พระไตรปิฎกเล่มที่ ๔๔ พระอภิธรรมปิฎกเล่มที่ ๑๑ [ฉบับมหาจุฬาฯ]
ปัฏฐานปกรณ์ ภาค ๕

๑. เหตุทุกะ ๓. วิปากติกะ
๑. วิปากบท ๑. ปฏิจจวาร
ปัจจยจตุกกนัย - เหตุปัจจัย
             [๑๐๘] สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นวิบากอาศัยสภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็น
วิบากเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย
             สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งเป็นวิบากอาศัยสภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นวิบาก
เกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย
             สภาวธรรมที่เป็นเหตุและที่ไม่เป็นเหตุซึ่งเป็นวิบากอาศัยสภาวธรรมที่เป็นเหตุ
ซึ่งเป็นวิบากเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย (๓)
             สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งเป็นวิบากอาศัยสภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งเป็น
วิบากเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ
             สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นวิบากอาศัยสภาวธรรมที่เป็นเหตุและที่ไม่เป็นเหตุ
ซึ่งเป็นวิบากเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ (ย่อ)
             [๑๐๙] เหตุปัจจัย มี ๙ วาระ
             อารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ
             อธิปติปัจจัย มี ๙ วาระ
             อนันตรปัจจัย มี ๙ วาระ
             สมนันตรปัจจัย มี ๙ วาระ
             สหชาตปัจจัย มี ๙ วาระ
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๔๔ หน้า : ๓๗}

                                                                 พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ทุกติกปัฏฐาน]
                                                                 ๑. เหตุทุกะ ๓. วิปากติกะ
             อัญญมัญญปัจจัย มี ๙ วาระ
             นิสสยปัจจัย มี ๙ วาระ
             อุปนิสสยปัจจัย มี ๙ วาระ
             ปุเรชาตปัจจัย มี ๙ วาระ
             กัมมปัจจัย มี ๙ วาระ
             วิปากปัจจัย มี ๙ วาระ
             อาหารปัจจัย มี ๙ วาระ
             อินทรียปัจจัย มี ๙ วาระ
             ฌานปัจจัย มี ๙ วาระ
             มัคคปัจจัย มี ๙ วาระ
             สัมปยุตตปัจจัย มี ๙ วาระ
             วิปปยุตตปัจจัย มี ๙ วาระ
             อัตถิปัจจัย มี ๙ วาระ
             นัตถิปัจจัย มี ๙ วาระ
             วิคตปัจจัย มี ๙ วาระ
             อวิคตปัจจัย มี ๙ วาระ
(อนุโลม จบ)
นเหตุปัจจัยและนอธิปติปัจจัย
             [๑๑๐] สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งเป็นวิบากอาศัยสภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่ง
เป็นวิบากเกิดขึ้นเพราะนเหตุปัจจัย (๑)
             [๑๑๑] สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นวิบากอาศัยสภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็น
วิบากเกิดขึ้นเพราะนอธิปติปัจจัย (ย่อ)
             [๑๑๒] นเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ
             นอธิปติปัจจัย มี ๙ วาระ
             นปุเรชาตปัจจัย มี ๙ วาระ
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๔๔ หน้า : ๓๘}

                                                                 พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ทุกติกปัฏฐาน]
                                                                 ๑. เหตุทุกะ ๓. วิปากติกะ
             นปัจฉาชาตปัจจัย มี ๙ วาระ
             นอาเสวนปัจจัย มี ๙ วาระ
             นฌานปัจจัย มี ๑ วาระ
             นมัคคปัจจัย มี ๑ วาระ
             นวิปปยุตตปัจจัย มี ๙ วาระ
(ย่อ ปัจจนียะ จบ)
             นอธิปติปัจจัย กับเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ
(ย่อ อนุโลมปัจจนียะ จบ)
             อารัมมณปัจจัย กับนเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ
(ย่อ ปัจจนียานุโลม จบ)
             (พึงขยายสหชาตวาร ปัจจยวาร นิสสยวาร สังสัฏฐวาร และสัมปยุตตวาร
ให้พิสดารเหมือนกับปฏิจจวาร)
๑. วิปากบท ๗. ปัญหาวาร
ปัจจยจตุกกนัย - เหตุปัจจัยเป็นต้น
             [๑๑๓] สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นวิบากเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่เป็นเหตุ
ซึ่งเป็นวิบากโดยเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ
             [๑๑๔] สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นวิบากเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่เป็นเหตุ
ซึ่งเป็นวิบากโดยอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ
             สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งเป็นวิบากเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่ง
เป็นวิบากโดยอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ
             สภาวธรรมที่เป็นเหตุและที่ไม่เป็นเหตุซึ่งเป็นวิบากเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่
เป็นเหตุซึ่งเป็นวิบากโดยอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ (มีได้เฉพาะตทาลัมพนะ)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๔๔ หน้า : ๓๙}

                                                                 พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ทุกติกปัฏฐาน]
                                                                 ๑. เหตุทุกะ ๓. วิปากติกะ
             [๑๑๕] สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นวิบากเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่เป็นเหตุ
ซึ่งเป็นวิบากโดยอธิปติปัจจัย มี ๓ วาระ (มีได้เฉพาะสหชาตาธิปติ ไม่มี
อารัมมณาธิปติ) ฯลฯ
อุปนิสสยปัจจัยเป็นต้น
             [๑๑๖] สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นวิบากเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่เป็นเหตุ
ซึ่งเป็นวิบากโดยอุปนิสสยปัจจัย มี ๒ อย่าง คือ อนันตรูปนิสสยะและ
ปกตูปนิสสยะ
             สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นวิบากเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งเป็น
วิบากโดยอุปนิสสยปัจจัย มี ๒ อย่าง คือ อนันตรูปนิสสยะ และปกตูปนิสสยะ
             สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นวิบากเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่เป็นเหตุและที่ไม่
เป็นเหตุซึ่งเป็นวิบากโดยอุปนิสสยปัจจัย มี ๒ อย่าง คือ อนันตรูปนิสสยะ
และปกตูปนิสสยะ (๓)
             สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งเป็นวิบากเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่ง
เป็นวิบากโดยอุปนิสสยปัจจัย มี ๒ อย่าง คือ อนันตรูปนิสสยะและปกตูปนิสสยะ
ฯลฯ
             (๒ วาระนอกนี้ เป็นอนันตรูปนิสสยะและปกตูปนิสสยะ)
             [๑๑๗] สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งเป็นวิบากเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่ไม่
เป็นเหตุซึ่งเป็นวิบากโดยกัมมปัจจัย มี ๓ วาระ (มีเฉพาะสหชาตกัมมะ ย่อ)
             สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นวิบากเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็น
วิบากโดยวิปากปัจจัย มี ๙ วาระ
             สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งเป็นวิบากเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่ง
เป็นวิบากโดยอาหารปัจจัย (ย่อ)
             [๑๑๘] เหตุปัจจัย มี ๓ วาระ
             อารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๔๔ หน้า : ๔๐}

                                                                 พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ทุกติกปัฏฐาน]
                                                                 ๑. เหตุทุกะ ๓. วิปากติกะ
             อธิปติปัจจัย มี ๖ วาระ
             อนันตรปัจจัย มี ๙ วาระ
             สมนันตรปัจจัย มี ๙ วาระ
             สหชาตปัจจัย มี ๙ วาระ
             อัญญมัญญปัจจัย มี ๙ วาระ
             นิสสยปัจจัย มี ๙ วาระ
             อุปนิสสยปัจจัย มี ๙ วาระ
             กัมมปัจจัย มี ๓ วาระ
             วิปากปัจจัย มี ๙ วาระ
             อาหารปัจจัย มี ๓ วาระ
             อินทรียปัจจัย มี ๙ วาระ
             ฌานปัจจัย มี ๓ วาระ
             มัคคปัจจัย มี ๙ วาระ
             สัมปยุตตปัจจัย มี ๙ วาระ
             อัตถิปัจจัย มี ๙ วาระ
             นัตถิปัจจัย มี ๙ วาระ
             วิคตปัจจัย มี ๙ วาระ
             อวิคตปัจจัย มี ๙ วาระ
(อนุโลม จบ)
ปัจจนียุทธาร
             [๑๑๙] สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นวิบากเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่เป็นเหตุ
ซึ่งเป็นวิบากโดยอารัมมณปัจจัย สหชาตปัจจัย และอุปนิสสยปัจจัย (ย่อ)
             [๑๒๐] นเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ
             นอารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ
(ย่อ ปัจจนียะ จบ)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๔๔ หน้า : ๔๑}

                                                                 พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ทุกติกปัฏฐาน]
                                                                 ๑. เหตุทุกะ ๓. วิปากติกะ
             นอารัมมณปัจจัย กับเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ
(ย่อ อนุโลมปัจจนียะ จบ)
             อารัมมณปัจจัย กับนเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ
(ย่อ ปัจจนียานุโลม จบ)
             (พึงนับเหมือนอนุโลม ปัจจนียะ อนุโลมปัจจนียะ และปัจจนียานุโลมแห่ง
ปัญหาวารในกุสลติกะที่นับไว้แล้ว)
๒. วิปากธัมมบท ๑. ปฏิจจวาร
ปัจจยจตุกกนัย - เหตุปัจจัย
             [๑๒๑] สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นเหตุให้เกิดวิบากอาศัยสภาวธรรมที่เป็น
เหตุซึ่งเป็นเหตุให้เกิดวิบากเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย
             สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากอาศัยสภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่ง
เป็นเหตุให้เกิดวิบากเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย
             สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นเหตุให้เกิดวิบากและที่ไม่เป็นเหตุซึ่งเป็นเหตุให้เกิด
วิบากอาศัยสภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นเหตุให้เกิดวิบากเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย (๓)
             สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากอาศัยสภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุ
ซึ่งไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ
             สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นเหตุให้เกิดวิบากอาศัยสภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่ง
เป็นเหตุให้เกิดวิบากและที่ไม่เป็นเหตุซึ่งเป็นเหตุให้เกิดวิบากเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย
มี ๓ วาระ (ย่อ)
             [๑๒๒] เหตุปัจจัย มี ๙ วาระ
             อารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ
             อธิปติปัจจัย มี ๙ วาระ ฯลฯ
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๔๔ หน้า : ๔๒}

                                                                 พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ทุกติกปัฏฐาน]
                                                                 ๑. เหตุทุกะ ๓. วิปากติกะ
             กัมมปัจจัย มี ๙ วาระ
             อาหารปัจจัย มี ๙ วาระ
             อินทรียปัจจัย มี ๙ วาระ
             ฌานปัจจัย มี ๙ วาระ
             มัคคปัจจัย มี ๙ วาระ
             สัมปยุตตปัจจัย มี ๙ วาระ
             วิปปยุตตปัจจัย มี ๙ วาระ
             อัตถิปัจจัย มี ๙ วาระ
             นัตถิปัจจัย มี ๙ วาระ
             วิคตปัจจัย มี ๙ วาระ
             อวิคตปัจจัย มี ๙ วาระ
นเหตุปัจจัยและนอธิปติปัจจัย
             [๑๒๓] สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นเหตุให้เกิดวิบากอาศัยสภาวธรรมที่ไม่
เป็นเหตุซึ่งเป็นเหตุให้เกิดวิบากเกิดขึ้นเพราะนเหตุปัจจัย (๑)
             [๑๒๔] สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นเหตุให้เกิดวิบากอาศัยสภาวธรรมที่เป็น
เหตุซึ่งเป็นเหตุให้เกิดวิบากเกิดขึ้นเพราะนอธิปติปัจจัย มี ๙ วาระ
นปุเรชาตปัจจัยเป็นต้น
             [๑๒๕] สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นเหตุให้เกิดวิบากอาศัยสภาวธรรมที่เป็น
เหตุซึ่งเป็นเหตุให้เกิดวิบากเกิดขึ้นเพราะนปุเรชาตปัจจัย มี ๙ วาระ
             เพราะนปัจฉาชาตปัจจัย มี ๙ วาระ
             เพราะนอาเสวนปัจจัย มี ๙ วาระ
             [๑๒๖] สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งเป็นเหตุให้เกิดวิบากอาศัยสภาวธรรมที่
เป็นเหตุซึ่งเป็นเหตุให้เกิดวิบากเกิดขึ้นเพราะนกัมมปัจจัย (๑)
             สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งเป็นเหตุให้เกิดวิบากอาศัยสภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุ
ซึ่งเป็นเหตุให้เกิดวิบากเกิดขึ้นเพราะนกัมมปัจจัย (๑)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๔๔ หน้า : ๔๓}

                                                                 พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ทุกติกปัฏฐาน]
                                                                 ๑. เหตุทุกะ ๓. วิปากติกะ
             สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งเป็นเหตุให้เกิดวิบากอาศัยสภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่ง
เป็นเหตุให้เกิดวิบากและที่ไม่เป็นเหตุซึ่งเป็นเหตุให้เกิดวิบากเกิดขึ้นเพราะนกัมมปัจจัย
(๑) (ย่อ)
             [๑๒๗] นเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ
             นอธิปติปัจจัย มี ๙ วาระ
             นปุเรชาตปัจจัย มี ๙ วาระ
             นปัจฉาชาตปัจจัย มี ๙ วาระ
             นอาเสวนปัจจัย มี ๙ วาระ
             นกัมมปัจจัย มี ๓ วาระ
             นวิปากปัจจัย มี ๙ วาระ
             นวิปปยุตตปัจจัย มี ๙ วาระ
(ย่อ ปัจจนียะ จบ)
             นอธิปติปัจจัย กับเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ
(ย่อ อนุโลมปัจจนียะ จบ)
             อารัมมณปัจจัย กับนเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ
(ย่อ ปัจจนียานุโลม จบ)
             (พึงขยายสหชาตวาร ปัจจยวาร นิสสยวาร สังสัฏฐวาร และสัมปยุตตวาร
ให้พิสดารเหมือนกับปฏิจจวาร)
๒. วิปากธัมมบท ๗. ปัญหาวาร
ปัจจยจตุกกนัย - เหตุปัจจัยเป็นต้น
             [๑๒๘] สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นเหตุให้เกิดวิบากเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรม
ที่เป็นเหตุซึ่งเป็นเหตุให้เกิดวิบากโดยเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ
             [๑๒๙] สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นเหตุให้เกิดวิบากเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรม
ที่เป็นเหตุซึ่งเป็นเหตุให้เกิดวิบากโดยอารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๔๔ หน้า : ๔๔}

                                                                 พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ทุกติกปัฏฐาน]
                                                                 ๑. เหตุทุกะ ๓. วิปากติกะ
             [๑๓๐] สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นเหตุให้เกิดวิบากเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรม
ที่เป็นเหตุซึ่งเป็นเหตุให้เกิดวิบากโดยอธิปติปัจจัย มี ๒ อย่าง คือ อารัมมณาธิปติ
และสหชาตาธิปติ มี ๙ วาระ
             [๑๓๑] สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นเหตุให้เกิดวิบากเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรม
ที่เป็นเหตุซึ่งเป็นเหตุให้เกิดวิบากโดยอนันตรปัจจัย ฯลฯ เป็นปัจจัยโดยอุปนิสสย-
ปัจจัย มี ๓ อย่าง คือ อารัมมณูปนิสสยะ อนันตรูปนิสสยะ และปกตูปนิสสยะ
มี ๙ วาระ เป็นปัจจัยโดยอาเสวนปัจจัย มี ๙ วาระ
             [๑๓๒] สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งเป็นเหตุให้เกิดวิบากเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรม
ที่ไม่เป็นเหตุซึ่งเป็นเหตุให้เกิดวิบากโดยกัมมปัจจัย มี ๓ วาระ
             สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งเป็นเหตุให้เกิดวิบากเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่ไม่
เป็นเหตุซึ่งเป็นเหตุให้เกิดวิบากโดยอาหารปัจจัย (ย่อ)
             [๑๓๓] เหตุปัจจัย มี ๓ วาระ
             อารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ
             อธิปติปัจจัย มี ๙ วาระ
             อนันตรปัจจัย มี ๙ วาระ
             สหชาตปัจจัย มี ๙ วาระ
             อัญญมัญญปัจจัย มี ๙ วาระ
             นิสสยปัจจัย มี ๙ วาระ
             อุปนิสสยปัจจัย มี ๙ วาระ
             อาเสวนปัจจัย มี ๙ วาระ
             กัมมปัจจัย มี ๓ วาระ
             อาหารปัจจัย มี ๓ วาระ
             อินทรียปัจจัย มี ๙ วาระ
             ฌานปัจจัย มี ๓ วาระ
             มัคคปัจจัย มี ๙ วาระ
             สัมปยุตตปัจจัย มี ๙ วาระ
             อัตถิปัจจัย มี ๙ วาระ
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๔๔ หน้า : ๔๕}

                                                                 พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ทุกติกปัฏฐาน]
                                                                 ๑. เหตุทุกะ ๓. วิปากติกะ
             นัตถิปัจจัย มี ๙ วาระ
             วิคตปัจจัย มี ๙ วาระ
             อวิคตปัจจัย มี ๙ วาระ
(ย่อ อนุโลม จบ)
ปัจจนียุทธาร
             [๑๓๔] สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นเหตุให้เกิดวิบากเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรม
ที่เป็นเหตุซึ่งเป็นเหตุให้เกิดวิบากโดยอารัมมณปัจจัย สหชาตปัจจัย และอุปนิสสย-
ปัจจัย (ย่อ)
             [๑๓๕] นเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ
             นอารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ
(ย่อ ปัจจนียะ จบ)
             นอารัมมณปัจจัย กับเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ
(ย่อ อนุโลมปัจจนียะ จบ)
             อารัมมณปัจจัย กับนเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ
(ย่อ ปัจจนียานุโลม จบ)
             (พึงนับเหมือนอนุโลม ปัจจนียะ อนุโลมปัจจนียะ และปัจจนียานุโลมแห่ง
ปัญหาวารในกุสลติกะที่นับไว้แล้ว)
๓. เนววิปากนวิปากธัมมบท ๑. ปฏิจจวาร
ปัจจยจตุกกนัย - เหตุปัจจัย
             [๑๓๖] สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบาก
อาศัยสภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากเกิดขึ้นเพราะ
เหตุปัจจัยมี ๓ วาระ
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๔๔ หน้า : ๔๖}

                                                                 พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ทุกติกปัฏฐาน]
                                                                 ๑. เหตุทุกะ ๓. วิปากติกะ
             สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากอาศัย
สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากเกิดขึ้นเพราะ
เหตุปัจจัย มี ๓ วาระ
             สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากอาศัย
สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากและที่ไม่เป็นเหตุซึ่ง
ไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ (ย่อ)
             [๑๓๗] เหตุปัจจัย มี ๙ วาระ
             อารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ
             อธิปติปัจจัย มี ๙ วาระ
             อนันตรปัจจัย มี ๙ วาระ
             สมนันตรปัจจัย มี ๙ วาระ
             สหชาตปัจจัย มี ๙ วาระ
             อัญญมัญญปัจจัย มี ๙ วาระ
             นิสสยปัจจัย มี ๙ วาระ
             อุปนิสสยปัจจัย มี ๙ วาระ
             ปุเรชาตปัจจัย มี ๙ วาระ
             อาเสวนปัจจัย มี ๙ วาระ
             กัมมปัจจัย มี ๙ วาระ
             วิปากปัจจัย มี ๑ วาระ
             อาหารปัจจัย มี ๙ วาระ
             อินทรียปัจจัย มี ๙ วาระ
             ฌานปัจจัย มี ๙ วาระ
             มัคคปัจจัย มี ๙ วาระ
             สัมปยุตตปัจจัย มี ๙ วาระ
             วิปปยุตตปัจจัย มี ๙ วาระ
             อัตถิปัจจัย มี ๙ วาระ
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๔๔ หน้า : ๔๗}

                                                                 พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ทุกติกปัฏฐาน]
                                                                 ๑. เหตุทุกะ ๓. วิปากติกะ
             นัตถิปัจจัย มี ๙ วาระ
             วิคตปัจจัย มี ๙ วาระ
             อวิคตปัจจัย มี ๙ วาระ
นเหตุปัจจัยเป็นต้น
             [๑๓๘] สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบาก
อาศัยสภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากเกิดขึ้น
เพราะนเหตุปัจจัย (๑)
             [๑๓๙] สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบาก
อาศัยสภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากเกิดขึ้นเพราะ
นอารัมมณปัจจัย (๑)
             สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากอาศัย
สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากเกิดขึ้นเพราะ
นอารัมมณปัจจัย (๑)
             สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากอาศัย
สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากและที่ไม่เป็นเหตุซึ่ง
ไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากเกิดขึ้นเพราะนอารัมมณปัจจัย (๑)
             [๑๔๐] สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากอาศัย
สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากเกิดขึ้นเพราะนอธิปติ-
ปัจจัย มี ๙ วาระ ฯลฯ
             [๑๔๑] สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบาก
อาศัยสภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากเกิดขึ้นเพราะ
นกัมมปัจจัย มี ๓ วาระ ฯลฯ
             [๑๔๒] สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบาก
อาศัยสภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากเกิดขึ้น
เพราะนอาหารปัจจัย (๑) (ย่อ)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๔๔ หน้า : ๔๘}

                                                                 พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ทุกติกปัฏฐาน]
                                                                 ๑. เหตุทุกะ ๓. วิปากติกะ
             [๑๔๓] นเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ
             นอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ
             นอธิปติปัจจัย มี ๙ วาระ
             นอนันตรปัจจัย มี ๓ วาระ
             นสมนันตรปัจจัย มี ๓ วาระ
             นอัญญมัญญปัจจัย มี ๓ วาระ
             นอุปนิสสยปัจจัย มี ๓ วาระ
             นปุเรชาตปัจจัย มี ๙ วาระ
             นปัจฉาชาตปัจจัย มี ๙ วาระ
             นอาเสวนปัจจัย มี ๙ วาระ
             นกัมมปัจจัย มี ๓ วาระ
             นวิปากปัจจัย มี ๙ วาระ
             นอาหารปัจจัย มี ๑ วาระ
             นอินทรียปัจจัย มี ๑ วาระ
             นฌานปัจจัย มี ๑ วาระ
             นมัคคปัจจัย มี ๑ วาระ
             นสัมปยุตตปัจจัย มี ๓ วาระ
             นวิปปยุตตปัจจัย มี ๙ วาระ
             โนนัตถิปัจจัย มี ๓ วาระ
             โนวิคตปัจจัย มี ๓ วาระ
(ย่อ ปัจจนียะ จบ)
             นอารัมมณปัจจัย กับเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ
(ย่อ อนุโลมปัจจนียะ จบ)
             อารัมมณปัจจัย กับนเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ
(ย่อ ปัจจนียานุโลม จบ)
             (พึงขยายสหชาตวาร ปัจจยวาร นิสสยวาร สังสัฏฐวาร และสัมปยุตตวาร
ให้พิสดารเหมือนกับปฏิจจวาร)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๔๔ หน้า : ๔๙}

                                                                 พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ทุกติกปัฏฐาน]
                                                                 ๑. เหตุทุกะ ๓. วิปากติกะ
๓. เนววิปากนวิปากธัมมบท ๗. ปัญหาวาร
ปัจจยจตุกกนัย - เหตุปัจจัยเป็นต้น
             [๑๔๔] สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากเป็น
ปัจจัยแก่สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากโดยเหตุปัจจัย
มี ๓ วาระ ฯลฯ
             [๑๔๕] สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากเป็น
ปัจจัยแก่สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากโดยอธิปติ-
ปัจจัยมีอย่างเดียว คือ สหชาตาธิปติ มี ๓ วาระ
             สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากเป็นปัจจัย
แก่สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากโดยอธิปติปัจจัย
มี ๒ อย่าง คือ อารัมมณาธิปติและสหชาตาธิปติ มี ๓ วาระ ฯลฯ
ปุเรชาตปัจจัยเป็นต้น
             [๑๔๖] สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบาก
เป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากโดย
ปุเรชาตปัจจัย มี ๒ อย่าง คือ อารัมมณปุเรชาตะและวัตถุปุเรชาตะ มี ๓ วาระ
             [๑๔๗] สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากเป็น
ปัจจัยแก่สภาวธรรมที่ไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากโดยปัจฉาชาตปัจจัย (๑)
             สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากเป็นปัจจัย
แก่สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากโดยปัจฉาชาต-
ปัจจัย (๑)
             สภาวธรรมที่เป็นเหตุและไม่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิด
วิบากเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิด
วิบากโดยปัจฉาชาตปัจจัย (๑)
             ... เป็นปัจจัยโดยอาเสวนปัจจัย มี ๙ วาระ
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๔๔ หน้า : ๕๐}

                                                                 พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ทุกติกปัฏฐาน]
                                                                 ๑. เหตุทุกะ ๓. วิปากติกะ
             [๑๔๘] สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบาก
เป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่ไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากโดยกัมมปัจจัย
มี ๓ วาระ (ย่อ)
             [๑๔๙] เหตุปัจจัย มี ๓ วาระ
             อารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ
             อธิปติปัจจัย มี ๖ วาระ
             อนันตรปัจจัย มี ๙ วาระ
             สมนันตรปัจจัย มี ๙ วาระ
             สหชาตปัจจัย มี ๙ วาระ
             อัญญมัญญปัจจัย มี ๙ วาระ
             นิสสยปัจจัย มี ๙ วาระ
             อุปนิสสยปัจจัย มี ๙ วาระ
             ปุเรชาตปัจจัย มี ๓ วาระ
             ปัจฉาชาตปัจจัย มี ๓ วาระ
             อาเสวนปัจจัย มี ๙ วาระ
             กัมมปัจจัย มี ๓ วาระ
             อาหารปัจจัย มี ๓ วาระ
             อินทรียปัจจัย มี ๙ วาระ
             ฌานปัจจัย มี ๓ วาระ
             มัคคปัจจัย มี ๙ วาระ
             สัมปยุตตปัจจัย มี ๙ วาระ
             วิปปยุตตปัจจัย มี ๕ วาระ
             อัตถิปัจจัย มี ๙ วาระ
             นัตถิปัจจัย มี ๙ วาระ
             วิคตปัจจัย มี ๙ วาระ
             อวิคตปัจจัย มี ๙ วาระ
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๔๔ หน้า : ๕๑}

                                                                 พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ทุกติกปัฏฐาน]
                                                                 ๑. เหตุทุกะ ๔. อุปาทินนติกะ
ปัจจนียุทธาร
             [๑๕๐] สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากเป็น
ปัจจัยแก่สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากโดย
อารัมมณปัจจัย สหชาตปัจจัย และอุปนิสสยปัจจัย (ย่อ)
             [๑๕๑] นเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ
             นอารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ
             นอธิปติปัจจัย มี ๙ วาระ (ย่อ)
             นอารัมมณปัจจัย กับเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ (ย่อ)
             อารัมมณปัจจัย กับนเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ (ย่อ)
             (พึงนับเหมือนอนุโลม ปัจจนียะ อนุโลมปัจจนียะ และปัจจนียานุโลมแห่ง
ปัญหาวารในกุสลติกะที่นับไว้แล้ว)
เหตุทุกะและวิปากติกะ จบ

                  เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ เล่มที่ ๔๔ หน้าที่ ๓๗-๕๒.
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=44&siri=3
             ฟังเนื้อความพระไตรปิฎก : [1], [2], [3], [4]. 
                  อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/v.php?B=44&A=791&Z=1120
                  ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=44&i=124
             พระไตรปิฏกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/pali_item_s.php?book=44&item=124&items=60
             The Pali Tipitaka in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/roman_item_s.php?book=44&item=124&items=60
                  สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๔๔
http://84000.org/tipitaka/read/?index_mcu44