|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
อิมินา นเยน อิโต ปเรสุปิ อิมินา ปุญฺญนิธินา ปฏิลาภสาธกานิ สุตฺตปทานิ ตโต ตโต อาเนตฺวา วตฺตพฺพานิ. อติวิตฺถารภเยน ตุ อิทานิ อวตฺวาว เสสปทานํ ๑- วณฺณนํ กริสฺสามิ. สุรูปตาติ เอตฺถ สกลสรีรํ รูปนฺติ เวทิตพฺพํ "อากาโส ปริวาริโต รูปนฺเตฺว สงฺขฺยํ คจฺฉตีติ อาทีสุ วิย, ตสฺส รูปสฺส สุนฺทรตา สุรูปตา นาติทีฆตา นาติรสฺสตา นาติกีสตา นาติถูลตา นาติกาฬตา นจฺโจทาตตาติ วุตฺตํ โหติ. อาธิปจฺจนฺติ อธิปติภาโว, ขตฺติยมหาสาลาทิภาเวน สามิกภาโวติ อตฺโถ. ปริวาโรติ อาคาริกานํ สชนปริชนสมฺปตฺติ, อนาคาริกานํ ปริสสมฺปตฺติ, อาธิปจฺจญฺจ ปริวาโร จ อาธิปจฺจปริวาโร. เอตฺถ จ สุวณฺณตาทีหิ สรีรสมฺปตฺติ, อาธิปจฺเจน โภคสมฺปตฺติ, ปริวาเรน สชนปริชนสมฺปตฺติ วุตฺตาติ เวทิตพฺพา. สพฺพเมเตน ลพฺภตีติ ยนฺตํ "ยํ ยํ เทวาภิปตฺเถนฺติ, สพฺพเมเตน ลพฺภตี"ติ วุตฺตํ, ตตฺถ อิทมฺปิ ตาว ปฐมํ โอธิโส วุตฺตํ สุวณฺณตาทิ สพฺพเมเตน ลพฺภตีติ เวทิตพฺพนฺติ ทสฺเสติ. ทฺวาทสมคาถาวณฺณนา [๑๒] เอวมิมาย คาถาย ปุญฺญานุภาเวน ลภิตพฺพํ รชฺชสมฺปตฺติโต โอรํ เทวมนุสฺสมฺปตฺตึ ทสฺเสตฺวา อิทานิ ตทุภยํ รชฺชสมฺปตฺตึ ทสฺเสนฺโต:- "ปเทสรชฺชํ อิสฺสริยํ จกฺกวตฺติสุขํ ปิยํ เทวรชฺชมฺปิ ทิพฺเพสุ สพฺพเมเตน ลพฺภตี"ติ อิมํ คาถมาห. ตตฺถ ปเทสรชฺชนฺติ เอกทีปมฺปิ สกลํ อปาปุณิตฺวา ปฐวิยา เอกเมกสฺมึ ปเทสรชฺชํ. อิสฺสรสฺส ภาโว อิสฺสริยํ, อิมินา ทีปจกฺกวตฺติรชฺชํ ทสฺเสติ. จกฺกวตฺติสุขํ ปิยนฺติ อิฏฺฐํ กนฺตํ มนาปํ จกฺกวตฺติสุขํ. อิมินา จาตุรนฺตํ จกฺกวตฺติรชฺชํ ทสฺเสติ. เทเวสุ รชฺชํ เทวรชฺชํ, เอเตน มนฺธาตาทีนํ มนุสฺสานมฺปิ เทวรชฺชํ ทสฺสิตํ โหติ. อปิ ทิพฺเพสูติ อิมินา เย เต ทิวิภวตฺตา "ทิพฺพา"ติ วุจฺจนฺติ, เตสุ ทิพฺเพสุ กาเยสุ อุปฺปนฺนานมฺปิ เทวรชฺชํ @เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม., อิ. อติวิตฺถารภเยน ตุ สงฺขิตฺตํ, อิทานิ อวเสสปทานํ...--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๐๔.
ทสฺเสติ. สพฺพเมเตน ลพฺภตีติ ยนฺตํ "ยํ ยํ เทวาภิปตฺเถนฺติ, สพฺพเมเตน ลพฺภตี"ติ วุตฺตํ, ตตฺถ อิทํ ทุติยมฺปิ โอธิโส ปเทสรชฺชาทิ สพฺพเมเตน ลพฺภตีติ เวทิตพฺพนฺติ ทสฺเสติ. เตรสมคาถาวณฺณนา [๑๓] เอวมิมาย คาถาย ปุญฺญานุภาเวน ลภิตพฺพํ เทวมนุสฺสรชฺชสมฺปตฺตึ ทสฺเสตฺวา อิทานิ ทฺวีหิปิ คาถาหิ วุตฺตสมฺปตฺตึ สมาสโต ปุรกฺขตฺวา นิพฺพานสมฺปตฺตึ ทสฺเสนฺโต:- "มานุสฺสิกา จ สมฺปตฺติ เทวโลเก จ ยา รติ ยา จ นิพฺพานสมฺปตฺติ สพฺพเมเตน ลพฺภตี"ติ อิมํ คาถมาห. ตสฺสายํ ปทวณฺณนา:- มนุสฺสานํ อยนฺติ มานุสฺสี, มานุสฺสี เอว มานุสฺสิกา. สมฺปชฺชนํ สมฺปตฺติ. เทวานํ โลโก เทวโลโก. ตสฺมึ เทวโลเก. ยาติ อนวเสสปริยาทานํ, รมนฺติ เอตาย อชฺฌตฺตํ อุปฺปนฺนาย พหิทฺธา วา อุปกรณภูตายาติ รติ, สุขสฺส สุขวตฺถุโน เจตํ อธิวจนํ. ยาติ อนิยตวจนํ. จสทฺโท ปุพฺพสมฺปตฺติยา สห สมฺปิณฺฑนตฺโถ. นิพฺพานํเยว นิพฺพานสมฺปตฺติ. อยํ ปน อตฺถวณฺณนา:- ยา เอสา "สุวณฺณตา"ติอาทีหิ ปเทหิ มานุสฺสิกา จ สมฺปตฺติ เทวโลเก จ ยา รติ วุตฺตา, สา จ สพฺพา, ยา จายมปรา สทฺธานุสาริภาวาทิวเสน ปตฺตพฺพา นิพฺพานสมฺปตฺติ, สา จาติ อิทํ ตติยมฺปิ โอธิโส สพฺพเมเตน ลพฺภตีติ. อถวา ยา ปุพฺเพ สุวณฺณตาทีหิ อวุตฺตา "สูรา สติมนฺโต อิธ พฺรหฺมจริยวาโส"ติ เอวมาทินา ๑- นเยน นิทฺทิฏฺฐา ปญฺญาเวยฺยตฺติยาทิเภทา จ มานุสฺสิกา สมฺปตฺติ, อปรา เทวโลเก จ ยา ฌานาทิรติ, ยา จ ยถาวุตฺตปฺปการา นิพฺพานสมฺปตฺติ จาติ อิทมฺปิ ตติยํ โอธิโส สพฺพเมเตน ลพฺภตีติ. เอวเมตฺถ อตฺถวณฺณนา เวทิตพฺพา. @เชิงอรรถ: ๑ องฺ. นวก. ๒๓/๒๒๕ (๒๑)/๔๐๙ ติฐานสุตฺต--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๐๕.
จุทฺทสมคาถาวณฺณนา [๑๔] เอวมิมาย คาถาย ปุญฺญานุภาเวน ลภิตพฺพํ สทฺธานุสาริภาวาทิ- วเสน ปตฺตพฺพํ นิพฺพานสมฺปตฺติมฺปิ ทสฺเสตฺวา อิทานิ เตวิชฺชอุภโตภาควิมุตฺติ- วสีภาววเสนาปิ ปตฺตพฺพํ ตเมว ตสฺส อุปายญฺจ ทสฺเสนฺโต:- "มิตฺตสมฺปทมาคมฺม โยนิโส เจ ปยุญฺชโต วิชฺชาวิมุตฺติวสีภาโว สพฺพเมเตน ลพฺภตี"ติ อิมํ คาถมาห. ตสฺสายํ ปทวณฺณนา:- สมฺปชฺชติ เอตาย คุณวิภูตึ ปาปุณาตีติ สมฺปทา, มิตฺโต เอว สมฺปทา มิตฺตสมฺปทา, ตํ มิตฺตสมฺปทํ. อาคมฺมาติ นิสฺสาย. โยนิโสติ อุปาเยน. ปยุญฺชโตติ โยคานุฏฺฐานํ กโรโต. วิชานาติ เอตายาติ วิชฺชา, วิมุจฺจติ เอตาย, สยํ วา วิมุจฺจตีติ วิมุตฺติ, วิชฺชา จ วิมุตฺติ จ วิชฺชาวิมุตฺติโย, วิชฺชาวิมุตฺตีสุ วสีภาโว วิชฺชาวิมุตฺติวสีภาโว. อยมฺปน อตฺถวณฺณนา:- ยฺวายํ มิตฺตสมฺปทมาคมฺม สตฺถารํ วา อญฺญตรํ วา ครุฏฺฐานิยํ สพฺรหฺมจารึ นิสฺสาย ตโต โอวาทญฺจ อนุสาสนิญฺจ คเหตฺวา ยถานุสิฏฺฐํ ปฏิปตฺติยา โยนิโส ปยุญฺชโต ปุพฺเพนิวาสาทีสุ ตีสุ วิชฺชาสุ "ตตฺถ กตมา วิมุตฺติ, จิตฺตสฺส จ อธิมุตฺติ นิพฺพานญฺจา"ติ ๑- เอวมาคตาย อฏฺฐสมาปตฺตินิพฺพานเภทาย วิมุตฺติยา จ ตถา ตถา อทนฺธายิตตฺเตน วสีภาโว, อิทมฺปิ จตุตฺถํ โอธิโส สพฺพเมเตน ลพฺภตีติ. ปณฺณรสมคาถาวณฺณนา [๑๕] เอวมิมาย คาถาย ปุพฺเพ กถิตวิชฺชาวิมุตฺติวสีภาวภาคิยปุญฺญา- นุภาเวน ลภิตพฺพํ เตวิชฺชอุภโตภาควิมุตฺติวเสนาปิ ปตฺตพฺพํ นิพฺพานสมฺปตฺตึ ทสฺเสตฺวา อิทานิ ยสฺมา วิชฺชาวิมุตฺติวสีภาวปฺปตฺตา เตวิชฺชอุภโตภาควิมุตฺตาปิ เต สพฺเพ ปฏิสมฺภิทาทิคุณวิภูตึ ลภนฺติ, อิมาย จ ปุญฺญสมฺปทาย ตสฺสา คุณวิภูติยา ปทฏฺฐานวเสน ตถา ตถา สาปิ ลพฺภติ, ตสฺมา ตมฺปิ ทสฺเสนฺโต:- @เชิงอรรถ: ๑ อภิ. สงฺคณิ. ๓๔/๑๓๘๑/๓๐๗--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๐๖.
"ปฏิสมฺภิทา วิโมกฺขา จ ยา จ สาวกปารมี ปจฺเจกโพธิ พุทฺธภูมิ สพฺพเมเตน ลพฺภตี"ติ อิมํ คาถมาห. ยโต สมฺมา กเตน ยา จายํ ธมฺมตฺถนิรุตฺติปฏิภาเณสุ ปเภทคตา ปญฺญา ปฏิสมฺภิทาติ วุจฺจติ, เย จิเม "รูปี รูปานิ ปสฺสตี"ติ อาทินา ๑- นเยน อฏฺฐ วิโมกฺขา, ยา จายํ ภควโต สาวเกหิ ปตฺตพฺพา สาวกสมฺปตฺติสาธิกา สาวกปารมี, ยา จ สยมฺภูภาวสาธิกา ปจฺเจกโพธิ, ยา จ สพฺพสตฺตุตฺตมภาวสาธิกา พุทฺธภูมิ, อิทมฺปิ ปญฺจมํ โอธิโส สพฺพเมเตน ลพฺภตีติ เวทิตพฺพํ. โสฬสมคาถาวณฺณนา [๑๖] เอวํ ภควา ยนฺตํ "ยํ ยํ เทวาภิปตฺเถนฺติ สพฺพเมเตน ลพฺภตี"ติ วุตฺตํ, ตํ อิมาหิ ปญฺจหิ คาถาหิ โอธิโส โอธิโส ทสฺเสตฺวา อิทานิ สพฺพเมวิทํ สพฺพกามททนิธิสญฺญิตํ ปุญฺญสมฺปทํ ปสํสนฺโต:- "เอวํ มหตฺถิกา เอสา ยทิทํ ปุญฺญสมฺปทา ตสฺมา ธีรา ปสํสนฺติ ปณฺฑิตา กตปุญฺญตนฺ"ติ อิมาย คาถาย เทสนํ นิฏฺฐาเปสิ. ตสฺสายํ ปทวณฺณนา:- เอวนฺติ อตีตตฺถนิทสฺสนํ. มหนฺโต อตฺโถ อสฺสาติ มหตฺถิกา, มหโต อตฺถาย สํวตฺตตีติ วุตฺตํ โหติ, มหิทฺธิกาติปิ ปาโฐ. เอสาติ อุทฺเทสวจนํ, เตน "ยสฺส ทาเนน สีเลนา"ติ อิโตปฺปภูติ ยาว "กยิราถ ธีโร ปุญฺญานี"ติ วุตฺตํ ปุญฺญสมฺปทํ อุทฺทิสติ. ยทิทนฺติ อภิมุขกรณตฺเถ นิปาโต, เตน เอสาติ อุทฺทิฏฺฐํ นิทฺทิสิตุํ ยา เอสาติ อภิมุขํ กโรติ. ปุญฺญานํ สมฺปทา ปุญฺญสมฺปทา. ตสฺมาติ การณวจนํ. ธีราติ ธิติมนฺโต. ปสํสนฺตีติ วณฺณยนฺติ. ปณฺฑิตาติ ปญฺญาสมฺปนฺนา. กตปุญฺญตนฺติ กตปุญฺญภาวํ. อยมฺปน อตฺถวณฺณนา:- อิติ ภควา สุวณฺณตาทิพุทฺธภูมิปริโยสานํ ปุญฺญสมฺปทานุภาเวน อธิคนฺตพฺพมตฺถํ วณฺณยิตฺวา อิทานิ ตเมวตฺถํ สมฺปิณฺฑิตฺวา @เชิงอรรถ: ๑ ที. มหา. ๑๐/๑๒๙/๖๓, ที. ปาฏิ. ๑๑/๓๕๘/๒๗๑ อฏฺฐธมฺมา--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๐๗.
ทสฺเสนฺโต เตเนวตฺเถน ยถาวุตฺตปฺปการาย ปุญฺญสมฺปทาย มหตฺถิกตฺตํ นิโรเปนฺโต ๑- อาห:- เอวํ มหโต อตฺถสฺส อาวหเนน มหตฺถิกา เอสา, ยทิทํ มยา "ยสฺส ทาเนน สีเลนา"ติ อาทินา นเยน เทสิตา ปุญฺญสมฺปทา, ตสฺมา มาทิสา สตฺตานํ หิตสุขาวหาย ธมฺมเทสนาย อกิลาสุตาย ยถาภูตญาเณน ๒- จ ธีรา ปณฺฑิตา "อสาธารณมญฺเญสํ, อโจราหรโณ นิธี"ติ อาทีหิ อิธ วุตฺเตหิ จ, อวุตฺเตหิ จ "มา ภิกฺขเว ปุญฺญานํ ภายิตฺถ, สุขสฺเสตํ ภิกฺขเว อธิวจนํ, ยทิทํ ปุญฺญานี"ติ *- อาทีหิ ๓- วจเนหิ อเนกาการโวการํ กตปุญฺญตํ ปสํสนฺติ, น ปกฺขปาเตนาติ. เทสนาปริโยสาเน โส อุปาสโก พหุชเนหิ สทฺธึ โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐาสิ, โส จ รญฺโญ ปเสนทิโกสลสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา เอตมตฺถํ อาโรเจสิ, ราชา อติวิย ตุฏฺโฐ หุตฺวา "สาธุ คหปติ, สาธุ โข ตฺวํ คหปติ มาทิเสหิปิ อหรณียํ ๔- นิธึ นิเธสี"ติ สมฺภาเวตฺวา ๕- ตสฺส มหนฺตํ ปูชมกาสีติ. ปรมตฺถโชติกาย ขุทฺทกปาฐฏฺฐกถาย นิธิกณฺฑสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. --------- @เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม., อิ. ถุนนฺโต ๒ ฉ.ม., อิ. ยถาภูตคุเณน @* ปาลิ. ปุญฺญานนฺติ ๓ องฺ. สตฺตก. ๒๓/๕๙/๙๐ (สฺยา), ขุ. อิติ. ๒๕/๒๒/๒๔๕ @๔ ฉ.ม., อิ. อนาหรณียํ ๕ ฉ.ม. สํราเธตฺวาอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๗ หน้า ๒๐๓-๒๐๗. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=17&A=5375&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=17&A=5375&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=9 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=195 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=206 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=206 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25
![อ่านหน้า[ต่าง] แรก](go1.gif) ![อ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้ว](go2.gif)   ![อ่านหน้า[ต่าง] ถัดไป](go3.gif) ![อ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย](go4.gif)   |
|
บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]