บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๑๒

หน้าที่ ๓๗๕.

อฏฺฐ ปุริสภูมโยติ มนฺทภูมิ ขิฑฺฑาภูมิ วีมํสกภูมิ อุชุคตภูมิ เสขภูมิ สณมภูมิ ชานนภูมิ ปนฺนภูมีติ อิมา อฏฺฐ ปุริสภูมิโยติ วทนฺติ. ตตฺถ ชาตทิวสโต ปฏฺฐาย สตฺต ทิวเส สมฺพาธฏฺฐานโต นิกฺขนฺตตฺตา สตฺตา มนฺทา โหนฺติ โมมูหา, อยํ มนฺทภูมีติ วทนฺติ. เย ปน ทุคฺคติโต อาคตา โหนฺติ, เต อภิณฺหํ โรทนฺติ เจว วิรวนฺติ จ, ^๑- สุคติโต อาคตา ตํ อนุสฺสริตฺวา อนุสฺสริตฺวา หสนฺติ, อยํ ขิฑฺฑาภูมิ นาม. มาตาปิตูนํ หตฺถํ วา ปาทํ วา มญฺจํ วา ปีฐํ วา คเหตฺวา ภูมิยํ ปาทนิกฺขิปนํ วีมํสกภูมิ นาม. ปทสา คนฺตุํ สมตฺถกาโล อุชุคตภูมิ นาม. สิปฺปานิ สิกฺขนกาโล เสขภูมิ นาม. ฆรา นิกฺขมฺม ปพฺพชฺชนกาโล สมณภูมิ นาม. อาจริยํ เสวิตฺวา เสวิตฺวา ชานนกาโล ชานนภูมิ นาม. "ภิกฺขุ จ ปนฺนโก ชิโน ^๒- น กิญฺจิ อาหา"ติ เอวํ อลาภึ สมณํ ปนฺนภูมีติ วทนฺติ. เอกูนปญฺญาส อาชีวกสเตติ เอกูนปญฺญาส อาชีววุตฺติสตานิ. ปริพฺพาชกสเตติ ปริพฺพาชกปพฺพชฺชาสตานิ. นาควาสสเตติ นาคมณฺฑลสตานิ. วีเส อินฺทฺริยสเตติ วีส อินฺทฺริยสตานิ. ตึเส นิรยสเตติ ตึส นิรยสตานิ. รโชธาตุโยติ รชโอกิรณฏฺฐานานิ. หตฺถปิฏฺฐิปาทปิฏฺฐาทีนิ สนฺธาย วทติ. สตฺต สญฺญีคพฺภาติ โอฏฺฐโคณคทฺรภอชปสุมิคมหึเส สนฺธาย วทติ. สตฺต อสญฺญีคพฺภาติ สาลิยวโคธูมมุคฺคกงฺคุวรกกุทฺรูสเก สนฺธาย วทติ. นิคณฺฐิคพฺภาติ คณฺฐิมฺหิ ชาตคพฺภา, อุจฺฉุเวฬุนฬาทโย สนฺธาย วทติ. สตฺต เทวาติ พหู เทวา, โส ปน สตฺตาติ วทติ. มนุสฺสาปิ อนนฺตา, โส สตฺตาติ วทติ. สตฺต เปสาจาติ ปิสาจา มหนฺตมหนฺตา, สตฺตาติ วทติ. สราติ มหาสรา. กณฺณมุณฺฑรถการอโนตตฺตสีหปฺปปาตมณฺฑากินิ- มุจฺจลินฺทกุณาลทเห ^๓- คเหตฺวา วทติ. @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ปริเทวนฺติ จ ^๒ สี. ชิณฺโณ @^๓ ฉ.ม.....สีหปฺปปาตฉทฺทนฺตมุจฺจลินฺทกุณาลทเห, สุ.วิ. ๑/๑๗๐/๑๘๔

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๗๖.

ปวุฏาติ คณฺฐิกา. ปปาตาติ มหาปปาตา. ปปาตสตานีติ ขุทฺทกปปาตสตานิ. สุปินาติ มหาสุปินา. สุปินสตานีติ ขุทฺทกสุปินสตานิ. มหากปฺปิโนติ มหากปฺปานํ. เอตฺถ เอกมฺหา มหาสรา วสฺสสเต วสฺสสเต กุสคฺเคน เอกํ อุทกพินฺทุํ นีหริตฺวา สตฺตกฺขตฺตุํ ตมฺหิ สเร นิรุทเก กเต เอโก มหากปฺโปติ วทติ. เอวรูปานํ มหากปฺปานํ จตุราสีติ สตสหสฺสานิ เขเปตฺวา พาเล จ ปณฺฑิเต จ ทุกฺขสฺสนฺตํ กโรนฺตีติ อยมสฺส ลทฺธิ. ปณฺฑิโตปิ กิร อนฺตรา วิสุชฺฌิตุํ น สกฺโกติ, พาโลปิ ตโต อุทฺธํ น คจฺฉติ. สีเลน วาติ อเจลกสีเลน วา อญฺเญน วา เยน เกนจิ. วเตนาติ ตาทิเสเนว วเตน. ตเปนาติ ตโปกมฺเมน. อปริปกฺกํ ปริปาเจติ นาม โย "อหํ ปณฺฑิโต"ติ อนฺตรา วิสุชฺฌติ. ปริปกฺกํ ผุสฺส ผุสฺส พฺยนฺตีกโรติ นาม โย "อหํ พาโล"ติ วุตฺตปริมาณํ กาลํ อติกฺกมิตฺวา ยาติ. เหวํ นตฺถีติ เอวํ นตฺถิ. ตํ หิ อุภยมฺปิ น สกฺกา กาตุนฺติ ทีเปติ. โทณมิเตติ โทเณน มิตํ วิย. สุขทุกฺเขติ สุขทุกฺขํ. ปริยนฺตกเตติ วุตฺตปริมาเณน กาเลน กตปริยนฺโต. นตฺถิ หายนวฑฺฒเนติ นตฺถิ หายนวฑฺฒนานิ, น สํสาโร ปณฺฑิตสฺส หายติ, น พาลสฺส วฑฺฒตีติ อตฺโถ. อุกฺกํสาวกํเสติ อุกฺกํสาวกํสา หายนวฑฺฒนานเมเวตํ เววจนํ. อิทานิ ตมตฺถํ อุปมาย สาเธนฺโต ^๑- เสยฺยถาปิ นามาติอาทิมาห. ตตฺถ สุตฺตคุเฬติ เวเฐตฺวา กตสุตฺตคุเฬ. นิพฺเพฐิยมานเมว ปเลตีติ ปพฺพเต วา รุกฺขคฺเค วา ฐตฺวา ขิตฺตํ สุตฺตปฺปมาเณน นิพฺเพฐิยมานเมว คจฺฉติ, สุตฺเต ขีเณ ตตฺเถว ติฏฺฐติ, น คจฺฉติ, เอวเมว พาลา จ ปณฺฑิตา จ กาลวเสน นิพฺเพฐยมานาว สุขทุกฺขํ ปเลนฺติ ยถาวุตฺเตน กาเลน อติกฺกมนฺตีติ ทสฺเสติ. @เชิงอรรถ: ^๑ สี.,อิ. ทสฺเสนฺโต

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๒ หน้า ๓๗๕-๓๗๖. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=12&A=8249&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=12&A=8249&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=17&i=431 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=17&A=5143 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=17&A=5251 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=17&A=5251 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_17