ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 39 : PALI ROMAN Ja.A.5 chakka-dasakanipata

                       Sumangalajatakam
     bhusamhi kuddhoti idam sattha jetavane viharanto rajovadasuttam
arabbha kathesi. Tada pana sattha kosalaranna yacito atitam ahari
     atite baranasiyam brahmadatto rajjam karento mahadanam
pavattesi. Tassa sumangalo nama uyyanapalo ahosi. Atheko
paccekabuddho nandamulakapabbhara nikkhamitva carikancaramano baranasim
patva uyyane vasitva punadivase nagaram pindaya pavisi.
Tamenam raja disva pasannacitto vanditva pasadam aropetva
rajasane nisidapetva nanaggarasehi khadaniyabhojaniyehi parivisitva
anumodanam sutva pasannacitto attano uyyane vasanatthaya patinnam
gahetva uyyanam pesetva sayampi bhuttapataraso gantva rattitthana-
divatthanadini samvidahitva sumangalam nama uyyanapalam veyyavaccakaram

--------------------------------------------------------------------------------------------- page284.

Datva nagaram pavisi. Paccekabuddho tato patthaya nivaddham rajagehe bhunjanto tattha ciram vasi. Sumangalopi nam sakkaccam upatathahi. Athekadivasam paccekabuddho sumangalam amantetva aham katipaham asukagamam nama nissaya vasitva agamissami ranno aroceyyasiti vatva pakkami. Sumangalopi ranno arocesi. Paccekabuddho katipaham tattha vasitva sayam suriye atthangate tam uyyanam paccagami. Sumangalo tassa agamanabhavam ajananto attano geham agamasi. Paccekabuddhopi pattacivaram patisametva thokam cankamitva pasanaphalake nisidi. Tam divasam pana uyyanapalassa gharam pahunaka agamimsu. Tesam supabyanjanatthaya uyyane abhayaladdham migam maressamiti dhanum adaya uyyanam gantva migam upadharento paccekabuddham disva mahamigo bhavissatiti sannaya saram sannahitva vijjhi. Paccekabuddho sisam vivaritva sumangalati aha. So bhayappatto hutva bhante aham tumhakam agatabhavam ajananto migoti sannaya vijjhim khamatha meti vatva hotu idani kim karissasi ehi saram luncitva ganhati vutte vanditva saram lunci. Mahati vedana uppajji. Paccekabuddho tattheva parinibbayi. Uyyanapalo sace raja janissati na me jivitam dassatiti puttadaram gahetva palayi. Tavadeva paccekabuddho parinibbutoti devatanubhavena sakalanagaram ekakolahalam jatam. Punadivase manussa uyyanam gantva paccekabuddham disva uyyanapalo paccekabuddham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page285.

Maretva palatoti ranno kathayimsu. Raja mahantena parivarena gantva sattaham sarirapujam katva mahantena sakkarena jhapetva dhatuyo adaya cetiyam katva tam pujento dhammena rajjam karesi. Sumangalopi ekasamvaccharam vitinametva ranno cittam janissamiti agantva ekam amaccam passitva mayi ranno cittam janahiti aha. So ranno santike tassa gunam kathesi. Raja asunanto viya ahosi. Atha amacco puna kinci akathetva ranno anattamanabhavam sumangalassa kathesi. So dutiyasamvaccharepi agantva tatheva raja tunhi ahosi. Tatiyasamvacchare gantva puttadaram gahetvava aganchi. Amacco ranno mudubhavam natva tam rajadvare thapetva tassa agatabhavam ranno kathesi. Raja tam pakkosapetva patisantharam katva sumangala kasma taya mama punnakkhetto paccekabuddho maritoti pucchi. So naham deva paccekabuddham maremi api ca kho imina nama karanena idam nama akasinti tam pavattim acikkhi. Atha nam raja tenahi ma bhayiti samassasetva puna uyyanapalameva akasi. Atha nam so amacco pucchi deva kasma tumhe dve vare sumangalassa gunam sutvapi kinci akathayitva kasma pana tatiyavare sutva tam pakkositva anukampitthati. Raja tata ranna nama kuddhena sahasa kinci katum na vattati tenaham pubbe tunhi hutva tatiyavare sumangale mama cittassa mudubhavam natva tam pakkosapesinti rajavattam kathento ima

--------------------------------------------------------------------------------------------- page286.

Gatha aha bhusamhi kuddhoti apekkhiyana na tava dandam panayeyya issaro atthanaso appatirupamattano parassa dukkhani bhusam udiriye. Yato pajaneyya pasadamattano attham niyunjeyya parassa dukkatam tadayamatthoti sayam apekkhiya athassa dandam sadisam nivesaye. Na capi jhapeti param na attanam amucchito yo nayate nayanayam yo dandadharo bhavatidha issaro sa vannagutto siriya na dhamsati. Ye khattiyase anisammakarino panenti dandam sahasa amucchita avannasamyuttava jahanti jivitam itopi cutapi payanti duggatim. Dhamme ca ye ariyappavedite rata anuttara te vacasa manasa kammuna ca te santisoraccasamadhisanthita vajanti lokam dubhayam tathavidha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page287.

Rajahamasmi narapamudanamissaro sacepi kujjhami thapemi attanam nisedhayanto janatam tathavidham panemi dandam anukampi yonisoti. Tattha apekkhiyanati apekkhitva janitva. Idam vuttam hoti tata pathavissaro raja nama aham bhusam kuddho balavakodhabhibhutoti natva atthavatthukadibhedam dandam parassa na paneyya na pavatteyya kimkarana kuddho hi atthavatthukam solasavatthukam katva atthanena akaranena attano rajabhavassa ananurupam imam ettakam nama aharapetha idam vassa karothati parassa bhusam dukkhani balavadukkhani udireyya. Yatoti yada. Idam vuttam hoti yada pana raja parasmim uppannam attano pasadam janeyya atha parassa dukkatam attham niyunjeyya upaparikkheyya tada evam niyunjanto ayam namettha attho ayameva tassa dosoti sayam attapaccakkham katva athassa aparadhakarakassa atthavatthukahetu attheva solasa- vatthukahetu solaseva kahapane ganhanto dandam sadisam katadosanurupam nivesaye thapeyya pavatteyyati. Amucchitoti chandadivasena agatikilesehi amucchito anabhibhuto hutva yo nayanayam nayati upaparikkhati so neva param jhapeti na attanam. Chandadivasena hi ahetukam dandam pavattento parampi tena dandena jhapeti dahati pileti attanampi tatonidanena papena ayam panevam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page288.

Param jhapeti attanam. Yo dandadharo bhavatidha issaroti yo idha pathavissaro jato idha sattaloke dosanucchavikam dandam pavattento dandadharo hoti. Sa vannaguttoti gunavannena ceva yasavannena ca gutto rakkhito siriya na dhamsati na parihayati. Avannasamyuttava jahantiti adhammika lolarajano avannena yutta hutva jivitam jahanti. Dhamme ca ye ariyappavediteti ye rajano acaraariyehi dhammikarajuhi pavedite dasavidhe rajadhamme rata. Anuttara teti te vacasa manasa kammuna ca tihipi etehi anuttara jetthaka. Te santisoraccasamadhisanthitati te agatipahanena kilesasantiyanca susilayasankhate soracce ca ekaggatasamadhimhi ca santhita patitthita dhammikarajano. Vajanti lokam dubhayanti dhammena rajjam karetva manussalokato devalokam devalokato manussalokanti ubhayalokameva vajanti nirayadisu na nibbattanti. Narapamudananti narananca pamudananca. Thapemi attananti kuddhopi kodhavasena agantva attanam poranakarajuhi thapitanayasmimyeva thapemi vinicchayadhammam na bhindami. Evam chahi gathahi ranna attano gune kathite sabbapi rajaparisa tuttha ayam silacaragunasampatti amhakanneva anurupati ranno gunam kathayimsu. Sumangalo pana parisaya kathitavasane utthaya rajanam vanditva anjalim paggayha ranno thutim karonto tisso gatha abhasi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page289.

Siri ca lakkhi ca taveva khattiya janadhipa ma vijahi kudacanam akkodhano niccapasannacitto anigho tuvam vassasatani palaya. Gunehi etehi upeta khattiya thitamariyavatti suvaco akodhano sukhi anuppila pasasa medanim itopi cutopi ca yahi suggatim. Evam sunitena subhasitena dhammena nayena upayaso nayam nibbapaye sankhubhitam mahajanam mahava megho salilena medaninti. Tattha siri ca lakkhi cati parivarasampatti ca panna ca. Anighoti niddukkho hutva. Upeta khattiyati upeto khattiya. Ayameva va patho. Thitamariyavattiti thitaariyavatti nama dasa- rajadhammasankhataporanakarajavatti tattha patitthitatta thitarajadhammo hutvati attho. Anuppila pasasa medaninti anuppilam pasasa medaninca. Ayameva va patho. Sunitenati sunayena sukaranena. Dhammenati dasakusalakammapathadhammena. Nayenati purimapadassevetam vevacanam. Upayasoti upayakosallena. Nayanti nayanto rajjam anusasanto dhammikaraja. Nibbapayeti imaya patipattiya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page290.

Kayikacetasikadaratham apanento kayikacetasikadukkhasankhubhitampi mahajanam mahamegho salilena medanim viya nibbapeyya tvampi tatheva nibbapehiti dipento evamaha. Sattha kosalaranno ovadavasena imam dhammadesanam aharitva jatakam samodhanesi tada paccekabuddho parinibbuto sumangalo anando ahosi raja pana ahamevati. Sumangalajatakam catuttham.


             The Pali Atthakatha in Roman Book 39 page 283-290. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=39&A=5683&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=39&A=5683&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1146              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=4874              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=4924              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=4924              Contents of The Tipitaka Volume 27 http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]