บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๑๐

๙. กายคตาสติสุตฺตวณฺณนา [๑๕๓-๔] เอวมฺเม สุตนฺติ กายคตาสติสุตฺตํ. ตตฺถ เคหสิตาติ ปญฺจกามคุณนิสฺสิตา. สรสงฺกปฺปาติ ธาวนสงฺกปฺปา. สรนฺตีติ หิ สรา, ธาวนฺตีติ อตฺโถ. อชฺฌตฺตเมวาติ โคจรชฺฌตฺตสฺมึเยว. กายคตาสตินฺติ กายปริคฺคาหิกมฺปิ กายารมฺมณมฺปิ สตึ. กายปริคฺคาหิกนฺติ วุตฺเต สมโถ กถิโต โหติ, กายารมฺมณนฺติ วุตฺเต วิปสฺสนา. อุภเยน สมถวิปสฺสนา กถิตา โหนฺติ. ปุน จปรํ ฯเปฯ เอวมฺปิ ภิกฺขเว ภิกฺขุ กายคตา สตึ ภาเวตีติ สติปฏฺฐาเน จุทฺทสวิเธน กายานุปสฺสนา กถิตา. [๑๕๖] อนฺโตคธาวสฺสาติ ตสฺส ภิกฺขุโน ภาวนาย อพฺภนฺตรคตาว โหนฺติ. วิชฺชาภาคิยาติ เอตฺถ สมฺปโยควเสน วิชฺชํ ภชนฺตีติปิ วิชฺชาภาคิยา. @เชิงอรรถ: ^๑ สี. อานาปานํ, อานาปานสฺสติ? ^๒ สี. ปริปูเรติ, เอวมุปริปิ @^๓ สี. อานาปานสฺสติ วิชฺชาภาเค วิชฺชาโกฏฺฐาเส วตฺตนฺตีติปิ วิชฺชาภาคิยา. ตตฺถ วิปสฺสนาญาณํ, มโนมยิทฺธิ, ฉ อภิญฺญาติ อฏฺฐ วิชฺชา. ปุริเมน อตฺเถน ตาหิ ^๑- สมฺปยุตฺตธมฺมาปิ วิชฺชาภาคิยา. ปจฺฉิเมน อตฺเถน ตาสุ ยา กาจิ เอกา วิชฺชา วิชฺชา, ^๒- เสสา วิชฺชาภาคิยาติ เอวํ วิชฺชาปิ วิชฺชาย สมฺปยุตฺตธมฺมาปิ วิชฺชาภาคิยาเตฺวว เวทิตพฺพา. เจตสา ผุโฏติ เอตฺถ ทุวิธํ ผรณํ อาโปผรณญฺจ ทิพฺพจกฺขุผรณญฺจ, ตตฺถ อาโปกสิณํ สมาปชฺชิตฺวา อาเปน ผรณํ อาโปผรณํ นาม. เอวํ ผุเฏปิ มหาสมุทฺเท สพฺพา สมุทฺทงฺคมา กุนฺนทิโย อนฺโตคธาว โหนฺติ, อาโลกํ ปน วฑฺเฒตฺวา ทิพฺพจกฺขุนา สกลสมุทฺทสฺส ทสฺสนํ ทิพฺพจกฺขุผรณํ นาม. เอวํ ผรเณปิ มหาสมุทฺเท สพฺพา สมุทฺทงฺคมา กุนฺนทิโย อนฺโตคธาว โหนฺติ. โอตารนฺติ วิวรํ ฉิทฺทํ. อารมฺมณนฺติ กิเลสุปฺปตฺติปจฺจยํ. ลเภถ โอตารนฺติ ลเภยฺย ปเวสนํ, วินิวิชฺฌิตฺวา ยาว ปริโยสานา คจฺเฉยฺยาติ อตฺโถ. นิกฺเขปนนฺติ นิกฺขิปนฏฺฐานํ. [๑๕๗] เอวํ อภาวิตกายคตาสติปุคฺคลํ อลฺลมตฺติกปุญฺชาทีหิ อุปเมตฺวา อิทานิ ภาวิตกายคตาสตึ สารผลกาทีหิ อุปเมตุ ํ เสยฺยถาปีติอาทิมาห. ตตฺถ อคฺคฬผลนฺติ กวาฏํ. [๑๕๘] กากเปยฺโยติ มุขวฏฺฏิยํ นิสีทิตฺวา กาเกน คีวํ ปณาเมตฺวาว ^๓- ปาตพฺโพ. อภิญฺญาสจฺฉิกรณียสฺสาติ อภิญฺญาย สจฺฉิกาตพฺพสฺส. สกฺขิภพฺพตํ ปาปุณาตีติ ปจฺจกฺขภาวํ ปาปุณาติ. สติ สติอายตเนติ สติ สติการเณ. กึ ปเนตฺถ การณนฺติ. อภิญฺญาว การณํ. อาฬิพทฺธาติ ^๔- มริยาทพทฺธา. ยานีกตายาติ ยุตฺตยานํ วิย กตาย. วตฺถุกตายาติ ปติฏฺฐากตาย. อนุฏฺฐิตายาติ อนุปวตฺติตาย. ปริจิตายาติ ปริจยกตาย. สุสมารทฺธายาติ สุฏฺฐุ สมารทฺธาย สุสมฺปคฺคหิตาย. เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติ. ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย กายคตาสติสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. --------------- @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ตาว ^๒ ม. เอกา วิชฺชา ^๓ ฉ.ม. อนาเมตฺวาว ^๔ ฉ.ม. อาฬิพนฺธาติ

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๐ หน้า ๑๐๓-๑๐๔. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=10&A=2643&modeTY=2 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=10&A=2643&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=14&i=292 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=14&A=4182 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=14&A=4036 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=14&A=4036 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๔ http://84000.org/tipitaka/read/?index_14