|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
ขณฺฑผุลฺลปฏิสงฺขรณาทึ สตฺถุ วจนปฏิปูชนตฺถํ กาตพฺพเมว. ปริวชฺเชยฺย ชนนฺติ คณ- สงฺคณิกวเสน ชนํ วิวชฺเชยฺย. ชนนฺติ วา ยาทิสํ สํเสวโต ภชโต ปยิรุปาสโต กุสลา ธมฺมา ปริหายนฺติ, อกุสลา ธมฺมา อภิวฑฺฒนฺติ, ตาทิสํ อกลฺยาณมิตฺตภูตํ ชนํ ปริวชฺเชยฺย. น อุยฺยเมติ ปจฺจยุปฺปาทนตฺถํ กุลสงฺคณฺหนวเสน น วายเมยฺย, ยสฺมา โส อุสฺสุกฺโก รสานุคิทฺโธ, อตฺถํ ริญฺจติ โย สุขาธิวาโหติ โย ๑- รสานุคิทฺโธ รสตณฺหาวสิโก ภิกฺขุ ปจฺจยุปฺปาทนปสุโต, โส กุลสงฺคณฺหนตฺถํ อุสฺสุกฺโก, เตสุ สุขิเตสุ สุขิโต, ทุกฺขิเตสุ ทุกฺขิโต, อุปฺปนฺเนสุ กิจฺจกรณีเยสุ อตฺตนา โยคํ ๒- อาปชฺชติ, โย สุขาธิวาโห สมถวิปสฺสนามคฺคผลนิพฺพานสุขาวโห สีลาทิอตฺโถ, ตํ ริญฺจติ ปชหติ, เอกํเสน อตฺตานํ ตโต วิเวเจตีติ อตฺโถ. เอวํ ปฐมคาถาย "กมฺมารามตํ สงฺคณิการามตํ ปจฺจยเคธญฺจ วชฺเชถา"ติ โอวทิตฺวา อิทานิ สกฺการาภิลาสํ ครหนฺโต ทุติยํ คาถมาห. ตสฺสตฺโถ:- ยา อยํ ภิกฺขาย อุปคตานํ ปพฺพชิตานํ กุเลสุ เคหวาสีหิ คุณสมฺภาวนาย กริยมานา วนฺทนา ปูชนา จ, ยสฺมา ตํ อภาวิตตฺตานํ โอสีทาปนฏฺเฐน มลินภาวกรณฏฺเฐน จ "ปงฺโก กทฺทโมติ พุทฺธาทโย อริยา ปเวทยุํ ๓- อพฺภญฺญํสุ ปเวเทสุํ วา, ยสฺมา จ อปริญฺญาตกฺขนฺธานํ อนฺธปุถุชฺชนานํ สกฺการาภิลาสํ ทุวิญฺเญยฺยสภาวตาย ปีฬาชนนโต อนฺโต ตุทนโต ทุรุทฺธรณโต จ สุขุมํ สลฺลํ ทุรุพฺพหํ ปเวทยุํ, ๓- ตโตเอว สกฺกาโร กาปุริเสน ทุชฺชโห ทุปฺปชเหยฺโย ตสฺส ปหานปฏิปตฺติยา อปฺปฏิปชฺชนโต. สกฺการาภิลาสปฺปหาเนน หิ สกฺกาโร ปหีโน โหติ, ตสฺมา ตสฺส ปหานาย อาโยโค กรณีโยติ ทสฺเสติ. [๔๙๖] "น ปรสฺสุปณิธาย กมฺมํ มจฺจสฺส ปาปกํ อตฺตนา ตํ น เสเวยฺย กมฺมพนฺธู หิ มาติยา. [๔๙๗] น ปเร วจนา โจโร น ปเร วจนา มุนิ อตฺตา จ นํ ยถา เวทิ เทวาปิ นํ ตถา วิทู. @เชิงอรรถ: ๑ สี.,อิ. สุขาธิวาโห โย ๒ สี.,อิ. อุยฺโยคํ ๓ สี.,อิ. อเวทยุํ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๕.
[๔๙๘] ปเร จ น วิชานนฺติ มยเมตฺถ ยมามเส เย จ ตตฺถ วิชานนฺติ ตโต สมฺมนฺติ เมธคา. [๔๙๙] ชีวเต วาปิ สปฺปญฺโญ อปิ วิตฺตปริกฺขโย ปญฺญาย จ อลาเภน วิตฺตวาปิ น ชีวติ. [๕๐๐] สพฺพํ สุณาติ โสเตน สพฺพํ ปสฺสติ จกฺขุนา น จ ทิฏฺฐํ สุตํ ธีโร สพฺพํ อุชฺฌิตุมรหติ. [๕๐๑] จกฺขุมาสฺส ยถา อนฺโธ โสตวา พธิโร ยถา ปญฺญวาสสฺส ยถา มูโค พลวา ทุพฺพโลริว อถ อตฺเถ สมุปฺปนฺเน สเยถ มตสายิกนฺ"ติ อิมา ฉ คาถา รญฺโญ ปชฺโชตสฺส โอวาทวเสน อภาสิ. โส กิร พฺราหฺมเณ สทฺทหิตฺวา ปสุฆาตยญฺญํ ๑- กาเรติ, กมฺมํ อโสเธตฺวาว อโจเร โจรสญฺญาย ๒- ทณฺเฑติ, อฏฺฏกรเณ จ ๓- อสฺสามิเก สามิเก กโรติ, สามิเก จ อสฺสามิเก. ตโต นํ เถโร วิเวเจตุํ "น ปรสฺสา"ติอาทินา ฉ คาถา อภาสิ. ตตฺถ น ปรสฺสุปณิธาย, กมฺมํ มจฺจสฺส ปาปกนฺติ ปรสฺส มจฺจสฺส สตฺตสฺส อุปณิธาย อุทฺทิสฺส การณํ กตฺวา ปาปกํ วธพนฺธาทิกมฺมํ น เสเวยฺย, ปเรน น การาเปยฺยาติ อตฺโถ. อตฺตนา ตํ น เสเวยฺยาติ อตฺตนาปิ ตํ ปาปกํ น กเรยฺย. กสฺมา? กมฺมพนฺธู หิ มาติยา อิเม มาติยา มจฺจา กมฺมทายาทา, ตสฺมา อตฺตนา จ กิญฺจิ ปาปกมฺมํ น กเรยฺย, ปเรนปิ น การาเปยฺยาติ อตฺโถ. น ปเร วจนา โจโรติ อตฺตนา โจริยํ อกตฺวา ปรวจนา ปรสฺส วจนมตฺเตน โจโร นาม น โหติ, ตถา น ปเร วจนา มุนิ ปรสฺส วจนมตฺเตน มุนิ สุวิสุทฺธกายวจีมโนสมาจาโร น โหติ. เอตฺถ หิ ปเรติ วิภตฺติอโลปํ กตฺวา นิทฺเทโส. @เชิงอรรถ: ๑ สี.,อิ. ปสุฆาตยญฺเญ ๒ สี.,อิ. โจรสญฺโญ ๓ สี.,อิ. อตฺถกรเณ จ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๖.
เกจิ ปน "ปเรสนฺติ วตฺตพฺเพ ปเรติ สํการโลปํ ๑- กตฺวา นิทฺทิฏฺฐนฺ"ติ วทนฺติ. อตฺตา จ นํ ยถา เวทีติ นํ สตฺตํ ตสฺส อตฺตา จิตฺตํ ยถา "อหํ ๒- ปริสุทฺโธ อปริสุทฺโธ วา"ติ ยาถาวโต อเวทิ ชานาติ. ๓- เทวาปิ นํ ตถา วิทูติ วิสุทฺธิเทวา อุปปตฺติเทวา จ ตถา วิทู วิทนฺติ ชานนฺติ, ตสฺมา สยํ ตาทิสา เทวา จ ปมาณํ สุทฺธาสุทฺธานํ สุทฺธาสุทฺธภาวชานเน, น เย เกจิ อิจฺฉาโทสปเรตา สตฺตาติ อธิปฺปาโย. ปเรติ ปณฺฑิเต ฐเปตฺวา ตโต อญฺเญ, กุสลากุสลสาวชฺชานวชฺชํ กมฺมํ กมฺมผลํ ๔- กายสฺส อสุภตํ สงฺขารานํ อนิจฺจตํ อชานนฺตา อิธ ปเร นาม. เต มยเมตฺถ อิมสฺมึ ชีวโลเก ยมาม อุปรมาม, "สตตํ สมิตํ มจฺจุ สนฺติกํ คจฺฉามา"ติ น ชานนฺติ. เย จ ตตฺถ วิชานนฺตีติ เย จ ตตฺถ ปณฺฑิตา "มยํ มจฺจุ สมีปํ คจฺฉามา"ติ วิชานนฺติ. ตโต สมฺมนฺติ เมธคาติ เอวํ หิ เต ชานนฺตา เมธคานํ ปรวิหึสนานํ วูปสมาย ปฏิปชฺชนฺติ, อตฺตนา ปเร จ อญฺเญ น เมธนฺติ น พาเธนฺตีติ อตฺโถ. ตฺวํ ปน ชีวิตนิมิตฺตํ อโจเร โจเร กโรนฺโตปิ ทณฺฑเนน, สามิเก อสฺสามิเก กโรนฺโตปิ ธนชานิยา พาธสิ ปญฺญาเวกลฺลโต. ตถา อกโรนฺโตปิ ชีวเต วาปิ สปฺปญฺโญ, อปิ วิตฺตปริกฺขโย ปริกฺขีณธโนปิ สปฺปญฺญชาติโก อิตรีตรสนฺโตเสน สนฺตุฏฺโฐ อนวชฺชาย ชีวิกาย ชีวติเยว. ตสฺส หิ ชีวิตํ นาม. เตนาห ภควา "ปญฺญาชีวึ ชีวิตมาหุ เสฏฺฐนฺ"ติ. ๕- ทุมฺเมธปุคฺคโล ปน ปญฺญาย จ อลาเภน ๖- ทิฏฺฐธมฺมิกํ สมฺปรายิกญฺจ อตฺถํ วิราเธนฺโต วิตฺตวาปิ น ชีวติ ครหาทิปวตฺติยา ชีวนฺโต นาม น โหติ, อนุปายญฺญุตาย ๗- ยถาธิคตํ ธนํ นาเสนฺโต ชีวิตมฺปิ สนฺธาเรตุํ น สกฺโกติเยว. อิมา กิร จตสฺโสปิ คาถา เถโร สุปินนฺเตน ๘- รญฺโญ กเถสิ. ราชา สุปินํ @เชิงอรรถ: ๑ สี.,อิ. สการโลปํ ๒ อิ.,ม. อยํ ๓ สี. อเนฺวติ อาชานาติ @๔ สี.,อิ....สาวชฺชานวชฺชกมฺมผลํ ๕ สํ.สคา. ๑๕/๗๓/๔๘ วิตฺตสุตฺต, @๒๔๖/๒๕๘ อาฬวกสุตฺต, ขุ.สุตฺต. ๒๕/๑๘๔/๓๗๐ อาฬวกสุตฺต @๖ สี.,อิ. อภาเวน ๗ สี. อนุปจิตปญฺญตาย ๘ สี.,อิ. สุปินนฺเต--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๗.
ทิสฺวา เถรํ นมสฺสนฺโตเยว ปพุชฺฌิตฺวา ปภาตาย รตฺติยา เถรํ อุปสงฺกมิตฺวา วนฺทิตฺวา อตฺตนา ทิฏฺฐนิยาเมน สุปินํ กเถสิ. ตํ สุตฺวา เถโร ตา คาถา ปจฺจนุภาสิตฺวา "สพฺพํ สุณาตี"ติอาทินา ทฺวีหิ คาถาหิ ราชานํ โอวทิ. ตตฺถ สพฺพํ สุณาติ โสเตนาติ อิธ โสตพฺพํ สทฺทํ อาปาถคตํ สพฺพํ สุภาสิตํ ทุพฺภาสิตญฺจ อพธิโร โสเตน สุณาติ. ตถา สพฺพํ รูปํ สุนฺทรํ อสุนฺทรมฺปิ จกฺขุนา ๑- อนนฺโธ ปสฺสติ, อยมินฺทฺริยานํ สภาโว. ตตฺถ ปน น จ ทิฏฺฐํ สุตํ ธีโร, สพฺพํ อุชฺฌิตุนฺติ จ นิทสฺสนมตฺตเมตํ. ยํ หิ ตํ ทิฏฺฐํ สุตํ วา, ๒- น ตํ สพฺพํ ธีโร สปฺปญฺโญ อุชฺฌิตุํ ปริจฺจชิตุํ คเหตุํ วา อรหติ. คุณาคุณํ ปน ตตฺถ อุปปริกฺขิตฺวา อุชฺฌิตพฺพเมว อุชฺฌิตุํ คเหตพฺพญฺจ คเหตุํ อรหติ, ตสฺมา จกฺขุมาสฺส ยถา อนฺโธ จกฺขุมาปิ สมาโน อุชฺฌิตพฺเพ ทิฏฺเฐ อนฺโธ ยถา อสฺส อปสฺสนฺโต วิย ภเวยฺย, ตถา อุชฺฌิตพฺเพ สุเต โสตวาปิ พธิโร ยถา อสฺส อสุณนฺโต วิย ภเวยฺย. ปญฺญวาสฺส ยถา มูโคติ วิจารณปญฺญาย ปญฺญวา วจนกุสโลปิ อวตฺตพฺเพ มูโค วิย ภเวยฺย. พลวา ถามสมฺปนฺโนปิ อกตฺตพฺเพ ทุพฺพโลริว, รกาโร ปทสนฺธิกโร, อสมตฺโถ วิย ภเวยฺย. อถ อตฺเถ สมุปฺปนฺเน, สเยถ มตสายิกนฺติ อตฺตนา กาตพฺพกิจฺเจ อุปฺปนฺเน อุปฏฺฐิเต มตสายิกํ สเยถ, มตสายิกํ สยิตฺวาปิ ตํ กิจฺจํ ตีเรตพฺพเมว, น วิราเธตพฺพํ. อถวา อถ อตฺเถ สมุปฺปนฺเนติ อตฺตนา อกรณีเย อตฺเถ กิจฺเจ อุปฺปนฺเน อุปฏฺฐิเต มตสายิกํ สเยถ, มตสายิกํ สยิตฺวาปิ ตํ น กาตพฺพเมว. น หิ ปณฺฑิโต อยุตฺตํ กาตุมรหตีติ เอวํ เถเรน โอวทิโต ราชา อกตฺตพฺพํ ปหาย กาตพฺเพเยว ยุตฺตปฺปยุตฺโต อโหสีติ. มหากจฺจายนตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ------------------- @เชิงอรรถ: ๑ สี. จกฺขุมา ๒ สี. ทิฏฺฐํ สุตํ มุตํ วาอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๓ หน้า ๑๖๔-๑๖๗. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=33&A=3754&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=3754&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=366 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=6806 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=6941 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=6941 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26
![อ่านหน้า[ต่าง] แรก](go1.gif) ![อ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้ว](go2.gif)   ![อ่านหน้า[ต่าง] ถัดไป](go3.gif) ![อ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย](go4.gif)   |
|
บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]