บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๓๘

หน้าที่ ๔๙๕.

อฑฺฒวคฺควณฺณนา ------- ทีฆีติโกสลชาตกํ เอวํภูตสฺส เต ราชาติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต โกสมฺพิเก ภณฺฑนการเก อารพฺภ กเถสิ ฯ เตสํ หิ เชตวนํ อาคนฺตฺวา ขมาปนกาเล สตฺถา เต อามนฺเตตฺวา ภิกฺขเว ตุมฺเห มยฺหํ โอรสา มุขโต ชาตา ปุตฺตา นาม ปุตฺเตหิ จ ปิตรา ทินฺนํ โอวาทํ ภินฺทิตุํ น วฏฺฏติ ตุมฺเห ปน โอวาทํ น กริตฺถ โปราณกปณฺฑิตา อตฺตโน มาตาปิตโร ฆาเตตฺวา รชฺชํ คเหตฺวา ฐิตโจเรปิ อรญฺเญ หตฺถปถํ อาคเต มาตาปิตูหิ ทินฺนํ โอวาทํ น ภินฺทิสฺสามาติ น มารยึสูติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ (อตีเต) อิมสฺมึ ปน ชาตเก เทฺวปิ วตฺถูนิ สงฺฆเภทเก วิตฺถารโต อาวิภวิสฺสนฺติ ฯ โส ปน ทีฆาวุกุมาโร อรญฺเญ อตฺตโน องฺเก นิปนฺนํ พาราณสีราชานํ จูฬาย คเหตฺวา อิทานิ มยฺหํ มาตาปิตุฆาตกํ โจรํ จุทฺทส ขณฺฑานิ กตฺวา ฉินฺทิสฺสามีติ อสึ อุกฺขิปนฺโต ตสฺมึ ขเณ มาตาปิตูหิ ทินฺนํ โอวาทํ สริตฺวา ชีวิตํ จชนฺโตปิ เตสํ โอวาทํ น ภินฺทิสฺสามิ เกวลํ อิมํ ตชฺเชสฺสามีติ จินฺเตตฺวา ปฐมํ คาถมาห

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๙๖.

เอวํภูตสฺส เต ราช อาคตสฺส วเส มมํ อตฺถิ นุ โกจิ ปริยาโย โย ตํ ทุกฺขา ปโมจเยติ ฯ ตตฺถ วเส มมนฺติ มม วสํ อาคตสฺส ฯ ปริยาโยติ การณํ ฯ ตโต ราชา ทุติยํ คาถมาห เอวํภูตสฺส เม ตาต อาคตสฺส วเส ตว นตฺถิ โน โกจิ ปริยาโย โย มํ ทุกฺขา ปโมจเยติ ฯ ตตฺถ โนติ นิปาตมตฺตํ ฯ นตฺถิ โกจิ ปริยาโย มํ ^๑- เอตสฺมา ทุกฺขา ปโมจเยติ อตฺโถ ฯ ตโต โพธิสตฺโต อวเสสคาถา อภาสิ นาญฺญํ สุจริตํ ราช นาญฺญํ ราช สุภาสิตํ ตายเต มรณกาเล เอวเมวิตรํ ธนํ อกฺโกจฺฉิ มํ อวธิ มํ อชินิ มํ อหาสิ เม เย จ ตํ อุปนยฺหนฺติ เวรํ เตสํ น สมฺมติ อกฺโกจฺฉิ มํ อวธิ มํ อชินิ มํ อหาสิ เม เย จ ตํ นูปนยฺหนฺติ เวรํ เตสูปสมฺมติ น หิ เวเรน เวรานิ สมฺมนฺตีธ กุทาจนํ อเวเรนุปสมฺมนฺติ ^๒- เอส ธมฺโม สนนฺตโนติ ฯ ตตฺถ นาญฺญํ สุจริตนฺติ นาญฺญํ สุจริตา ฯ อยเมว วา ปาโฐ ฯ ฐเปตฺวา สุจริตํ อญฺญํ น ปสฺสามีติ อตฺโถ ฯ อิธ สุจริตนฺติปิ สุภาสิตนฺติปิ มาตาปิตูหิ ทินฺนํ โอวาทํเยว สนฺธายาห ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ โย ตํ ฯ ^๒ อเวเรน จ สมฺมนฺติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๙๗.

เอวเมวาติ นิรตฺถกเมว ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ มหาราช อญฺญตฺร โอวาทานุสิฏฺฐีสงฺขาตา สุจริตสุภาสิตา มรณกาเล ตายิตุํ รกฺขิตุํ สมตฺโถ นาม อญฺโญ นตฺถิ ยํ เอตํ อิตรํ ธนํ ตํ เอวเมว นิรตฺถกเมว โหติ ตฺวญฺหิ อิทานิ มยฺหํ โกฏิสตสหสฺสมตฺตมฺปิ ธนํ ททนฺโต ชีวิตํ น ลเภยฺยาสิ ตสฺมา เวทิตพฺพเมตํ ธนโต สุจริตสุภาสิตเมว อุตฺตริตรนฺติ ฯ เสสคาถายปิ อยํ สงฺเขปตฺโถ มหาราช เย ปุริสา อยํ มํ อกฺโกสิ อยํ มํ ปหริ อยํ มํ อชินิ อยํ มม สนฺตกํ อหาสีติ เอวํ เวรํ อุปนยฺหนฺติ พนฺธิตฺวา วิย หทเย ฐเปนฺติ เตสํ เวรํ น วูปสมฺมติ เย ปเนตํ น อุปนยฺหนฺติ หทเย น ฐเปนฺติ เตสํ วูปสมฺมติ เวรานิ หิ น กทาจิ เวเรน สมฺมนฺติ อเวเรเนว ปน สมฺมนฺติ เอส ธมฺโม สนนฺตโนติ โปราณโก ธมฺโม จิรกาลปฺปวตฺโต สภาโวติ ฯ เอวญฺจปน วตฺวา โพธิสตฺโต อหํ มหาราช ตยิ น ทุพฺภามิ ตฺวํ ปน มํ มาเรหีติ ตสฺส หตฺเถ อสึ ฐเปสิ ฯ ราชาปิ นาหํ ตยิ ทุพฺภามีติ สปถํ กตฺวา เตน สทฺธึ นครํ คนฺตฺวา ตํ อมจฺจานํ ทสฺเสตฺวา อยํ ภเณ โกสลรญฺโญ ปุตฺโต ทีฆาวุกุมาโร อิมินาปิ มยฺหํ ชีวิตํ ทินฺนํ น ลพฺภา อิมํ กิญฺจิ กาตุนฺติ วตฺวา อตฺตโน ธีตรํ ทตฺวา ปิตุ สนฺตเก รชฺเช ปติฏฺฐาเปสิ ฯ ตโต ปฏฺฐาย อุโภปิ สมคฺคา สมฺโมทมานา รชฺชํ กาเรสุํ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๙๘.

สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา มาตาปิตโร มหาราชกุลานิ อเหสุํ ทีฆาวุกุมาโร ปน อหเมวาติ ฯ ทีฆีติโกสลชาตกํ ปฐมํ ----------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๘ หน้า ๔๙๕-๔๙๘. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=10276&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=10276&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=803 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=3723 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=3677 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=3677 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27