ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๓ ภาษาบาลีอักษรไทย เถร.อ.๒ (ปรมตฺถที.๒)

                        ๑๖. วีสตินิปาต
                 ๓๘๕. ๑.  อธิมุตฺตตฺเถรคาถาวณฺณนา
      วีสตินิปาเต ยญฺญตฺถํ วา ธนตฺถํ วาติอาทิกา ๑- อายสฺมโต อปรสฺส อธิมุตฺตตฺ-
เถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ?
      อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต
อตฺถทสฺสิสฺส ภควโต กาเล วิภวสมฺปนฺเน กุเล นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺโต สตฺถริ
ปรินิพฺพุเต ภิกฺขุสํฆํ อุปฏฺฐหนฺโต มหาทานานิ ปวตฺเตสิ. โส เตน ปุญฺญกมฺเมน
เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท อายสฺมโต สงฺกิจฺจตฺเถรสฺส
ภคินิยา กุจฺฉิมฺหิ นิพฺพตฺติ, อธิมุตฺโตติสฺส นามํ อโหสิ. โส วยปฺปตฺโต มาตุลตฺ-
เถรสฺส สนฺติเก ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนาย กมฺมํ กโรนฺโต สามเณรภูมิยํเยว ฐิโต
อรหตฺตํ ปาปุณิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ๒-:-
           "นิพฺพุเต โลกนาถมฺหิ       อตฺถทสฺสีนรุตฺตเม
            อุปฏฺฐหึ ภิกฺขุสํฆํ          วิปฺปสนฺเนน เจตสา.
            นิมนฺเตตฺวา สํฆรตนํ ๓-    อุชุภูตํ สมาหิตํ
            อุจฺฉุนา มณฺฑปํ กตฺวา      โภเชสึ สํฆมุตฺตมํ.
            ยํ ยํ โยนุปปชฺชามิ        เทวตฺตํ อถ มานุสํ
            สพฺเพ สตฺเต อภิโภมิ ๔-   ปุญฺญกมฺมสฺสิทํ ผลํ.
            อฏฺฐารเส กปฺปสเต       ยํ ทานมททึ ตทา
            ทุคฺคตึ นาภิชานามิ        อุจฺฉุทานสฺสิทํ ผลํ.
            ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส ฯเปฯ   กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ยญฺญตฺถํ วาติอาทิกา     ขุ.อป. ๓๒/๘๔/๑๒๖     ฉ.ม. ภิกฺขุสํฆํ
@ สี.,อิ. อติโภมิ
      อรหตฺตํ ปน ปตฺวา สมาปตฺติสุเขน วีตินาเมนฺโต อุปสมฺปชฺชิตุกาโม "มาตรํ
อาปุจฺฉิสฺสามี"ติ มาตุ สนฺติกํ คจฺฉนฺโต อนฺตรามคฺเค เทวตาย พลิกมฺมกรณตฺถํ
มํสปริเยสนํ ๑- จรนฺเตหิ ปญฺจสเตหิ โจเรหิ สมาคจฺฉิ. โจรา จ ตํ อคฺคเหสุํ "เทวตาย
พลิ ภวิสฺสตี"ติ. โส โจเรหิ คหิโตปิ อภีโต อจฺฉมฺภี วิปฺปสนฺนมุโขว อฏฺฐาสิ.
ตํ ทิสฺวา โจรคามณิ อจฺฉริยพฺภุตจิตฺตชาโต ปสํสนฺโต:-
         [๗๐๕] "ยญฺญตฺถํ วา ธนตฺถํ วา   เย หนาม มยํ ปุเร
               อวเส ๒- ตํ ภยํ โหติ    เวธนฺติ วิลปนฺติ จ.
         [๗๐๖] ตสฺส เต นตฺถิ ภีตตฺตํ     ภิยฺโย วณฺโณ ปสีทติ
               กสฺมา น ปริเทเวสิ      เอวรูเป มหพฺภเย"ติ
เทฺว คาถา อภาสิ.
      ตตฺถ ยญฺญตฺถนฺติ ยชนตฺถํ, เทวตานํ  พลิกมฺมกรณตฺถํ วา. วาสทฺโท
วิกปฺปนตฺโถ. ธนตฺถนฺติ สาปเตยฺยหรณตฺถํ. เย หนาม มยํ ปุเรติ เย สตฺเต มยํ
ปุพฺเพ หนิมฺห. อตีตตฺเถ หิ อิทํ วตฺตมานวจนํ. อวเสติ อวเส อเสริเก กตฺวา.
ตนฺติ เตสํ. "อวเสสนฺ"ติปิ ปฐนฺติ. อเมฺหหิ คหิเตสุ ตํ เอกํ ฐเปตฺวา อวเสสานํ,
อยเมว วา ปาโฐ. ภยํ โหตีติ มรณภยํ โหติ, เยน เต เวธนฺติ  วิลปนฺติ
จิตฺตุตฺราเสน เวธนฺติ "สามิ ตุมฺหากํ อิทญฺจิทญฺจ ทสฺสาม, ทาสา ภวิสฺสามา"ติ-
อาทิกํ วทนฺตา วิลปนฺติ.
      ตสฺส เตติ โย ตฺวํ อเมฺหหิ เทวตาย พลิกมฺมตฺถํ ชีวิตา โวโรเปตุกาเมหิ
อุกฺขิตฺตาสิเกหิ สนฺตชฺชิโต, ตสฺส เต. ภีตตฺตนฺติ ภีตภาโว, ภยนฺติ อตฺโถ. ภิยฺโย
วณฺโณ ปสีทตีติ ปกติวณฺณโต อุปริปิ เต มุขวณฺโณ วิปฺปสีทติ. เถรสฺส กิร
ตทา "สเจ อิเม มาเรสฺสนฺติ, อิทาเนวาหํ อนุปาทาย ปรินิพฺพายิสฺสามิ, ทุกฺขภาโร
@เชิงอรรถ:  ม. ปสุํ ปริเยสนํ          ฉ.ม. อวเสสํ
วิคจฺฉิสฺสตี"ติ อุฬารํ ปีติโสมนสฺสํ อุปฺปชฺชิ. เอวรูเป มหพฺภเยติ เอทิเส มหติ
มรณภเย อุปฏฺฐิเต. เหตุอตฺเถ วา เอตํ ภุมฺมวจนํ.
      อิทานิ เถโร โจรคามณิสฺส ปฏิวจนทานมุเขน ธมฺมํ เทเสนฺโต:-
         [๗๐๗] "นตฺถิ เจตสิกํ ทุกฺขํ     อนเปกฺขสฺส คามณิ
               อติกฺกนฺตา ภยา สพฺเพ   ขีณสํโยชนสฺส เว.
         [๗๐๘] ขีณาย ภวเนตฺติยา      ทิฏฺเฐ ธมฺเม ยถาตเถ
               น ภยํ มรเณ โหติ      ภารนิกฺเขปเน ยถา.
         [๗๐๙] สุจิณฺณํ พฺรหฺมจริยํ เม    มคฺโค ๑- จาปิ สุภาวิโต
               มรเณ เม ภยํ นตฺถิ     โรคานมิว สงฺขเย.
         [๗๑๐] สุจิณฺณํ พฺรหฺมจริยํ เม    มคฺโค จาปิ สุภาวิโต
               นิรสฺสาทา ภวา ทิฏฺฐา   วิสํ ปิตฺวาว ฉฑฺฑิตํ.
         [๗๑๑] ปารคู อนุปาทาโน      กตกิจฺโจ อนาสโว
               ตุฏฺโฐ อายุกฺขยา โหติ   มุตฺโต อาฆาตนา ยถา.
         [๗๑๒] อุตฺตมํ ธมฺมตํ ปตฺโต     สพฺพโลเก อนตฺถิโก
               อาทิตฺตาว ฆรา มุตฺโต   มรณสฺมึ น โสจติ.
         [๗๑๓] ยทตฺถิ สงฺคตํ กิญฺจิ      ภโว วา ยตฺถ ลพฺภติ
               สพฺพํ อนิสฺสรํ เอตํ      อิติ วุตฺตํ มเหสินา.
         [๗๑๔] โย ตํ ตถา ปชานาติ    ยถา พุทฺเธน เทสิตํ
               น คณฺหาติ ภวํ กิญฺจิ     สุตตฺตํว อโยคุฬํ.
         [๗๑๕] น เม โหติ อโหสินฺติ    ภวิสฺสนฺติ น โหติ เม
               สงฺขารา วิคมิสฺสนฺติ     ตตฺถ กา ปริเทวนา.
         [๗๑๖] สุทฺธํ ธมฺมสมุปฺปาทํ      สุทฺธํ สงฺขารสนฺตตึ
               ปสฺสนฺตสฺส ยถาภูตํ      น ภยํ โหติ คามณิ.
@เชิงอรรถ:  ก. ธมฺโม
         [๗๑๗] ติณกฏฺฐสมํ โลกํ        ยทา ปญฺญาย ปสฺสติ
               มมตฺตํ โส อสํวินฺทํ      นตฺถิ เมติ น โสจติ.
         [๗๑๘] อุกฺกณฺฐามิ สรีเรน      ภเวนมฺหิ อนตฺถิโก
               โสยํ ภิชฺชิสฺสติ กาโย    อญฺโญ จ น ภวิสฺสติ.
         [๗๑๙] ยํ โว กิจฺจํ สรีเรน     ตํ กโรถ ยทิจฺฉถ
               น เม ตปฺปจฺจยา ตตฺถ   โทโส เปมญฺจ เหหิตี"ติ
อิมา คาถา อภาสิ.
         [๗๒๐] "ตสฺส ตํ วจนํ สุตฺวา    อพฺภุตํ โลมหํสนํ
               สตฺถานิ นิกฺขิปิตฺวาน     มาณวา เอตทพฺรวุนฺ"ติ
อยํ สงฺคีติกาเรหิ วุตฺตคาถา. อิโต อปรา ติสฺโส โจรานํ เถรสฺส จ วจน-
ปฏิวจนคาถา:-
         [๗๒๑] "กึ ภทนฺเต กริตฺวาน    โก วา อาจริโย ตว
               กสฺส สาสนมาคมฺม      ลพฺภเต ตํ อโสกตา.
         [๗๒๒] สพฺพญฺญู สพฺพทสฺสาวี     ชิโน อาจริโย มม
               มหาการุณิโก สตฺถา     สพฺพโลกติกิจฺฉโก.
         [๗๒๓] เตนายํ เทสิโต ธมฺโม   ขยคามี อนุตฺตโร
               ตสฺส สาสนมาคมฺม      ลพฺภเต  ตํ อโสกตา.
                 [๗๒๔] สุตฺวาน โจรา อิสิโน สุภาสิตํ
                       นิกฺขิปฺป สตฺถานิ จ อาวุธานิ จ
                       ตมฺหา  จ กมฺมา วิรมึสุ เอเก
                       เอเก จ ปพฺพชฺชมโรจยึสุ.
                 [๗๒๕] เต ปพฺพชิตฺวา สุคตสฺส สาสเน
                       ภาเวตฺว โพชฺฌงฺคพลานิ ปณฺฑิตา
                       อุทคฺคจิตฺตา สุมนา กตินฺทฺริยา
                       ผุสึสุ นิพฺพานปทํ อสงฺขตนฺ"ติ
อิมาปิ สงฺคีติกาเรหิ วุตฺตคาถา.
      ตตฺถ นตฺถิ เจตสิกํ ทุกฺขํ, อนเปกฺขสฺส คามณีติ คามณิ อเปกฺขาย ตณฺหาย
อภาเวน อนเปกฺขสฺส มาทิสสฺส โลหิตสภาโว ปุพฺโพ วิย เจตสิกํ ทุกฺขํ โทมนสฺสํ
นตฺถิ, โทมนสฺสาภาวาปเทเสน ภยาภาวํ วทติ. เตนาห "อติกฺกนฺตา ภยา สพฺเพ"ติ.
อติกฺกนฺตา ภยา สพฺเพติ ขีณสํโยชนสฺส อรหโต ปญฺจวีสติ มหาภยา อญฺเญ
จ สพฺเพปิ ภยา เอกํเสน อติกฺกนฺตา อตีตา, อปคตาติ อตฺโถ.
      ทิฏฺเฐ ธมฺเม ยถาตเถติ จตุสจฺจธมฺเม ปริญฺญาปหานสจฺฉิกิริยภาวนาวเสน
มคฺคปญฺญาย ยถาภูตํ ทิฏฺเฐ. มรเณติ มรณเหตุ. ภารนิกฺเขปเน ยถาติ ยถา
โกจิ ปุริโส สีเส ฐิเตน มหตา ครุภาเรน สํสีทนฺโต ตสฺส นิกฺเขปเน อปนยเน
น ภายติ, เอวํ สมฺปทมิทนฺติ อตฺโถ. วุตฺตํ เหตํ ภควตา:-
         "ภารา หเว ปญฺจกฺขนฺธา       ภารหาโร จ ปุคฺคโล
          ภาราทานํ ทุขํ โลเก         ภารนิกฺเขปนํ สุขนฺ"ติ. ๑-
      สุจิณฺณนฺติ สุฏฺฐุ จริตํ. พฺรหฺมจริยนฺติ สิกฺขตฺตยสงฺคหํ สาสนพฺรหฺมจริยํ.
ตโต เอว มคฺโค จาปิ สุภาวิโต อฏฺฐงฺคิโก อริยมคฺโคปิ สมฺมเทว ภาวิโต. โรคานมิว
สงฺขเยติ ยถา พหูหิ โรเคหิ อภิภูตสฺส อาตุรสฺส โรคานํ สงฺขเย ปีติโสมนสฺสเมว
โหติ, เอวํ ขนฺธโรคสงฺขเย มรเณ มาทิสสฺส ภยํ นตฺถิ.
      นิรสฺสาทา ภวา ทิฏฺฐาติ ตีหิ ทุกฺขตาหิ อภิภูตา เอกาทสหิ อคฺคีหิ อาทิตฺตา
ตโย ภวา นิรสฺสาทา อสฺสาทรหิตา มยา ทิฏฺฐา. วิสํ ปิตฺวาว ฉฑฺฑิตนฺติ
@เชิงอรรถ:  สํ.ขนฺธ. ๑๗/๒๒/๒๒ ภารสุตฺต
ปมาทวเสน วิสํ ปิวิตฺวา ตาทิเสน ปโยเคน ฉฑฺฑิตํ วิย มรเณ เม ภยํ นตฺถีติ
อตฺโถ.
      มุตฺโต อาฆาตนา ยถาติ ยถา โจเรหิ มารณตฺถํ อาฆาตนํ นีโต เกนจิ
อุปาเยน ตโต มุตฺโต หฏฺฐตุฏฺโฐ โหติ, เอวํ สํสารปารํ นิพฺพานํ คตตฺตา
ปารคู จตูหิปิ อุปาทาเนหิ อนุปาทาโน ปริญฺญาทีนํ โสฬสนฺนํ กิจฺจานํ กตตฺตา
กตกิจฺโจ กามาสวาทีหิ อนาสโว อายุกฺขยา อายุกฺขยเหตุ ตุฏฺโฐ โสมนสฺสิโก โหติ.
      อุตฺตมนฺติ เสฏฺฐํ. ธมฺมตนฺติ ธมฺมสภาวํ, อรหตฺเต สิทฺเธ สิชฺฌนเหตุ
อิฏฺฐาทีสุ ตาทิภาวํ. สพฺพโลเกติ สพฺพโลกสฺมิมฺปิ, ทีฆายุกสุขพหุลตาทิวเสน
สํยุตฺเตปิ โลเก. อนตฺถิโกติ อนเปกฺโข. อาทิตฺตาว ฆรา มุตโตติ ยถา โกจิ ปุริโส
สมนฺตโต อาทิตฺตโต ปชฺชลิตโต เคหโต นิสฺสโฏ, ตโต นิสฺสรณนิมิตฺตํ น โสจติ, เอวํ
ขีณาสโว มรณนิมิตฺตํ น โสจติ.
      ยทตฺถิ สงฺคตํ กิญฺจีติ ยงฺกิญฺจิ อิมสฺมึ โลเก อตฺถิ วิชฺชติ อุปพฺภติ
สงฺคตํ สตฺเตหิ สงฺขาเรหิ วา สมาคโม สโมธานํ. "สงฺขตนฺ"ติปิ ปาโฐ, ตสฺส ยงฺกิญฺจิ
ปจฺจเยหิ สมจฺจ สมฺภุยฺย กตํ ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนนฺติ อตฺโถ. ภโว วา ยตฺถ ลพฺภตีติ
ยสฺมึ สตฺตนิกาเย โย อุปปตฺติภโว ลพฺภติ. สพฺพํ อนิสฺสรํ เอตนฺติ สพฺพเมตํ
อิสฺสรรหิตํ, น เอตฺถ เกนจิ "เอวํ โหตู"ติ อิสฺสริยํ วตฺเตตุํ สกฺกา. อิติ วุตฺต
มเหสินาติ "สพฺเพ ธมฺมา อนตฺตา"ติ ๑- เอวํ วุตฺตํ มเหสินา สมฺมาสมฺพุทฺเธน.
ตสฺมา "อนิสฺสรํ เอตนฺ"ติ ปชานนฺโต มรณสฺมึ น โสจตีติ โยชนา.
      น คณฺหาติ ภวํ กิญฺจีติ โย อริยสาวโก "สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจา"ติ-
อาทินา ๒- ยถา พุทฺเธน ภควตา เทสิตํ, ตถา ตํ ภวตฺตยํ วิปสฺสนาปญฺญาสหิตาย
มคฺคปญฺญาย ปชานาติ. โส ยถา โกจิ ปุริโส สุขกาโม ทิวสํ สนฺตตฺตํ อโยคุฬํ
@เชิงอรรถ:  ม. สพฺเพ สงฺขารา อวสวตฺตตาย อนตฺตาติ   ขุ.ธมฺม ๒๕/๒๗๗/๖๔ อนิจฺจลกฺขณสุตฺต
หตฺเถน น คณฺหาติ, เอวํ กิญฺจิ ขุทฺทกํ วา มหนฺตํ วา ภวํ น คณฺหาติ,
น ตตฺถ ตณฺหํ กโรตีติ อตฺโถ.
      น เม โหติ "อโหสินฺ"ติ "อตีตมทฺธานํ อหํ อีทิโส อโหสินฺ"ติ อตฺตทิฏฺฐิ-
วเสน น เม จิตฺตปฺปวตฺติ อตฺถิ ทิฏฺฐิยา สมฺมเทว อุคฺฆาฏิตตฺตา ธมฺมสภาวสฺส
จ สุทิฏฺฐตฺตา. "ภวิสฺสนฺ"ติ น โหติ เมติ ตโต เอว "อนาคตมทฺธานํ  อหํ
เอทิโส กถํ นุ โข ภวิสฺสํ ภเวยฺยนฺ"ติ เอวมฺปิ เม น โหติ. สงฺขารา วิคมิสฺสนฺตีติ
เอวํ ปน โหติ "ยถาปจฺจยํ ปวตฺตมานา สงฺขาราว, น เอตฺถ โกจิ อตฺตา
วา อตฺตนิยํ วา, เต จ โข วิคมิสฺสนฺติ วินสฺสิสฺสนฺติ ขเณ ขเณ ภิชฺชิสฺสนฺตี"ติ.
ตตฺถ กา ปริเทวนาติ เอวํ ปสฺสนฺตสฺส มาทิสสฺส ตตฺถ สงฺขารคเต กา นาม
ปริเทวนา.
      สุทฺธนฺติ เกวลํ อตฺตสาเรน อสมฺมิสฺสํ. ธมฺมสมุปฺปาทนฺติ ปจฺจยปจฺจยุปฺปนฺน-
ธมฺมสมุปฺปตฺตึ อวิชฺชาทิปจฺจเยหิ สงฺขาราทิธมฺมมตฺตปฺปวตฺตึ. สงฺขารสนฺตตินฺติ
กิเลสกมฺมวิปากปฺปเภทสงฺขารปพนฺธํ. ปสฺสนฺตสฺส ยถาภูตนฺติ สห วิปสฺสนาย
มคฺคปญฺญาย ยาถาวโต ชานนฺตสฺส.
      ติณกฏฺฐสมํ โลกนฺติ ยถา อรญฺเญ อปริคฺคเห ติณกฏฺเฐ เกนจิ คยฺหมาเน
อปรสฺส "มยฺหํ สนฺตกํ อยํ คณฺหตี"ติ น โหติ, เอวํ โส อสามิกตาย ติณกฏฺฐสมํ
สงฺขารโลกํ ยทา ปญฺญาย ปสฺสติ, โส ตตฺถ มมตฺตํ อสํวินฺทํ อสํวินฺทนฺโต
อลภนฺโต อกโรนฺโต. นตฺถิ เมติ "อหุ วต โสหํ ตํ เม นตฺถี"ติ น โสจติ.
      อุกฺกณฺฐามิ สรีเรนาติ อสารเกน อภินุเทน ทุกฺเขน อกตญฺญุนา อสุจิทุคฺคนฺธ-
เชคุจฺฉปฏิกฺกูลสภาเวน อิมินา กาเยน อุกฺกณฺฐามิ, อิมํ กายํ นิพฺพินฺทนฺโต เอวํ
ติฏฺฐามิ. ภเวนมฺหิ อนตฺถิโกติ สพฺเพนปิ ภเวน อนตฺถิโก อมฺหิ, น กิญฺจิ ภวํ
ปตฺเถมิ. โสยํ ภิชฺชิสฺสติ กาโยติ อยํ มม กาโย อิทานิ ตุมฺหากํ ปโยเคน
อญฺญถา วา อญฺญตฺถ ภิชฺชิสฺสติ. อญฺโญ จ น ภวิสฺสตีติ อญฺโญ กาโย
มยฺหํ อายตึ น ภวิสฺสติ ปุนพฺภวาภาวโต.
      ยํ โว กิจฺจํ สรีเรนาติ ยํ ตุมฺหากํ อิมินา สรีเรน ปโยชนํ, ตํ กโรถ
ยทิจฺฉถ อิจฺฉถ เจ. น เม ตปฺปจฺจยาติ ตํ นิมิตฺตํ อิมสฺส สรีรสฺส ตุเมฺหหิ
ยถิจฺฉิตกิจฺจสฺส กรณเหตุ. ตตฺถาติ เตสุ กโรนฺเตสุ จ อกโรนฺเตสุ จ. โทโส
เปมญฺจ เหหิตีติ ยถากฺกมํ ปฏิโฆ อนุนโย น ภวิสฺสติ อตฺตโน ภเว อเปกฺขาย
สพฺพโส ปหีนตฺตาติ อธิปฺปาโย. อญฺญปจฺจยา อญฺญตฺถ จ ปฏิฆานุนเยสุ อสนฺเตสุปิ
ตปฺปจฺจยา, "ตตฺถา"ติ วจนํ ยถาธิคตวเสน วุตฺตํ.
      ตสฺสาติ อธิมุตฺตตฺเถรสฺส. ตํ วจนนฺติ "นตฺถิ เจตสิกํ ทุกฺขนฺ"ติอาทิกํ มรเณ
ภยาภาวาทิทีปกํ, ตโต เอว อพฺภุตํ โลมหํสนํ วจนํ สุตฺวา. มาณวาติ โจรา.
โจรา หิ "มาณวา"ติ วุจฺจนฺติ "มาณเวหิปิ สมาคจฺฉนฺติ ๑- กตกมฺเมหิปิ
อกตกมฺเมหิปี"ติอาทีสุ ๒- วิย.
      กึ ภทนฺเต กริตฺวานาติ ภนฺเต กึ นาม ตโปกมฺมํ กตฺวา. โก วา ตว
อาจริโย กสฺส สาสนํ โอวาทํ นิสฺสาย อยํ อโสกตา มรณกาเล โสกาภาโว
ลพฺภตีติ เอตํ อตฺถํ อพฺรวุํ ปุจฺฉาวเสน กเถสุํ ภาสึสุ.
      ตํ สุตฺวา เถโร เตสํ ปฏิวจนํ เทนฺโต "สพฺพญฺญู"ติอาทิมาห. ตตฺถ สพฺพญฺญูติ
ปโรปเทเสน วินา สพฺพปกาเรน สพฺพธมฺมาวโพธนสมตฺถสฺส ๓- อากงฺขาปฏิพทฺธ-
วุตฺติโน อนาวรณญาณสฺส อธิคเมน อตีตาทิเภทํ สพฺพํ ชานาตีติ สพฺพญฺญู.
เตเนว สมนฺตจกฺขุนา สพฺพสฺส ทสฺสนโต สพฺพทสฺสาวี. ยมฺหิ อนาวรณญาณํ,
ตเทว สพฺพญฺญุตญฺญาณํ, นตฺเถว อสาธารณญาณปาลิยา วิโรโธ วิสยุปฺปตฺติมุเขน
อญฺเญหิ อสาธารณภาวทสฺสนตฺถํ เอกสฺเสว ญาณสฺส ทฺวิธา วุตฺตตฺตา. ยํ ปเนตฺถ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. มาณเวหิ สห คจฺฉนฺติ     ม.ม. ๑๓/๑๔๙/๑๒๒ ลฏุกิโกปมสุตฺต
@ อุทาน.ฏฺฐ. ๑๒๘ ปิฏฺเฐ (ฉ.ม.) อากงฺขมตฺตปฺปฏิพนฺธํ (ฉ.ม. ๑๓๔ ปิฏฺเฐ)
วตฺตพฺพํ, ตํ อิติวุตฺตกวณฺณนายํ ๑- วิตฺถารโต วุตฺตเมวาติ ตตฺถ วุตฺตนเยเนว
เวทิตพฺ ปญฺจนฺนมฺปิ มารานํ วิชยโต ชิโน, หีนาทิวิภาคภินฺเน สพฺพสฺมึ
สตฺตนิกาเย อธิ มุตฺตวุตฺติตาย มหติยา กรุณาย สมนฺนาคตตฺตา มหาการุณิโก,
ทิฏฺฐธมฺมิกสมฺปรายิกปรมตฺเถหิ ยถารหํ เวเนยฺยานํ ๒- อนุสาสนโต สตฺถา, ตโต เอว
สพฺพโลกสฺส กิเลสโรคติกิจฺฉนโต สพฺพโลกติกิจฺฉโก, สมฺมาสมฺพุทฺโธ อาจริโย มมาติ
โยชนา. ขยคามีติ นิพฺพานคามี.
      เอวํ เถเรน สตฺถุ สาสนสฺส จ คุเณ ปกาสิเต ปฏิลทฺธสทฺธา เอกจฺเจ
โจรา ปพฺพชึสุ, เอกจฺเจ อุปาสกตฺตํ ปเวเทสุํ, ตมตฺถํ ทีเปนฺโต ธมฺมสงฺคาหกา
"สุตฺวาน โจรา"ติอาทินา เทฺว คาถา อภาสึสุ. ตตฺถ อิสิโนติ อธิสีลสิกฺขาทีนํ
เอสนฏฺเฐน อิสิโน อธิมุตฺตตฺเถรสฺส. นิกฺขิปฺปาติ ปหาย. สตฺถานิ จ อาวุธานิ
จาติ อสิอาทิสตฺถานิ เจว ธนุกลาปาทิอาวุธานิ จ. ตมฺหา จ กมฺมาติ ตโต
โจรกมฺมโต.
      เต ปพฺพชิตฺวา สุคตสฺส สาสเนติ เต โจรา โสภณคมนตาทีหิ สุคตสฺส
ภควโต สาสเน ปพฺพชฺชํ อุปคนฺตฺวา. ภาวนาวิเสสาธิคตาย โอทคฺยลกฺขณาย ปิติยา
สมนฺนาคเมน อุทคฺคจิตฺตา. สุมนาติ โสมนสฺสปฺปตฺตา. กตินฺทฺริยาติ ภาวิตินฺทฺริยา.
ผุสึสูติ อคฺคมคฺคาธิคเมน อสงฺขตํ นิพฺพานํ อธิคจฺฉึสุ. อธิมุตฺโต กิร โจเร
นิพฺพเสวเน กตฺวา เต ตตฺเถว ฐเปตฺวา มาตุ สนฺติกํ คนฺตฺวา มาตรํ อาปุจฺฉิตฺวา
ปจฺจาคนฺตฺวา เตหิ สทฺธึ อุปชฺฌายสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา ปพฺพาเชตฺวา อุปสมฺปทํ
อกาสิ. อถ เตสํ กมฺมฏฺฐานํ อาจิกฺขิ, เต น จิรสฺเสว อรหตฺเต ปติฏฺฐหึสุ.
เตน วุตฺตํ "ปพฺพชิตฺวา ฯเปฯ อสงฺขตนฺ"ติ.
                    อธิมุตฺตตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
@เชิงอรรถ:  อิติวุตฺตก.อ. ๑๘๓ ทุติยวคฺค. วิตกฺกสุตฺตวณฺณนา    สี. วิเนยฺยานํ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๓ หน้า ๒๙๒-๓๐๐. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=33&A=6695&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=6695&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=385              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=7366              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=7509              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=7509              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]