อรรถกถาเล่มที่ ๓๑ ภาษาบาลีอักษรไทย
 เปต.อ. (ปรมตฺถที.)

                     ๘๗. ๒. สูกรมุขเปตวตฺถุวณฺณนา
     กาโย เต สพฺพโสวณฺโณติ อิทํ สตฺถริ ราชคหํ อุปนิสฺสาย เวฬุวเน
กลนฺทกนิวาเป วิหรนฺเต อญฺตรํ สูกรมุขเปตํ อารพฺภ วุตฺตํ.
     อตีเต กิร กสฺสปสฺส ภควโต สาสเน เอโก ภิกฺขุ กาเยน สญฺโต อโหสิ
วาจาย อสญฺโต, ภิกฺขู อกฺโกสติ ปริภาสติ. โส กาลํ กตฺวา นิรเย นิพฺพตฺโต
เอกํ พุทฺธนฺตรํ ตตฺถ ปจฺจิตฺวา ตโต จวิตฺวา อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท ราชคหสมีเป
คิชฺฌกูฏปพฺพตปาเท ตสฺเสว กมฺมสฺส วิปากาวเสเสน ขุปฺปิปาสาภิภูโต เปโต หุตฺวา
@เชิงอรรถ: ๑ สี.,อิ. อุปฺปชฺชติ
นิพฺพตฺติ. ตสฺส กาโย สุวณฺณวณฺโณ อโหสิ, มุขํ สูกรมุขสทิสํ. อถายสฺมา นารโท
คิชฺฌกูเฏ ปพฺพเต วสนฺโต ปาโตว สรีรปฏิชคฺคนํ กตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย ราชคหํ
ปิณฺฑาย คจฺฉนฺโต อนฺตรามคฺเค ตํ เปตํ ทิสฺวา เตน กตกมฺมํ ปุจฺฉนฺโต:-
         [๔] "กาโย เต สพฺพโสวณฺโณ      สพฺพา โอภาสเต ทิสา
             มุขํ เต สูกรสฺเสว           กึ กมฺมมกรี ปุเร"ติ
คาถมาห.
     ตตฺถ กาโย เต สพฺพโสวณฺโณติ ตว กาโย เทโห สพฺโพ สุวณฺณวณฺโณ
อุตฺตตฺตกนกสนฺนิโภ. สพฺพา โอภาสเต ทิสาติ ตสฺส ปภาย สพฺพาปิ ทิสา สมนฺตโต
โอภาสติ วิชฺโชตติ. โอภาสเตติ วา อนฺโตคธเหตุอตฺถมิทํ ปทนฺติ "เต กาโย
สพฺพโสวณฺโณ สพฺพา ทิสา โอภาเสติ วิชฺโชเตตี"ติ อตฺโถ ทฏฺพฺโพ. มุขํ เต
สูกรสฺเสวาติ มุขํ ปน เต สูกรสฺส วิย, สูกรมุขสทิสํ ตว มุขนฺติ อตฺโถ. กึ
กมฺมมกรี ปุเรติ "ตฺวํ ปุพฺเพ อตีตชาติยํ กีทิสํ กมฺมํ อกาสี"ติ ปุจฺฉติ.
     เอวํ เถเรน โส เปโต กตกมฺมํ ปุฏฺโ คาถาย วิสฺสชฺเชนฺโต:-
         [๕] "กาเยน สญฺโต อาสึ        วาจายาสิมสญฺโต
             เตน เม ตาทิโส วณฺโณ       ยถา ปสฺสสิ นารทา"ติ
อาห.
     ตตฺถ กาเยน สญฺโต อาสินฺติ กายิเกน สํยเมน สํยโต กายทฺวาริเกน
สํวเรน สํวุโต อโหสึ. วาจายาสิมสญฺโตติ วาจาย อสญฺโต วาจสิเกน อสํวเรน
สมนฺนาคโต อโหสึ. เตนาติ เตน อุภเยน สํยเมน อสํยเมน จ. เมติ มยฺหํ.
เอตาทิโส  ๑- วณฺโณติ เอทิโส, ๒-  ยถา ตฺวํ นารท ปจฺจกฺขโต ปสฺสสิ,
เอวรูโป, ๓-  กาเยน
@เชิงอรรถ: ๑ สี.,ม. ตาทิโส    ๒ สี.,อิ. เอตาทิโส    ๓ ม. เอวรูเปน
มนุสฺสสณฺาโน สุวณฺณวณฺโณ, มุเขน สูกรสทิโส อาสินฺติ โยชนา. วณฺณสทฺโท
หิ อิธ ฉวิยํ สณฺาเน จ ทฏฺพฺโพ.
     เอวํ เปโต เถเรน ปุจฺฉิโต ตมตฺถํ ๑- วิสฺสชฺเชตฺวา ตเมว การณํ กตฺวา
เถรสฺส โอวาทํ เทนฺโต:-
         [๖] "ตํ ตฺยาหํ นารท พฺรูมิ       สามํ ทิฏฺมิทํ ตยา
             มากาสิ มุขสา ปาปํ         มา โข สูกรมุโข อหู"ติ
คาถมาห.
     ตตฺถ ตนฺติ ตสฺมา. ตฺยาหนฺติ เต อหํ. นารทาติ เถรํ อาลปติ. พฺรูมีติ
กเถมิ. สามนฺติ สยเมว. อิทนฺติ อตฺตโน สรีรํ สนฺธาย วทติ. อยํ เหตฺถ
อตฺโถ:- ยสฺมา ภนฺเต นารท อิทํ มม สรีรํ คลโต ปฏฺาย เหฏฺา มนุสฺสสณฺานํ,
อุปริ สูกรสณฺานํ  ๒- ตยา ปจฺจกฺขโตว ทิฏฺ. ตสฺมา เต อหํ โอวาทวเสน วทามีติ.
กินฺติ เจติ อาห  ๓- "มากาสิ มุขสา ปาปํ, มา โข สูกรมุโข อหู"ติ.
     ตตฺถ มาติ ปฏิเสเธ นิปาโต. มุขสาติ มุเขน. โขติ อวธารเณ, วาจาย
ปาปกมฺมํ มากาสิ มา กโรหิ. มา โข สูกรมุโข อหูติ อหํ วิย สูกรมุโข
มา อโหสิเยว. สเจ ปน ตฺวํ มุขโร หุตฺวา วาจาย ปาปํ กเรยฺยาสิ, เอกํเสน
สูกรมุโข ภเวยฺยาสิ, ตสฺมา มากาสิ มุขสา ปาปนฺติ ผลปฏิเสธนมุเขนปิ เหตุเมว
ปฏิเสเธติ.
     อถายสฺมา นารโท ราชคเห ปิณฺฑาย จริตฺวา ปจฺฉาภตฺตํ ปิณฺฑปาตปฏิกฺกนฺโต
จตุปริสมชฺเฌ นิสินฺนสฺส สตฺถุโน ตมตฺถํ อาโรเจสิ. สตฺถา "นารท
ปุพฺเพว มยา โส สตฺโต ทิฏฺโ"ติ วตฺวา อเนกาการโวการํ วจีทุจฺจริตสนฺนิสฺสิตํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ปุจฺฉิตมตฺถํ   ๒ ม. สูกรมุขสณฺานํ   ๓ สี. กิมิทํ เปโต อาห
อาทีนวํ, วจีสุจริตปฏิสํยุตฺตํ จ อานิสํสํ ปกาเสนฺโต ธมฺมํ เทเสสิ, สา เทสนา
สมฺปตฺตปริสาย สาตฺถิกา อโหสีติ.
                     สูกรมุขเปตวตฺถุวณฺณนา นิฏฺิตา.
                         ---------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๑ หน้า ๑๐-๑๓.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=31&A=209&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=31&A=209&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=87
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=2983
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=3173
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=3173
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26