บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๓๒

หน้าที่ ๕๐.

อาคโตติ ตถาคโต, ตถธมฺเม ยาถาวโต ^๑- อภิสมฺพุทฺโธติ ตถาคโต, ตถทสฺสิตาย ตถาคโต, ตถาวาทิตาย ^๒- ตถาคโต, ตถาการิตาย ตถาคโต, อภิภวนฏฺเฐน ตถาคโตติ เอวํ อฏฺฐหิ การเณหิ ภควา ตถาคโต. ตถาย อาคโตติ ตถาคโต, ตถาย คโตติ ตถาคโต, ตถลกฺขณํ คโตติ ตถาคโต, ตถานิ อาคโตติ ตถาคโต, ตถาวิโธติ ตถาคโต, ตถา ปวตฺติโตติ ตถาคโต, ตเถหิ อาคโตติ ตถาคโต, ตถา คตภาเวน ตถาคโตติ เอวมฺปิ อฏฺฐหิ การเณหิ ภควา ตถาคโตติ อยเมตฺถ สงฺเขโป. วิตฺถาโร ปน ปรมตฺถทีปนิยา อุทานฏฺฐกถาย ^๓- อิติวุตฺตกฏฺฐกถาย ^๔- จ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพ. อิทานิ ตสฺสา ปญฺญาย อสาธารณวิเสสํ ทสฺเสตุํ "อคฺคิ ยถา"ติอาทิ วุตฺตํ. ยถา อคฺคีติ อุปมาวจนํ. ยถาติ ตสฺส อุปมาภาวทสฺสนํ. ปชฺชลิโตติ อุปเมยฺเยน สมฺพนฺธทสฺสนํ. นิสีเถติ กิจฺจกรณกาลทสฺสนํ. อยํ เหตฺถ อตฺโถ:- ยถา นาม นิสีเถ รตฺติยํ จตุรงฺคสมนฺนาคเต อนฺธกาเร วตฺตมาเน อุนฺนเต ฐาเน ปชฺชลิโต อคฺคิ ตสฺมึ ปเทเส ตมกตํ ^๕- วิธมนฺตํ ติฏฺฐติ, เอวเมว ตถาคตานํ อิมํ เทสนา- ญาณสงฺขาตํ สพฺพโส เวเนยฺยานํ ^๖- สํสยตมํ วิธมนฺตํ ปญฺญํ ปสฺสาติ. ยโต เทสนาวิลาเสน สตฺตานํ ญาณมยํ อาโลกํ เทนฺตีติ อาโลกทา. ปญฺญามยเมว จกฺขุํ ททนฺตีติ จกฺขุททา. ตทุภยมฺปิ กงฺขาวินยปทฏฺฐานเมว กตฺวา ทสฺเสนฺโต "เย อาคตานํ วินยนฺติ กงฺขนฺ"ติ อาห. เย ตถาคตา อตฺตโน สนฺติกํ อาคตานํ ^๗- อุปคตานํ เวเนยฺยานํ "อโหสึ นุ โข อหมตีตมทฺธานนฺ"ติอาทินยปฺปวตฺตํ ^๘- โสฬสวตฺถุกํ, "พุทฺเธ กงฺขติ ธมฺเม กงฺขตี"ติอาทินยปฺปวตฺตํ ^๙- อฏฐวตฺถุกญฺจ กงฺขํ วิจิกิจฺฉํ วินยนฺติ เทสนานุภาเวน อนวเสสโต วิธมนฺติ วิทฺธํเสนฺติ. วินยกุกฺกุจฺจสงฺขาตา ปน กงฺขา ตพฺพินเยเนว วินีตา โหนฺตีติ. @เชิงอรรถ: ^๑ สี. ยถาวโต ^๒ ฉ.ม. ตถวาทิตาย ^๓ ป.ที.อุทาน. หน้า ๑๖๐ สุปฺปวาสาสุตฺตวณฺณนา @^๔ ป.ที.อิติ. หน้า ๑๕๓ วิตกฺกสุตฺตวณฺณนา ^๕ ฉ.ม. ตมคตํ ^๖ ม. วิเนยฺยานํ @^๗ ก. อุปฺปตฺติตานํ, สี. คตานํ ^๘ ม.มู. ๑๒/๑๘/๑๑ สพฺพาสวสุตฺต, @สํ.นิทาน. ๑๖/๒๐/๒๖ ปจฺจยสุตฺต ^๙ อภิ.สงฺ. ๓๔/๑๐๐๘/๒๔๒ นิกฺเขปกณฺฑ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๑.

อปโร นโย:- ยถา อคฺคิ นิสีเถ รตฺติภาเค ปชฺชลิโต ปฏุตรชาโล สมุชฺชโล ^๑- อุจฺจาสเน ^๒- ฐิตานํ โอภาสทานมตฺเตน อนฺธการํ วิธมิตฺวา สมวิสมํ วิภาเวนฺโต อาโลกทโท โหติ, อจฺจาสนฺเน ปน ฐิตานํ ตํ ^๓- สุปากฏํ กโรนฺโต จกฺขุกิจฺจกรณโต จกฺขุทโท นาม โหติ, เอวเมว ^๔- ตถาคตา อตฺตโน ธมฺมกายสฺส ทูเร ฐิตานํ อกตาธิการานํ ปญฺญาปชฺโชเตน โมหนฺธการํ วิธมิตฺวา กายสมกายวิสมาทิสมวิสมํ ^๕- วิภาเวนฺโต อาโลกทา ภวนฺติ, อาสนฺเน ฐิตานํ ปน กตาธิการานํ ธมฺมจกฺขุํ อุปฺปาเทนฺโต จกฺขุททา ภวนฺติ. เย เอวํภูตา อตฺตโน วจีโคจรํ อาคตานํ มาทิสานมฺปิ กงฺขาพหุลานํ กงฺขํ วินยนฺติ อริยมคฺคสมุปฺปาทเนน วิธมนฺติ, เตสํ ตถาคตานํ ปญฺญํ ญาณาติสยํ ปสฺสาติ โยชนา. เอวมยํ เถรสฺส อตฺตโน กงฺขาวิตรณปฺปกาสเนน อญฺญาพฺยากรณคาถาปิ โหติ. อยํ หิ เถโร ปุถุชฺชนกาเล กปฺปิเยปิ กุกฺกุจฺจโก หุตฺวา กงฺขาพหุลตาย "กงฺขาเรวโต"ติ ปญฺญาโต, ปจฺฉา ขีณาสวกาเลปิ ตเถว โวหริยิตฺถ. ^๖- เตนาห "อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา กงฺขาเรวโต คาถํ อภาสิตฺถา"ติ. ตํ วุตฺตตฺถเมว. กงฺขาเรวตตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ------------------ @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. สมุชฺชลํ ^๒ สี. อจฺจาสนฺเน ^๓ สี. อยํปาโฐ น ทิสฺสติ ^๔ สี. เอวเมวํ @^๕ ม. กายสมกายสมาสมวิสมํ, ฉ.ม. กายวิสมาทิสมวิสมํ ^๖ ฉ.ม. โวหรยิตฺถ

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๕๐-๕๑. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=32&A=1130&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=1130&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=140 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=4985 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5304 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5304 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26