[๓๖๘] อถโข เทวทตฺโต เยน อชาตสตฺตุ กุมาโร
เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา อชาตสตฺตุํ กุมารํ เอตทโวจ ปุริเส
มหาราช อาณาเปหิ เย สมณํ โคตมํ ชีวิตา โวโรเปสฺสนฺตีติ ฯ
อถโข อชาตสตฺตุ กุมาโร มนุสฺเส อาณาเปสิ ยถา ภเณ
อยฺโย เทวทตฺโต อาห ตถา กโรถาติ ๑- ฯ อถโข เทวทตฺโต
เอกํ ปุริสํ อาณาเปสิ คจฺฉาวุโส อมุกสฺมึ โอกาเส สมโณ
โคตโม วิหรติ ตํ ชีวิตา โวโรเปตฺวา อิมินา มคฺเคน อาคจฺฉาติ
ตสฺมึ มคฺเค เทฺว ปุริเส ฐเปสิ โย อิมินา มคฺเคน เอโก
ปุริโส อาคจฺฉติ ตํ ชีวิตา โวโรเปตฺวา อิมินา มคฺเคน
อาคจฺฉถาติ ตสฺมึ มคฺเค จตฺตาโร ปุริเส ฐเปสิ เย อิมินา
@เชิงอรรถ: ๑ ม. กเรยฺยาถาติ ฯ
มคฺเคน เทฺว ปุริสา อาคจฺฉนฺติ เต ชีวิตา โวโรเปตฺวา อิมินา
มคฺเคน อาคจฺฉถาติ ตสฺมึ มคฺเค อฏฺฐ ปุริเส ฐเปสิ เย
อิมินา มคฺเคน จตฺตาโร ปุริสา อาคจฺฉนฺติ เต ชีวิตา
โวโรเปตฺวา อิมินา มคฺเคน อาคจฺฉถาติ ตสฺมึ มคฺเค โสฬส
ปุริเส ฐเปสิ เย อิมินา มคฺเคน อฏฺฐ ปุริสา อาคจฺฉนฺติ
เต ชีวิตา โวโรเปตฺวา อาคจฺฉถาติ ฯ
[๓๖๙] อถโข โส เอโก ปุริโส อสิจมฺมํ คเหตฺวา ธนุกลาปํ
สนฺนยฺหิตฺวา เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ภควโต
อวิทูเร ภีโต อุพฺพิคฺโค อุสฺสงฺกี อุตฺรโสฺต ปตฺถทฺเธน กาเยน
อฏฺฐาสิ ฯ อทฺทสา โข ภควา ตํ ปุริสํ ภีตํ อุพฺพิคฺคํ อุสฺสงฺกึ
อุตฺรสฺตํ ปตฺถทฺเธน กาเยน ฐิตํ ทิสฺวาน ตํ ปุริสํ เอตทโวจ
เอหาวุโส มา ภายีติ ฯ อถโข โส ปุริโส อสิจมฺมํ เอกมนฺตํ
กริตฺวา ธนุกลาปํ นิกฺขิปิตฺวา เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา
ภควโต ปาเทสุ สิรสา นิปติตฺวา ภควนฺตํ เอตทโวจ อจฺจโย
มํ ภนฺเต อจฺจคมา ยถาพาลํ ยถามูฬฺหํ ยถาอกุสลํ ยฺวาหํ
ทุฏฺฐจิตฺโต วธกจิตฺโต อิธุปสงฺกนฺโต ตสฺส เม ภนฺเต ภควา
อจฺจยํ อจฺจยโต ปฏิคฺคณฺหาตุ อายตึ สํวรายาติ ฯ
{๓๖๙.๑} อิงฺฆ ๑- ตฺวํ อาวุโส อจฺจโย อจฺจคมา ยถาพาลํ ยถามูฬฺหํ
ยถาอกุสลํ ยํ ตฺวํ ทุฏฺฐจิตฺโต วธกจิตฺโต อิธุปสงฺกนฺโต ยโต จ โข ตฺวํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. ตคฺฆ ฯ
อาวุโส อจฺจยํ อจฺจยโต ทิสฺวา ยถาธมฺมํ ปฏิกโรสิ ตนฺเต มยํ
ปฏิคฺคณฺหาม วุฑฺฒิ เหสา อาวุโส อริยสฺส วินเย โย
อจฺจยํ อจฺจยโต ทิสฺวา ยถาธมฺมํ ปฏิกโรติ อายตึ สํวรํ
อาปชฺชตีติ ฯ
{๓๖๙.๒} อถโข ภควา ตสฺส ปุริสสฺส อนุปุพฺพิกถํ กเถสิ
เสยฺยถีทํ ทานกถํ สีลกถํ สคฺคกถํ กามานํ อาทีนวํ โอการํ
สงฺกิเลสํ เนกฺขมฺเม อานิสํสํ ปกาเสสิ ฯ ยทา ตํ ภควา
อญฺญาสิ กลฺลจิตฺตํ มุทุจิตฺตํ วินีวรณจิตฺตํ อุทคฺคจิตฺตํ ปสนฺนจิตฺตํ
อถ ยา พุทฺธานํ สามุกฺกํสิกา ธมฺมเทสนา ตํ ปกาเสสิ ทุกฺขํ
สมุทยํ นิโรธํ มคฺคํ ฯ เสยฺยถาปิ นาม สุทฺธํ วตฺถํ อปคตกาฬกํ
สมฺมเทว รชนํ ปฏิคฺคเณฺหยฺย เอวเมว ตสฺส ปุริสสฺส ตสฺมึเยว
อาสเน วิรชํ วีตมลํ ธมฺมจกฺขุํ อุทปาทิ ยงฺกิญฺจิ สมุทยธมฺมํ
สพฺพนฺตํ นิโรธธมฺมนฺติ ฯ
{๓๖๙.๓} อถโข โส ปุริโส ทิฏฺฐธมฺโม ปตฺตธมฺโม
วิทิตธมฺโม ปริโยคาฬฺหธมฺโม ติณฺณวิจิกิจฺโฉ วิคตกถํกโถ
เวสารชฺชปฺปตฺโต อปรปฺปจฺจโย สตฺถุสาสเน ภควนฺตํ เอตทโวจ
อภิกฺกนฺตํ ภนฺเต อภิกฺกนฺตํ ภนฺเต เสยฺยถาปิ ภนฺเต นิกฺกุชฺชิตํ
วา อุกฺกุชฺเชยฺย ปฏิจฺฉนฺนํ วา วิวเรยฺย มูฬฺหสฺส วา มคฺคํ
อาจิกฺเขยฺย อนฺธกาเร วา เตลปฺปชฺโชตํ ธาเรยฺย จกฺขุมนฺโต
รูปานิ ทกฺขนฺตีติ เอวเมวํ ภควตา อเนกปริยาเยน ธมฺโม
ปกาสิโต เอสาหํ ภนฺเต ภควนฺตํ สรณํ คจฺฉามิ ธมฺมญฺจ
ภิกฺขุสงฺฆญฺจ อุปาสกํ มํ ภควา ธาเรตุ อชฺชตคฺเค ปาณุเปตํ
สรณํ คตนฺติ ฯ อถโข ภควา ตํ ปุริสํ เอตทโวจ มา โข
ตฺวํ อาวุโส อิมินา มคฺเคน คจฺฉ อิมินา มคฺเคน คจฺฉาหีติ
อญฺเญน มคฺเคน อุยฺโยเชสิ ฯ
[๓๗๐] อถโข เต เทฺว ปุริสา กึ นุ โข โส เอโก ปุริโส จิเรน
อาคจฺฉตีติ ปฏิปถํ คจฺฉนฺตา อทฺทสํสุ ภควนฺตํ อญฺญตรสฺมึ
รุกฺขมูเล นิสินฺนํ ทิสฺวาน เยน ภควา เตนุปสงฺกมึสุ อุปสงฺกมิตฺวา
ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทึสุ ฯ เตสํ ภควา อนุปุพฺพิกถํ
กเถสิ ฯเปฯ อปรปฺปจฺจยา สตฺถุสาสเน ภควนฺตํ เอตทโวจุํ
อภิกฺกนฺตํ ภนฺเต อภิกฺกนฺตํ ภนฺเต ฯเปฯ อุปาสเก โน ภควา
ธาเรตุ อชฺชตคฺเค ปาณุเปเต สรณํ คเตติ ฯ อถโข ภควา เต
ปุริเส เอตทโวจ มา โข ตุเมฺห อาวุโส อิมินา มคฺเคน คจฺฉถ
อิมินา มคฺเคน คจฺฉถาติ อญฺเญน มคฺเคน อุยฺโยเชสิ ฯ
[๓๗๑] อถโข เต จตฺตาโร ปุริสา ฯเปฯ อถโข เต อฏฺฐ
ปุริสา ฯเปฯ อถโข เต โสฬส ปุริสา กึ นุ โข เต อฏฺฐ
ปุริสา จิเรน อาคจฺฉนฺตีติ ปฏิปถํ คจฺฉนฺตา อทฺทสํสุ ภควนฺตํ
อญฺญตรสฺมึ รุกฺขมูเล นิสินฺนํ ทิสฺวาน เยน ภควา เตนุปสงฺกมึสุ
อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทึสุ ฯ เตสํ
ภควา อนุปุพฺพิกถํ กเถสิ เสยฺยถีทํ ทานกถํ สีลกถํ ฯเปฯ
อปรปฺปจฺจยา สตฺถุสาสเน ภควนฺตํ เอตทโวจุํ อภิกฺกนฺตํ ภนฺเต
อภิกฺกนฺตํ ภนฺเต ฯเปฯ อุปาสเก โน ภควา ธาเรตุ อชฺชตคฺเค
ปาณุเปเต สรณํ คเตติ ๑- ฯ อถโข โส เอโก ปุริโส เยน
เทวทตฺโต เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา เทวทตฺตํ เอตทโวจ
นาหํ ภนฺเต สกฺโกมิ ตํ ภควนฺตํ ชีวิตา โวโรเปตุํ มหิทฺธิโก
โส ภควา มหานุภาโวติ ฯ อลํ อาวุโส มา ตฺวํ สมณํ โคตมํ
ชีวิตา โวโรเปสิ อหเมว สมณํ โคตมํ ชีวิตา โวโรเปสฺสามีติ ฯ
[๓๗๒] เตน โข ปน สมเยน ภควา คิชฺฌกูฏสฺส ปพฺพตสฺส
ฉายายํ ๒- จงฺกมติ ฯ อถโข เทวทตฺโต คิชฺฌกูฏํ ปพฺพตํ
อภิรูยฺหิตฺวา ๓- มหตึ สิลํ ปวิชฺฌิ อิมาย สมณํ โคตมํ ชีวิตา
โวโรเปสฺสามีติ ฯ เทฺว ปพฺพตกูฏา สมาคนฺตฺวา ตํ สิลํ สมฺปฏิจฺฉึสุ ฯ
ตโต ปปฏิกา อุปฺปติตฺวา ภควโต ปาเท รุหิรํ อุปฺปาเทสิ ฯ
อถโข ภควา อุทฺธํ อุลฺโลเกตฺวา เทวทตฺตํ เอตทโวจ พหุํ ตยา
โมฆปุริส อปุญฺญํ ปสุตํ ยํ ตฺวํ ทุฏฺฐจิตฺโต วธกจิตฺโต
ตถาคตสฺส รุหิรํ อุปฺปาเทสีติ ฯ
{๓๗๒.๑} อถโข ภควา ภิกฺขู อามนฺเตสิ อิทํ ภิกฺขเว
เทวทตฺเตน ปฐมํ อนนฺตริกกมฺมํ อุปจิตํ ยํ ทุฏฺฐจิตฺเตน
วธกจิตฺเตน ตถาคตสฺส รุหิรํ อุปฺปาทิตนฺติ ฯ อสฺโสสุํ โข
ภิกฺขู เทวทตฺเตน กิร ภควโต วโธ ปยุตฺโตติ ฯ เต จ ๔- ภิกฺขู
ภควโต วิหารสฺส ปริโต ปริโต จงฺกมนฺติ อุจฺจาสทฺทา มหาสทฺทา
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ปาณุเปตํ สรณํ คเตติ ฯ ๒ ม. ฉายาย ฯ ยุ. ปจฺฉายายํ ฯ
@๓ ม. อารูหิตฺวา ฯ ยุ. อภิรูหิตฺวา ฯ ๔ ยุ. เตธ ฯ
สชฺฌายํ กโรนฺตา ภควโต รกฺขาวรณคุตฺติยา ฯ
{๓๗๒.๒} อสฺโสสิ โข ภควา อุจฺจาสทฺทํ มหาสทฺทํ สชฺฌายสทฺทํ
สุตฺวาน อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ อามนฺเตสิ กินฺนุ โข โส อานนฺท
อุจฺจาสทฺโท มหาสทฺโท สชฺฌายสทฺโทติ ฯ อสฺโสสุํ โข ภนฺเต ภิกฺขู
เทวทตฺเตน กิร ภควโต วโธ ปยุตฺโตติ เต จ ภนฺเต ภิกฺขู ภควโต
วิหารสฺส ปริโต ปริโต จงฺกมนฺติ อุจฺจาสทฺทา มหาสทฺทา สชฺฌายํ
กโรนฺตา ภควโต รกฺขาวรณคุตฺติยา โส เอโส ภควา อุจฺจาสทฺโท
มหาสทฺโท สชฺฌายสทฺโทติ ฯ เตนหานนฺท มม วจเนน เต ภิกฺขู
อามนฺเตหิ สตฺถา อายสฺมนฺเต อามนฺเตตีติ ฯ
{๓๗๒.๓} เอวํ ภนฺเตติ โข อายสฺมา อานนฺโท ภควโต ปฏิสฺสุตฺวา
เยน เต ภิกฺขู เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา เต ภิกฺขู เอตทโวจ สตฺถา
อายสฺมนฺเต อามนฺเตตีติ ฯ เอวมาวุโสติ โข เต ภิกฺขู อายสฺมโต
อานนฺทสฺส ปฏิสฺสุตฺวา เยน ภควา เตนุปสงฺกมึสุ อุปสงฺกมิตฺวา
ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทึสุ ฯ เอกมนฺตํ นิสินฺเน
โข เต ภิกฺขู ภควา เอตทโวจ อฏฺฐานเมตํ ภิกฺขเว อนวกาโส
โย ปรุปกฺกเมน ตถาคตํ ชีวิตา โวโรเปยฺย น ปรุปกฺกเมน
ภิกฺขเว ตถาคตา ปรินิพฺพายนฺติ ๑- ฯ
{๓๗๒.๔} ปญฺจิเม ภิกฺขเว สตฺถาโร สนฺโต สํวิชฺชมานา
โลกสฺมึ กตเม ปญฺจ อิธ ภิกฺขเว เอกจฺโจ สตฺถา
อปริสุทฺธสีโล สมาโน ปริสุทฺธสีโลมฺหีติ ปฏิชานาติ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. รา. อนุปกฺกเมน ภิกฺขเว ตถาคตา ปรินิพฺพายนฺติ ฯ
ปริสุทฺธํ เม สีลํ ปริโยทาตํ อสงฺกิลิฏฺฐนฺติ จ ฯ ตเมนํ สาวกา
เอวํ ชานนฺติ อยํ โข ภวํ สตฺถา อปริสุทฺธสีโล สมาโน
ปริสุทฺธสีโลมฺหีติ ปฏิชานาติ ปริสุทฺธํ เม สีลํ ปริโยทาตํ
อสงฺกิลิฏฺฐนฺติ จ มยญฺเจว โข ปน คิหีนํ อาโรเจยฺยาม
นาสฺสสฺส มนาปํ ยํ โข ปนสฺส อมนาปํ กถนฺตํ มยนฺเตน
สมุทาจเรยฺยาม สมฺมนฺนติ โข ปน จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลาน-
ปจฺจยเภสชฺชปริกฺขาเรน ยํ ตุโม กริสฺสติ ตุโม ว เตน
ปญฺญายิสฺสตีติ ฯ เอวรูปํ โข ภิกฺขเว สตฺถารํ สาวกา สีลโต
รกฺขนฺติ ฯ เอวรูโป จ ปน สตฺถา สาวเกหิ สีลโต รกฺขํ
ปจฺจาสึสติ ฯ
[๓๗๓] ปุน จปรํ ภิกฺขเว อิเธกจฺโจ สตฺถา อปริสุทฺธาชีโว
สมาโน ปริสุทฺธาชีโวมฺหีติ ปฏิชานาติ ฯเปฯ เอวรูปํ โข
ภิกฺขเว สตฺถารํ สาวกา อาชีวโต รกฺขนฺติ ฯ เอวรูโป จ ปน
สตฺถา สาวเกหิ อาชีวโต รกฺขํ ปจฺจาสึสติ ฯ
[๓๗๔] ปุน จปรํ ภิกฺขเว อิเธกจฺโจ สตฺถา อปริสุทฺธธมฺมเทสโน
สมาโน ปริสุทฺธธมฺมเทสโนมฺหีติ ปฏิชานาติ ฯเปฯ เอวรูปํ โข
ภิกฺขเว สตฺถารํ สาวกา ธมฺมเทสนโต รกฺขนฺติ ฯ เอวรูโป จ ปน
สตฺถา สาวเกหิ ธมฺมเทสนโต รกฺขํ ปจฺจาสึสติ ฯ
[๓๗๕] ปุน จปรํ ภิกฺขเว อิเธกจฺโจ สตฺถา อปริสุทฺธ-
เวยฺยากรโณ สมาโน ปริสุทฺธเวยฺยากรโณมฺหีติ ปฏิชานาติ
ฯเปฯ เอวรูปํ โข ภิกฺขเว สตฺถารํ สาวกา เวยฺยากรณโต
รกฺขนฺติ ฯ เอวรูโป จ ปน สตฺถา สาวเกหิ เวยฺยากรณโต รกฺขํ
ปจฺจาสึสติ ฯ
[๓๗๖] ปุน จปรํ ภิกฺขเว อิเธกจฺโจ สตฺถา อปริสุทฺธญาณทสฺสโน
สมาโน ปริสุทฺธญาณทสฺสโนมฺหีติ ปฏิชานาติ ปริสุทฺธํ เม
ญาณทสฺสนํ ปริโยทาตํ อสงฺกิลิฏฺฐนฺติ จ ฯ ตเมนํ สาวกา
เอวํ ชานนฺติ อยํ โข ภวํ สตฺถา อปริสุทฺธญาณทสฺสโน
ปริสุทฺธญาณทสฺสโนมฺหีติ ปฏิชานาติ ปริสุทฺธํ เม
ญาณทสฺสนํ ปริโยทาตํ อสงฺกิลิฏฺฐนฺติ จ มยญฺเจว โข ปน
คิหีนํ อาโรเจยฺยาม นาสฺสสฺส มนาปํ ยํ โข ปนสฺส อมนาปํ
กถนฺตํ มยนฺเตน สมุทาจเรยฺยาม สมฺมนฺนติ โข ปน
จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขาเรน ยํ ตุโม
กริสฺสติ ตุโม ว เตน ปญฺญายิสฺสตีติ ฯ เอวรูปํ โข ภิกฺขเว
สตฺถารํ สาวกา ญาณทสฺสนโต รกฺขนฺติ ฯ เอวรูโป จ ปน
สตฺถา สาวเกหิ ญาณทสฺสนโต รกฺขํ ปจฺจาสึสติ ฯ
{๓๗๖.๑} อิเม โข ภิกฺขเว ปญฺจ สตฺถาโร สนฺโต สํวิชฺชมานา
โลกสฺมึ ฯ อหํ โข ปน ภิกฺขเว ปริสุทฺธสีโล สมาโน ปริสุทฺธสีโลมฺหีติ
ปฏิชานามิ ปริสุทฺธํ เม สีลํ ปริโยทาตํ อสงฺกิลิฏฺฐนฺติ จ ฯ น
จ มํ สาวกา สีลโต รกฺขนฺติ ฯ น จาหํ สาวเกหิ สีลโต รกฺขํ
ปจฺจาสึสามิ ฯ อหํ โข ปน ภิกฺขเว ปริสุทฺธาชีโว สมาโน
ฯเปฯ ปริสุทฺธธมฺมเทสโน สมาโน ฯเปฯ ปริสุทฺธเวยฺยากรโณ
ฯเปฯ ปริสุทฺธญาณทสฺสโน สมาโน ปริสุทฺธญาณทสฺสโนมฺหีติ
ปฏิชานามิ ปริสุทฺธํ เม ญาณทสฺสนํ ปริโยทาตํ อสงฺกิลิฏฺฐนฺติ
จ ฯ น จ มํ สาวกา ญาณทสฺสนโต รกฺขนฺติ ฯ น จาหํ
สาวเกหิ ญาณทสฺสนโต รกฺขํ ปจฺจาสึสามิ ฯ อฏฺฐานเมตํ
ภิกฺขเว อนวกาโส โย ปรุปกฺกเมน ตถาคตํ ชีวิตา โวโรเปยฺย
น ปรุปกฺกเมน ภิกฺขเว ตถาคตา ปรินิพฺพายนฺติ ฯ คจฺฉถ
ตุเมฺห ภิกฺขเว ยถาวิหารํ อรกฺขิยา ภิกฺขเว ตถาคตาติ ฯ
[๓๗๗] เตน โข ปน สมเยน ราชคเห นาฬาคิริ นาม หตฺถี
จณฺโฑ โหติ มนุสฺสฆาตโก ฯ อถโข เทวทตฺโต ราชคหํ
ปวิสิตฺวา หตฺถิสาลํ คนฺตฺวา หตฺถิภณฺเฑ เอตทโวจ มยํ โข
ภเณ ราชญาตกา นาม ปฏิพลา นีจฏฺฐานิยํ อุจฺจฏฺฐาเน ฐเปตุํ
ภตฺตํปิ เวตนํปิ วฑฺฒาเปตุํ เตนหิ ภเณ ยทา สมโณ โคตโม
อิมํ รจฺฉํ ปฏิปนฺโน โหติ ตทา อิมํ นาฬาคิรึ หตฺถึ มุญฺจิตฺวา
อิมํ รจฺฉํ ปฏิปาเทถาติ ฯ เอวํ ภนฺเตติ โข เต หตฺถิภณฺฑา
เทวทตฺตสฺส ปจฺจสฺโสสุํ ฯ
{๓๗๗.๑} อถโข ภควา ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา
ปตฺตจีวรมาทาย สมฺพหุเลหิ ภิกฺขูหิ สทฺธึ ราชคหํ ๑- ปาวิสิ ฯ
อถโข ภควา ตํ รจฺฉํ ปฏิปชฺชิ ฯ อทฺทสํสุ โข เต หตฺถิภณฺฑา
ภควนฺตํ ตํ รจฺฉํ ปฏิปนฺนํ ทิสฺวาน นาฬาคิรึ หตฺถึ ๒- มุญฺจิตฺวา
ตํ รจฺฉํ ปฏิปาเทสุํ ฯ อทฺทสา โข นาฬาคิริ หตฺถี ภควนฺตํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. ปิณฺฑาย ฯ ๒ ม. อยํ ปาโฐ นตฺถิ ฯ
ทูรโต ว อาคจฺฉนฺตํ ทิสฺวาน โสณฺฑํ อุสฺสาเปตฺวา ปหฏฺฐกณฺณวาโล
เยน ภควา เตน อภิธาวิ ฯ
{๓๗๗.๒} อทฺทสํสุ โข เต ภิกฺขู นาฬาคิรึ หตฺถึ ทูรโต ว
อาคจฺฉนฺตํ ทิสฺวาน ภควนฺตํ เอตทโวจุํ อยํ ภนฺเต นาฬาคิริ
หตฺถี จณฺโฑ ผรุโส ๑- มนุสฺสฆาตโก อิมํ รจฺฉํ ปฏิปนฺโน
ปฏิกฺกมตุ ภนฺเต ภควา ปฏิกฺกมตุ สุคโตติ ฯ อาคจฺฉถ ภิกฺขเว
มา ภายิตฺถ อฏฺฐานเมตํ ภิกฺขเว อนวกาโส โย ปรุปกฺกเมน
ตถาคตํ ชีวิตา โวโรเปยฺย น ปรุปกฺกเมน ภิกฺขเว ตถาคตา
ปรินิพฺพายนฺตีติ ฯ
{๓๗๗.๓} ทุติยมฺปิ โข เต ภิกฺขู ฯเปฯ ตติยมฺปิ โข เต ภิกฺขู
ภควนฺตํ เอตทโวจุํ อยํ ภนฺเต นาฬาคิริ หตฺถี จณฺโฑ ผรุโส
มนุสฺสฆาตโก อิมํ รจฺฉํ ปฏิปนฺโน ปฏิกฺกมตุ ภนฺเต ภควา
ปฏิกฺกมตุ สุคโตติ ฯ อาคจฺฉถ ภิกฺขเว มา ภายิตฺถ อฏฺฐานเมตํ
ภิกฺขเว อนวกาโส โย ปรุปกฺกเมน ตถาคตํ ชีวิตา โวโรเปยฺย
น ปรุปกฺกเมน ภิกฺขเว ตถาคตา ปรินิพฺพายนฺตีติ ฯ
[๓๗๘] เตน โข ปน สมเยน มนุสฺสา ปาสาเทสุปิ หมฺมิเยสุปิ
ฉทเนสุปิ อารูฬฺหา อจฺฉนฺติ ฯ ตตฺถ เย เต มนุสฺสา อสฺสทฺธา
อปฺปสนฺนา ทุพฺพุทฺธิโน เต เอวมาหํสุ อภิรูโป วต โภ
โคตโม ๒- มหาสมโณ นาเคน วิเหฐิยิสฺสตีติ ฯ เย ปน เต
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. อยํ ปาโฐ น ปญฺญายติ ฯ ๒ ม. ยุ. อยํ ปาโฐ นตฺถิ ฯ
มนุสฺสา สทฺธา ปสนฺนา ปณฺฑิตา พุทฺธิมนฺโต เต เอวมาหํสุ
นจิรสฺสํ ๑- วต โภ นาโค นาเคน สงฺคาเมสฺสตีติ ฯ อถโข ภควา
นาฬาคิรึ หตฺถึ เมตฺเตน จิตฺเตน ผริ ฯ อถโข นาฬาคิริ หตฺถี
ภควโต เมตฺเตน จิตฺเตน ผุฏฺโฐ โสณฺฑํ โอโรเปตฺวา เยน
ภควา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ภควโต ปุรโต อฏฺฐาสิ ฯ
อถโข ภควา ทกฺขิเณน หตฺเถน นาฬาคิริสฺส หตฺถิสฺส กุมฺภํ
ปรามสนฺโต นาฬาคิรึ หตฺถึ คาถาหิ อชฺฌภาสิ
[๓๗๙] มา กุญฺชร นาคมาสโท ๒-
ทุกฺขํ หิ กุญฺชร นาคมาสโท ฯ
น หิ นาคหตสฺส กุญฺชร
สุคติ โหติ อิโต ปรํ ยโต ฯ
มา จ มโท มา จ ปมาโท
น หิ ปมตฺตา สุคตึ วชนฺติ เต ฯ
ตฺวญฺเญว ตถา กริสฺสสิ
เยน ตฺวํ สุคตึ คมิสฺสสีติ ฯ
[๓๘๐] อถโข นาฬาคิริ หตฺถี โสณฺฑาย ภควโต ปาทปํสูนิ
คเหตฺวา อุปริมุทฺธนิ อากิริตฺวา ปฏิกุฏิโต ปฏิสกฺกิ ยาว ภควนฺตํ
อทกฺขิ ฯ อถโข นาฬาคิริ หตฺถี หตฺถิสาลํ คนฺตฺวา สกฏฺฐาเน
อฏฺฐาสิ ฯ ตถาทนฺโต จ ปน นาฬาคิริ หตฺถึ อโหสิ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. นสทฺโท นตฺถิ ฯ ๒ ยุ. นาคม อาสโท ฯ
[๓๘๑] เตน โข ปน สมเยน มนุสฺสา อิมํ คาถํ คายนฺติ
ทณฺเฑเนเก ทมยนฺติ องฺกุเสหิ กสาหิ จ ฯ
อทณฺเฑน อสตฺเถน นาโค ทนฺโต มเหสินาติ ฯ
มนุสฺสา อุชฺฌายนฺติ ขียนฺติ วิปาเจนฺติ ยาว ปาโป อยํ เทวทตฺโต
อลกฺขิโก ยตฺร หิ นาม สมณสฺส โคตมสฺส เอวํมหิทฺธิกสฺส
เอวํมหานุภาวสฺส วธาย ปรกฺกมิสฺสตีติ ฯ เทวทตฺตสฺส
ลาภสกฺกาโร ปริหายิ ฯ ภควโต จ ลาภสกฺกาโร อภิวฑฺฒิ ฯ
[๓๘๒] เตน โข ปน สมเยน เทวทตฺโต ปริหีนลาภสกฺกาโร
สปริโส กุเลสุ วิญฺญาเปตฺวา วิญฺญาเปตฺวา ภุญฺชติ ฯ มนุสฺสา
อุชฺฌายนฺติ ขียนฺติ วิปาเจนฺติ กถํ หิ นาม สมณา สกฺยปุตฺติยา
กุเลสุ วิญฺญาเปตฺวา วิญฺญาเปตฺวา ภุญฺชิสฺสนฺติ กสฺส สมฺปนฺนํ
น มนาปํ กสฺส สาทุํ น รุจฺจตีติ ฯ อสฺโสสุํ โข ภิกฺขู เตสํ มนุสฺสานํ
อุชฺฌายนฺตานํ ขียนฺตานํ วิปาเจนฺตานํ ฯ เย เต ภิกฺขู
อปฺปิจฺฉา ฯเปฯ เต อุชฺฌายนฺติ ขียนฺติ วิปาเจนฺติ กถํ หิ
นาม เทวทตฺโต สปริโส กุเลสุ วิญฺญาเปตฺวา วิญฺญาเปตฺวา
ภุญฺชิสฺสตีติ ฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ ฯเปฯ สจฺจํ กิร
ตฺวํ เทวทตฺต สปริโส กุเลสุ วิญฺญาเปตฺวา วิญฺญาเปตฺวา
ภุญฺชสีติ ฯ สจฺจํ ภควาติ ฯเปฯ วิครหิตฺวา ธมฺมึ กถํ กตฺวา
ภิกฺขู อามนฺเตสิ เตนหิ ภิกฺขเว ภิกฺขูนํ กุเลสุ ติกโภชนํ
ปญฺญาเปสฺสามิ ตโย อตฺถวเส ปฏิจฺจ ทุมฺมงฺกูนํ ปุคฺคลานํ
นิคฺคหาย เปสลานํ ภิกฺขูนํ ผาสุวิหาราย มา ภิกฺขู ๑-
ปาปิจฺฉา ปกฺขํ นิสฺสาย สงฺฆํ ภินฺเทยฺยุนฺติ กุลานุทยตาย ๒-
จ คณโภชเน ยถาธมฺโม กาเรตพฺโพติ ฯ
[๓๘๓] อถโข เทวทตฺโต เยน โกกาลิโก กฏโมรกติสฺสโก ๓-
ขณฺฑเทวิยาปุตฺโต สมุทฺททตฺโต เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา
โกกาลิกํ กฏโมรกติสฺสกํ ๓- ขณฺฑเทวิยาปุตฺตํ สมุทฺททตฺตํ
เอตทโวจ เอถ มยํ อาวุโส สมณสฺส โคตมสฺส สงฺฆเภทํ กริสฺสาม
จกฺกเภทนฺติ ฯ เอวํ วุตฺเต โกกาลิโก เทวทตฺตํ เอตทโวจ
สมโณ โข อาวุโส โคตโม มหิทฺธิโก มหานุภาโว กถํ มยํ
สมณสฺส โคตมสฺส สงฺฆเภทํ กริสฺสาม จกฺกเภทนฺติ ฯ
{๓๘๓.๑} เอถ มยํ อาวุโส สมณํ โคตมํ อุปสงฺกมิตฺวา ปญฺจ
วตฺถูนิ ยาจิสฺสาม ภควา ภนฺเต อเนกปริยาเยน อปฺปิจฺฉสฺส
สนฺตุฏฺฐสฺส สลฺเลขสฺส ธูตสฺส ปาสาทิกสฺส อปจยสฺส วิริยารมฺภสฺส
วณฺณวาที อิมานิ ภนฺเต ปญฺจ วตฺถูนิ อเนกปริยาเยน อปฺปิจฺฉตาย
สนฺตุฏฺฐตาย ๔- สลฺเลขาย ธูตาย ๕- ปาสาทิกตาย อปจยาย
วิริยารมฺภาย สํวตฺตนฺติ สาธุ ภนฺเต ภิกฺขู ยาวชีวํ อารญฺญกา ๖-
อสฺสุ โย คามนฺตํ โอสเรยฺย วชฺชํ นํ ผุเสยฺย ยาวชีวํ ปิณฺฑปาติกา
อสฺสุ โย นิมนฺตนํ สาทิเยยฺย วชฺชํ นํ ผุเสยฺย ยาวชีวํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ ฯ ๒ ม. ยุ. กุลานุทฺทยาย ฯ ๓ ม. กฏโมทกติสฺสโก ฯ
@๔ ม. ยุ. สนฺตุฏฺฐิยา ฯ ๕ ม. ยุ. ธุตตาย ฯ ๖ ม. อารญฺญิกา ฯ
ปํสุกูลิกา อสฺสุ โย คหปติจีวรํ สาทิเยยฺย วชฺชํ นํ ผุเสยฺย
ยาวชีวํ รุกฺขมูลิกา อสฺสุ โย ฉนฺนํ อุปคจฺเฉยฺย วชฺชํ นํ
ผุเสยฺย ยาวชีวํ มจฺฉมํสํ น ขาเทยฺยุํ โย มจฺฉมํสํ ขาเทยฺย
วชฺชํ นํ ผุเสยฺยาติ อิมานิ ปญฺจ วตฺถูนิ ๑- สมโณ โคตโม
นานุชานิสฺสติ เต จ ๒- มยํ อิเมหิ ปญฺจหิ วตฺถูหิ ชนํ
สญฺญาเปสฺสามาติ ฯ สกฺกา โข อาวุโส อิเมหิ ปญฺจหิ วตฺถูหิ
สมณสฺส โคตมสฺส สงฺฆเภโท กาตุํ จกฺกเภโท ลูขปฺปสนฺนา หิ
อาวุโส มนุสฺสาติ ฯ
[๓๘๔] อถโข เทวทตฺโต สปริโส เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ
อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ เอกมนฺตํ
นิสินฺโน โข เทวทตฺโต ภควนฺตํ เอตทโวจ ภควา ภนฺเต
อเนกปริยาเยน อปฺปิจฺฉสฺส สนฺตุฏฺฐสฺส สลฺเลขสฺส ธูตสฺส
ปาสาทิกสฺส อปจยสฺส วิริยารมฺภสฺส วณฺณวาที อิมานิ ภนฺเต
ปญฺจ วตฺถูนิ อเนกปริยาเยน อปฺปิจฺฉตาย สนฺตุฏฺฐตาย สลฺเลขาย
ธูตาย ปาสาทิกตาย อปจยาย วิริยารมฺภาย สํวตฺตนฺติ สาธุ
ภนฺเต ภิกฺขู ยาวชีวํ อารญฺญกา อสฺสุ โย คามนฺตํ โอสเรยฺย
วชฺชํ นํ ผุเสยฺย ยาวชีวํ ปิณฺฑปาติกา อสฺสุ โย นิมนฺตนํ
สาทิเยยฺย วชฺชํ นํ ผุเสยฺย ยาวชีวํ ปํสุกูลิกา อสฺสุ โย
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. อิทํ ปาฐทฺวยํ น ทิสฺสติ ฯ ๒ ม. ยุ. จสทฺโท น ทิสฺสติ ฯ
คหปติจีวรํ สาทิเยยฺย วชฺชํ นํ ผุเสยฺย ยาวชีวํ รุกฺขมูลิกา
อสฺสุ โย ฉนฺนํ อุปคจฺเฉยฺย วชฺชํ นํ ผุเสยฺย ยาวชีวํ
มจฺฉมํสํ น ขาเทยฺยุํ โย มจฺฉมํสํ ขาเทยฺย วชฺชํ นํ
ผุเสยฺยาติ ฯ อลํ เทวทตฺต โย อิจฺฉติ อารญฺญโก โหตุ โย
อิจฺฉติ คามนฺเต วิหรตุ โย อิจฺฉติ ปิณฺฑปาติโก โหตุ
โย อิจฺฉติ นิมนฺตนํ สาทิยตุ โย อิจฺฉติ ปํสุกูลิโก โหตุ
โย อิจฺฉติ คหปติจีวรํ สาทิยตุ อฏฺฐ มาเส โข มยา เทวทตฺต
รุกฺขมูลเสนาสนํ อนุญฺญาตํ ติโกฏิปริสุทฺธํ มจฺฉมํสํ อทิฏฺฐํ
อสฺสุตํ อปริสงฺกิตนฺติ ฯ อถโข เทวทตฺโต น ภควา อิมานิ
ปญฺจ วตฺถูนิ อนุชานาตีติ หฏฺโฐ อุทคฺโค สปริโส อุฏฺฐายาสนา
ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา ปกฺกามิ ฯ
[๓๘๕] อถโข เทวทตฺโต สปริโส ราชคหํ ปวิสิตฺวา ปญฺจหิ
วตฺถูหิ ชนํ สญฺญาเปสิ มยํ อาวุโส สมณํ โคตมํ อุปสงฺกมิตฺวา
ปญฺจ วตฺถูนิ ยาจิมฺหา ภควา ภนฺเต อเนกปริยาเยน
อปฺปิจฺฉสฺส ฯเปฯ วิริยารมฺภสฺส วณฺณวาที อิมานิ ภนฺเต
ปญฺจ วตฺถูนิ อเนกปริยาเยน อปฺปิจฺฉตาย ฯเปฯ วิริยารมฺภาย
สํวตฺตนฺติ สาธุ ภนฺเต ภิกฺขู ยาวชีวํ อารญฺญกา อสฺสุ โย คามนฺตํ
โอสเรยฺย วชฺชํ นํ ผุเสยฺย ฯเปฯ ยาวชีวํ มจฺฉมํสํ น ขาเทยฺยุํ
โย มจฺฉมํสํ ขาเทยฺย วชฺชํ นํ ผุเสยฺยาติ อิมานิ ปญฺจ
วตฺถูนิ สมโณ โคตโม นานุชานาติ เต จ มยํ อิเมหิ ปญฺจหิ
วตฺถูหิ สมาทาย วตฺตามาติ ฯ
[๓๘๖] ตตฺถ เย เต มนุสฺสา อสฺสทฺธา อปฺปสนฺนา ทุพฺพุทฺธิโน
เต เอวมาหํสุ อิเม โข สมณา สกฺยปุตฺติยา ธูตา ๑- สลฺเลขวุตฺติโน
สมโณ ปน โคตโม พาหุลฺลิโก พาหุลฺลาย เจเตตีติ ฯ เย ปน เต
มนุสฺสา สทฺธา ปสนฺนา ปณฺฑิตา พุทฺธิมนฺโต เต อุชฺฌายนฺติ
ขียนฺติ วิปาเจนฺติ กถํ หิ นาม เทวทตฺโต ๒- สงฺฆเภทาย
ปรกฺกมิสฺสติ จกฺกเภทายาติ ฯ อสฺโสสุํ โข ภิกฺขู เตสํ มนุสฺสานํ
อุชฺฌายนฺตานํ ขียนฺตานํ วิปาเจนฺตานํ ฯ เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา
ฯเปฯ เต อุชฺฌายนฺติ ขียนฺติ วิปาเจนฺติ กถํ หิ นาม เทวทตฺโต
สงฺฆเภทาย ปรกฺกมิสฺสติ จกฺกเภทายาติ ฯ
{๓๘๖.๑} อถโข เต ภิกฺขู ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ ฯเปฯ สจฺจํ
กิร ตฺวํ เทวทตฺต สงฺฆเภทาย ปรกฺกมสิ จกฺกเภทายาติ ฯ สจฺจํ
ภควาติ ฯ อลํ เทวทตฺต มา เต รุจฺจิ สงฺฆเภโท ครุโก โข เทวทตฺต
สงฺฆเภโท โย โข เทวทตฺต สมคฺคํ ภินฺทติ กปฺปฏฺฐิติกํ ๓- กิพฺพิสํ
ปสวติ กปฺปํ นิรยมฺหิ ปจฺจติ โย จ โข เทวทตฺต ภินฺนํ สงฺฆํ สมคฺคํ
กโรติ พฺรหฺมปุญฺญํ ปสวติ กปฺปํ สคฺคมฺหิ โมทติ อลํ เทวทตฺต มา
เต รุจฺจิ สงฺฆเภโท ครุโก โข เทวทตฺต สงฺฆเภโทติ ฯ
[๓๘๗] อถโข อายสฺมา อานนฺโท ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา
ปตฺตจีวรมาทาย ราชคหํ ปิณฺฑาย ปาวิสิ ฯ อทฺทสา โข เทวทตฺโต
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. ธุตา ฯ ๒ ม. ยุ. ภควโต ฯ ๓ ม. ยุ. กปฺปฏฺฐิกํ ฯ
อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ ราชคเห ปิณฺฑาย จรนฺตํ ทิสฺวาน เยนายสฺมา
อานนฺโท เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ
เอตทโวจ อชฺชตคฺเคทานาหํ อาวุโส อานนฺท อญฺญเตฺรว ภควตา
อญฺญเตฺรว ภิกฺขุสงฺฆา อุโปสถํ กริสฺสามิ สงฺฆกมฺมํ กริสฺสามีติ ฯ
อถโข อายสฺมา อานนฺโท ราชคเห ปิณฺฑาย จริตฺวา ปจฺฉาภตฺตํ
ปิณฺฑปาตปฏิกฺกนฺโต เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา
ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ
{๓๘๗.๑} เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข อายสฺมา อานนฺโท ภควนฺตํ
เอตทโวจ อิธาหํ ภนฺเต ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย
ราชคหํ ปิณฺฑาย ปาวิสึ อทฺทสา โข มํ ภนฺเต เทวทตฺโต ราชคเห
ปิณฺฑาย จรนฺตํ ทิสฺวาน เยนาหํ เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา มํ
เอตทโวจ อชฺชตคฺเคทานาหํ อาวุโส อานนฺท อญฺญเตฺรว ภควตา
อญฺญเตฺรว ภิกฺขุสงฺฆา อุโปสถํ กริสฺสามิ สงฺฆกมฺมํ กริสฺสามีติ
อชฺช ๑- ภนฺเต เทวทตฺโต สงฺฆํ ภินฺทิสฺสตีติ ฯ อถโข ภควา
เอตมตฺถํ วิทิตฺวา ตายํ เวลายํ อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ
[๓๘๘] สุกรํ สาธุนา สาธุ สาธุ ปาเปน ทุกฺกรํ ฯ
ปาปํ ปาเปน สุกรํ ปาปมริเยหิ ทุกฺกรนฺติ ฯ
ทุติยภาณวารํ นิฏฺฐิตํ ฯ
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๗ หน้าที่ ๑๗๙-๑๙๕.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=7&item=368&items=21
อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=7&item=368&items=21&mode=bracket
อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=7&item=368&items=21
อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=7&item=368&items=21
ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=7&i=368
สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๗
https://84000.org/tipitaka/read/?index_7
https://84000.org/tipitaka/english/?index_7
บันทึก ๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]
