อรรถกถาเล่มที่ ๓๕ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๑ เอกนิปาต(๑)

                    ๔ กุลาวกวคฺควณฺณนา
                      ----------
                      ๑ กุลาวกชาตกํ
     กุลาวกาติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต อปริสฺสาเวตฺวา
ปานียํ ปีตํ ภิกฺขุํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     สาวตฺถิโต กิร เทฺว สหายกา ทหรา ภิกฺขู ชนปทํ คนฺตฺวา เอกสฺมึ
ผาสุกฏฺาเน ยถาชฺฌาสยํ วสิตฺวา สมฺมาสมฺพุทฺธํ ปสฺสิสฺสามาติ ปุน
ตโต นิกฺขมิตฺวา เชตวนาภิมุขา ปายึสุ ฯ เอกสฺส หิ ปริสฺสาวนํ
อตฺถิ เอกสฺส นตฺถิ ฯ เทฺวปิ เอกโต ปานียํ ปริสฺสาเวตฺวา ปิวนฺติ ฯ
เต เอกทิวสํ วิวาทํ อกํสุ ฯ ปริสฺสาวนสามิโก อิตรสฺส ปริสฺสาวนํ
อทตฺวา สยเมว ปานียํ ปริสฺสาเวตฺวา ปิวิ ฯ อิตโร ปน ปริสฺสาวนํ
อลภิตฺวา ปิปาสํ สนฺธาเรตุํ อสกฺโกนฺโต อปริสฺสาวิตํ ปานียํ ปิวิ ฯ
เต อุโภปิ อนุปุพฺเพน เชตวนํ อาคนฺตฺวา สตฺถารํ วนฺทิตฺวา นิสีทึสุ ฯ
สตฺถา สมฺโมทนียํ กถํ กเถตฺวา กุโต อาคตตฺถาติ ปุจฺฉิ ฯ ภนฺเต มยํ
โกสลชนปเท เอกสฺมึ คามเก วสิตฺวา ตโต นิกฺขมิตฺวา ตุมฺหากํ
ทสฺสนตฺถาย อาคตาติ ฯ กจฺจิ ปน โว สมคฺคา อาคตตฺถาติ ฯ
อปริสฺสาวนโก อาห อยํ ภนฺเต อนฺตรามคฺเค มยา สทฺธึ
วิวาทํ กตฺวา ปริสฺสาวนํ นาทาสีติ ฯ อิตโร อาห อยํ ภนฺเต
อปริสฺสาเวตฺวาว ชานํ สปฺปาณกํ อุทกํ ปิวีติ ฯ สจฺจํ กิร ตฺวํ
ภิกฺขุ ชานํ สปฺปาณกํ อุทกํ ปิวีติ ฯ อาม ภนฺเต อปริสฺสาวิตํ
อุทกํ ปิวินฺติ ฯ สตฺถา ภิกฺขุ ปุพฺเพ ปณฺฑิตา เทวนคเร รชฺชํ
กาเรนฺตา ยุทฺธปราชิตา สมุทฺทปิฏฺเน ปลายนฺตา อิสฺสริยํ นิสฺสาย
ปาณวธํ น กริสฺสามาติ ตาว มฺหนฺตํ ยสํ ปริจฺจชิตฺวา สุปณฺณโปตกานํ
ชีวิตทานํ ทตฺวา รถํ นิวตฺตยึสูติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต มคธรฏฺเ ราชคเห เอโก มคธราชา รชฺชํ กาเรสิ ฯ
ตทา โพธิสตฺโต ยถา เอตรหิ สกฺโก ปุริเม อตฺตภาเว มคธรฏฺเ
มจลคามเก นิพฺพตฺติ เอวํ ตสฺมึเยว มจลคามเก มหากุลสฺส ปุตฺโต
หุตฺวา นิพฺพตฺติ ฯ นามคหณทิวเส จสฺส มฆกุมาโรติ นามํ อกํสุ ฯ
โส วยปฺปตฺโต มฆมาณโวติ ปญฺายิตฺถ ฯ อถสฺส มาตาปิตโร
สมานชาติยกุลโต ทาริกํ อานยึสุ ฯ โส ปุตฺตธีตาหิ วฑฺฒมาโน
ทานปติ อโหสิ ปญฺจ สีลานิ รกฺขติ ฯ ตสฺมิญฺจ คามเก ตึเสว กุลานิ
โหนฺติ ฯ เต จ ตึสกุลมนุสฺสา เอกทิวสํ คามมชฺเฌ ตฺวา คามกมฺมํ
กโรนฺติ ฯ โพธิสตฺโต ิตฏฺาเน ปาเทหิ ปํสุํ วิยูหิตฺวา ตํ ปเทสํ
รมฺมณียํ กตฺวา อฏฺาสิ ฯ อถญฺโ เอโก อาคนฺตฺวา ตสฺมึ าเน
ิโต ฯ โพธิสตฺโต อปรํ านํ รมฺมณียํ กตฺวา อฏฺาสิ ฯ ตตฺถาปิ
อญฺโ ิโต ฯ โพธิสตฺโต อปรมฺปิ อปรมฺปีติ สพฺเพสํปิ ิตฏฺานํ
รมฺมณียํ กตฺวา อปเรน สมเยน ตสฺมึ าเน มณฺฑปํ กาเรสิ
มณฺฑปมฺปิ อปเนตฺวา สาลํ กาเรสิ ตตฺถ ผลกาสนานิ สนฺถริตฺวา
ปานียจาฏึ เปสิ ฯ อปเรน สมเยน เตปิ เตตฺตึส ชนา โพธิสตฺเตน
สมานจฺฉนฺทา อเหสุํ ฯ เต โพธิสตฺโต ปญฺจสุ สีเลสุ ปติฏฺาเปตฺวา
ตโต ปฏฺาย เตหิ สทฺธึ ปุญฺานิ กโรนฺโต วิจรติ ฯ เตปิ เตเนว
สทฺธึ ปุญฺานิ กโรนฺตา กาลสฺเสว วุฏฺาย วาสิผรสุมุสลหตฺถา
จาตุมฺมหาปถาทีสุ มุสเลน ปาสาเณ อุพฺพตฺเตตฺวา ปวตฺเตนฺติ
ยานานํ อกฺขปฏิฆาตรุกฺเข หรนฺติ วิสมสมํ กโรนฺติ เสตุํ อตฺถรนฺติ
โปกฺขรณิโย ขณนฺติ สาลํ กโรนฺติ ทานานิ เทนฺติ สีลานิ รกฺขนฺติ ฯ
เอวํ เยภุยฺเยน สกลคามวาสิโน โพธิสตฺตสฺส โอวาเท
ตฺวา สีลานิ รกฺขึสุ ฯ อถ เนสํ คามโภชโก จินฺเตสิ
อหํ ปุพฺเพ เอเตสุ สุรํ ปิวนฺเตสุ ปาณาติปาตาทีนิ กโรนฺเตสุ
จาฏิกหาปณาทิวเสน เจว ทณฺฑพลิวเสน จ ธนํ ลภามิ อิทานิ
ปน มโฆ มาณโว สีลํ รกฺขาเปติ เตสํ ปาณาติปาตาทีนิ กาตุํ
น เทติ อิทานิ ปน โน ปญฺจ สีลานิ รกฺขาเปสฺสตีติ กุทฺโธ
ราชานํ อุปสงฺกมิตฺวา เทว พหู โจรา คามฆาตาทีนิ กโรนฺตา
วิจรนฺตีติ อาห ฯ ราชา ตสฺส วจนํ สุตฺวา คจฺฉ เต อาเนหีติ
อาห ฯ โส คนฺตฺวา สพฺเพปิ เต พนฺธิตฺวา อาเนตฺวา อิเม
อานีตา เทว โจราติ รญฺโ อาโรเจสิ ฯ อถ ราชา เตสํ กมฺมํ
อโสเธตฺวาว หตฺถินา เน มทฺทาเปถาติ อาห ฯ ตโต สพฺเพปิ
เต ราชงฺคเณ นิปชฺชาเปตฺวา หตฺถึ อานยึสุ ฯ โพธิสตฺโต เตสํ
โอวาทํ อทาสิ ตุมฺเห สีลานิ อาวชฺเชถ เปสุญฺการเก จ รญฺเ จ
หตฺถิมฺหิ จ อตฺตโน สรีเร จ เอกสทิสเมว เมตฺตํ ภาเวถาติ ฯ
เต ตถา กรึสุ ฯ อถ เนสํ มทฺทนตฺถาย หตฺถึ อุปเนสุํ ฯ โส
อุปนียมาโนปิ น อุปคญฺฉิ มหาวิรวํ วิรวิตฺวา ปลายติ ฯ อถ
อญฺ อญฺ หตฺถึ อานยึสุ ฯ เตปิ ตเถว ปลายึสุ ฯ ราชา
เอเตสํ หตฺเถ กิญฺจิ โอสธํ ภวิสฺสติ วิจินถาติ อาห ฯ วิจินนฺตา
อทิสฺวา นตฺถิ เทวาติ อาหํสุ ฯ เตนหิ กิญฺจิ มนฺตํ ปริวตฺเตสฺสนฺติ
ปุจฺฉถ เน อตฺถิ โว ปริวตฺตนมนฺโตติ ฯ ราชปุริสา ปุจฺฉึสุ ฯ
โพธิสตฺโต อตฺถีติ อาห ฯ ราชปุริสา อตฺถิ กิร เทวาติ อาโรจยึสุ ฯ
ราชา สพฺเพปิ เต ปกฺโกสาเปตฺวา ตุมฺหากํ ชานนมนฺตํ กเถถาติ
อาห ฯ โพธิสตฺโต อโวจ เทว อญฺโ อมฺหากํ มนฺโต นาม
นตฺถิ อมฺเห ปน เตตฺตึสมตฺตา ชนา ปาณํ น หนาม
อทินฺนํ นาทิยาม มิจฺฉาจารํ น จราม มุสาวาทํ น
ภณาม มชฺชํ น ปิวาม เมตฺตํ ภาเวม ทานํ เทม มคฺคํ สมํ
กโรม โปกฺขรณิโย ขณาม สาลํ กโรม อยํ อมฺหากํ มนฺโต
จ ปริตฺตญฺจ วฑฺฒิ จาติ ฯ ราชา เตสํ ปสนฺโน เปสุญฺ
การกสฺส สพฺพํ เคหวิภวํ ตญฺจ เตสญฺเว ทาสํ กตฺวา อทาสิ
หตฺถิญฺจ คามญฺจ เตสญฺเว อทาสิ ฯ เต ตโต ปฏฺาย ยถารุจิยา
ปุญฺานิ กโรนฺตา จาตุมฺมหาปเถ มหนฺตํ สาลํ กาเรสฺสามาติ วฑฺฒกึ
ปกฺโกสาเปตฺวา สาลํ ปฏฺเปสุํ มาตุคาเมสุ ปน วิคตจฺฉนฺทตาย
ตสฺสา สาลาย มาตุคามานํ ปตฺตึ นาทํสุ ฯ
     เตน จ สมเยน โพธิสตฺตสฺส เคเห สุธมฺมา สุจิตฺตา
สุนนฺทา สุชาตาติ จตสฺโส อิตฺถิโย โหนฺติ ฯ ตาสุ สุธมฺมา วฑฺฒกินา
สทฺธึ เอกโต หุตฺวา ภาติก อิมาย สาลาย มํ เชฏฺกํ กโรหีติ
วตฺวา ลญฺจํ อทาสิ ฯ โส สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา ปมเมว กณฺณิกรุกฺขํ
สุกฺขาเปตฺวา ตจฺเฉตฺวา วิชฺฌิตฺวา กณฺณิกํ นิฏฺาเปตฺวา วตฺเถน
ปลิเวเตฺวา เปสิ ฯ อถ สาลํ นิฏฺาเปตฺวา กณฺณิกาโรปนกาเล
อโห อยฺยา เอกํ น สริมฺหาติ อาห ฯ กินฺนาม โภติ ฯ กณฺณิกํ
ลทฺธุํ วฏฺฏตีติ ฯ โหตุ อาหริสฺสามาติ ฯ อิทานิ ฉินฺนรุกฺเขน
กาตุํ น สกฺกา ปุพฺเพเยว ฉินฺทิตฺวา ตจฺเฉตฺวา วิชฺฌิตฺวา ปิตกณฺณิกํ
ลทฺธุํ วฏฺฏตีติ ฯ อิทานิ กึ กาตพฺพนฺติ ฯ สเจ กสฺสจิ เคเห
นิฏฺาเปตฺวา ปิตวิกฺกายิกกณฺณิกา อตฺถิ สา ปริเยสิตพฺพาติ ฯ
เต ปริเยสนฺตา สุธมฺมาย เคเห ทิสฺวา มูเลน น ลภึสุ สเจ มํ
สาลายํ ปตฺติกํ กโรถ ทสฺสามีติ วุตฺเต ปน มยํ มาตุคามานํ ปตฺตึ
นาทมฺหาติ อาหํสุ ฯ อถ เน วฑฺฒกี อาห อยฺยา ตุมฺเห กึ กเถถ
เปตฺวา พฺรหฺมโลกํ อญฺ มาตุคามวิรหิตฏฺานํ นาม นตฺถิ คณฺหถ
กณฺณิกํ เอวํ สนฺเต อมฺหากํ กมฺมํ นิฏฺ คมิสฺสตีติ ฯ เต สาธูติ กณฺณิกํ
คเหตฺวา สาลํ นิฏฺาเปตฺวา อาสนผลกานิ สนฺถริตฺวา ปานียจาฏิโย
เปตฺวา ยาคุภตฺตาทีนิ นิพทฺธํ ปฏฺเปสุํ สาลํ ปากาเรน ปริกฺขิปิตฺวา
ทฺวารํ โยเชตฺวา อนฺโตปากาเร วาลุกํ อากิริตฺวา พหิปากาเร
ตาลปนฺติโย โรเปสุํ ฯ สุจิตฺตาปิ ตสฺมึ าเน อุยฺยานํ กาเรสิ ฯ
ปุปฺผูปโค ผลูปโค รุกฺโข อสุโก นาม ตสฺมึ นตฺถีติ นาโหสิ ฯ
สุนนฺทาปิ ตสฺมึเยว าเน โปกฺขรณึ กาเรสิ ปญฺจวณฺเณหิ ปทุเมหิ
สญฺฉนฺนํ รมฺมณียํ ฯ สุชาตา กิญฺจิ น อกาสิ ฯ โพธิสตฺโต
มาตุอุปฏฺานํ ปิตุอุปฏฺานํ กุเล เชฏฺาปจายิกมฺมํ สจฺจวาจํ อผรุสวาจํ
อปิสุณวาจํ มจฺเฉรวินยนฺติ อิมานิ สตฺต วตฺตปทานิ ปูเรตฺวา
          มาตาเปติภรํ ชนฺตุํ      กุเล เชฏฺาปจายินํ
          สณฺหํ สขิลสมฺภาสํ       เปสุเณยฺยปฺปหายินํ
          มจฺเฉรวินเย ยุตฺตํ      สจฺจํ โกธาภิภุํ นรํ
          ตํ เว เทวา ตาวตึสา   อาหุ สปฺปุริโส อิตีติ ฯ
เอวํ ปสํสิยภาวํ อาปชฺชิตฺวา ชีวิตปริโยสาเน ตาวตึสภวเน สกฺโก
เทวราชา หุตฺวา นิพฺพตฺติ ฯ เตปิสฺส สหายา ตตฺเถว นิพฺพตฺตึสุ ฯ
     ตสฺมึ กาเล ตาวตึสภวเน อสุรา ปฏิวสนฺติ ฯ สกฺโก เทวราชา
กึ โน สาธารณรชฺเชนาติ อสุเร ทีพฺพปานํ ปาเยตฺวา มตฺเต สมาเน
ปาเทสุ คาหาเปตฺวา สิเนรุปาเท ขิปาเปสิ ฯ เต อสุรภวนเมว
ปาปุณึสุ ฯ อสุรภวนํ นาม สิเนรุสฺส เหฏฺิมตเล ตาวตึสเทว-
โลกปฺปมาณเมว ฯ ตตฺถ เทวานํ ปาริจฺฉตฺตโก วิย จิตฺตปาตลิ
นาม กปฺปฏฺิยรุกฺโข อโหสิ ฯ เต จิตฺตปาตลิยา ปุปฺผิตาย
ชานนฺติ นายํ อมฺหากํ เทวโลโก เทวโลกสฺมึ หิ ปาริจฺฉตฺตโก
ปุปฺผตีติ ฯ อถ เต ชรสกฺโก อมฺเห มตฺเต กตฺวา มหาสมุทฺทปิฏฺเ
ขิปิตฺวา อมฺหากํ เทวนครํ คณฺหิ เต มยํ เตน สทฺธึ ยุชฺฌิตฺวา
อมฺหากํ เทวนครเมว คณฺหิสฺสามาติ กปิลฺลิกา วิย ถมฺภํ สิเนรุํ
อนุสญฺจรมานา อุฏฺหึสุ ฯ สกฺโก อสุรา กิร อุฏฺิตาติ สุตฺวา
สมุทฺทปิฏฺเเยว อพฺภุคฺคนฺตฺวา ยุชฺฌมาโน เตหิ ปราชิโต
ทิยฑฺฒโยชนสติเกน เวชยนฺตรเถน ทกฺขิณสมุทฺทสฺส มตฺถเกน ปลายิตุํ
อารทฺโธ ฯ อถสฺส รโถ สมุทฺทปิฏฺเ เวเคน คจฺฉนฺโต สิมฺพลิวนํ
ปกฺขนฺโต ตสฺส คมนมคฺเค สิมฺพลิวนํ นฬวนํ วิย ภินฺทิตฺวา ฉินฺทิตฺวา
สมุทฺทปิฏฺเ ปตติ ฯ สุปณฺณโปตกา สมุทฺทปิฏฺเ ปริปตนฺตา
มหาวิรวํ วิรวึสุ ฯ สกฺโก มาตลึ ปุจฺฉิ สมฺม มาตลิ กึสทฺโท
นาเมส อติการุญฺรโว วตฺตตีติ ฯ เทว ตุมฺหากํ รถเวเคน
วิจุณฺณิเต สิมฺพลิวเน ปตนฺเต สุปณฺณโปตกา มรณภยตชฺชิตา
เอกวิรวํ วิรวนฺตีติ ฯ มหาสตฺโต สมฺม มาตลิ มา อมฺเห
นิสฺสาย เอเต กิลมนฺตุ น มยํ อิสฺสริยํ นิสฺสาย ปาณวธกมฺมํ
กโรม เตสํ ปน อตฺถาย มยํ ชีวิตํ ปริจฺจชิตฺวา อสุรานํ ทสฺสาม
นิวตฺตเยตํ รถนฺติ วตฺวา อิมํ คาถมาห
               กุลาวกา มาตลิ สิมฺพลิสฺมึ
               อีสามุเขน ปริวชฺชยสฺสุ
               กามํ จชาม อสุเรสุ ปาณํ
               มายิเม ทิชา วิกุลาวา อเหสุนฺติ ฯ
     ตตฺถ กุลาวกาติ สุปณฺณโปตกาว ฯ มาตลีติ สารถึ
อามนฺเตสิ ฯ สิมฺพลิสฺมินฺติ ปสฺส เอเต สิมฺพลิรุกฺเข โอลมฺพนฺตา
ิตาติ ทสฺเสติ ฯ อีสามุเขน ปริวชฺชยสฺสูติ เอเต เอตสฺส รถสฺส
อีสามุเขน ยถา น หญฺนฺติ เอวนฺเต ปริวชฺชยสฺสุ ฯ กามํ
จชาม อสุเรสุ ปาณนฺติ ยทิ อมฺเหสุ อสุรานํ ปาณํ จชนฺเตสุ
เอเตสํ โสตฺถิ โหติ กามํ จชาม เอกํเสเนว มยํ อสุเรสุ อมฺหากํ
ปาณํ จชาม ฯ มายิเม ทิชา วิกุลาวา อเหสุนฺติ อิเม ปน ทิชา
อิเม ปน ครุฬโปตกา วิทฺธสฺตวิจุณฺณิตกุลาวกตาย วิกุลาวา มา
อเหสุํ มา อมฺหากํ ทุกฺขํ เอเตสํ อุปริ ขิป นิวตฺตย รถนฺติ ฯ
     มาตลิสงฺคาหโก ตสฺส วจนํ สุตฺวา รถํ นิวตฺเตตฺวา อญฺเน
มคฺเคน เทวโลกาภิมุขํ อกาสิ ฯ อสุรา ปน ตํ นิวตฺตมานเมว
ทิสฺวา อทฺธา อญฺเหิปิ จกฺกวาเฬหิ สกฺกา อาคจฺฉนฺติ พลํ ลภิตฺวา
รโถ นิวตฺโต ภวิสฺสตีติ มรณภยภีตา ปลายิตฺวา อสุรภวนเมว
ปวิสึสุ ฯ สกฺโกปิ เทวนครํ ปวิสิตฺวา ทฺวีสุ เทวโลเกสุ
เทวคเณน ปริวุโต นครมชฺเฌ อฏฺาสิ ฯ ตสฺมึ ขเณ ปวึ
ภินฺทิตฺวา โยชนสหสฺสุพฺเพโธ เวชยนฺตปาสาโท อุฏฺหิ ฯ วิชยนฺเต
อุฏฺิตตฺตา เวชยนฺโตเตฺวว นามํ อกํสุ ฯ อถ สกฺโก ปุน
อสุรานํ อนาคมนตฺถาย ปน ปญฺจสุ าเนสุ อารกฺขํ เปสิ ฯ
ยํ สนฺธายวุตฺตํ
                อนฺตรา ทฺวินฺนํ อยุชฺฌปุรานํ
                ปญฺจวิธา ปิตา อภิรกฺขา
                อุรโค กโรติ ปยสฺส จ หารี
                มทนยุตฺตา จตุโร จ มหนฺตาติ ฯ
     เทฺว นครานิปิ ยุทฺเธเนว คเหตุํ อสกฺกุเณยฺยตาย อยุทฺธปุรานิ
นาม ชาตานิ เทวนครญฺจ อสุรนครญฺจ ฯ ยทา หิ อสุรา
พลวนฺตา โหนฺติ อถ เทเวหิ ปลายิตฺวา เทวนครํ ปวิสิตฺวา
ทฺวาเร ปิทหิเต อสุรานํ สตสหสฺสมฺปิ กิญฺจิ กาตุํ น สกฺโกติ ฯ
ยทา เทวา พลวนฺตา โหนฺติ อถ อสุเรหิ ปลายิตฺวา อสุรนครสฺส
ทฺวาเร ปิทหิเต สกฺกานํ สตสหสฺสมฺปิ กิญฺจิ กาตุํ น สกฺโกติ ฯ
อิติ อิมานิ เทฺว นครานิ อยุชฺฌปุรานิ นาม ฯ เตสํ อนฺตรา
เอเตสุ อุรคาทีสุ ปญฺจสุ าเนสุ สกฺเกน รกฺขา ปิตา ฯ
ตตฺถ อุรคสทฺเทน นาคา คหิตา ฯ เต อุรคา อุทเก พลวนฺตา
โหนฺติ ตสฺมา สิเนรุสฺส ปมาลินฺเท เตสํ อารกฺขา ฯ กโรติสทฺเทน
สุปณฺณา คหิตา ฯ เตสํ กิร กโรติ นาม ปานโภชนํ เตน
นามํ ลภึสุ ทุติยาลินฺเท เตสํ อารกฺขา ฯ ปยสฺส หาริสทฺเทน
กุมฺภณฺฑา คหิตา ฯ ทานวรกฺขสา กิร เต ตติยาลินฺเท
เตสํ อารกฺขา ฯ มทนยุตสทฺเทน ยกฺขา คหิตา ฯ วิสมจาริโน
กิร เต ยุทฺธโสณฺฑา จตุตฺถาลินฺเท เตสํ อารกฺขา ฯ จตุโร
จ มหนฺตาติ จตฺตาโร มหาราชาโน วุตฺตา ฯ ปญฺจมาลินฺเท เตสํ
อารกฺขา ฯ ตสฺมา ยทิ อสุรา กุปิตา อาวิลจิตฺตา เทวปุรํ
อุปยนฺติ ปญฺจวิเธสุ ยุทฺเธสุ ยํ คิริโน ปมํ ปริภณฺฑํ ตํ
อุรคา ปฏิพาหิย ติฏฺนฺติ ฯ เอวํ เสเสสุ เสสา ฯ
     อิเมสุ ปน ปญฺจสุ าเนสุ อารกฺขํ เปตฺวา สกฺเก เทวานมินฺเท
ทิพฺพสมฺปตฺตึ อนุภวมาเน สุธมฺมา จวิตฺวา ตสฺเสว ปาทปริจาริกา
หุตฺวา นิพฺพตฺติ ฯ กณฺณิกาย ทินฺนนิสฺสนฺเทน จสฺสา
ปญฺจโยชนสติกา สุธมฺมา นาม เทวสภา อุทปาทิ ยตฺถ
ทิพฺพเสตจฺฉตฺตสฺส เหฏฺา โยชนปฺปมาเณ กาญฺจนปลฺลงฺเก นิสินฺโน
สกฺโก เทวานมินฺโท เทวมนุสฺสานํ กตฺตพฺพกิจฺจานิ กโรติ ฯ สุจิตฺตาปิ
จวิตฺวา ตสฺเสว ปาทปริจาริกา หุตฺวา นิพฺพตฺติ ฯ อุยฺยานสฺส
กรณนิสฺสนฺเทน จสฺสา จิตฺตลตาวนํ นาม อุยฺยานํ อุทปาทิ ฯ
สุนนฺทาปิ จวิตฺวา ตสฺเสว ปาทปริจาริกา หุตฺวา นิพฺพตฺติ ฯ
โปกฺขณีนิสฺสนฺเทน จสฺสา นนฺทา นาม โปกฺขรณี อุทปาทิ ฯ
     สุชาตา ปน กุสลกมฺมสฺส อกตตฺตา เอกสฺมึ อรญฺเ กนฺทราย
พกสกุณิกา หุตฺวา นิพฺพตฺติ ฯ สกฺโก สุชาตา น ปญฺายติ กหํ นุ โข
นิพฺพตฺตาติ อาวชฺเชนฺโต ตํ ทิสฺวา ตตฺถ คนฺตฺวา ตํ อาทาย
เทวโลกํ คนฺตฺวา  ตสฺสา รมฺมณียํ เทวนครํ สุธมฺมาเทวสภํ
จิตฺตลตาวนํ นนฺทโปกฺขรณิญฺจ ทสฺเสตฺวา เอตา กุสลํ
กตฺวา มยฺหํ ปาทปริจาริกา หุตฺวา นิพฺพตฺตา ตฺวํ ปน กุสลํ
อกตฺวา ติรจฺฉานโยนิยํ นิพฺพตฺตา อิโต ปฏฺาย สีลํ รกฺขาหีติ
ตํ โอวทิตฺวา ปญฺจสุ สีเลสุ ปติฏฺาเปตฺวา ตตฺเถว เนตฺวา
วิสฺสชฺเชสิ ฯ สาปิ ตโต ปฏฺาย สีลํ รกฺขติ ฯ สกฺโก
กติปาหจฺจเยน สกฺกา นุ โข สีลํ รกฺขิตุนฺติ คนฺตฺวา มจฺฉรูเปน
อุตฺตาโน หุตฺวา ปุรโต นิปชฺชิ ฯ สา มตมจฺฉโกติ สญฺาย
สีเส อคฺคเหสิ ฯ มจฺโฉ นงฺคุฏฺ จาเลสิ ฯ อถ นํ ชีวติ
มญฺเติ วิสฺสชฺเชติ ฯ สกฺโก สาธุ สาธุ สกฺขิสฺสสิ สีลํ
รกฺขิตุนฺติ เทวโลกํ อคมาสิ ฯ สา ตโต จุตา พาราณสิยํ
กุมฺภการเคเห นิพฺพตฺติ ฯ
     สกฺโก กหํ นุ โข นิพฺพตฺตาติ ตตฺถ นิพฺพตฺตภาวํ ตฺวา
สุวณฺณเอลาฬุกานํ ยานกํ ปูเรตฺวา มชฺเฌ คามสฺส มหลฺลกเวเสน
นิสีทิตฺวา เอลาฬุกานิ คณฺหถาติ อุคฺโฆเสสิ ฯ มนุสฺสา อาคนฺตฺวา
เทหิ ตาตาติ อาหํสุ ฯ อหํ สีลรกฺขกานํ ทมฺมิ ตุมฺเห สีลํ
รกฺขถาติ ฯ มยํ สีลํ นาม น ชานาม มูเลน เทหีติ ฯ น มยฺหํ
มูเลน อตฺโถ สีลรกฺขกานญฺเวาหํ ทมฺมีติ ฯ มนุสฺสา โกจิ อยํ
นุ เอลาฬุโกติ ปกฺกมึสุ ฯ สุชาตา ตํ ปวตฺตึ สุตฺวา มยฺหํ อานีตํ
ภวิสฺสตีติ คนฺตฺวา เทหิ ตาตาติ อาห ฯ สีลํ รกฺขสิ อมฺมาติ ฯ
อาม สีลํ รกฺขามีติ ฯ อิทํ มยา ตุยฺหเมว อตฺถาย อาภตนฺติ
สทฺธึ ยานเกน เคหทฺวาเร เปตฺวา ปกฺกามิ ฯ
     สาปิ ยาวชีวํ สีลํ รกฺขิตฺวา ตโต จุตา เวปจิตฺติอสุรินฺทสฺส
ธีตา หุตฺวา นิพฺพตฺติ สีลานิสํเสน อภิรูปา อโหสิ ฯ โส ตสฺสา
วยปฺปตฺตกาเล มยฺหํ ธีตา อตฺตโน รุจิตํ สามิกํ คณฺหตูติ อสุเร
สนฺนิปาเตสิ ฯ สกฺโก กหํ นุ โข สา นิพฺพตฺตาติ โอโลเกนฺโต
ตตฺถ นิพฺพตฺตภาวํ ตฺวา สุชาตา จิตฺตรุจิตสามิกํ คณฺหนฺตี มํ
คณฺหิสฺสตีติ อสุรวณฺณํ มาเปตฺวา ตตฺถ อคมาสิ ฯ สุชาตํ
อลงฺกริตฺวา สนฺนิปาตฏฺานํ อาเนตฺวา จิตฺตรุจิตํ สามิกํ คณฺหาติ
อาหํสุ ฯ สา โอโลเกนฺตี สกฺกํ ทิสฺวา ปุพฺพสิเนหวเสน อยํ เม
สามิโกติ อคฺคเหสิ ฯ โส ตํ เทวนครํ อาเนตฺวา อฑฺฒเตยฺยานํ
นาฏกโกฏีนํ เชฏฺกํ กตฺวา ยาวตายุกํ ตฺวา ยถากมฺมํ คโต ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา เอวํ ภิกฺขุ ปุพฺเพ ปณฺฑิตา
เทวรชฺชํ การยมานา อตฺตโน ชีวิตํ ปริจฺจชนฺตาปิ ปาณาติปาตํ
น กรึสุ ตฺวํ นาม เอวรูเป นิยฺยานิกสาสเน ปพฺพชิตฺวา อปริสฺสาวิตํ
สปฺปาณกํ อุทกํ ปิวิสฺสสีติ ตํ ภิกฺขุํ ครหิตฺวา อนุสนฺธึ ฆเฏตฺวา
ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา มาตลิสงฺคาหโก อานนฺโท อโหสิ สกฺโก
ปน อหเมวาติ ฯ
                    กุลาวกชาตกํ ปมํ ฯ
                       ---------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๕ หน้า ๒๙๗-๓๐๘.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=35&A=6122&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=35&A=6122&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=31
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=212
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=208
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=208
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27