อรรถกถาเล่มที่ ๔๔ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๑๐ มหานิปาต(๒)

หน้าที่ ๑๒๖.
        ภิกฺขาจริยํ จริสฺสาม
        ทิพฺยํ เทว อุปยาจนฺติ          ปุตฺตตฺถิกา ทลิทฺทาปิ
        ปฏิภาณานิปิ หิตฺวา            ปุตฺเต น หิ ลภนฺติ เอกจฺจา
        อสฺสาสกานิ กโรนฺติ           ปุตฺตาปิ โน ชายนฺตุ
        ตโต จ ปุตฺตา ชายนฺตุ         อถ โน อการณสฺมา
        ยญฺญตฺถาย เทว ฆาเตสิ
        อุปยาจิตเกน ปุตฺตํ ลภนฺติ       มา ตาต โน อฆาเตสิ
        มา กิจฺฉลทฺธเกหิ ปุตฺเตหิ       ยชิตฺโถ อิมํ ยญฺญํ
        อุปยาจิตเกน ปุตฺตํ ลภนฺติ       มา ตาต โน อฆาเตสิ
        มา กปณลทฺธเกหิ ปุตฺเตหิ       อมฺมาย โน วิปฺปวาเสหีติ ฯ
     ตตฺถ ทิพฺยนฺติ เทว อปุตฺติกา ทลิทฺทาปิ นาริโย ปุตฺตตฺถิกา
หุตฺวา พหุํปณฺณาการํ หริตฺวา ปุตฺตํ วา ธีตรํ วา ลภิสฺสามาติ
ทิพฺยํ อุปยาจนฺติ ฯ ปฏิภาณานิปิ หิตฺวาติ โทหฬานิ ฉฑฺเฑตฺวาปิ
อลภิตฺวาปีติ อตฺโถ ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ มหาราช นารีนํ หิ
อุปฺปนฺนํ โทหฬํ อลภนฺตีนํ คพฺโภ สุสฺสิตฺวา นสฺสติ ตตฺถ เอกจฺจา
ยาจนฺติ ปุตฺเต อลภมานา กาจิ ลทฺธํ โทหฬํ ปหาย อปริภุญฺชิตฺวา
น ลภนฺติ กาจิ โทหฬํ อลภมานา น ลภนฺติ มยฺหํ ปน มาตา
โทหฬํ ลภิตฺวา ปริภุญฺชิตฺวา อุปฺปนฺนคพฺภํ อวินาเสตฺวา ปุตฺเต
ปฏิลภติ เอวํ ปฏิลทฺเธ มาโน อวธีติ ยาจติ ฯ อสฺสาสกานีติ
มหาราช อิเม สตฺตา อาสา กโรนฺติ กินฺติ ปุตฺตา โน ชายนฺตูติ ฯ
ตโต จ ปุตฺตาติ ปุตฺตานํปิ โน ปุตฺตา ชายนฺตูติ ฯ อถ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๒๗.
โน อการณสฺมาติ อถ ตฺวํ อมฺเห อการเณน ยญฺญตฺถาย
ฆาเตสิ ฯ อุปยาจิตเกนาติ เทวตานํ อายาจเนน ฯ
กปณลทฺธเกหีติ กปณาย หุตฺวา ลทฺธเกหิ ปุตฺเตหิ อมฺเหหิ สทฺธึ
อมฺหากํ อมฺมาย มา วิปฺปวาเสหิ มา โน มาตรา สทฺธึ วิปฺปวาสํ
กริสฺสสีติ วทติ ฯ
      โส เอวํ วทนฺโตปิ ปิตุ สนฺติกา กิญฺจิ วจนํ อลภิตฺวา มาตุ
ปาทมูเล นิปติตฺวา ปริเทวมาโน อาห
       พหุทุกฺขโปสิยา จนฺทํ           อมฺม ตุวํ ชียเส ปุตฺตํ
       วนฺทามิ โข เต ปาเท         ลภตํ ตาโต ปรโลกํ
       หนฺท จ มํ อุปคุยฺห            ปาเท เต อมฺม วนฺทิตุํ เทหิ
       คจฺฉามิทานิ ปวาสํ            ยญฺญตฺถาย เอกราชสฺส
       หนฺท จ มํ อุปคุยฺห            ปาเท เต อมฺม วนฺทิตุํ เทหิ
       คจฺฉามิทานิ ปวาสํ            มาตุ กตฺวา หทยโสกํ
       หนฺท จ มํ อุปคุยฺห            ปาเท เต อมฺม วนฺทิตุํ เทหิ
       คจฺฉามิทานิ ปวาสํ           ชนสฺส กตฺวา หทยโสกนฺติ ฯ
     ตตฺถ พหุทุกฺขโปสิยาติ พหูหิ ทุกฺเขหิ โปสิยา ฯ จนฺทนฺติ
มํ จนฺทกุมารํ เอวํ โปสิตฺวา อิทานิ อมฺม ตุวํ ชียเส ปุตฺตํ ฯ
ลภตํ ตาโต ปรโลกนฺติ ปิตา เม โภคสมฺปนฺนํ ปรโลกํ ลภตุ ฯ
อุปคุยฺหาติ อาลิงฺคิตฺวา ปลิสชฺชิตฺวา ฯ ปวาสนฺติ ปุน อนาคมนาย
อจฺจนฺตวิปฺปวาสํ ฯ
      อถสฺส มาตา ปริเทวนฺตี จตสฺโส คาถาโย อภาสิ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๒๘.
       หนฺท จ ปทุมปตฺตานํ           โมลึ พนฺธสฺสุ โคตมิปุตฺต
       จมฺปกทลมิสฺสาโย             เอสา เต โปราณิกา ปกติ
       หนฺท จ วิเลปนนฺเต           ปจฺฉิมกํ จนฺทนํ วิลิมฺปสฺสุ
       เยหิ จ สุวิลิตฺโต             โสภสิ ราชปริสาย
       หนฺท จ มุทุกานิ วตฺถานิ        ปจฺฉิมํ กาสิกํ นิวาเสหิ
       เยหิ จ สุนิวตฺโถ             โสภสิ ราชปริสาย
       หนฺท จ มุตฺตามณิกนกวิภูสิตานิ คณฺหสฺสุ หตฺถาภรณานิ
       เยหิ จ หตฺถาภรเณหิ โสภสิ ราชปริสายาติ ฯ
     ตตฺถ ปทุมปตฺตานนฺติ ปทุมปตฺตเวฐนนฺนาเมกํ ปสาธนํ ฯ
ตํ สนฺธาเยวาห ฯ ตว วิปฺปกิณฺณํ โมลึ อุกฺขิปิตฺวา
ปทุมปตฺตเวฐเนน โยเชตฺวา พนฺธสฺสูติ อตฺโถ ฯ โคตมิปุตฺตาติ
จนฺทกุมารํ อาลปติ ฯ จมฺปกทลมิสฺสาโยติ อพฺภนฺตริเมหิ
จมฺปกทเลหิ มิสฺสกา วณฺณคนฺธสมฺปนฺนา นานาปุปฺผมาลา ปิลนฺธสฺสุ ฯ
เอสา เตติ เอสา ตว โปราณิกา ปกติ ตเมว ภชสฺสุ
ปุตฺตาติ ปริเทวติ ฯ เยหิ จาติ เยหิ จ โลหิตจนฺทนวิเลปเนหิ
วิลิตฺโต ราชปริสาย โสภสิ ตานิ วิลิมฺปสฺสูติ อตฺโถ ฯ
กาสิกนฺติ สตสหสฺสคฺฆนิกํ กาสิกวตฺถํ ฯ คณฺหสฺสูติ
ปิลนฺทสฺสุ ฯ
       อิทานิสฺส จนฺทานาม อคฺคมเหสี รญฺโญ ปาทมูเล นิปติตฺวา
ปริเทวมานา อาห
      น หิ นูนายํ รฏฺฐปาโล ภูมิปติ ชนปทสฺส ทายาโท
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๒๙.
         โลกิสฺสโร มหนฺโต             ปุตฺเต สิเนหํ  ชนยตีติ ฯ
      ตํ สุตฺวา ราชา คาถมาห
         มยฺหํ ปิยา ปุตฺตา อตฺตา จ ปิโย ตุมฺเห จ ภริยาโย
         สคฺคญฺจ ปตฺถยมาโน            เตนาหํ ฆาตยิสฺสามีติ ฯ
      ตสฺสตฺโถ กึ การณา ปุตฺตสิเนหํ น ชเนมิ น เกวลํ
โคตมิยา เอว อถ โข มยฺหํ ปิยา ปุตฺตา จ ตถา อตฺตา จ ปิโย
ตุมฺเห จ สุณฺหาโย ภริยาโย จ เม ปิยาเยว ฯ เอวํ สนฺเตปิ
สคฺคญฺจ ปตฺถยมาโนติ อหํ ตํ สคฺคํ ปตฺเถมิ เตน การเณน เอเต
ฆาตยิสฺสามิ มา จินฺตยิตฺถ สพฺเพปิ เต มยา สทฺธึ เทวโลเก เอกโต
ภวิสฺสนฺตีติ ฯ
    จนฺทา อาห
       มํ ปฐมํ ฆาเตหิ               มา เม หทยํ ทุกฺขํ อผาเลสิ
       อลงฺกโต สุนฺทรโก ปุตฺโต        ตว เทว สุขุมาโล
       หนฺทยฺย มํ หนสฺสุ              สโสกา จนฺทิเยน เหสฺสามิ
       ปุญฺญํ กรสฺสุ วิปุลํ              วิจราม อุโภ ปรโลเกติ ฯ
     ตตฺถ ปฐมนฺติ เทว มม สามิกโต ปฐมตรํ มํ ฆาเตหิ ฯ
ทุกฺขนฺติ ตํ จนฺทสฺส มรณทุกฺขํ มม หทยํ มา อผาเลสิ ฯ อลงฺกโตติ
อยํ มม เอโกว อลงฺกตปฏิยตฺโตติ เอวํ อลงฺกโต เอวรูปํ
นาม ปุตฺตํ น มมายสิ มหาราชาติ ทีเปติ ฯ หนฺทยฺยาติ หนฺท
อยฺย ฯ ราชานํ อาลปนฺตี เอวมาห ฯ สโสกาติ จนฺทิเยน สทฺธึ
สโสกา ฯ เหสฺสามีติ ภวิสฺสามิ ฯ วิจราม อุโภ ปรโลเกติ ตยา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๓๐.
เอกโตว ฆาติตา อุโภปิ ปรโลเก สุขํ อนุภวนฺตา วิจราม มา
โน สคฺคนฺตรายมกาสีติ ฯ
    ราชา อาห
       มา ตฺวํ จนฺเท รุจิ พหุกา        ตว เทวรา วิสาลกฺขิ
       เต ตํ รมยิสฺสนฺติ              ยิฏฺฐสฺมึ โคตมิปุตฺเตติ ฯ
      ตตฺถ มา ตฺวํ จนฺเท รุจีติ มา ตฺวํ อตฺตโน มรณํ โรเจสิ ฯ
มา รุทีติปิ ปาโฐ ฯ มา โรทีติ อตฺโถ ฯ เทวราติ ปวรา ปติภาติกา ฯ
     ตโต ปรํ สตฺถา
         เอวํ วุตฺเต จนฺทา อตฺตานํ       หนฺติ หตฺถตลเกหีติ
อุปฑฺฒคาถมาห ฯ
      ตโต ปรํ ตสฺสาเยว วิลาโป โหติ
         อลมตฺโถ ชีวิเตน              ปิสฺสามิ วิสํ มริสฺสามิ
         น หิ นูนิมสฺส รญฺโญ            ญาติมิตฺตา จ วิชฺชเร
         สุหทา เยน วทนฺติ ราชานํ       มา ฆาตยิ โอรเส ปุตฺเต
         น หิ นูนิมิสฺส รญฺโญ            ญาติมิตฺตา จ วิชฺชเร
         สุหทา เยน วทนฺติ ราชานํ       มา ฆาตยิ อตฺรเช ปุตฺเต
         อิเม เตปิ มยฺหํ ปุตฺตา          คุณิโน กายุรธาริโน
         ราชปุตฺเตหิ ยชสฺสุ ยญฺญํ         อถ มุญฺจตุ โคตมิปุตฺโต
         วิลสตมฺปิ มํ กตฺวา             ยชสฺสุ สตฺตธา มหาราช
         มา เชฏฺฐปุตฺตํ อวธิ            อทูสกํ สีหสํกาสํ
         วิลสตํปิ มํ กตฺวา              ยชสฺสุ สตฺตธา มหาราช
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๓๑.
         มา เชฏฺฐปุตฺตํ อวธิ            อเปกฺขิตํ สพฺพโลกสฺสาติ ฯ
      ตตฺถ เอวนฺติ อนฺธพาเลน เอกราเชน วุตฺเต ฯ หนฺตีติ เทว
กินฺนาเมตํ กเถสีติ วตฺวา หตฺถตเลหิ อตฺตานํ หนฺติ หนฺติ ฯ ปิสฺสามีติ
ปิวิสฺสามิ ฯ อิเม เตปีติ อิเมปิ วสุลกุมารํ อาทึ กตฺวา
เสสทารเก หตฺเถ คเหตฺวา รญฺโญ ปาทมูเล ฐิตา เอวมาห ฯ คุณิโนติ
มาลาคุณาภรเณหิ สมนฺนาคตา ฯ กายูรธาริโนติ กายูรปสาธนธรา ฯ
วิลสตนฺติ มหาราช มํ ฆาเตตฺวา โกฏฺฐาสสตํ กตฺวา ฯ
สตฺตธาติ สตฺตสุ ฐาเนสุ ยญฺญํ ยชสฺสุ ฯ
      อิติ สา รญฺโญ สนฺติเก อิมาหิ คาถาหิ ปริเทวิตฺวา อสฺสาสํ
อลภมานา โพธิสตฺตสฺเสว สนฺติกํ คนฺตฺวา ปริเทวมานา อฏฺฐาสิ ฯ
อถ นํ โส จนฺเท มยา ชีวมาเนน ตุยฺหํ ตสฺมึ ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ
สุภณิเต สุกถิเต อุจฺจาวจานิ มุตฺตาทีนิ พหูนิ อาภรณานิ ทินฺนานิ
อชฺช ปน เต อิทํ ปจฺฉิมกํ ทานํ สรีรารุฬฺหนฺเต อาภรณํ ทมฺมิ
คณฺหาหิ นนฺติ อาห ฯ
    ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห
       พหุกา ตว ทินฺนา อาภรณา      อุจฺจาวจา สุภณิตมฺหิ
       มุตฺตามณิ เวฬุริยา อิทนฺเต      ปจฺฉิมกํ ทานนฺติ ฯ
    จนฺทา เทวีปิ ตํ สุตฺวา ตโต อปราหิ นวหิ คาถาหิ วิลปนฺตี อาห
       เยสํ ปุพฺเพสุ ขนฺเธสุ          ผุลฺลา มาลาคุฬา วิวตฺตึสุ
       เตสชฺชปิ สุนิสิโต เนตฺตึโส      วิวตฺติสฺสติ ขนฺเธสุ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๓๒.
       เยสํ ปุพฺเพสุ ขนฺเธสุ          จิตฺรมาลาคุฬา วิวตฺตึสุ
       เตสชฺชปิ สุนิสิโต เนตฺตึโส      วิวตฺติสฺสติ ขนฺเธสุ
       อจิรา วต เนตฺตึโส           วิวตฺติสฺสติ ราชปุตฺตานํ ขนฺเธสุ
       อถ มม หทยํ น ผาเลติ        ตาว ทฬฺหพนฺธนญฺจ เม อาสิ
       กาสิกสุจิวตฺถธรา             กุณฺฑลิโน อคฺคลุจนฺทนวิลิตฺตา
       นิยฺยาถ จนฺทสุริยา            ยญฺญตฺถาย เอกราชสฺส
       กาสิกสุจิวตฺถธรา             กุณฺฑลิโน อคฺคลุจนฺทนวิลิตฺตา
       นิยฺยาถ จนฺทสุริยา            มาตุ กตฺวา หทยโสกํ
       กาสิกสุจิวตฺถธรา             กุณฺฑลิโน อคฺคลุจนฺทนวิลิตฺตา
       นิยฺยาถ จนฺทสุริยา            ชนสฺส กตฺวา หทยโสกํ
       มํสรสโภชนา นหาปกสุนหาตา    กุณฺฑลิโน อคฺคลุจนฺทนวิลิตฺตา
       นิยฺยาถ จนฺทสุริยา            ยญฺญตฺถาย เอกราชสฺส
       มํสรสโภชนา นหาปกสุนหาตา    กุณฺฑลิโน อคฺคลุจนฺทนวิลิตฺตา
       นิยฺยาถ จนฺทสุริยา            มาตุ กตฺวา หทยโสกํ
       มํสรสโภชนา นหาปกสุนหาตา    กุณฺฑลิโน อคฺคลุจนฺทนวิลิตฺตา
       นิยฺยาถ จนฺทสุริยา            ชนสฺส กตฺวา หทยโสกนฺติ ฯ
     ตตฺถ ผุลฺลา มาลาติ ปุปฺผทามานิ ฯ เตสชฺชาติ เตสํ
อชฺช ฯ เนตฺตึโสติ อสิ ฯ วิวตฺติสฺสตีติ ปติสฺสติ ฯ อจิรา วตาติ
อจิเรน วต ฯ น ผาเลตีติ น ภิชฺชติ ฯ ตาว ทฬฺหพนฺธนญฺจ เม
อาสีติ อติวิย ถิรพนฺธนํ เม หทยํ ภวิสฺสตีติ อตฺโถ ฯ นิยฺยาถาติ
นิคจฺฉถ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๓๓.
      เอวํ ตสฺสา ปริเทวนฺติยา ยญฺญาวาเฏสุ สพฺพกมฺมํ นิฏฺฐาสิ ฯ
อมจฺจา ราชปุตฺตํ เนตฺวา คีวํ โอนาเมตฺวา นิสีทาเปสุํ ฯ กณฺฑหาโล
สุวณฺณปาตึ อุปนาเมตฺวา ขคฺคํ อาทาย ตสฺส คีวํ ฉินฺทิสฺสามีติ
อฏฺฐาสิ ฯ ตํ ทิสฺวา จนฺทาเทวี อญฺญํ เม ปฏิสรณํ นตฺถิ อตฺตโน
สจฺจพเลน สามิกสฺส โสตฺถึ กริสฺสามีติ อญฺชลึ ปคฺคยฺห ปริสาย
อนฺตรนฺตเร วิจรนฺตี สจฺจกิริยํ อกาสิ ฯ
     ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห
     สพฺพสฺมึ อุปกฺขตสฺมึ นิสีทิเต      จนฺทสุริยสฺมึ ยญฺญตฺถาย
     ปญฺจาลราชธีตา ปญฺชลิกา       สพฺพปริสนฺตรมนุปริยาสิ
     เยน สจฺเจน กณฺฑหาโล        ปาปกมฺมํ กโรติ ทุมฺเมโธ
     เอเตน สจฺจวชฺเชน           สมงฺคินี สามิเกน โหมิ
     เยธตฺถิ อมนุสฺสา             ยานิ จ ยกฺขภูตภพฺยานิ
     กโรนตุ เม เวยฺยาวฏิกํ        สมงฺคินี สามิเกน โหมิ
     ยา เทวตา อิธาคตา          ยานิ จ สพฺพภูตภพฺยานิ
     สรเณสินึ อนาถํ ตายถ มํ       ยาจามิ โว ปติมาหํ อเชยฺยนฺติ ฯ
    ตตฺถ อุปกฺขตสฺมินฺติ สพฺพสมึ ยญฺญสมฺภาเร สชฺชิเต ปฏิยตฺเต ฯ
สมงฺคินีติ สมฺปยุตฺตา เอกสมฺปยุตฺตา เอกสํวาสา โหมิ ฯ เยธตฺถีติ เย
อิธ อตฺถิ ฯ ยกฺขภูตภพฺยานีติ เทวสํขาตา ยกฺขา จ วฑฺฒิตฺวา
ฐิตสตฺตสํขาตา ภูตา จ อิทานิ วฑฺฒนกสตฺตสํขาตานิ จ ภพฺยานิ ฯ
เวยฺยาวฏิกนฺติ มยฺหํ เวยฺยาวจฺจํ กโรนฺตุ ฯ ตายถ มนฺติ รกฺขถ
มํ ฯ ยาจามิ โวติ อหํ โว ยาจามิ ฯ ปติมาหนฺติ ปติ อหํ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๓๔.
อเชยฺยนฺติ ปจฺจตฺถิเกหิ อเชยฺยํ อชิตํ ฯ
      อถ สกฺโก เทวราชา ตสฺสา ปริเทวนสทฺทํ สุตฺวา ตํ ปวุตฺตึ
ญตฺวา ตาวเทว ปชฺชลิตอยกูฏํ อาทาย อาคนฺตฺวา ราชานํ ตาเสตฺวา
สพฺเพ วิสชฺชาเปสิ ฯ
    ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห
      ตํ สุตฺวา อมนุสฺโส            อโยกูฏํ ปริพฺภมิตฺวา
      ภยมสฺส ชนยนฺโต             ราชานํ อิทมโวจ
      พุชฺฌสฺสุ โข ราชกลิ           มา เตหํ มตฺถกํ นิตาเฬสึ
      มา เชฏฺฐปุตฺตํ อวธิ           อทูสกํ สีหสํกาสํ
      โก เต ทิฏฺโฐ ราชกลิ         ปุตฺตภริยาโย หญฺญมานา
      เสฏฺฐี จ คหปตโย            อทูสกา สคฺคกามา หิ
      ตํ สุตฺวา กณฺฑหาโล           ราชา จ อพฺภูตมิทํ ทิสฺวาน
      สพฺเพสํ พนฺธนานิ โมเจสุํ       ยถา ตํ อปาปานํ
      สพฺเพสุ วิปฺปมุตฺเตสุ           เย ตตฺถ สมาคตา ตทา อาสุํ
      สพฺเพ เอเกกเลฑฺฑุมกํสุ        เอส วโธ กณฺฑหาลสฺสาติ ฯ
    ตตฺถ อมนุสฺโสติ สกฺโก เทวราชา ฯ พุชฺฌสฺสูติ ชานสฺสุ
สลฺลกฺเขหิ ฯ ราชกลีติ ราชกาฬกณฺณิ ราชลามก ฯ มา เตหนฺติ
ปาปราช พุชฺฌ มา เต อหํ มตฺถกํ นิตาเฬสึ ปหรึ ฯ โก เต
ทิฏฺโฐติ กุหึ ตยา ทิฏฺฐปุพฺโพ ฯ สคฺคกามา หีติ เอตฺถ หีติ
นิปาตมตฺตํ ฯ สคฺคกามา สคฺคํ ปตฺถยมานาติ อตฺโถ ฯ ตํ สุตฺวาติ
ภิกฺขเว สกฺกสฺส วจนํ สุตฺวา กณฺฑหาโล ฯ อพฺภูตมิทนฺติ ราชา จ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๓๕.
อิทํ สกฺกสฺส ทสฺสนํ ปุพฺเพ อพฺภูตปุพฺพํ ทิสฺวา ฯ ยถา ตนฺติ ยถา
อปาปานํ โมเจนฺติ เอวเมว โมเจสุํ ฯ เอเกกเลฑฺฑุมกํสูติ ภิกฺขเว
ยตฺตกา ตสฺมึ ยญฺญาวาเฏ สมาคตา สพฺเพ เอกโกลาหลํ กตฺวา
กณฺฑหาลสฺส เอเกกํ เลฑฺฑุปฺปหารํ อทํสุ ฯ เอส วโธติ เอโส
กณฺฑหาลสฺส วโธ อโหสิ ฯ ตตฺเถว นํ ชีวิตกฺขยํ ปาปยึสูติ อตฺโถ ฯ
      ตํ ปน มาเรตฺวา มหาชโน ราชานํ มาเรตุํ อารภิ ฯ
โพธิสตฺโต ปิตรํ ปลิสชฺชิตฺวา มาเรตุํ น อทาสิ ฯ มหาชโน ชีวิตํ
ตาวสฺส ปาปรญฺโญ เทม ฉตฺตํ ปนสฺส น ทสฺสาม นคเร นิวาสญฺจ
น ทสฺสาม จณฺฑาลํ กตฺวา พหินคเร วสาเปสฺสามาติ วตฺวา
ราชเวสํ หราเปตฺวา กาสาวํ นิวาสาเปตฺวา หลิทฺทปิโลติกาย สีสํ
เวเฐตฺวา จณฺฑาลํ กตฺวา จณฺฑาลวสนฏฺฐานํ ปหิณิ ฯ เย ปน เต
ตํ ปสุฆาตยญฺญํ ยชึสุ เจว ยชาเปสุญฺจ อนุโมทึสุ จ สพฺเพ เต
นิรยปรายนาเยว อเหสุํ ฯ
    ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห
       สพฺเพ ปตนฺติ นิรยํ            ยถา ตํ ปาปกมฺมํ กตฺวา
       น หิ ปาปกมฺมํ กตฺวา          ลพฺภา สุคติ อิโต คนฺตุนฺติ ฯ
      เตปิ โข มหาชนา เทฺว กาฬกณฺณิโย หาเรตฺวา ตตฺเถว
อภิเสกสมฺภาเร อาหริตฺวา จนฺทกุมารํ อภิสิญฺจึสุ ฯ
    ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห
       สพฺเพสุ วิปฺปมุตฺเตสุ           เย ตตฺถ สมาคตา ตทา
       อาสุํ จนฺทํ อภิสิญฺจึสุ           สมาคตา ราชปริสา จ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๓๖.
       สพฺเพสุ วิปฺปมุตฺเตสุ           ยา ตตฺถ สมาคตา ตทา
       อาสุํ จนฺทํ อภิสิญฺจึสุ           สมาคตา ราชกญฺญาโย
       สพฺเพสุ วิปฺปมุตฺเตสุ           เย ตตฺถ สมาคตา ตทา
       อาสุํ จนฺทํ อภิสิญฺจึสุ           สมาคตา เทวปริสา จ
       สพฺเพสุ วิปฺปมุตฺเตสุ           ยา ตตฺถ สมาคตา ตทา
       อาสุํ จนฺทํ อภิสิญฺจึสุ           สมาคตา เทวกญฺญาโย
       สพฺเพสุ วิปฺปมุตฺเตสุ           เย ตตฺถ สมาคตา ตทา
       อาสุํ เจลุกฺเขปมกรุํ           สมาคตา ราชปริสา จ
       สพฺเพสุ วิปฺปมุตฺเตสุ           ยา ตตฺถ สมาคตา ตทา
       อาสุํ เจลุกฺเขปมกรุํ           สมาคตา ราชกญฺญาโย
       สพฺเพสุ วิปฺปมุตฺเตสุ           ยา ตตฺถ สมาคตา ตทา
       อาสุํ เจลุกฺเขปมกรุํ           สมาคตา เทวกญฺญาโย
       สพฺเพสุ วิปฺปมุตฺเตสุ           พหู อานนฺทิโน อหุ วาทึสุ
       นนฺทิปฺปเวสนครํ              พนฺธโมกฺโข อโฆสถาติ ฯ
    ตตฺถ ราชปุริสา จาติ ราชปริสาปิ ตีหิ สํเขหิ นํ อภิสิญฺจึสุ ฯ
ราชกญฺญาโยติ ขตฺติยธีตโรปิ นํ อภิสิญฺจึสุ ฯ เทวปริสา จาติ
สกฺโก เทวราชา วิชยุตฺตรสํขํ คเหตฺวา เทวปริสาย สทฺธึ อภิสิญฺจิ  ฯ
เทวกญฺญาโยติ สุชาตาปิ เทวธีตา เทวกญฺญาหิ สทฺธึ อภิสิญฺจิ ฯ
เจลุกฺเขปมกรุนฺติ นานาวณฺเณหิ วตฺเถหิ ธเช อุสฺสาเปตฺวา
อุตฺตริสาฏกานิ อากาเส ขิปนฺตา เจลุกฺเขปํ กรึสุ ฯ ราชปริสา จาติ
ราชปริสา จ อิตเร จ ตโย โกฏฺฐาสา อภิเสกการกา จตฺตาโรปิ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๓๗.
โกฏฺฐาสา กรึสุเยว ฯ อานนฺทิโน อหุวาทึสูติ อาโมทิตา ปโมทิตา
อเหสุํ ฯ นนฺทิปฺปเวสนครนฺติ จนฺทกุมารสฺส ฉตฺตํ อุสฺสาเปตฺวา
นครํ ปวิฏฺฐกาเล นคเร อานนฺทเภรึ จรึสุ ฯ กิมตฺถาย ฯ ยถา
อมฺหากํ จนฺทกุมาโร พนฺธนา มุตฺโต เอวเมว สพฺเพ พนฺธนานิ
มุญฺจนฺตูติ ฯ เตน วุตฺตํ พนฺธโมกฺโข อโฆสถาติ ฯ
      อถ โข โพธิสตฺโต ปิตุวตฺตํ ปฏฺฐเปสิ ฯ อนฺโตนครํ ปวิสิตุํ
น ลภติ ฯ ปริพฺพยสฺส ขีณกาเล โพธิสตฺโต อุยฺยานกิฬาทีนํ
อตฺถาย คจฺฉนฺโต ตํ อุปสงฺกมิตฺวา ปิตรํ น วนฺทติ ฯ เอกราชา
อญฺชลึ ปน กตฺวา จิรํ ชีวตุ สามีติ วทติ ฯ เกนตฺโถติ วุตฺเต
โส อาโรเจสิ ฯ อถสฺส โส ปริพฺพยํ ทาเปสิ ฯ โส ธมฺเมน
รชฺชํ กาเรตฺวา อายุหปริโยสาเน เทวโลกํ ปูรยมาโน อคมาสิ ฯ
      สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา น
ภิกฺขเว อิทาเนว ปุพฺเพปิ เทวทตฺโต มํปิ เอกํ นิสฺสาย พหู ชเน
มาเรตุํ วายามมกาสีติ วตฺวา ชาตกํ สโมทาเนสิ ฯ ตทา
กณฺฑหาโล เทวทตฺโต อโหสิ โคตมี เทวี มหามายา อโหสิ จนฺทาเทวี
ราหุลมาตา วสุโล ราหุโล เสลา กุมารี อุปฺปลวณฺณา สุโร
อานนฺโท รามโคตฺโต กสฺสโป ภทฺทเสโน โมคฺคลฺาโน สุริยกุมาโร
สาริปุตฺโต สกฺโก อนุรุทฺโธ ฯ ตทา ปริสา พุทฺธปริสา อเหสุํ ฯ
จนฺทกุมาโร ปน อหเมว สมฺมาสมฺพุทฺโธติ ฯ
                จนฺทกุมารชาตกํ สตฺตมํ นิฏฺฐิตํ ฯ
                    --------------
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๓๘.
@เชิงอรรถ:
@*** หน้านี้ไม่มีข้อมูล ***

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๔ หน้า ๑๒๖-๑๓๘.
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=44&A=2600&modeTY=2&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=44&A=2600&modeTY=2&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=775
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=28&A=4761
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=28&A=5686
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=28&A=5686
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๘
http://84000.org/tipitaka/read/?index_28