บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
๒. กายสุตฺตวณฺณนา [๑๘๓] ทุติเย อาหารฏฺฐิติโกติ ปจฺจยฏฺฐิติโก. อาหารํ ปฏิจฺจาติ ปจฺจยํ ปฏิจฺจ. สุภนิมิตฺตนฺติ สุภมฺปิ สุภนิมิตฺตํ, สุภสฺส อารมฺมณมฺปิ สุภนิมิตฺตํ. อโยนิโสมนสิกาโรติ อนุปายมนสิกาโร อุปถมนสิกาโร อนิจฺเจ "นิจฺจนฺ"ติ วา ทุกฺเข "สุขนฺ"ติ วา อนตฺตนิ "อตฺตา"ติ วา อสุเภ "สุภนฺ"ติ วา มนสิกาโร, ตํ ตสฺมึ สุภารมฺมเณ พหุลํ ปวตฺตยโต กามจฺฉนฺโท อุปฺปชฺชติ. เตน วุตฺตํ "อตฺถิ ภิกฺขเว สุภนิมิตฺตนฺ"ติอาทิ. เอวํ สพฺพนีวรเณสุ โยชนา เวทิตพฺพา. ปฏิฆนิมิตฺตนฺติอาทีสุ ปน ปฏิโฆปิ ปฏิฆนิมิตฺตํ ปฏิฆารมฺมณมฺปิ. อรตีติ อุกฺกณฺฐิตา, ๑- ยํ สนฺธาย วุตฺตํ "ตตฺถ กตมา อรติ, ปนฺเตสุ วา เสนาสเนสุ อญฺญตรญฺญตเรสุ วา อธิกุสเลสุ ธมฺเมสุ อรติ อรติตา อนภิรติ อนภิรมณา อุกฺกณฺฐิตา ปริตสฺสิตา ๒- อยํ วุจฺจติ อรตี"ติ. ๓- ตนฺทีติ อติสีตาทิปจฺจยา อุปฺปนฺนํ อาคนฺตุกกายาลสิยํ. ยสฺมึ อุปฺปนฺเน "อติสีตํ อติอุณฺหํ อติจฺฉาโตสฺมิ อติธาโตสฺมิ อติทูรมคฺคํ คโตสฺมี"ติ วทติ, ยํ สนฺธาย วุตฺตํ "ตตฺถ กตมา ตนฺที? ยา ตนฺที ตนฺทิยนา ตนฺทิมนกตา, อาลสฺยํ อาลสฺยายนา อาลสฺยายิตตฺตํ, อยํ วุจฺจติ ตนฺที"ติ. ๔- วิชมฺภิตาติ กิเลสวเสน กายวินมนา, ยํ สนฺธาย วุตฺตํ "ตตฺถ กตมา วิชมฺภิตา, ยา กายสฺส ชมฺภนา วิชมฺภนา อานมนา วินมนา สนฺนมนา ปณมนา พฺยาธิยกํ ๕- อยํ วุจฺจติ วิชมฺภิตา"ติ. ๔- ภตฺตสมฺมโทติ ภตฺตปริฬาโห, ยํ สนฺธาย วุตฺตํ "ตตฺถ กตโม ภตฺตสมฺมโท, ยา ภุตฺตาวิสฺส ภตฺตมุจฺฉา ภตฺตกิลมโถ ภตฺตปริฬาโห กายทุฏฺฐุลฺลํ, อยํ วุจฺจติ ภตฺตสมฺมโท"ติ. ๖- เจตโส จ ลีนตฺตนฺติ จิตฺตสฺส ลียนากาโร, ยํ สนฺธาย วุตฺตํ "ตตฺถ กตมํ เจตโส ลีนตฺตํ, ยา จิตฺตสฺส อกลฺยตา อกมฺมญฺญตา โอลียนา สลฺลียนา ลีนํ ลียนา ลียิตตฺตํ ถินํ ถิยนา ถิยิตตฺตํ จิตฺตสฺส, อิทํ วุจฺจติ เจตโส ลีนตฺตนฺ"ติ. ๖- เจตโส อวูปสโมติ ยถา นาม วีตจฺจิโกปิ องฺคาโร เนว ตาว สนฺนิสีทติ ปตาปํ กโรติเยว, ยถา จ ปตฺตปจนฏฺฐาเน เนว ตาว สนฺนิสีทติ ปตาปํ กโรติเยว, เอวํ จิตฺตสฺส อวูปสนฺตากาโร, อตฺถโต ปเนตํ อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจเมว โหติ. @เชิงอรรถ: ๑ ก. อุกฺกณฺฐิกา ๒ ก. ปริตสฺสิกา ๓ อภิ.วิ. ๓๕/๘๕๖/๔๒๙ @๔ อภิ.วิ. ๓๕/๘๕๗-๘/๔๒๙ ๕ ก. ปณามนา พฺยาธิยตํ ๖ อภิ.วิ. ๓๕/๘๕๙-๖๐/๔๒๙ วิจิกิจฺฉทฺฐานียา ธมฺมาติ วิจิกิจฺฉาย อารมฺมณธมฺมา. อโยนิโสมนสิกาโร สพฺพตฺถ วุตฺตนโยว. เอวเมตฺถ กามจฺฉนฺโท วิจิกิจฺฉาติ อิเม เทฺว ธมฺมา อารมฺมเณน กถิตา, พฺยาปาโท อารมฺมเณน จ อุปนิสฺสเยน จ, เสสา สหชาเตน จ อุปนิสฺสเยน จาติ. สติสมฺโพชฺฌงฺคฏฺฐานียา ธมฺมาติ สติยา อารมฺมณธมฺมา สตฺตตึสโพธิปกฺขิยา จ นวโลกุตฺตรธมฺมา จ. ตตฺถ โยนิโสมนสิการพหุลีกาโรติ ตตฺถ อุปายมนสิการสฺส ปุนปฺปุนํ กรณํ. กุสลากุสลา ธมฺมาติอาทีสุ กุสลาติ โกสลฺลสมฺภูตา อนวชฺชสุขวิปากา. อกุสลาติ อโกสลฺลสมฺภูตา สาวชฺชา ทุกฺขวิปากา. สาวชฺชาติ อกุสลา. อนวชฺชาติ กุสลา. หีนปณีตกณฺหสุกฺเกสุปิ เอเสว นโย. สปฺปฏิภาคาติ กณฺหสุกฺกาเยว. กณฺหา หิ กณฺหวิปากทานโต, สุกฺกา จ สุกฺกวิปากทานโต สปฺปฏิภาคา นาม, สทิสวิปากโกฏฺฐาสาติ อตฺโถ. ปฏิปกฺขภูตสฺส วา ภาคสฺส อตฺถิตาย สปฺปฏิภาคา. กณฺหานญฺหิ สุกฺกา ปฏิปกฺขภาคา, สุกฺกานญฺจ กณฺหา ปฏิปกฺขภาคาติ เอวมฺปิ สปฺปฏิภาคา. สปฺปฏิพาหิตฏฺเฐน วา สปฺปฏิภาคา. อกุสลญฺหิ กุสลํ ปฏิพาหิตฺวา อตฺตโน วิปากํ เทติ, กุสลญฺจ อกุสลํ ปฏิพาหิตฺวาติ เอวมฺปิ กณฺหสุกฺกา สปฺปฏิภาคา. อารพฺภธาตูติ ปฐมารมฺภวีริยํ. นิกฺกมธาตูติ โกสชฺชโต นิกฺขนฺตตฺตา ตโต พลวตรํ. ปรกฺกมธาตูติ ปรํ ปรํ ฐานํ อกฺกมนตาย ตโตปิ พลวตรนฺติ ตีหิปิ ปเทหิ วีริยเมว กถิตํ. ปีติสมฺโพชฺฌงฺคฏฺฐานียาติ ปีติยา อารมฺมณธมฺมา. กายปสฺสทฺธีติ ติณฺณํ ขนฺธานํ ทรถปสฺสทฺธิ. จิตฺตปสฺสทฺธีติ วิญฺญาณกฺขนฺธสฺส ทรถปสฺสทฺธิ. สมถนิมิตฺตนฺติ สมโถปิ สมถนิมิตฺตํ, อารมฺมณมฺปิ. อพฺยคฺคนิมิตฺตนฺติ ตสฺเสว เววจนํ. อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺคฏฺฐานียาติ อุเปกฺขาย อารมฺมณธมฺมา, อตฺถโต ปน มชฺฌตฺตากาโร อุเปกฺขาฏฺฐานียา ธมฺมาติ เวทิตพฺโพ. เอวเมตฺถ สติธมฺมวิจย- อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺคา อารมฺมเณน กถิตา, เสสา อารมฺมเณนปิ อุปนิสฺสเยนปิ.อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๓ หน้า ๒๐๕-๒๐๘. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=13&A=4462&modeTY=2 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=13&A=4462&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=19&i=357 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=19&A=2163 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=19&A=1774 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=19&A=1774 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๘ http://84000.org/tipitaka/read/?index_19
|
บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]