ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 55 : PALI ROMAN Panca.A. (paramatthadi.)

    [423] Upanissayapaccaye 8- saddham upanissayati kammakammaphalaidhaloka-
paralokadisu saddham upanissayam katva. Yatha hi puriso hettha pathaviyam udakam
atthiti saddahitva pathavim khanati, evam saddho kulaputto danadinam phalanca
anisamsanca saddahitva danadini pavatteti. Tasma "saddham upanissaya"ti vuttam.
     Silam upanissayatiadisupi ime siladayo dhamme upanissayam katvati
attho. Silava hi silanubhavesu silanisamsesu ca kusalo silam upanissaya silavantanam
@Footnote: 1 cha.Ma. pavattanam   2 cha.Ma. ekekam   3 cha.Ma. pathamam         4 cha.Ma. dutiyam
@5 cha.Ma. tatiyam      6 cha.Ma. catuttham    7 cha.Ma. tesu ekekam   8 cha.Ma. upanissaye

--------------------------------------------------------------------------------------------- page509.

Danam deti, uparupari silam samadiyati parisuddham akkhandam, catuddasiadisu pakkha- divasesu uposathakammam karoti, silasampadam nissaya jhanadini uppadeti. Bahussutopi danadipunnakiriyayatta sabbasampattiyo danadinanca sankilesavodanadibhedam sutamayaya pannaya pativijjhitva thito sutam upanissaya danadini pavatteti. Cagavapi cagadhimutto attano cagasampadam upanissaya danam deti, silavata 1- hutva dinnam mahapphalanti silam samadiyati, uposathakammam karoti, taya patipattiya parisuddhacitto jhanadini uppadeti. Pannavapi idhalokaparalokahitanceva lokasamatikkamanupayanca upaparikkhanto "sakka imaya patipattiya idhalokahitampi paralokahitampi lokasamatikkamanupayampi sampadetun"ti pannam upanissaya danadini pavatteti. Yasma pana na kevalam saddhadayo danadinanneva upanissaya, attano aparabhage uppajjamananam saddhadinampi upanissayayeva, tasma saddha silam sutam cago panna saddhaya silassa cagassa pannayati vuttam. Parikammanti anantaram aggahetva pubbabhagaparikammam gahetabbam. Yathakammupagananassa anagatamsananassati imesam dvinnam dibbacakkhuparikammameva, parikammam visum natthi. Dibbacakkhusseva paribhandananani etani, tasmim ijjhamane ijjhanti. Evam santepi tadadhimuttataya sahitam dibbacakkhuparikammam tesam parikammanti veditabbam. Na hi etani sabbesam dibbacakkhukanam samagatikani honti. Tasma bhavitabbamettha parikammavisesenati. Dibbacakkhu dibbaya sotadhatuyati dure rupani disva tesam saddam sotukamassa dibbacakkhu sotadhatuvisuddhiya upanissayo hoti. Tesam pana saddam sutva tattha gantukamatadivasena dibbasotadhatu iddhividhananassa upanissayo hoti. Evam sabbattha tassa tassa upakarakabhavavasena upanissayapaccayata veditabba. @Footnote: 1 cha.Ma. silavanto

--------------------------------------------------------------------------------------------- page510.

Maggam upanissaya anuppannam samapattinti tena tena maggena sithilikataparipanthakatta 1- pahinaparipanthakatta ca tam tam samapattim uppadentiti tesam maggo samapattiya upanissayo hoti. Vipassantiti uparuparimaggatthaya vipassanti. Atthapatisambhidayatiadi patisambhidanam maggapatilabheneva ijjhanato vuttam. Evamiddhananca panetasam paccha tesu tesu arammanesu pavattiya maggova upanissayo nama hoti. Saddham upanissaya manam jappetiti ahamasmi saddho pasannoti manam pavatteti. Ditthim ganhatiti tasmim tasmim vacane saddhavaseneva gantva pannaya attham anupaparikkhanto "atthi puggalo"tiadivasena ditthim ganhati. Silam sutam cagam pannanti ahamasmi silava sutava cagi pannasampannoti manam jappeti. Silasutacagapannasu pana manamannanam viya ditthimannanam uppadento ditthim ganhati. Ragassatiadisu saddhadisampadam upanissaya attukkamsanakale tesu ekeko dhammo ragassa, paravambhanakale dosassa, ubhayena sampayuttassa mohassa, vuttappakaranam manaditthinam, saddhadisampadam upanissaya bhavabhogasampattipatthanaya upanissayo hoti. Evamettha lokiyakusalanneva dassitam, lokuttarampana santam panitam uttamam akusalaviddhamsanam. Tasma cando viya andhakaratamanam na akusalassa upanissayo hotiti na gahitam. Atapetitiadi kayikadukkhavasena abyakatadhammadassanattham vuttam. Saddho hi saddham upanissaya atisitam atiunhanti anosakkitva nanappakarani navakammaveyyavaccadini karonto attanam atapeti paritapeti, bhogam uppadetva punnani karissamiti pariyetthimulakam dukkham paccanubhoti. Silavapi silanurakkhanattham abbhokasikattadivasena attanam atapeti paritapeti, pindacarikattadivasena pariyetthimulakam @Footnote: 1 Si......paripanthikatta, Ma......paribandhakatta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page511.

Dukkham paccanubhoti. Sutavapi bahusaccanurupam patipattim patipajjissamiti vuttanayeneva patipajjanto attanam atapeti paritapeti, pariyetthimulakam dukkham paccanubhoti. Cagavapi cagadhimuttataya attano yapanamattepi paccaye anavasesetva pariccajanto angadipariccagam va pana karonto attanam atapeti paritapeti, pariccajitabbassa vatthussa 1- uppadanattham pariyetthimulakam dukkham paccanubhoti. Pannavapi uparupari pannam vaddhessamiti sappannatam nissaya situnhadini aganetva sajjhayamanasikaresu yogam karonto attanam atapeti paritapeti, micchajive adinavam sammajive ca anisamsam disva micchajivam pahaya parisuddhena ajivena jivitavuttim pariyesanto pariyetthimulakam dukkham paccanubhoti. Kayikassa sukhassati saddhadisampattim upanissaya uppannani sukhopakaranani paribhunjanakale saddhadisamutthanapanitarupaphutthakayassa ca tesam vasena avippatisara- mulakapamojjapitisamutthanarupaphutthakayassa ca sukhuppattikale tesam katatta 2- uppannavipakasukhakale ca kayikassa sukhassa, vuttanayeneva dukkhuppattikale saddhadigunasampattim asahamanehi payuttavadhabandhadikale ca kayikassa dukkhassa, saddhadayo upanissaya pavattitaphalasamapattikale pana phalasamapattiya etesu ekeko upanissayapaccayena paccayo hotiti veditabbo. Kusalam kammanti kusalacetana attano vipakassa upanissayapaccayo, sa pana balavacetanava labbhati, na dubbala. Tatridam vatthu:- eka kira itthi ubbandhitukama rukkhe rajjum laggetva samvidhatabbam samvidahati. Atheko coro rattibhage tam geham upasankamitva "imaya rajjuya kincideva bandhitva harissami"ti satthena chinditum upagato. Atha sa rajju asiviso hutva susuti akasi. Coro bhito apasakki. Itthi @Footnote: 1 cha.Ma. vatthuno 2 cha.Ma. katatta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page512.

Anto 1- nivesana nikkhamitva rajjupase givam patimuncitva ubbandha kalamakasi. Evam balavacetana antaraye nivaretva attano vipakassa upanissayo hoti. Na panetam ekantato gahetabbam. Katokasanhi kammam evam 2- vipakassa antarayam patibahitva vipaccati, vipakajanakampana kammam vipakassa upanissayo na hotiti na vattabbam. Kammanti ettha catubhumikampi veditabbam. Yam pana parato "maggo phalasamapattiya"ti vuttam, tam acetanavasena. Tenetam dipeti:- yo koci vipakajanako dhammo, so attano vipakassa upanissayapaccayo hotiti. Ragam upanissaya panam hanatiti tasmim vatthusmim saratto hoti, tasmim va viruddham tassa va atthaya panam hanati. Adinnadanadisupi etenevupayena attho veditabbo. Sandhim chindatitiadi adinnadanavasena vuttam. Tattha sandhinti gehasandhim. Nillopam haratiti niliyitva harati. Ekagarikam karotiti bahuhi saddhim ekameva geham parivaretva vilumpati. Paripanthe titthatiti panthaduhanakammam karoti. Dosam upanissayatiadisu "anattham me acari"tiadivasena uppannam dosam upanissayam katva. Moham upanissayati panatipatadisu adinavapaticchadakamoham upanissayam katva. Manam upanissayati aham kim hanitum na sakkomi, adatum na sakkomiti manam upanissayam katva. Kenaci va pana avannato hoti paribhuto hilito, tam omanam upanissayam katvatipi attho. Ditthim upanissayati yannadisu brahmanadayo viya padasikamilakkhadayo viya ca ditthim upanissayam katva. Patthanam upanissayati "sace me idannama ijjhissati, evarupam te balikammam karissamiti evam devatayacanasankhatam va asukannama me anetva 3- dehi, asukassa nama santakam hara, 4- ehi va me etani kammani karontassa sahayo hohi"ti evamadim va patthanam upanissayam katva. Rago doso moho @Footnote: 1 cha.Ma. attano 2 cha.Ma. kammam eva @3 cha.Ma. ghatetva 4 cha.Ma. ahara

--------------------------------------------------------------------------------------------- page513.

Mano ditthi patthana ragassati ettha rago ragassapi upanissayo hoti dosadinampi. Dosadisupi eseva nayo. Panatipato panatipatassati panatipati asamvare thitatta annampi panam hanati. Yo va etena hato, tassa natimittehi upadduto tesu annampi hanati. Evam panatipato panatipatassa upanissayapaccayena paccayo. Bhandasamikam pana gopakam va ghatetva parabhandaharane, samikam ghatetva tassa daratikkame, naham hanamiti musabhanane, katassa paticchadanatthaya akatassa va karanatthaya pesunnupasamhare, teneva nayena pharusavacaniccharane, samphappalapabhanane, param hanitva abhijjhayitabbaparavittupakaranabhijjhayane, yo tena ghatito hoti, tassa mittamacca ucchijjantutiadicintane "evam me panatipato nitthinno 1- bhavissati"ti dukkarakarikadivasena ditthigahanakale ca panatipato adinnadanadinampi upanissayo hoti. Imina upayena adinnadanadimulakesupi catukkesu attho veditabbo. Matughatikammam matughatikammassati annam mataram hanantam disva "vattati evam katun"ti attano mataram hanantassa va ekasmim bhave hantva aparasmimpi hananavasena va ekasminneva bhave "gaccha me mataram hanahi"ti punappunam anapanavasena va dvihi paharehi niyatamaranaya dutiyapaharadanavasena va matughatikammam matughatikammassa upanissayo hoti. Sesanipi yathayogam iminava nayeneva veditabbani. Yasma pana balavam akusalam dubbalakusalassa upanissayo na hoti, tasma kammapathanantariyakammavaseneva desana katati vadanti. Tam na ekantato gahetabbam. Panatipatadini hi katva "kasma evamakasi"ti codiyamano kopamattakampi karoti. Vippatisaripi hoti. Appamattakepi ca kilese uppanne @Footnote: 1 cha.Ma. nijjinno

--------------------------------------------------------------------------------------------- page514.

Tam vaddhetva vitikkamam karoti. Tasma balavam dubbalassa dubbalanca balavassapi upanissayo hotiyeva. Yampana paccayavibhangassa uddesavannanayam vuttam "balavakaranatthena upanissayo hoti"ti, tam karanabhavasseva balavataya vuttam, na upanissayapaccayadhammanam. Kammakilesa hi balavantopi dubbalapi balavakaranam hontiyeva. Ragam upanissaya danam detitiadisu aho vataham catummaharajikanam devanam sahabyatam upapajjeyyanti upapattibhave va bhogesu va ragam upanissaya danam deti. Silasamadanuposathakammesupi eseva nayo. Jhanampana ragavikkhambhanatthaya, vipassanam ragassa pahanatthaya, maggam samucchedanatthaya uppadento ragam upanissaya uppadeti nama. Vitaragabhavatthaya pana abhinnam samapattinca uppadento ragam upanissaya uppadeti nama. Ettavata hi vitarago nama hoti. Saddhayati danadivasena pavattasaddhaya. Siladisupi eseva nayo. Yatheva hi danadivasena saddhadayo uppadento ragam upanissaya uppadeti nama, evam ragadayopi saddhadinam upanissayapaccaya nama hontiti veditabba. Tassa patighatatthayati tassa patibahanatthaya, vipakokasassa anuppadanatthayati attho. Sappatighatesu tava evam hotu, yani pana appatighatani anantariyakammani, tesu "tassa patighatatthaya"ti kasma vuttanti? tassa ajjhasayavasena. Tappatighatatthaya pavattamiti hissa ajjhasayo, tam gahetva evam vuttam. Ragam upanissaya attanam atapetiti yattha ratto, tassa dukkarena pattim sampassanto evam karotiti sabbam purimanayeneva veditabbam. Kayikassa sukhassati ragadisamatikkamavasena kusalam katva patiladdhasukhassa va ragadivasena anadinavadassavino kame paribhunjanavasena uppannasukhassa va. Dukkhassati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page515.

Atapanadivasena uppannadukkhassa 1- va ragadihetu pavattavadhabandhanadivasena uppannadukkhassa va. Phalasamapattiyati ragadayo samucchinditva va uppaditaya tehi va attiyamanena samapannaya. Kayikam sukhantiadisu sukhe uppanne tam assadetva punappunam tatharupeheva paccayehi tam uppadentassa purimam pacchimassa upanissayo hoti. Sitadisu pana aggisantapanadini atisevantassa pubbabhage sukham aparabhage dukkhassa, "sukho vata imissa paribbajikaya tarunaya lomasaya 2- bahaya samphasso"ti va kamesu patabyatam apajjantassa idha kayikam sukham nerayikassa kayikadukkhassa, arogabhavena pana sukhino phalasamapattim samapajjantassa kayikam sukham phalasamapattiya upanissayo hoti. Dukkhapatighataya pana sukham sevantassa dukkhapatighataya ca bhagavato viya abadham vikkhambhetva phalasamapattim samapajjantassa kayikam dukkham kayikasukhassa ceva phalasamapattiya ca upanissayapaccayo hoti. Utusappayo sukhassa ceva phalasamapattiya ca, asappayo dukkhassa. Utuasappayam va abhibhavitva samapattisamutthitarupavasena uppannam sukham anubhavitukamassa asappayopi utu phalasamapattiya paccayova. Bhojanasenasanesupi eseva nayo. Puna kayikam sukhantiadini kevalam ekato dassitani. Hettha vuttanayeneva pana tesam 3- paccayabhavo veditabbo. Phalasamapatti kayikassa sukhassati samapattisamutthanarupavasena uppannasukhassa. Tanhesa samapattito vutthaya anubhavati. Kayikam sukham upanissaya danantiadisu "aho vata me idam sukham na parihayeyya"ti pattassa va aparihayanavasena "aho vataham ayatim evarupam sukham papuneyyan"ti appattassa va pattivasena dukkhepi "aho vata me dukkham parihayeyya"ti pattassa parihayanavasena va "ayatim evarupam nuppajjeyya"ti @Footnote: 1 cha.Ma. uppannasukhassa 2 lomam imissam atthiti lomasati yojana 3 cha.Ma. panesam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page516.

Anuppadapatthanavasena va sukhadukkhanam upanissayata veditabba. Utubhojana- senasanani vuttanayaneva. Puna kayikam sukhantiadisu yasma "sadhu kho marisa moggallana buddhasaranagamanam hoti"ti 1- sukhappattanampi, "sammasambuddho vata so bhagava, yo evarupassa dukkhassa *- parinnaya dhammam deseti"ti 2- dukkhappattanampi saddha uppajjati. Sukhadukkhehi ca samyogaviyogatthaya siladiparipuranam kareyya, tasma sukhadukkhani saddhadinam upanissayabhavena dassitani. Utuadinipi yathayogam yojetabbani. Kayikam sukham upanissaya panam hanatitiadisupi vuttanayanusareneva sukhadinam upanissayata veditabba. Imasmim pana upanissayabhajaniye kusalo kusalassa tividhenapi upanissaya- paccayena paccayo, 3- akusalassa dubbidhena, abyakatassa tividhena. Akusalopi akusalassa tividhena, kusalassa ekavidhena, abyakatassa dubbidhena, abyakatopi abyakatassa tividhena, tatha kusalassa, tatha akusalassati evam kusalo atthavidhena, akusalo chabbidhena, abyakato navavidhenati tevisatividhena upanissayo bhajitoti veditabbo.


             The Pali Atthakatha in Roman Book 55 page 508-516. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=55&A=11486&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=55&A=11486&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=36&i=              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=36&A=              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=36&A=              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=36&A=              Contents of The Tipitaka Volume 36 http://84000.org/tipitaka/read/?index_36

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]