อรรถกถาเล่มที่ ๔๐ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๖ เอกาทสก-ปกิณฺณก

หน้าที่ ๒๔๐.
        อาสึเสเถว ปุริโส        น นิพฺพินฺเทยฺย ปณฺฑิโต
        ปสฺสามิ โวหํ อตฺตานํ      อุทกา ถลมุพฺภตํ ฯ
        วายเมเถว ปุริโส        น นิพฺพินฺเทยฺย ปณฺฑิโต
        ปสฺสามิ โวหํ อตฺตานํ      ยถา อิจฺฉึ ตถา อหุ ฯ
        วายเมเถว ปุริ โส       น นิพฺพินฺเทยฺย ปณฺฑิโต
        ปสฺสามิ โวหํ อตฺตานํ      อุทกา ถลมุพฺภตํ ฯ
                ทุกฺขูปนี โต ปิ นโร สปญฺโญ
                อาสํ น ฉินฺเทยฺย สุขาคมาย
                พหู หิ ผสฺสา อหิตา หิตา จ
                อวิตกฺกิตา มจฺจุมุปปชฺชนฺติ ฯ
        อจินฺติตมฺปิ ภวติ          จินฺติตมฺปิ วนสฺสติ
        น หิ จินฺตามยา โภคา     อิตฺถิยา ปุริสสฺส วาติ ฯ
     ตตฺถ อาสึเสเถวาติ อาสาเฉทกมฺมํ อกตฺวา อตฺตโน กมฺเมสุ
อาสํ กโรเถว น อุกฺกณฺเฐยฺย ฯ ยถา อิจฺฉินฺติ อหํ หิ สฏฺฐิหตฺถา
นรกา อุฏฺฐานํ อิจฺฉึ โสมฺหิ ตเถว ชาโต ตโต อุฏฺฐิโตเยวาติ
ทีเปติ ฯ อหิตา หิตา จาติ ทุกฺขผสฺสา จ สุขผสฺสา จ
มรณผสฺสา จ ชีวิตผสฺสา จาติปิ อตฺโถ สตฺตานมฺหิ มรณผสฺโส
อหิโต ชีวิตผสฺโส หิโต เตสํ อวิตกฺกิโต อจินฺติโตปิ มรณผสฺโส
อาคจฺฉตีติ ทสฺเสติ ฯ อจินฺติตมฺปีติ มยา อาวาเฏ ปติสฺสามีติ
อจินฺติตํ สรภํ มาเรสฺสามีติ จินฺติตํ อิทานิ ปน เม จินฺติตํ
นฏฺฐํ อจินฺติตเมว ชาตํ ฯ โภคาติ ยสปริวารา เอเต จินฺตามยา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๔๑.
น โหนฺติ ตสฺมา ญาณวตา วิริยเมว กตฺตพฺพํ วิริยวโต หิ
อจินฺติตํปิ กตํ โหติเยว ฯ
     ตสฺส อุทานํ อุทาเนนฺตสฺเสว อรุณํ อุฏฺฐหิ ฯ ปุโรหิโต
ปาโตว สุขเสยฺยาย ปุจฺฉนตฺถํ อาคนฺตฺวา ทฺวาเร ฐิโต ตสฺส
อุทานคีตสทฺทํ สุตฺวา จินฺเตสิ ราชา หีโย มิควธํ อคมาสิ ตํ
สรภมิคํ วิรทฺโธ ภวิสฺสติ ตโต อมจฺเจหิ อวหสิยมาโน มาเรตฺวา
ตํ อาหริสฺสามีติ ขตฺติยมาเนน ตํ อนุพนฺธนฺโต สฏฺฐีหตฺเถ นรเก
ปติโต ภวิสฺสติ ทยาลุนา สรภราเชน รญฺโญ โทสํ อจินฺเตตฺวา
ราชา อุทฺธริโต ภวิสฺสติ เตน มญฺเญ อุทานํ อุทาเนสีติ ฯ
เอวํ พฺราหฺมณสฺส รญฺโญ ปริปุณฺณพฺยญฺชนํ อุทานํ สุตฺวา
สุมชฺชิเต อาทาเส มุขํ โอโลเกนฺตสฺส ฉายาวิย รญฺญา จ สรเภน
จ กตการณํ ปากฏํ อโหสิ ฯ โส นเขน ทฺวารํ อาโกเฏสิ ฯ
ราชา โก เอโสติ ปุจฺฉิ ฯ อหํ เทว ปุโรหิโตติ ฯ อถ ทฺวารํ
วิวริตฺวา อิโต เอหาจริยาติ อาห ฯ โส ปวิสิตฺวา ราชานํ
ชยาเปตฺวา เอกมนฺตํ ฐิโต อหํ มหาราช ตยา อรญฺเญ กตการณํ
ชานามิ ตฺวํ เอกํ สรภมิคํ อนุพนฺธนฺโต นรเก ปติโต อถ นํ
โส สรโภ สีลา โยคํ กตฺวา นรกโต อุทฺธริ โส ตฺวํ ตสฺส
คุณํ สริตฺวา อุทานํ อุทาเนสีติ วตฺวา เทฺว คาถา อภาสิ
        สรภํ คิริทุคฺคสฺมึ          ยํ ตฺวํ อนุสฺสรี ปุเร
        อลีนจิตฺตสฺส ตุวํ          วิกฺกนฺตมนุชีวสิ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๔๒.
                โย ตํ วิทุคฺคา นรกา สมุทฺธริ
                สีลาย โยคํ สรโภ กริตฺวา
                ทุกฺขูปนีตํ มจฺจุมุขา ปโมจยิ
                อลีนจิตฺตํ ตเมว วเทสีติ ฯ
     ตตฺถ อนุสฺสรีติ อนุพนฺธิ ฯ วิกฺกนฺตนฺติ อุทฺธรณตฺถาย
กตปรกฺกมํ ฯ อนุชีวสีติ อุปชีวสิ ตสฺสานุภาเวน ตยา ชีวิตํ
ลทฺธนฺติ อตฺโถ ฯ อุทฺธรีติ อุตฺตาเรสิ ฯ ตเมว วเทสีติ
สุวณฺณสรภมิคํ อิธ สิริสยเน นิสินฺโน วณฺเณสิ ฯ
     ตํ สุตฺวา อยํ มยา สทฺธึ น มิควธํ คโต สพฺพเมว
ปวุตฺตึ ชานาติ กถํ นุโข ชานาติ ปุจฺฉิสฺสามิ นนฺติ จินฺเตตฺวา
นวมํ คาถมาห
                กึ ตฺวํ ตตฺเถว ตทา อโหสิ
                อุทาหุ เต โกจิ นุ เอตทกฺขา
                วิวฏจฺฉโท นุสิ สพฺพทสฺสี
                ญาณํ นุ เต พฺราหฺมณ ภึสรูปนฺติ ฯ
     ตตฺถ ภึสรูปนฺติ กึ นุ ตว ญาณํ พลวชาติกํ เตเนตํ
ชานาสีติ ฯ
     พฺราหฺมโณ นาหํ สพฺพญฺญู พุทฺโธ พฺยญฺชนํ อมกฺเขตฺวา
ตยา กถิตคาถานํ ปน มยฺหํ อตฺโถ อุปฏฺฐาตีติ ทีเปนฺโต ทสมํ
คาถมาห
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๔๓.
                น เจวาหํ ตตฺถ ตทา อโหสึ
                น จาปิ เม โกจิ นํ เอตทกฺขา
                คาถาปทานญฺจ สุภาสิตานํ
                อตฺถํ ตทาเนนฺติ ชนินฺท ธีราติ ฯ
     ตตฺถ สุภาสิตานนฺติ พฺยญฺชนํ อมกฺเขตฺวา สุฏฺฐุ ภาสิตานํ ฯ
อตฺถํ ตทาเนนฺตีติ โย เตสํ อตฺโถ ตํ อาเนนฺติ อุปธาเรนฺตีติ
อตฺโถ ฯ
     ราชา ตสฺส ตุสิตฺวา พหุธนํ อทาสิ ตโต ปฏฺฐาย ทานาทีนิ
ปุญฺญานิ อภิรโต อโหสิ ฯ มนุสฺสาปิ ปุญฺญาภิรตา หุตฺวา
มตมตา สคฺคปูรเมว ปูรยึสุ ฯ อเถกทิวสํ ราชา ลกฺขํ วิชฺฌิสฺสามีติ
ปุโรหิตํ อาทาย อุยฺยานํ คโต ฯ ตทา สกฺโก เทวราชา พหู
นเว เทเวเจว เทวกญฺญาโย จ ทิสฺวา กึ นุโข การณนฺติ
อาวชฺเชนฺโต สรภมิเคน นรกา อุทฺธริตฺวา รญฺญา สีเลสุ
ปติฏฺฐาปิตภาวํ ญตฺวา รญฺโญ อานุภาเวน มหาชนา ปุญฺญานิ
กโรนฺติ เตน เทวโลโก ปริปูรติ อิทานิ โข ปน ราชา ลกฺขํ
วิชฺฌิตุํ อุยฺยานํ คโต ตํปิ วีมํสิตฺวา สีหนาทํ นทาเปตฺวา สรภมิคสฺส
คุณํ กถาเปตฺวา อตฺตโน จ สกฺกภาวํ ชานาเปตฺวา อากาเส
ฐิโต ธมฺมํ เทเสตฺวา เมตฺตาย เจว ปญฺจนฺนญฺจ สีลานํ คุณํ
กเถตฺวา อาคมิสฺสามีติ จินฺเตตฺวา อุยฺยานํ อคมาสิ ฯ ราชาปิ
ลกฺขํ วิชฺฌิสฺสามีติ ธนุํ อาโรเปตฺวา สรํ สนฺนยฺหิ ฯ ตสฺมึ ขเณ
สกฺโก รญฺโญ จ ลกฺขสฺส จ อนฺตเร อตฺตโน อานุภาเวน สรภํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๔๔.
ทสฺเสสิ ฯ ราชา ตํ ทิสฺวา สรํ น มุญฺจิ ฯ อถ นํ สกฺโก
ปุโรหิตสฺส สรีเร อธิมุจฺจิตฺวา คาถมภาสิ
                อาทาย ปตฺตํ ปรวิริยฆาตึ
                จาเป สรํ กึ วิจิกิจฺฉเส ตุวํ
                นุณฺโณ สโร สรภํ หนฺตุ ขิปฺปํ
                อนฺนํ หิ เอตํ วรปญฺญ รญฺโญติ ฯ
     ตตฺถ ปตฺตนฺติ วาชปตฺเตหิ สมนฺนาคตํ ฯ ปรวิริยฆาตินฺติ
ปเรสํ วิริยฆาตกํ ฯ จาเป สรนฺติ เอตํ ปตฺตสํขาตํ สรํ จาเป
อาทาย สนฺนยฺหิตฺวา อิทานิ ตฺวํ กึ วิจิกิจฺฉสิ ฯ หนฺตูติ ตยา
วิสฺสฏฺโฐ หุตฺวา เอส สโร ขิปฺปํ อิมํ สรภํ หนตุ ฯ อนฺนํ หิ
เอตนฺติ วรปญฺญ มหาราช สรโภนาม รญฺโญ อาหาโร ภกฺโขติ
อตฺโถ ฯ
     ตโต ราชา คาถมาห
                อทฺธา ปชานามิ อหํปิ เอตํ
                อนฺนํ มิโค พฺราหฺมณ ขตฺติยสฺส
                ปุพฺเพ กตญฺจ อปจายมาโน
                ตสฺมา มิคํ สรภํ โน หนามีติ ฯ
     ตตฺถ ปุพฺเพ กตญฺจาติ พฺราหฺมณ อหํ เจตํ เอกํเสน ชานามิ
ยถา มิโค ขตฺติยสฺส อนฺนํ ปุพฺเพ ปน อิมินา มยฺหํ กตคุณํ
ปูเชมิ ตสฺมา ตํ น หนามีติ ฯ
     ตโต สกฺโก คาถทฺวยมาห
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๔๕.
        เนโส มิโค มหาราช      อสุเรโส ทิสมฺปติ
        เอตํ หนฺตฺวา มนุสฺสินฺท     ภวสฺสุ อมราธิโป ฯ
                สเจ มหาราช วิจิกิจฺฉเส ตุวํ
                หนฺตุํ มิคํ สรภํ สหายกํ
                สปุตฺตทาโร นรวีริยเสฏฺฐ
                หนฺตฺวา โน เจ ตุวํ เวตรณึ ยมสฺสาติ ฯ
     ตตฺถ อสุเรโสติ อสุโร เอโส อสุรเชฏฺฐโก สกฺโก เอโสติ
อธิปฺปาเยน วทติ ฯ อมราธิโปติ ตฺวํ เอตํ สกฺกํ มาเรตฺวา สยํ
สกฺโก เทวราชา โหหีติ วทติ ฯ เวตรณึ ยมสฺสาติ สเจ เอตํ
สหาโย เมติ จินฺเตตฺวา น หนิสฺสสิ สปุตฺตทาโร ยมสฺส เวตรณีนิริยํ
คนฺตฺวา ภวิสฺสสีติ ตํ ตาเสติ ฯ
     ตโต ราชา เทฺว คาถา อภาสิ
                กามํ อหํ ชานปทา จ สพฺเพ
                ปุตฺตา จ ทารา จ สหายสํฆา
                คจฺฉาม ตํ เวตรณึ ยมสฺส
                น เตฺวว หญฺเญ มม ปาณทสฺส ฯ
                อยํ มิโค กิจฺฉคตสฺส มยฺหํ
                เอกสฺส กตฺตา วิวนสฺมึ โฆเร
                ตํ ตาทิสํ ปุพฺพกิจฺจํ สรนฺโต
                ชานํ มหาพฺรหฺเม กถํ หเนยฺยนฺติ ฯ
     ตตฺถ มม ปาณทสฺสาติ พฺราหฺมณ โย มม ปาณโท อสฺส
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๔๖.
เยน เม ปิยํ ชีวิตํ ทินฺนํ นรกํ ปวิสนฺเตน มยา โส น เตฺวว
หญฺโญ น หนิตพฺโพ อวชฺโฌ เอโสติ วทติ ฯ เอกสฺส กตฺตา
วิวนสฺมึ โฆเรติ ทารุเณ อรญฺเญ ปวิฏฺฐกสฺส สโต เอกสฺส
อสหายกสฺส มม กตฺตา การโก ชีวิตสฺส ทายโก สฺวาหํ ตํ
อิมินา กตํ ตาทิสํ ปุพฺพกิจฺจํ สรนฺโตเยว ตํ คุณํ ชานนฺโตเยว
กถํ หเนยฺยํ ฯ
     อถ สกฺโก ปุโรหิตสฺส สรีรโต อปคนฺตฺวา สกฺกตฺตภาวํ
มาเปตฺวา อากาเส ฐตฺวา รญฺโญ คุณํ ปกาเสนฺโต คาถทฺวยมาห
                มิตฺตาภิราธิ จิรเมว ชีว
                รชฺชํ อิมํ ธมฺมคุเณ ปสาส
                นารีคเณหิ ปริจารยนฺโต
                โมทสฺสุ รฏฺเฐ ติทิเวว วาสโว ฯ
                อกฺโกธโน นิจฺจปสนฺนจิตฺโต
                สพฺพาติถี ยาจโยโค กตฺวา
                ทตฺวา จ ภุตฺวา จ ยถานุภาวํ
                อนินฺทิโต สคฺคมุเปหิ ฐานนฺติ ฯ
     ตตฺถ มิตฺตาภิราธีติ มิตฺเต อาราเธนฺโต มิตฺเต อทุพฺภมาโน ฯ
สพฺพาติถีติ สพฺเพ ธมฺมิกสมณพฺราหฺมเณ อติถี ปาหุนเกเยว กตฺวา
ปริจรนฺโต ยาจิตพฺพยุตฺตโก หุตฺวา ฯ อนินฺทิโตติ ทานาทีนิ
ปุญฺญานิ กรเณน ปมุทิโตเจว โลเกน จ อนินฺทิโต หุตฺวา
สคฺคฏฺฐานํ อุเปหีติ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๔๗.
     เอวํ วตฺวา สกฺโก เทวราชา อหํ มหาราช ตํ ปริคฺคณฺหิตุํ
อาคโต ตฺวํ อตฺตานํ ปริคฺคหิตุํ นาทาสิ อปฺปมตฺโต โหหีติ
ตํ โอวทิตฺวา สกฏฺฐานเมว คโต ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา น ภิกฺขเว อิทาเนว
ปุพฺเพปิสารีปุตฺโต สงฺขิตฺเตน ภาสิตสฺส วิตฺถาเรน อตฺถํ ชานาติเยวาติ
วตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา ราชา อานนฺโท อโหสิ ปุโรหิโต
สารีปุตฺโต สรภมิโค ปน อหเมว สมฺมาสมฺพุทฺโธติ ฯ
                     สรภชาตกํ ทสมํ ฯ
                          อิติ
               ชาตกฏฺฐกถาย ทสชาตกปฏิมณฺฑิตสฺส
               เตรสนิปาตสฺสตฺถวณฺณนา นิฏฺฐิตา ฯ
                     -------------
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๔๘.
@เชิงอรรถ:
@*** หน้านี้ไม่มีข้อมูล ***

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๐ หน้า ๒๔๐-๒๔๘.
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=40&A=4904&modeTY=2&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=40&A=4904&modeTY=2&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1854
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=7157
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=7418
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=7418
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27