อรรถกถาเล่มที่ ๔๗ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ปฏิสํ.อ.๑ (สทฺธมฺม.๑)

                     ๓๖. สมสีสฏฺาณนิทฺเทสวณฺณนา
     [๘๗] สมสีสฏฺาณนิทฺเทเส ปญฺจกฺขนฺธาติอาทีหิ ทสหิ ราสีหิ สพฺพธมฺมสงฺคโห
เวทิตพฺโพ. น หิ เอเกกสฺส วเสน อายตนธาตุราสิวชฺเชหิ เสเสหิ
อฏฺหิ ราสีหิ วิสุํ วิสุํ สพฺพธมฺโม สงฺคยฺหตีติ. ยสฺมา ปน โลกุตฺตรธมฺมา
เหตุสมุจฺเฉเทน สมุจฺฉินฺทิตพฺพา น โหนฺติ, ตสฺมา สพฺพธมฺมสทฺเทน สงฺคหิตาปิ
โลกุตฺตรธมฺมา สมุจฺเฉทวเสน สมฺภวโต อิธ น คเหตพฺพา, เหตุสมุจฺเฉเทน
สมุจฺฉินฺทิตพฺพา เอว เตภูมกธมฺมา คเหตพฺพา. สมฺมา สมุจฺฉินฺทตีติ ยถาโยคํ
วิกฺขมฺภนตทงฺคสมุจฺเฉทปฺปหานวเสน ปริยุฏฺานํ อนุสยญฺจ นิโรเธนฺโต สมฺมา
สมุจฺฉินฺทติ. เอวํ ปุคฺคลาทิฏฺานาย เทสนาย สมฺมา สมุจฺเฉโท นิทฺทิฏฺโ.
นิโรเธตีติ อนุปฺปาทนิโรเธน นิโรเธติ. อิมินา สมุจฺเฉทตฺโถ วุตฺโต. น อุปฏฺาตีติ
เอวํ นิโรเธ กเต โส โส ธมฺโม ปุน น อุปติฏฺติ, น อุปฺปชฺชตีติ อตฺโถ. อิมินา
นิโรธตฺโถ วุตฺโต. เอวํ อนุปติฏฺมานธมฺมวเสน อนุปฏฺนาภาโว นิทฺทิฏฺโ. สมนฺติ
กามจฺฉนฺทาทีนํ สมิตตฺตา สมํ. ตานิ ปน เนกฺขมฺมาทีนิ สตฺต, รูปารูปชฺฌานานิ
อฏฺ, มหาวิปสฺสนา อฏฺารส, อริยมคฺคา จตฺตาโรติ สตฺตตฺตึส โหนฺติ.
     เตรส สีสานิ สีสภูตานํ สพฺเพสํ สงฺคหวเสน วุตฺตานิ. อิธ ปน สทฺธาทีนิ
อฏฺเว สีสานิ ยุชฺชนฺติ. น หิ อรหโต ตณฺหาทีนิ ปญฺจ สีสานิ สนฺติ. ปลิโพธสีสนฺติ
ปริพุทฺธนํ ปลิโพโธ, นิพฺพานมคฺคาวรณนฺติ อตฺโถ. สีสนฺติ ปธานํ, อธิกนฺติ อตฺโถ.
ปลิโพโธเยว สีสํ, ตํสมฺปยุตฺตาทิสพฺพปลิโพเธสุ วา สีสนฺติ ปลิโพธสีสํ เอส นโย
เสเสสุ. วิเสสโต ปน วินิพนฺธนนฺติ อุณฺณติวเสน สํสาเร พนฺธนํ. ปรามาโสติ
อภินิเวโส. วิกฺเขโปติ วิปฺปกิณฺณตา. กิเลโสติ กิลิสฺสนํ. อธิโมกฺโขติ
อธิมุจฺจนํ. ปคฺคโหติ อุสฺสาหนํ. อุปฏฺานนฺติ อปิลาปนํ. อวิกฺเขโปติ
อวิปฺปกิณฺณตา. ทสฺสนนฺติ ยถาสภาวปฺปฏิเวโธ. ปวตฺตนฺติ อุปาทินฺนกฺขนฺธปฺปวตฺตํ.
โคจโรติ อารมฺมณํ. อิเมสุ ทฺวาทสสุปิ วาเรสุ ปธานฏฺโ สีสฏฺโ. วิโมกฺโขติ
วิกฺขมฺภนตทงฺคสมุจฺเฉทปฏิปฺปสฺสทฺธินิสฺสรณวิมุตฺตีสุ ปญฺจสุ นิสฺสรณวิมุตฺติ
นิพฺพานํ. สงฺขารสีสนฺติ สพฺพสงฺขตสงฺขารานํ สีสํ, โกฏิ อวสานนฺติ
อตฺโถ. เอเตน อนุปาทิเสสปรินิพฺพานํ วุตฺตํ. สงฺขาราภาวมตฺตวเสน วา
ขนฺธปรินิพฺพานเมว วุตฺตํ โหติ. เนกฺขมฺมาทิกํ สมญฺจ สทฺธาทิกํ สีสญฺจ, สมสีสํ
วา อสฺส อตฺถีติ สมสีสีติ. อถ วา เตรสนฺนํ สีสานํ ตณฺหาทีนิ ปญฺจ สีสานิ
สมุทยสจฺจํ, สทฺธาทีนิ ปญฺจ มคฺคสจฺจํ, ปวตฺตสีสํ ชีวิตินฺทฺริยํ ทุกฺขสจฺจํ,
โคจรสีสญฺจ สงฺขารสีสญฺจ นิโรธสจฺจนฺติ อิเมสํ จตุนฺนํ อริยสจฺจานํ เอกสฺมึ
โรเค วา เอกสฺมึ อิริยาปเถ วา เอกสฺมึ สภาคชีวิตินฺทฺริเย วา อภิสมโย จ
อนุปาทิเสสปรินิพฺพานญฺจ ยสฺส โหติ, โส ปุพฺเพ วุตฺตสมานญฺจ อิเมสญฺจ สีสานํ
อตฺถิตาย สมสีสีติ วุจฺจติ.
                   สมสีสฏฺาณนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺิตา.
                          ------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๗ หน้า ๓๓๗-๓๓๙.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=47&A=7544&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=47&A=7544&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=31&i=227
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=31&A=2521
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=31&A=2956
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=31&A=2956
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๑
http://84000.org/tipitaka/read/?index_31