ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 50 : PALI ROMAN Apa.A.2 (visuddha.2)

                   16. 4. Culapanthakattherapadanavannana
     padumuttaro nama jinotiadikam ayasmato culapanthakattherassa apadanam.
Ayampi purimabuddhesu katadhikaro tattha tattha bhave vivattupanissayani punnani
upacinanto padumuttarassa bhagavato kale yadettha atthuppattivasena vattabbam,
tam atthakanipate mahapanthakavatthusmim 2- vuttameva. Ayam pana viseso:-
mahapanthakatthero arahattam patva phalasamapattisukhena vitinamento cintesi
"katham nu kho sakka culapanthakampi imasmim sukhe patitthapetun"ti. So attano
ayyakam dhanasetthim upasankamitva aha "sace  mahasetthi anujanatha, aham
culapanthakam pabbajeyyan"ti. Pabbajetha bhanteti. Thero tam pabbajesi. So
dasasu silesu patitthito bhatu santike:-
                "padumam yatha kokanadam sugandham
                pato siya phullamavitagandham
                angirasam passa virocamanam
                tapantamadiccamivantalikkhe"ti 3-
@Footnote: 1 cha.Ma....aparagoyana...          2. khu.thera. 26/510/345.
@1 sam.sa. 15/123/97, an. pancaka. 22/195/266 (sya).
Gatham ugganhanto catuhi masehi uggahetum nasakkhi, gahitampi hadaye na
titthati. Atha nam mahapanthako "culapanthaka tvam imasmim sasane abhabbo, catuhi
masehi ekam gathampi gahetum na sakkosi, pabbajitakiccam pana tvam katham matthakam
papessasi, nikkhama ito"ti so therena panamito dvarakotthakasamipe rodamano
atthasi.
     Tena ca samayena sattha jivakambavane viharati. Atha jivako purisam pesesi
"gaccha pancahi bhikkhusatehi saddhim sattharam nimantehi"ti. Tena ca samayena
ayasma mahapanthako bhattuddesako hoti. So "pancannam bhikkhusatanam bhikkham
paticchatha"ti vutto "culapanthakam thapetva sesanam paticchami"ti aha. Tam sutva
culapanthako bhiyyoso mattaya domanassappatto ahosi. Sattha tassa cittakkhedam
natva "culapanthako maya katena upayena bujjhissati"ti tassa aviduratthane
attanam dassetva "kim panthaka rodasi"ti pucchi. "bhata mam bhante panameti"ti
aha. "panthaka ma cintayi, mama sasane tuyham pabbajja, ehi imam gahetva
`rajoharanam, rajoharanan'ti manasi karohi"ti iddhiya 1- suddham colakkhandam
abhisankharitva adasi. So satthara dinnam colakkhandam "rajoharanam,
rajoharanan"ti hatthena parimajjanto nisidi. Tassa tam parimajjantassa
kilitthadhatukam jatam, puna parimajjantassa ukkhaliparipunchanasadisam jatam. So
nanaparipakatta evam cintesi "idam colakkhandam pakatiya parisuddham, imam
upadinnakasariram nissaya kilittham annatha jatam, tasma aniccam yathapetam, evam
cittampi"ti khayavayam patthapetva tasmimyeva nimitte jhanani nibbattetva
jhanapadakam katva vipassanam patthapetva saha patisambhidahi arahattam papuni.
Arahattapattassevassa tepitakam pancabhinna ca agamimsu.
@Footnote: 1 Ma. iddhimayam.
     Sattha ekunehi pancabhikkhusatehi saddhim gantva jivakassa nivesane
pannatte asane nisidi. Culapanthako pana attano bhikkhaya appaticchitatta
eva na gato. Jivako yagum datum arabhi. Sattha hatthena pattam pidahi. "kasma
bhante na ganhatha"ti vutte vihare eko bhikkhu atthi jivakati. So purisam
pesesi "gaccha bhane vihare nisinnam ayyam gahetva ehi"ti. Culapanthakattheropi
rupena kiriyaya ca ekampi ekena asadisam bhikkhusahassam nimminitva nisidi. So
puriso vihare bhikkhunam bahubhavam disva gantva jivakassa kathesi "imasma
bhikkhusamgha vihare bhikkhusamgho bahutaro, pakkositabbam ayyam na janami"ti.
Jivako sattharam pucchi "ko namo bhante vihare nisinno bhikkhu"ti. Culapanthako
nama jivakati. Gaccha bhane "culapanthako nama kataro"ti pucchitva tam anehiti.
So viharam gantva "culapanthako nama kataro bhante"ti pucchi. "aham culapanthako,
aham culapanthako"ti ekappaharena bhikkhusahassampi kathesi. So punagantva tam
pavattim jivakassa arocesi jivako patividdhasaccatta "iddhima manne ayyo"ti
nayato natva "gaccha bhane pathamam kathentam ayyameva `tumhe sattha pakkosati'ti
vatva civarakanne ganhahi"ti aha. So viharam gantva tatha akasi. Tavadeva
nimmitabhikkhu antaradhayimsu. So theram gahetva agamasi.
     Sattha tasmim khane yagunca khajjakadibhedanca patigganhi. Katabhattakicco
bhagava ayasmantam culapanthakam anapesi "anumodanam karohi"ti. So pabhinna-
patisambhido sinerum gahetva mahasamuddam manthento viya tepitakam buddhavacanam
sankhobhento satthu ajjhasayam ganhanto anumodanam akasi. Dasabale bhattakiccam
katva viharam gate dhammasabhayam katha udapadi `aho buddhanam anubhavo, yatra
hi nama cattaro mase ekagatham gahetum asakkontampi lahukena khaneneva
Evam mahiddhikam akamsu'ti, tatha hi jivakassa nivesane nisinno bhagava `evam
culapanthakassa cittam samahitam, vithipatipanna vipassana'ti natva yathanisinnoyeva
attanam dassetva `panthaka nevayam pilotika kilittha rajanukinna, ito pana
annopi ariyassa vinaye sankileso rajo'ti dassento:-
                `rago rajo na ca pana renu vuccati
                ragassetam adhivacanam rajoti
                etam rajam vippajahitva bhikkhavo
                viharanti te vigatarajassa sasane.
                Doso rajo .pe. Vigatarajassa sasane.
                Moho rajo .pe. Vigatarajassa sasane'ti 1-
ima tisso gathayo abhasi. Gathapariyosane culapanthako saha patisambhidahi
arahattam papuniti. Sattha tesam bhikkhunam kathasallapam sutva agantva buddhasane
nisiditva "kim vadetha bhikkhave"ti pucchitva "imam nama bhante"ti vutte
"bhikkhave culapanthakena idani mayham ovade thatva lokuttaradayajjam laddham,
pubbe pana lokiyadayajjam laddhan"ti vatva tehi yacito culasetthijatakam 2-
kathesi. Aparabhage nam sattha ariyaganaparivuto dhammasane nisinno manomayam kayam
abhinimminantanam bhikkhunam cetovivattakusalananca aggatthane thapesi.
     [35] Evam so pattaetadaggatthano attano pubbakammam saritva
pitisomanassavasena pubbacaritapadanam pakasento padumuttaro nama jinoti-
adimaha. Tattha purimapadadvayam vuttatthameva ganamha vupakattho soti so padumuttaro
nama sattha ganamha mahata 3- bhikkhusamuhato vupakattho visum bhuto vivekam
@Footnote: 1 khu.maha. 29/980/624 (sya), khu.cula. 30/434/208 (sya).
@2 khu.cula. 27/4/2.         3 Si.,i. maha.
Upagato. Tada mama tapasakale himavante  himalayapabbatasamipe vasi vasam kappesi,
catuhi iriyapathehi vihasiti attho.
     [36] Ahampi .pe. Tadati yada so bhagava himavantam upagantva
vasi, tada ahampi himavantasamipe kataassame a samantato kayacittapilasankhata
parissaya samanti etthati assamoti laddhaname arannavase vasamiti
sambandho. Aciragatam mahaviranti aciram agatam mahaviriyavantam lokanayakam padhanam
tam bhagavantam upesinti  sambandho, agatakkhaneyeva upagaminti attho.
     [37] Pupphacchattam gahetvanati evam upagacchanto ca padumuppalapupphadihi
chaditam pupphamayam chattam gahetva narasabham naranam settham bhagavantam chadento
upaganchim 1- samipam gatosmiti attho. Samadhim samapajjantanti rupavacarasamadhijjhanam
samapajjantam appetva nisinnassa antarayam aham akasinti sambandho.
     [38] Ubho hatthehi paggayhati tam susajjitam pupphacchattam dvihi
hatthehi ukkhipitva aham bhagavato adasinti sambandho. Patiggahesiti tam maya
dinnam pupphacchattam padumuttaro bhagava sampaticchi, sadaram 2- sadiyiti attho.
     [41] Satapattachattam paggayhati ekekasmim padumapupphe satasatapattanam
vasena satapattehi padumapupphehi chaditam pupphacchattam pakarena adarena gahetva
tapaso mama adasiti attho. Tamaham kittayissamiti tam tapasam aham kittayissami
pakatam karissamiti attho. Mama bhasato bhasamanassa vacanam sunotha manasi
karotha.
     [42] Pancavisatikappaniti imina pupphacchattadanena pancavisativare
tavatimsabhavane sakko hutva devarajjam karissatiti sambandho. Catuttimsatikkhattuncati
catuttimsativare manussaloke cakkavatti raja bhavissati.
@Footnote: 1 cha.Ma. upagacchim.           2 Ma. chadanam.
     [43] Yam yam yoninti manussayoniadisu yam yam jatim samsarati gacchati
upapajjati. Tattha tattha yoniyam abbhokase sunnatthane patitthantam nisinnam
thitam va padumam dharayissati upari chadayissatiti attho.
     [45] Pakasite pavacaneti tena bhagavata sakalapitakattaye pakasite
dipite manussattam manussajatim labhissati upapajjissati. Manomayamhi kayamhiti
manena jhanacittena nibbattoti manomayo, yatha cittam pavattati, tatha kayam
pavatteti cittagatikam karotiti attho. Tamhi manomaye kayamhi so tapaso
culapanthako nama hutva uttamo aggo bhavissatiti attho. Sesam hettha
vuttatta uttanatta ca suvinneyyameva.
     [52] Sarim kokanadam ahanti aham bhagavato nimmitacolakam parimajjanto
kokanadam padumam sarinti attho. Tattha cittam vimucci meti tasmim kokanade padume
cittam adhimucci allino, tato aham arahattam papuninti sambandho.
     [53] Aham manomayesu cittagatikesu kayesu sabbattha sabbesu paramim
pariyosanam gato pattoti sambandho. Sesam vuttanayamevati.
                   Culapanthakattherapadanavannana nitthita.
                           -----------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 50 page 9-14. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=50&A=182&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=50&A=182&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=32&i=16              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=32&A=1283              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=32&A=1698              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=32&A=1698              Contents of The Tipitaka Volume 32 http://84000.org/tipitaka/read/?index_32

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]