พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕  พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๑๗ [ฉบับมหาจุฬาฯ]
ขุททกนิกาย ขุททกปาฐะ-ธรรมบท-อุทาน-อิติวุตตกะ-สุตตนิบาต

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย สุตตนิบาต [๑. อุรควรรค]
                                                                 ๙. เหมวตสูตร
             [๑๗๐] (เหมวตยักษ์ทูลถามดังนี้)
                       เมื่ออะไรเกิด สัตว์โลกจึงเกิด
                       สัตว์โลกยินดีในอะไร
                       สัตว์โลกยึดถืออะไร
                       เพราะอะไรสัตว์โลกจึงเดือดร้อน
             [๑๗๑] (พระผู้มีพระภาคตรัสตอบดังนี้)
                       เมื่ออายตนะ ๖ ๑- เกิด สัตว์โลกจึงเกิด
                       สัตว์โลกย่อมยินดีในอายตนะ ๖
                       สัตว์โลกยึดถืออายตนะ ๖ นั่นแล
                       เพราะอายตนะ ๖ สัตว์โลกจึงเดือดร้อน
             [๑๗๒] (เหมวตยักษ์ทูลถามดังนี้)
                       ความยึดถือที่ทำให้สัตว์โลกเดือดร้อนนั้นคืออะไร
                       ข้าพระองค์ทูลถามแล้ว
                       ขอพระองค์โปรดตรัสบอกธรรมเครื่องนำออกจากโลก
                       สัตว์โลกจะพ้นจากทุกข์ได้อย่างไร
             [๑๗๓] (พระผู้มีพระภาคตรัสตอบดังนี้)
                       กามคุณ ๕ อันมีใจเป็นที่ ๖ ซึ่งมีอยู่ในโลก
                       เราประกาศไว้ชัดเจนแล้ว
                       สัตว์โลกคลายความพอใจในกามคุณ ๕ นี้ได้
                       ย่อมพ้นจากทุกข์ได้ ด้วยวิธีดังกล่าวนี้๒-
@เชิงอรรถ :
@๑ อายตนะ ๖ หมายถึงอายตนะภายใน ๖ และอายตนะภายนอก ๖ (ขุ.สุ.อ. ๑/๑๗๑/๒๔๐)
@๒ ดูเทียบ อภิ.ก. ๓๗/๕๑๐/๓๐๙
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๕๓๙}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย สุตตนิบาต [๑. อุรควรรค]
                                                                 ๙. เหมวตสูตร
             [๑๗๔] นี้คือธรรมเครื่องนำออกจากโลก
                       เราบอกแก่พวกท่านตามความเป็นจริง
                       เราก็บอกพวกท่านเช่นนี้แล
                       เพราะว่าสัตว์โลกย่อมพ้นจากทุกข์ได้ก็ด้วยวิธีดังนี้
             [๑๗๕] (เหมวตยักษ์ทูลถามดังนี้)
                       ในโลกนี้ใครเล่าข้ามโอฆะ๑- ได้
                       ใครเล่าข้ามห้วงมหรรณพได้๒-
                       ใครเล่าไม่จมลงในห้วงมหรรณพที่ลุ่มลึก
                       ปราศจากเกาะแก่ง และเครื่องยึดเหนี่ยว
             [๑๗๖] (พระผู้มีพระภาคตรัสตอบดังนี้)
                       ผู้สมบูรณ์ด้วยศีล มีปัญญา มีจิตตั้งมั่นดีแล้ว
                       เพ่งพินิจธรรมภายใน มีสติทุกเมื่อ
                       ย่อมข้ามพ้นโอฆะที่ข้ามได้ยาก
             [๑๗๗] ผู้นั้นเว้นขาดจากกามสัญญา๓- ได้แล้ว
                       เป็นผู้ละสังโยชน์ได้ทุกอย่าง
                       หมดสิ้นความเพลิดเพลินและภพแล้ว
                       ย่อมไม่จมลงในห้วงมหรรณพที่ลุ่มลึก
@เชิงอรรถ :
@๑ โอฆะ หมายถึงกิเลส ๔ ประการ คือ กาม ภพ ทิฏฐิ และอวิชชา (ขุ.สุ.อ. ๑/๑๗๕/๒๔๓)
@๒ ห้วงมหรรณพ ในที่นี้หมายถึงสังสารวัฏ คือการเวียนว่ายตายเกิด (ขุ.สุ.อ. ๑/๑๗๕/๒๔๓)
@๓ กามสัญญา หมายถึงสัญญาที่เกิดขึ้นปรารภกาม หรือสัญญาที่สหรคตด้วยโลภจิต ๘ ดวง
@(องฺ.ติก.อ. ๒/๓๓/๑๑๕)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๕๔๐}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย สุตตนิบาต [๑. อุรควรรค]
                                                                 ๙. เหมวตสูตร
             [๑๗๘] (เหมวตยักษ์กล่าวดังนี้)
                       ท่านทั้งหลายโปรดมาดูพระผู้มีพระภาคพระองค์นั้น
                       มีพระปัญญาลึกซึ้ง ทรงแสดงเนื้อความอย่างละเอียด
                       ไม่มีกิเลสเครื่องกังวล ไม่ทรงข้องในกามภพ
                       ทรงหลุดพ้นได้เด็ดขาดในอารมณ์ทั้งปวง
                       แสวงหาคุณอันยิ่งใหญ่ เสด็จดำเนินอยู่ในปฏิปทาอันเป็นทิพย์
             [๑๗๙] ท่านทั้งหลายโปรดมาดูพระผู้มีพระภาคพระองค์นั้น
                       มีพระนามเลื่องลือไกล ทรงแสดงเนื้อความอย่างละเอียด
                       ทรงประทานแสงสว่างคือปัญญา ไม่ทรงติดข้องอาลัย๑- ในกาม
                       ทรงเป็นพระสัพพัญญูรู้ธรรมทั้งปวง
                       มีพระปัญญาบารมี แสวงหาคุณอันยิ่งใหญ่
                       เสด็จดำเนินอยู่ในปฏิปทาของพระอริยะ
             [๑๘๐] วันนี้เราทั้งหลายเห็นดีแล้ว
                       สว่างไสวแล้ว ตั้งมั่นดีแล้ว
                       เพราะเราทั้งหลายได้เห็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
                       ผู้ข้ามพ้นโอฆะ ผู้ปราศจากอาสวะ
             [๑๘๑] ยักษ์ ๑,๐๐๐ ตนที่อยู่ ณ ที่นั้นทั้งหมด มีฤทธิ์ มียศ
                       ย่อมถึงพระผู้มีพระภาคพระองค์นั้นเป็นสรณะ
                       โดยเปล่งวาจาว่าพระองค์ทรงเป็นพระศาสดาผู้ยอดเยี่ยม
                       ไม่มีใครยิ่งกว่าของข้าพระองค์ทั้งหลาย
@เชิงอรรถ :
@๑ อาลัย หมายถึงตัณหา และทิฏฐิ (ขุ.สุ.อ. ๑/๑๗๙/๒๔๕)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๕๔๑}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อิติวุตตกะ [๑. อุรควรรค]
                                                                 ๑๐. อาฬวกสูตร
             [๑๘๒] ข้าพระองค์ทั้งหลาย จะขอนอบน้อมพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
                       พระธรรมที่พระองค์ตรัสไว้ดีแล้ว
                       และพระสงฆ์ผู้ปฏิบัติดีแล้ว
                       เที่ยวประกาศธรรมไปทุกหนทุกแห่ง
                       ตามหมู่บ้านหรือตามขุนเขาลำเนาไพร
เหมวตสูตรที่ ๙ จบ

             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ เล่มที่ ๒๕ หน้าที่ ๕๓๙-๕๔๒.
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_read.php?B=25&A=14298&w=
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=25&siri=236
             ฟังเนื้อความพระไตรปิฎก : [คลิกเพื่อฟัง]
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/v.php?B=25&A=7410&Z=7512&pagebreak=0
             ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=309
             ศึกษาพระไตรปิฏกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/pali_item_s.php?book=25&item=309&items=1
             ศึกษาพระไตรปิฏกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/roman_item_s.php?book=25&item=309&items=1
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕
http://84000.org/tipitaka/read/?index_mcu25