บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
ภิกฺขุนิกฺขนฺธกวณฺณนา -------- {๔๐๒} ภิกฺขุนิกฺขนฺธเก ฯ อลํ โคตมิ มา เต รุจีติ กสฺมา ปฏิกฺขิปติ นนุ สพฺเพสํปิ พุทฺธานํ จตสฺโส ปริสา โหนฺตีติ ฯ กามํ โหนฺติ กิลเมตฺวา ปน อเนกกฺขตฺตุํ ยาจิเตน อนุญฺญาตํ ปพฺพชฺชํ ทุกฺขํ ลทฺธา อยํ อมฺเหหีติ สมฺมา ปริปาเลสฺสนฺตีติ ครุกํ กตฺวา อนุชานิตุกาโม ปฏิกฺขิปติ ฯ อฏฺฐครุธมฺมกถา มหาวิภงฺเคเยว กถิตา ฯ {๔๐๓} กุมฺภเถนเกหีติ กุมฺเภ ทีปํ ชาเลตฺวา เตน อาโลเกน ปรฆเร ภณฺฑํ วิจินิตฺวา เถนกโจเรหิ ฯ เสตฏฺฐิกา นาม โรคชาตีติ เอโก ปาณโก นาม ฯ โส นาฬิมชฺเฌ คตํ กณฺฑํ วิชฺฌติ เยน วิทฺธตฺตา นิกฺขนฺตํปิ สาลิสีสํ ขีรํ คเหตุํ น สกฺโกติ ฯ มญฺเชฏฺฐิกา นาม โรคชาตีติ อุจฺฉูนํ อนฺโตรตฺตภาโว ฯ มหโต ตฬากสฺส ปฏิกจฺเจว ปาลินฺติ อิมินา ปน เอตมตฺถํ ทสฺเสติ ยถา มหโต ตฬากสฺส ปาลิยา อพทฺธายปิ กิญฺจิ อุทกํ ติฏฺเฐยฺย ปฐมเมว พทฺธาย ปน ยํ อุทกํ อพทฺธปจฺจยา น ติฏฺเฐยฺย ตมฺปิ พทฺธาย ติฏฺเฐยฺย เอวเมว เย อิเม อนุปฺปนฺเน วตฺถุสฺมึ ปฏิกจฺเจว อวีติกฺกมนตฺถาย ครุธมฺมา ปญฺญตฺตา ภควตา เตสุ อปญฺญตฺเตสุปิ มาตุคามสฺส ปพฺพชิตตฺตา ปญฺจ วสฺสสตานิ สทฺธมฺโม ติฏฺเฐยฺย ปฏิกจฺเจว ปญฺญตฺตตฺตา ปน อปรานิปิ ปญฺจ วสฺสสตานิ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๔๙.
ฐสฺสตีติ เอวํ ปฐมํ วุตฺตํ วสฺสสหสฺสเมว ฐสฺสตีติ ฯ วสฺสสหสฺสนฺติ เจตํ ปฏิสมฺภิทปฺปเภทปตฺตขีณาสววเสเนว วุตฺตํ ฯ ตโต ปน อุตฺตรึปิ สุกฺขวิปสฺสกขีณาสววเสน วสฺสสหสฺสํ อนาคามิวเสน วสฺสสหสฺสํ สกทาคามิวเสน วสฺสสหสฺสํ โสตาปนฺนวเสน วสฺสสหสฺสนฺติ เอวํ ปญฺจ วสฺสสหสฺสานิ ปฏิเวธสทฺธมฺโม ฐสฺสติ ฯ ปริยตฺติธมฺโมปิ ตานิเยว ฯ น หิ ปริยตฺติยา อสติ ปฏิเวโธ อตฺถิ นาปิ ปริยตฺติยา สติ ปฏิเวโธ น โหติ ฯ ลิงฺคํ ปน ปริยตฺติยา อนฺตรหิตายปิ จิรํ ปวตฺติสฺสตีติ ฯ {๔๐๔} อนุชานามิ ภิกฺขเว ภิกฺขูหิ ภิกฺขุนิโย อุปสมฺปาเทตุนฺติ อิมาย อนุญตฺติยา ภิกฺขู ปญฺจสตา สากิยานิโย มหาปชาปติยา สทฺธึ วิหารินิโย กตฺวา อุปสมฺปาเทสุํ ฯ อิติ ตา สพฺพาปิ เอกโต อุปสมฺปนฺนา นาม อเหสุํ ฯ เย โข ตฺวํ โคตมีติ อิมินา โอวาเทน โคตมี อรหตฺตํ ปตฺตา ฯ {๔๐๙} กมฺมํ น กริยตีติ ตชฺชนียาทิ สตฺตวิธํปิ กมฺมํ น กริยติ ฯ ขมาเปนฺตีติ น ปุน เอวรูปํ กริสฺสามาติ ขมาเปนฺติ ฯ {๔๑๐} อนุชานามิ ภิกฺขเว ภิกฺขูหิ ภิกฺขุนีนํ กมฺมํ อาโรเปตฺวา ภิกฺขุนีนํ นิยฺยาเทตุนฺติ เอตฺถ ตชฺชนียาทีสุ อิทํ นาม กมฺมํ เอติสฺสา กาตพฺพนฺติ เอวํ อาโรเปตฺวา ตํทานิ ตุมฺเหว กโรถาติ นิยฺยาเทตพฺพํ ฯ สเจ ปน อญฺญสฺมึ อาโรปิเต อญฺญํ กโรนฺติ ตชฺชนียกมฺมารหสฺส นิยสกมฺมํ กโรนฺตีติ เอตฺถ วุตฺตนเยเนว กาเรตพฺพตํ อาปชฺชนฺติ ฯ {๔๑๑} กทฺทโมทเกนาติ เอตฺถ น เกวลํ กทฺทโมทเกน วิปฺปสนฺนอุทกรชนกทฺทมาทีสุปิ เยนเกนจิ โอสิญฺจนฺตสฺส ทุกฺกฏเมว ฯ อวนฺทิโย โส ภิกฺขเว--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๕๐.
ภิกฺขุ ภิกฺขุนีสงฺเฆน กาตพฺโพติ ภิกฺขุนีอุปสฺสเย สนฺนิปติตฺวา อสุโก นาม อยฺโย ภิกฺขุนีนํ อปาสาทนียํ ทสฺเสติ เอตสฺส อยฺยสฺส อวนฺทิยกรณํ รุจฺจตีติ เอวํ ติกฺขตฺตุํ สาเวตพฺพํ ฯ เอตฺตาวตา อวนฺทิโย กโต โหติ ฯ ตโต ปฏฺฐาย ยถา สามเณรํ ทิสฺวา น วนฺทนฺติ เอวเมว ทิสฺวาปิ น วนฺทิตพฺโพ ฯ เตน ภิกฺขุนา สมฺมา วตฺตนฺเตน ภิกฺขุนีอุปสฺสยํ อคนฺตฺวา วิหาเรเยว สงฺฆํ วา เอกปุคฺคลํ วา อุปสงฺกมิตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อญฺชลึ ปคฺคเหตฺวา ภิกฺขุนีสงฺโฆ มยฺหํ ขมตูติ ขมาเปตพฺพํ ฯ เตน ภิกฺขุนา ภิกฺขุนีนํ สนฺติกํ คนฺตฺวา เอโส ภิกฺขุ ตุมฺเห ขมาเปตีติ วตฺตพฺพํ ฯ ตโต ปฏฺฐาย โส วนฺทิตพฺโพ ฯ อยเมตฺถ สงฺเขโป ฯ วิตฺถารํ ปน กมฺมวิภงฺเค วกฺขาม ฯ โอภาเสนฺตีติ อสทฺธมฺเมน โอภาเสนฺติ ฯ ภิกฺขุนีหิ สทฺธึ สมฺปโยเชนฺตีติ ภิกฺขุนีหิ สทฺธึ ปุริเส อสทฺธมฺเมน สมฺปโยเชนฺติ ฯ อวนฺทิยกรณํ วุตฺตนยเมว ฯ อาวรณนฺติ วิหารปฺปเวสนนิวารณตฺตาทิกํ อาวรณํ ฯ น อาทิยนฺตีติ น สมฺมา สมฺปฏิจฺฉนฺติ ฯ โอวาทํ ฐเปตุนฺติ เอตถ น ภิกฺขุนีอุปสฺสยํ คนฺตฺวา ฐเปตพฺโพ โอวาทนตฺถาย ปนาคตา ภิกฺขุนิโย วตฺตพฺพา อสุกา นาม ภิกฺขุนี สาปตฺติกา อสฺสา โอวาทํ ฐเปมิ มา ตาย สทฺธึ อุโปสถํ กริตฺถาติ ฯ กายวิวรณาทีสุปิ ทณฺฑกมฺมํ วุตฺตนยเมว ฯ {๔๑๓} น ภิกฺขเว ภิกฺขุนิยา โอวาโท น คนฺตพฺโพติอาทิ ภิกฺขุนีวิภงฺควณฺณนายํ วุตฺตเมว ฯ ผาสุเก นเมนฺตีติ คิหิทาริกาโย วิย ถนปฏเกน กายพนฺธเนน ผาสุเก นมนตฺถาย พนฺธนฺติ ฯ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๕๑.
เอกปริยายกตนฺติ เอกวารํ ปริกฺขิปนกํ ฯ วิลีเวน ปฏฺเฏนาติ สณฺเหหิ เวฬุวิลีเวหิ กตปฏฺเฏน ฯ ทุสฺสปฏฺเฏนาติ เสตวตฺถปฏฺเฏน ฯ ทุสฺสเวณิยาติ ทุสฺเสน กตเวณิยา ฯ ทุสฺสวฏฺฏิยาติ ทุสฺเสน กตวฏฺฏิยา ฯ โจฬปฏฺฏาทีสุ โจฬกาสาวํ โจฬนฺติ เวทิตพฺพํ ฯ อฏฺฐิลฺเลนาติ โคชงฺฆฏฺฐิเกน ฯ ชฆนนฺติ กฏิปฺปเทโส วุจฺจติ ฯ หตฺถํ โกฏฺฏาเปนฺตีติ อคฺคพาหํ โกฏฺฏาเปตฺวา โมรปตฺตาทีหิ จิตฺตกํ กโรนฺติ ฯ หตฺถโกจฺฉนฺติ ปิฏฺฐิหตฺถํ ฯ ปาทนฺติ ชงฺฆํ ฯ ปาทโกจฺฉนฺติ ปิฏฺฐิปาทํ ฯ {๔๑๗} มุขลิมฺปนาทีนิ วุตฺตนยาเนว ฯ อวงฺคํ ๑- กโรนฺตีติ อกฺขิอญฺชนิโย อวงฺคเทเส อโธมุขํ เลขํ กโรนฺติ ฯ วิเสสกนฺติ คณฺฑปฺปเทเส วิจิตฺรสณฺฐานํ วิเสสกํ กโรนฺติ ฯ โอโลกนเกนาติ วาตปานํ วิวริตฺวา วีถึ โอโลเกนฺติ ฯ สาโลเก ติฏฺฐนฺตีติ ทฺวารํ วิวริตฺวา อุปฑฺฒกายํ ทสฺเสนฺติโย ติฏฺฐนฺติ ฯ สนจฺจนฺติ นฏสมชฺชํ กาเรนฺติ ฯ เวสึ วุฏฺฐาเปนฺตีติ คณิกํ วุฏฺฐาเปนฺติ ฯ ปานาคารํ ฐเปนฺตีติ สุรํ วิกฺกีณนฺติ ฯ สูนํ ฐเปนฺตีติ มํสํ วิกฺกีณนฺติ ฯ อาปณนฺติ นานาภณฺฑานํ อเนกวิธํ อาปณํ ปสาเรนฺติ ฯ ทาสํ อุปฏฺฐาเปนฺตีติ ทาสํ คเหตฺวา เตน อตฺตโน เวยฺยาวจฺจํ กาเรนฺติ ฯ ทาสีอาทีสุปิ เอเสว นโย ฯ หริตกปตฺติกํ ๒- ปกิณนฺตีติ หริตกญฺเจว ปกฺกญฺจ ปกิณนฺติ ฯ ปกิณฺณกาปณํ ปสาเรนฺตีติ วุตฺตํ โหติ ฯ {๔๑๘} สพฺพนีลกาทิกถา กถิตาเยว ฯ {๔๑๙} ภิกฺขุนี เจ ภิกฺขเว กาลํ กโรนฺตีติอาทีสุ อยํ ปาลิมุตฺตกวินิจฺฉโย ฯ @เชิงอรรถ: ๑. อวงฺกํ อิติปิ ฯ ๒. ปตฺติกญฺจ อิติปิ ฯ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๕๒.
สเจ หิ ปญฺจสุ สหธมฺมิเกสุ โย โกจิ กาลํ กโรนฺโต มมจฺจเยน มยฺหํ ปริกฺขาโร อุปชฺฌายสฺส โหตุ อาจริยสฺส โหตุ สทฺธิวิหาริกสฺส โหตุ อนฺเตวาสิกสฺส โหตุ มาตุ โหตุ ปิตุ โหตุ อญฺญสฺส วา กสฺสจิ โหตูติ วทติ ฯ เตสํ น โหติ สงฺฆสฺเสว โหติ ฯ น หิ ปญฺจนฺนํ สหธมฺมิกานํ อจฺจยทานํ รูหติ คิหีนํ ปน รูหติ ฯ ภิกฺขุ ภิกฺขุนีวิหาเร กาลํ กโรติ ตสฺส ปริกฺขาโร ภิกฺขูนํเยว โหติ ฯ ภิกฺขุนี ภิกฺขุวิหาเร กาลํ กโรติ ตสฺสา ปริกฺขาโร ภิกฺขุนีนํเยว โหติ ฯ {๔๒๐} ปุราณมลฺลีติ ปุราเณ คิหิกาเล มลฺลสฺส ภริยา ฯ ปุริสพฺยญฺชนนฺติ ปุริสนิมิตฺตํ ฉินฺนํ วา โหตุ อจฺฉินฺนํ วา ปฏิจฺฉนฺนํ วา อปฺปฏิจฺฉนฺนํ วา ฯ สเจ เอตสฺมึ ฐาเน ปุริสพฺยญฺชนนฺติ จิตฺตํ อุปฺปาเทตฺวา อุปนิชฺฌายติ ทุกฺกฏํ ฯ {๔๒๑} อตฺตโน ปริโภคตฺถาย ทินฺนํ นาม ยํ ตุมฺเห เอว ปริภุญฺชถาติ วตฺวา ทินฺนํ ตํ อญฺญสฺส ททโต ทุกฺกฏํ ฯ อคฺคํ คเหตฺวา ปน ทาตุํ วฏฺฏติ ฯ สเจ อสปฺปายํ สพฺพํปิ อปเนตุํ วฏฺฏติ ฯ จีวรํ เอกาหํ วา ทฺวีหํ วา ปริภุญฺชิตฺวา ทาตุํ วฏฺฏติ ฯ ปตฺตาทีสุปิ เอเสว นโย ฯ ภิกฺขูหิ ภิกฺขุนีหิ ปฏิคฺคหาเปตฺวาติ หิยฺโย ปฏิคฺคเหตฺวา ฐปิตามิสํ อชฺช อญฺญสฺมึ อนุปสมฺปนฺเน อสติ ภิกฺขูหิ ปฏิคฺคหาเปตฺวา ภิกฺขุนีหิ ปริภุญฺชิตพฺพํ ฯ ภิกฺขูหิ ปฏิคฺคหิตํ หิ ภิกฺขุนีนํ อปฏิคฺคหิตฏฺฐาเน ติฏฺฐติ ฯ ภิกฺขูนํปิ ภิกฺขุนีสุ เอเสว นโย ฯ {๔๒๖} อาสนํ สงฺคายนฺติโยติ อาสนํ สงฺคาเหนฺติโย ฯ กาลํ วีตินาเมสุนฺติ อญฺญํปิ วุฏฺฐาเปตฺวา อญฺญํ นิสีทาเปนฺติโย โภชนกาลํ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๕๓.
อติกฺกาเมสุํ ฯ อฏฺฐนฺนํ ภิกฺขุนีนํ ยถาวุฑฺฒนฺติ เอตฺถ สเจ ธุเร อฏฺฐสุ นิสินฺนาสุ ตาสํ อพฺภนฺตริมา อญฺญา อาคจฺฉติ สา อตฺตโน นวกตรํ อุฏฺฐาเปตฺวา นิสีทิตุํ ลภติ ฯ ยา ปน อฏฺฐหิปิ นวกตรา สา สเจปิ สฏฺฐิวสฺสา โหติ อาคตปฏิปาฏิยาว นิสีทิตุํ ลภติ ฯ อญฺญตฺถ ยถาวุฑฺฒํ น ปฏิพาหิตพฺพนฺติ ฐเปตฺวา ภตฺตคฺคํ อญฺญสฺมึ จตุปจฺจยภาชนิยฏฺฐาเน อหํ ปุพฺเพ อาคตาติ วุฑฺฒํ ปฏิพาหิตฺวา กิญฺจิ น คเหตพฺพํ ฯ ยถาวุฑฺฒเมว วฏฺฏติ ฯ ปวารณากถา กถิตาเยว ฯ {๔๒๙} อิตฺถียุตฺตนฺติอาทีหิ สพฺพยานานิ อนุญฺญาตานิ ฯ ปาฏงฺกินฺติ ปฏโปฏลิกํ ฯ {๔๓๐} ทูเตน อุปสมฺปทา ทสนฺนํ อนฺตรายานํ เยนเกนจิ วฏฺฏติ ฯ กมฺมวาจาปริโยสาเน สา ภิกฺขุนี ภิกฺขุนีอุปสฺสเย ฐิตา วา โหตุ นิสินฺนา วา ชาครา วา นิทฺทํ โอกฺกนฺตา วา อุปสมฺปนฺนาว โหติ ฯ ตาวเทว ฉายาติ- อาทีนิ อาคตาย ทูตภิกฺขุนิยา อาจิกฺขิตพฺพานิ ฯ {๔๓๑} อุทฺโทสิโตติ ภณฺฑสาลา ฯ น สมฺมตีติ นปฺปโหติ ฯ อุปสฺสยนฺติ ฆรํ ฯ นวกมฺมนฺติ สงฺฆสฺสตฺถาย ภิกฺขุนิยา นวกมฺมํ กาตุํ อนุชานามีติ อตฺโถ ฯ {๔๓๒} ตสฺสา ปพฺพชิตายาติ ตสฺสา ปพฺพชิตกาเล ฯ ยาว โส ทารโก วิญฺญุตํ ปาปุณาตีติ ยาว ขาทิตุํ ภุญฺชิตุํ นหายิตุํ จ อตฺตโน ธมฺมตาย สกฺโกตีติ อตฺโถ ฯ ฐเปตฺวา สาคารนฺติ สหาคารเสยฺยมตฺตํ ฐเปตฺวา ฯ ยถา อญฺญสฺมึ ปุริเส เอวํ ทุติยิกาย ภิกฺขุนิยา ตสฺมึ ทารเก ปฏิปชฺชิตพฺพนฺติ ทสฺเสติ ฯ ตํ มาตา นหาเปตุํ ปาเยตุํ โภเชตุํ มณฺฑิตุํ อุเร กตฺวา สยิตุํ จ ลภติ ฯ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๕๔.
{๔๓๔} ยเทว สา วิพฺภนฺตาติ ยสฺมา สา วิพฺภนฺตา อตฺตโน รุจิยา ขนฺติยา โอทาตานิ วตฺถานิ นิวาเสติ ตสฺมาเยว สา อภิกฺขุนี น สิกฺขาปจฺจกฺขาเนนาติ ทสฺเสติ ฯ สา ปุน อุปสมฺปทํ น ลภติ ฯ สา อาคตา น อุปสมฺปาเทตพฺพาติ น เกวลญฺจ น อุปสมฺปาเทตพฺพา ปพฺพชฺชํปิ น ลภติ ฯ โอทาตานิ คเหตฺวา วิพฺภนฺตา ปน ปพฺพชฺชามตฺตํ ลภติ ฯ อภิวาทนนฺติอาทีสุ ปุริสา ปาเท สมฺพาหนฺตา วนฺทนฺติ เกเส ฉินฺทนฺติ นเข ฉินฺทนฺติ วณปฏิกมฺมํ กโรนฺติ ตํ สพฺพํ กุกฺกุจฺจายนฺตา น สาทิยนฺตีติ อตฺโถ ฯ ตตฺร เกจิ อาจริยา สเจ เอกโต วา อุภโต วา อวสฺสุตา โหนฺติ สารตฺตา ยถาวตฺถุกเมว ฯ เอเก อาจริยา นตฺถิ เอตฺถ อาปตฺตีติ วทนฺติ ฯ เอวํ อาจริยวาทํ ทสฺเสตฺวา อิทํ อุทฺทิสฺส อนุญฺญาตํ วฏฺฏตีติ อฏฺฐกถาสุ วุตฺตํ ฯ ตํ ปมาณํ ฯ อนุชานามิ ภิกฺขเว สาทิยิตุนฺติ หิ วจเนเนว ตํ กปฺปิยํ ฯ {๔๓๕} ปลฺลงฺเกน นิสีทนฺตีติ ปลฺลงฺกํ อาภุชิตฺวา นิสีทนฺติ ฯ อฑฺฒปลฺลงฺกนฺติ เอกํ ปาทํ อาภุชิตฺวา กตปลฺลงฺกํ ฯ เหฏฺฐาวิวเฏ อุปริปฏิจฺฉนฺเนติ เอตฺถ สเจ กูโป ขณิโต ๑- อุปริ ปน ปทรมตฺตเมว สพฺพทิสาสุ ปญฺญายติ เอวรูเปปิ วฏฺฏติ ฯ {๔๓๖} กุกฺกุสํ มตฺติกนฺติ กุณฺฑกญฺเจว มตฺติกญฺจ ฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติ ฯ ภิกฺขุนิกฺขนฺธกวณฺณนา นิฏฺฐิตา ฯ --------- @เชิงอรรถ: ๑. ขโต ฯอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓ หน้า ๔๔๘-๔๕๔. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=3&A=9179&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=3&A=9179&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=7&i=513 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=7&A=6118 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=7&A=6427 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=7&A=6427 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๔ http://84000.org/tipitaka/read/?index_7
|
บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]