bahum duggatigaminam phuttho kammavipakena anano bhunjami bhojanam. [883] Pamadamanuyunjanti bala dummedhino jana appamadanca medhavi dhanam setthamva rakkhati. [884] Ma pamadamanuyunjetha ma kamaratisanthavam appamatto hi jhayanto pappoti paramam sukham. [885] Svagatam napagatam netam dummantitam mama savibhattesu dhammesu yam settham tadupagamam. [886] Svagatam napagatam tenam dummantitam mama tisso vijja anuppatta katam buddhassa sasanam. [887] Aranne rukkhamule va pabbatesu guhasu va tattha tattheva atthasim ubbiggamanaso tada. [888] Sukham sayami thayami sukham kappemi jivitam ahatthapaso marassa aho satthanukampito.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page367.

[889] Brahmajacco pure asim udicco ubhato ahu sojja putto sugatassa dhammarajassa satthuno. [890] Vitatanho anadano guttadvaro susamvuto aghamulam vadhitvana patto me asavakkhayo. [891] Paricinno maya sattha katam buddhassa sasanam ohito garuko bharo bhavanetti samuhata"ti ima gatha abhasi. Tattha disapiti mayham disapi amitta paccatthikapi ye mam evam upavadanti "yatha mayam angulimalassa vasena nativiyogadukkhapareta dukkham papunama, evam angulimalopi dukkham papunatu"ti. Me dhammakatham sunantuti maya satthu santike sutam catusaccadhammapatisamyuttam katham sunantu. Yunjantuti sutva ca tadatthaya patipajjantu. Te manuje bhajantuti tadise sappurise kalyanamitte bhajantu sevantu. Ye dhammamevadapayanti santoti ye sappurisa kusaladhammameva uttarimanussadhammameva nibbattitalokuttaradhammameva ca adapenti samadapenti 1- ganhapenti. Khantivadananti adhivasanakhantimeva vadantanam, tato eva avirodhappasamsinanti kenaci avirodhabhutaya mettaya eva pasamsanasilanam. Sunantu dhammam kalenati yuttap- payuttakale tesam santike dhammam sunantu. Tanca anuvidhiyantuti tanca yathasutam dhammam sammadeva uggahitva anukarontu, dhammanudhammam patipajjantuti attho. Na hi jatu so mamam himseti so mayham diso paccatthiko jatu ekamseneva mam na himse na badheyya. Annam va pana kanci nanti na kevalam mamyeva, annam vapi kanci sattam na himseyya, pappuyya paramam santinti paramam uttamam santim nibbanam papuneyya, papunitva ca rakkheyya tasathavareti sabbe ca satte paramaya rakkhaya rakkheyya, sissam puttam 2- viya paripaleyyati attho. @Footnote: 1 Si. adapenti samadapenti 2 Ma. piyam puttam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page368.

Evam thero imahi gathahi pare papato parimocento parittakiriyam nama katva attano patipattim pakasento "udakam hi"ti gathamaha. Tattha pathaviya thalatthanam khanitva ninnatthanam puretva matikam va katva rukkhadonim va thapetva attana icchiticchitatthanam udakam nentiti nettika, udakaharino. Tejananti kandam. Idam vuttam hoti:- nettika attano ruciya udakam nayanti, usukarapi tapetva vankabhavam haranta tejanam usum damayanti ujukam karonti, tacchakapi nemiadinam atthaya tacchanta darum damayanti attano ruciya ujum va vankam va karonti. Evam ettakam arammanam katva pandita sappanna ariyamaggam uppadenta attanam damenti, arahattappatta pana ekantadanta nama hontiti. Idani purisadammasarathina satthara attano damitakaram katannutanca pakasento "dandeneke"tiadika panca gatha abhasi. Tattha dandeneke damayantiti rajarajamahamattadayo dandena hatthiassadina balakayena ca paccatthikadike damenti, gopaladayo ca gavadike dandena yatthiya damenti. Hatthacariya hatthim ankusehi assacariya asse kasahi ca damenti. Adandena asatthena, aham dantomhi tadinati aham pana itthadisu 1- tadibhavappattena sammasambuddhena vina eva dandena, vina satthena, nihitadandanihitasatthabhavena danto damito nibbisevano gato amhi. Ahimsakoti me namam, himsakassa pure satoti satthara samagamato pubbe himsakassa me samanassa ahimsakoti namamattam ahosi. Ajjahanti idani panaham, "ahimsako"ti saccanamo avitathanamo amhi, tasma na nam himsami kancipi sattam na himsami na badhemi, nanti nipatamattam. Vissutoti "panatipati luddho lohitapani"tiadina pannato. Mahoghenati kamoghadina mahata oghena, tassa oghassa vicchedakaram buddham saranam buddhasankhatam saranam agamam upagacchim. 2- @Footnote: 1 Si. itthanitthadisu arammanesu 2 Si. upaganchim

--------------------------------------------------------------------------------------------- page369.

Lohitapaniti panamatipatanena paresam lohitena ruhirena makkhitapani. Saranagamanam passati mahapphalam nama saranagamanam passati attanamevalapati. Tadisam kammanti anekasatapurisavadham darunam tatharupam papakammam. Phuttho kamma- vipakenati pubbe katassa papakammassa vipakena phuttho, sabbaso pahinakammo vipakamattam paccanubhonto. Athava phuttho kammavipakenati upanissayabhutassa kusala- kammassa phalabhutena lokuttaramaggena lokuttarakammasseva va phalena vimuttisukhena phuttho. Sabbaso kilesanam 1- khinatta anano bhunjami bhojanam, bhojanapadesena cattaropi paccaye vadati. Idani pubbe attano pamadaviharam garahamukhena paccha appamadapatipattim pasamsanto tattha ca paresam ussaham janento "pamadamanuyunjanti"tiadika gatha abhasi. Tattha balati balyena samannagata idhalokaparalokattham ajananta. Dummedhinoti nippanna, te pamade adinavam apassanta pamadam anuyunjanti pavattenti, pamadeneva 2- kalam vitinamenti. Medhaviti dhammojapannaya samannagato pana pandito kulavamsagatam settham uttamam sattaratanadhanam viya appamadam rakkhati. Yatha hi "uttamam dhanam nissaya bhogasampattim papunissama, puttadaram posessama, sugatimaggam 3- sodhessama"ti dhane anisamsam passanta dhanam rakkhanti, evam panditopi "appamadam nissaya pathamajjhanadini patilabhissami, maggaphalani papunissami, tisso vijja cha abhinna sampadessami"ti appamade anisamsam passanto dhanam setthamva appamadam rakkhatiti attho. Ma pamadanti pamadam ma anuyunjetha pamadena kalam ma vitinamayittha. Kamaratisanthavanti vatthukamesu kilesakamesu ca ratisankhatam tanhasanthavampi ma @Footnote: 1 Si. sabbakilesanam 2 Si. pamadena 3 Si. sugatigamanamaggam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page370.

Anuyunjetha ma vindittha ma patilabhittha. Appamatto hiti upatthitasatitaya appamatto puggalo jhayanto jhayanappasuto paramam uttamam nibbanasukham papunati. Svagatam napagatanti yam tada mama satthu santike agatam agamanam satthu va tasmim mahavane agamanam, tam svagatam svagamanam, napagatam atthato apetam vigatam na hoti. Netam dummantitam mamati yam tada maya "satthu santike pabbajissami"ti mantitam, idampi mama na dummantitam, sumantitameva. Kasma? savibhattesu dhammesuti savajjanavajjadivasena pakarato vibhattesu dhammesu yam settham uttamam 1- pavaram nibbanam. Tadupagamam tadeva upagacchinti attho. "yada puthujjanakale payogasayavipannataya arannadisu dukkham vihasim, idani payogasayasampannataya tattha sukham viharami"ti sukhaviharabhavanceva "pubbe jatimattena brahmano, idani satthu orasaputtataya brahmano"ti paramatthabrahmanabhavanca dassento "aranne"tiadimaha. Tattha sukham sayamiti sayantopi sukham sukhena nidukkhena cittutrasadinam abhavena cetodukkharahito 2- sayami. Thayamiti titthami. 3- Ahatthapaso marassati kilesamaradinam agocaro. Aho satthanukampitoti sattharanukampito aho. Brahmajaccoti brahmanajatiko. Udicco ubhatoti matito ca pitito ca ubhato udito samsuddhagahaniko. Sesam tattha tattha vuttanayameva. Angulimalattheragathavannana nitthita. ----------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 33 page 358-370. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=8256&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=33&A=8256&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=392              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=7765              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=7877              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=7877              Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]