ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter
Atthakatha Book 30 : PALI ROMAN Vimana.A. (paramatthadi.)

                        5.  Kunjaravimanavannana
     kunjaro te vararohoti kunjaravimanam. Tassa ka uppatti? bhagava
rajagahe viharati veluvane kalandakanivape. Athekadivasam rajagahanagare nakkhattam
ghositam, nagara vithiyo sodhetva valukam okiritva lajapancamakani pupphani
vippakirimsu, gehadvare gehadvare kadaliyo ca punnaghate ca thapesum, yathavibhavam
nanaviragavannavicitta dhajapatakadayo ussapesum, sabbo jano attano attano
vibhavanurupam sumanditapasadhito nakkhattakilam kili, 1- sakalanagaram devanagaram viya
alankatapatiyattam ahosi. Atha bimbisaramaharaja pubbacarittavasena mahajanassa
cittanurakkhanatthanca attano rajabhavanato nikkhamitva mahantena parivarena mahata
rajanubhavena olarena sirisobhaggena nagaram padakkhinam karoti.
     Tena ca samayena rajagahavasini eka kuladhita ranno tam vibhavasampattim
@Footnote: 1 Si. kilati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page33.

Sirisobhaggam rajanubhavanca passitva acchariyabbhutacittajata "ayam deviddhisadisa vibhavasampatti kidisena nu kho kammuna labbhati"ti panditasammate pucchi. Te tassa kathesum "bhadde punnakammam nama cintamanisadisam kapparukkhasadisam, khettasampattiya cittasampattiya ca sati yam yam patthetva karonti, 1- tam tam nipphadetiyeva. Apica asanadanena uccakulinata hoti, annadanena balasampattipatilabho, vatthadanena vannasampattipatilabho, yanadanena sukhavisesapatilabho, dipadanena cakkhusampatti- patilabho, avasadanena sabbasampattipatilabho hoti"ti. Sa tam sutva "devasampatti ito ulara hoti manne"ti tattha cittam thapetva punnakiriyaya ativiya ussahajata ahosi. Matapitaro ca tassa ahatam vatthayugam navapitham ekam padumakalapam sappimadhusakkhara tandulakhirani ca paribhogatthaya pesesum. Sa tani disva "ahanca danam datukama, ayanca me deyyadhammo patiladdho"ti 2- tutthamanasa dutiyadivase danam sajjenti appodakamadhupayasam sampadetva tassa parivarabhavena annampi bahum khadaniyabhojaniyam patiyadetva danagge gandhaparibhandam katva vikasitapadumapattakinjakkhakesaropasobhitesu padumesu 3- asanam pannapetva ahatena setavatthena attharitva asanassa catunnam padanam upari cattari padumani malagulanca thapetva asanassa upari vitanam bandhitva maladamaolambakadamani olambetva asanassa samantato bhumim sakesarehi padumapattehi sabbasantharam santharitva "dakkhineyye agate pujessami"ti pupphapuritam cankotakam ekamante thapesi. Athevam katadanupakaranasamvidhana sisam nhata suddhavatthanivattha suddhuttarasanga velam sallakkhetva ekam dasim anapesi "gaccha je amhakam tadisam dakkhineyyam @Footnote: 1 cha.Ma. karoti 2 cha.Ma. laddhoti 3 Si. katva vikasitesu padumesu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page34.

Pariyesahi"ti. Tena ca samayena ayasma sariputto sahassathavikam nikkhipanto viya rajagahe pindaya caranto antaravithim patipanno hoti. Atha sa dasi theram vanditva aha "bhante tumhakam pattam me detha"ti. "ekissa upasikaya anuggahattham ito etha"ti ca aha. Thero tassa pattam adasi. Sa theram geham pavesesi. Atha sa itthi therassa paccuggamanam katva asanam dassetva "nisidatha bhante, idamasanam pannattan"ti vatva there tattha nisinne sakesarehi padumapattehi theram pujayamana asanassa samantato okiritva pancapatitthitena vanditva sappimadhusakkharasammissena appodakamadhupayasena parivisi. Parivisanti ca "imassa me punnassanubhavena dibbagajakutagarapallankasobhita dibbasampattiyo hontu, sabbasu pavattisu paduma nama ma vigata hontu"ti patthanam akasi. Puna there katabhattakicce pattam dhovitva sappimadhusakkharahi puretva pithe 1- atthatam satakam cumbatakam katva therassa hatthe thapetva there ca anumodanam katva pakkamante dve purise anapesi "therassa hatthe pattam imanca pallankam viharam netva therassa niyyatetva agacchatha"ti. Te tatha akamsu. Sa aparabhage kalam katva tavatimsabhavane yojanasatubbedhe kanakavimane nibbatti accharasahassaparivara, patthanavasena cassa pancayojanubbedho paduma- malalankato samantato padumapattakinjakkhakesaropasobhito manunnadassano sukhasamphasso vividharatanaramsijalasamujjalahemabharanavibhusito gajavaro nibbatti, tassupari yathavutta- sobhatisayayutto yojaniko kanakapallanko nibbatti. Sa dibbasampattim anubhavanti antarantara tam kunjaravimanassa upari ratanavicittam pallankam abhiruyha mahata devatanubhavena nandanavanam gacchati. Athekasmim ussavadivase devatasu yathasakam @Footnote: 1 cha.Ma. pallanke

--------------------------------------------------------------------------------------------- page35.

Dibbanubhavena uyyanakilanattham nandanavan gacchantisutiadina sabbam pathama- pithavimanavannanayam agatasadisam, tasma tattha vuttanayeneva veditabbam. Idha pana thero 1-:- [31] "kunjaro te vararoho nanaratanakappano ruciro thamava javasampanno akasamhi samihati. [32] Padumi padmapattakkhi padmuppalajutindharo padmacunnabhikinnango sonnapokkharamaladha. [33] Padumanusatam maggam padmapattavibhusitam thitam vaggumanugghati mitam gacchati varano. [34] Tassa pakkamamanassa sonnakamsa ratissara tesam suyyati nigghoso turiye pancangike yatha. [35] Tassa nagassa khandhamhi sucivattha alankata mahantam accharasangham vannena atirocasi. [36] Danassa te idam phalam atho silassa va pana atho anjalikammassa tam me akkhahi pucchita"ti aha. @Footnote: 1-1 Si. sa devata dibbavatthanivattha dibbabharanavibhusita accharasahassaparivara @sakabhavana nikkhamitva tam kunjaravimanam abhiruyha mahatiya deviddhiya mahantena @sirisobhaggena samantato cando viya suriyo viya ca obhasenti uyyanam gacchati. tena ca @samayena ayasma mahamoggallano hettha vuttanayena devacarikam caranto tavatimsabhavanam @upagato tassa devataya avidure attanam dassesi. atha sa devata tam disva @uppannabalavapasadagarava sahasa pallankato oruyha theram upasankamitva pancapatitthitena @vanditva dasanakhasamodhanasamujjalam anjalim paggayha namassamana atthasi. atha nam thero taya @devataya katakammam kathapetva sadevakassa lokassa kammaphalam paccakkham katukamo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page36.

#[31] Tattha kunjaro te vararohoti kunje giritate 1- ramati abhiramati, tattha va ravati 2- koncanadam nadanto vicarati, kum va pathavim tadabhighatena 3- jarayatiti kunjaro. Giricaradibhedo manussaloke hatthi, ayam pana kilanakale kunjarasadisataya evam vutto. Aruyhatiti aroho, arohaniyoti attho. Varo aggo settho arohoti vararoho, uttamayananti vuttam hoti. Nanaratanakappanoti nanavidhani ratanani etesanti nanaratana, kumbhalankaradihatthalankaRa. Tehi vihito kappano sannaho yassa so nanaratanakappano. Rucim abhiratim detiti ruciro, manunnoti attho. Thamavati thiro, balavati attho. Javasampannoti sampannajavo, sighajavoti vuttam hoti. Akasamhi samihatiti akase antalikkhe samma ihati, arulhanam khobham akaronto carati gacchatiti attho. #[32] Padumiti padumasamanavannataya "paduman"ti laddhanamena kumbhavannena samannagatatta padumi. Padmapattakkhiti kamaladalasadisanayane, alapanametam 4- tassa devataya. Padmuppalajutindharoti dibbapadumuppalamalalankatasarirataya taham taham vipphurantam vijjotamanam padumuppalajutim dharetiti padmuppalajutindharo. Padma- cunnabhikinnangoti padumapattakinjakkhakesarehi samantato okinnagatto. Sonnapokkharamaladhati hemamayakamalamalabhari. #[33] Padumanusatam maggam padmapattavibhusitanti hatthino padanikkhepe padanikkhepe tassa padam sandharentehi mahantehi padumehi anusatam vippakinnam, nanaviragavannehi tesamyeva ca pattehi ito cito ca paribbhamantehi visesato manditataya vibhusitam maggam gacchatiti yojana. Thitanti idam maggavisesanam, paduma- pattavibhusitam hutva thitam magganti attho. Vagguti caru, kiriyavisesananacetam, @Footnote: 1 Ma. giritale 2 Ma. carati 3 ka. tadabhighatena 4 Si. alapanam hetam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page37.

Makaro padasandhikaro. Anugghatiti na ugghati, attano upari nisinnanam isakampi khobham akarontoti attho. Mitanti nimmitam, nikkhepapadam vitikkamanti 1- attho. Ayam hettha attho "vaggu caru padanikkhepam katva gacchati"ti. Mitanti va parimitam pamanayuttam, natisigham natisanikanti vuttam hoti. Varanoti hatthi. So hi paccatthikavaranato gamanaparikkilesavaranato ca "varano"ti vuccati. #[34] Tassa pakkamamanassa, sonnakamsa ratissarati tassa yathavuttassa kunjarassa gacchantassa sonnakamsa suvannamaya ghanda ratissara ramaniyasadda manunnanigghosa olambantiti adhippayo. Tassa hi kunjarassa ubhosu passesu mahakolambappamana manimuttadikhacita hemamaya anekasata mahantiyo ghanda taham taham olambamana pacalanti, yato chekena gandhabbakena payuttavaditato ativiya manoharasaddo niccharati. Tenaha "tesam suyyati nigghoso, turiye pancangike yatha"ti. Tassattho:- yatha nama atatam vitatam atatavitatam ghanam susiranti evam pancangike turiye kusalehi vadiyamane thanuppattiya mandataravibhagam dassentena gayantena samirito vaditasaro vaggu rajaniyo nigghoso suyyati, evam tesam sonnakamsanam tapaniyaghandanam nigghoso suyyatiti. #[35] Nagassati hatthinagassa. Mahantanti sampattimahattenapi sankhya- mahattenapi mahantam. Accharasanghanti devakannasamuham. Vannenati rupena. #[36] Danassati danamayapunnassa. Silassati kayikasamvaradisamvarasilassa. Vasaddo avuttavikappanattho. Tena abhivadanadim avuttam carittasilam sanganhati. @Footnote: 1 Si. mitanti timitam, padanikkhepapadavitikkamanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page38.

Evam therena pucchita sa devata panham vissajjesi, tamattham dassetum:- [37] "sa devata attamana moggallanena pucchita panham puttha viyakasi yassa kammassidam phalan"ti ayam gatha dhammasangahakehi vutta, tassa attho hettha vutto eva. [38] "disvana gunasampannam jhayim jhanaratam satam adasim pupphabhikinnam asanam dussasanthatam. [39] Upaddham padmamalaham asanassa samantato abbhokirissam pattehi pasanna sehi 1- panihi. [40] Tassa kammakusalassa idam me idisam phalam sakkaro garukaro ca devanam apacita aham. [41] Yo ve sammavimuttanam santanam brahmacarinam pasanno asanam dajja evam nande yatha aham. [42] Tasma hi attakamena mahattamabhikankhata asanam databbam hoti sarirantimadharinan"ti devataya vuttagatha. #[38] Tattha gunasampannanti sabbehi savakagunehi samannagatam, tehi va paripunnam. Etena savakaparaminanassa matthakappattim dasseti. Jhayinti arammanupanijjhanam lakkhanupanijjhananti duvidhenapi jhanena jhayanasilam, tena @Footnote: 1 ka. sakehi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page39.

Va jhapetabbam sabbasankilesapakkham jhapetva thitam. Tato eva jhane ratanti jhanaratam. Satanti samanam, santam va, sappurisanti attho. Pupphabhikinnanti pupphehi abhikinnam, kamaladalehi abhippakinnanti attho. Dussasanthatanti vatthena upari atthatam. #[39] Upaddham padmamalahanti upaddham padumapuppham aham. Asanassa samantatoti therena nisinnassa asanassa samanta bhumiyam. Abbhokirissanti abhiokirim abhippakirim. Katham? pattehiti, tassa upaddhapadumassa visum visum katehi pattehi pupphavassabhivassanakaniyamena okirinti attho. #[40] Idam me idisam phalanti imina "kunjaro te vararoho"tiadina therena gahitam aggahitanca ayuyasasukharupadibhedam attano dibbasampattim ekato dassetva punapi therena aggahitameva attano anubhavasampattim dassetum 1- "sakkaro garukaro"tiadimaha. Tena "na kevalam bhante tumhehi yathavuttameva idha mayham punnaphalam, apica kho idam dibbam adhipateyyampi"ti dasseti. Tattha sakkaroti adarakiriya, devehi attano sakkatabbatati attho. Tatha garukaroti garukatabbata. Devananti devehi. Apacitati pujita. #[41] Sammavimuttananti sutthu vimuttanam sabbasankilesappahayinam. Santananti santakayavacimanokammanam sadhunam. Maggabrahmacariyassa ca sasanabrahmacariyassa ca cinnatta brahmacarinam. Pasanno asanam dajjati kammaphalasaddhaya ratanattaya- saddhaya ca pasannamanaso hutva yadi asanamattampi dadeyya. Evam nande ya yatha ahanti yatha aham tena asanadanena etarahi nandami modami, evameva annopi nandeyya modeyya. @Footnote: 1 Si. dassenti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page40.

#[42] Tasmati tena karanena. Hisaddo nipatamattam. Attakamenati attano hitakamena. Yo hi attano hitavaham kammam karoti, na ahitavaham, so attakamo. Mahattanti vipakamahattam. Sarirantimadharinanti antimam deham dharentanam, khinasavananti attho. Ayam hettha attho:- yasma arahatam asanadanena aham evam dibbasampattiya modami, tasma annenapi attano abhivuddhim patthayamanena antimasamussaye thitanam asanam databbam, natthi tadisam punnanti dasseti. Sesam vuttasadisamevati. Kunjaravimanavannana nitthita. ------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 30 page 32-40. http://84000.org/tipitaka/atthapali/rm_line.php?B=30&A=695&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=30&A=695&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=5              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=91              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=103              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=103              Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]