|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
อนภิสมฺพุทฺธา"ติอาทินา ๑- นเยน วุตฺเตสุ จตูสุ ฐาเนสุ วิสารทภาวปตฺตํ. สทฺธาธิมุตฺตนฺติ ๒- ปริสุทฺเธ ผลสมาปตฺตจิตฺเต อธิมุตฺตํ, ตตฺถ ปวิฏฺฐํ. เสตปจฺจตฺตนฺติ วาสนาย วิปฺปหีนตฺตา ปริสุทฺธํ อาเวณิกอตฺตภาวํ. อทฺวยภาณินฺติ ปริจฺฉินฺนวจนตฺตา เทฺววจนวิรหิตํ, ตาทินฺติ ตาทิสํ, อิฏฺฐานิฏฺเฐสุ อกมฺปนํ วา. ตถา ปฏิญฺญา อสฺสาติ ตถาปฏิญฺโญ, ๓- ตํ อปริตฺตนฺติ น ขุทฺทกํ. มหนฺตนฺติ เตธาตุํ อติกฺกมิตฺวา มหนฺตปฺปตฺตํ. ๔- คมฺภีรนฺติ อญฺเญสํ ทุปฺปเวสํ. อปฺปเมยฺยนฺติ อตุลฏฺเฐน อปฺปเมยฺยํ. ทุปฺปริโยคาหนฺติ ปริโยคาหิตุํ ทุกฺขปฺปเวสํ. พหุรตนนฺติ ๕- สทฺธาทิรตเนหิ พหุรตนํ. ๖- สาครสมนฺติ รตนากรโต สมุทฺทสทิสํ. ฉฬงฺคุเปกฺขาย สมนฺนาคตนฺติ "จกฺขุนา รูปํ ทิสฺวา เนว สุมโน โหติ น ทุมฺมโน"ติ ๗- วุตฺตนเยน ฉฬงฺคุเปกฺขาย ปริปุณฺณํ. อตุลนฺติ ตุลวิรหิตํ, ตุลยิตุํ อสกฺกุเณยฺยํ. วิปุลนฺติ อติมหนฺตํ. อปฺปเมยฺยนฺติ ปเมตุํ อสกฺกุเณยฺยํ. ตํ ตาทิสนฺติ ตํ ภควนฺตํ ตาทิคุณสมฺปนฺนํ. ปวทตํ มคฺควาทินนฺติ ปวทนฺตานํ กเถนฺตานํ อุตฺตมํ กถยนฺตํ วทนฺตํ อธิคจฺฉินฺติ สมฺพนฺโธ. เมรุมิว นคานนฺติ ปพฺพตานํ อนฺตเร สิเนรุํ วิย. ครุฬมิว ทฺวิชานนฺติ ปกฺขิชาตานํ อนฺตเร สุปณฺณํ วิย. สีหมิว มิคานนฺติ จตุปฺปทานมนฺตเร สีหํ วิย. อุทธิมิว อณฺณวานนฺติ วิถิณฺณอณฺณวานํ อนฺตเร สมุทฺทํ วิย อธิคจฺฉึ. ชินปวรนฺติ พุทฺธุตฺตมํ. [๑๐๖] เยเม ปุพฺเพติ เย อิเม ปุพฺเพ. [๑๐๗] ตโมนุทาสีโนติ ตโมนุโท อาสีโน. ภูริปญฺญาโณติ ญาณทฺธโช. ภูริเมธโสติ วิปุลปญฺโญ. นิทฺเทเส ปภงฺกโรติ เตชํ กโร. อาโลกกโรติ อนนฺธการกโร. โอภาสกโรติ โอภาสํ โชตึ กโรตีติ โอภาสกโร. ทีปสทิสํ อาโลกํ กโรตีติ ทีปงฺกโร. ปทีปสทิสํ อาโลกํ กโรตีติ ปทีปกโร. อุชฺโชตกโรติ ปตาปกโร. ๗- ปชฺโชตกโรติ ทิสาวิทิสา ปตาปกโร. ๘- @เชิงอรรถ: ๑ ม.มู. ๑๒/๑๕๐/๑๑๐, องฺ.จตุก. ๒๑/๘/๑๐ ๒ ฉ.ม. สทฺธาธิมุตฺตนฺติ @๓ ก. ตถายปริญฺญา ๔ ก. มหนฺตํ ปทํ ๕ ฉ.ม. ปหูตรตนนฺติ @๖ ฉ.ม. ปหูตรตนนฺติ ๗ องฺ. ฉกฺก. ๒๒/๒๗๒/๓๑๒ (สฺยา) ๘ ก. ปภาสงฺกโร--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๐.
ภูริปญฺญาโณติ ปุถุลญาโณ. ญาณปญฺญาโณติ ญาเณน ปากโฏ. ปญฺญาธโชติ อุสฺสิตฏฺเฐน ปญฺญาว ธโช อสฺสาติ ปญฺญาธโช, ธโช รถสฺส ปญฺญาณนฺติอาทีสุ ๑- วิย. วิภูตวิหารีติ ปากฏวิหาโร. [๑๐๘] สนฺทิฏฺฐิกมกาลิกนฺติ สามํ ปสฺสิตพฺพผลํว, ๒- น จ กาลนฺตเร ปตฺตพฺพผลํ. อนีติกนฺติ กิเลสาทิอีติวิรหิตํ. สนฺทิฏฺฐิกนฺติ โลกุตฺตรธมฺโม เยน อธิคโต โหติ, เตน ปรสทฺธาย คนฺตพฺพตํ หิตฺวา ปจฺจเวกฺขณญาเณน ๓- สยํ ทฏฺฐพฺโพติ สนฺทิฏฺฐิโก, ตํ สนฺทิฏฺฐิกํ. อตฺตโน ผลํ ทานํ สนฺธาย นาสฺส กาโลติ อกาโล, อกาโลเยว อกาลิโก. โย เอตฺถ อริยมคฺคธมฺโม, โส อตฺตโน สมนนฺตรเมว ผลํ เทตีติ อตฺโถ, ตํ อกาลิกํ. เอหิ ปสฺส อิมํ ธมฺมนฺติ เอวํ ปวตฺตํ เอหิปสฺสวิธึ อรหตีติ เอหิปสฺสิโก, ตํ เอหิปสฺสิกํ. อาทิตฺตํ เจลํ วา สีสํ วา อชฺฌุเปกฺขิตฺวาปิ อตฺตโน จิตฺเต อุปนยํ อรหตีติ โอปนยิโก, ๔- ตํ โอปนยิกํ. ๕- สพฺเพหิปิ อุคฺฆติตญฺญูอาทีหิ "ภาวิโต เม มคฺโค, อธิคตํ ผลํ. สจฺฉิกโต นิโรโธ"ติ อตฺตนิ อตฺตนิ เวทิตพฺพนฺติ ปจฺจตฺตํ เวทิตพฺพํ วิญฺญูหิ. [๑๐๙] อถ นํ พาวรี อาห "กินฺนุ ตมฺหา"ติ เทฺว คาถา. มุหุตฺตมฺปีติ โถกมฺปิ. ขณมฺปีติ น พหุมฺปิ. ลยมฺปีติ มนมฺปิ. ๖- วยมฺปีติ ๗- โกฏฺฐาสมฺปิ. อทฺธมฺปีติ ๘- ทิวสมฺปิ. [๑๑๑-๑๓] ตโต ปิงฺคิโย ภควโต สนฺติกา อวิปฺปวาสเมว ทีเปนฺโต "นาหํ ตมฺหา"ติอาทิมาห. นาหํ โย เม ฯเปฯ ปสฺสามิ นํ มนสา จกฺขุนา วาติ ตํ พุทฺธํ มํสจกฺขุนา วิย มนสา ปสฺสามิ. นมสฺสมาโน วิวเสมิ รตฺตินฺติ นมสฺสมาโนว รตฺตึ อตินาเมมิ. [๑๑๔] เตน เตเนว นโตติ เยน เยน ทิสาภาเคน พุทฺโธ, เตน เตเนวาหมฺปิ นโต, ตนฺนินฺโน ตปฺโปโณ ตปฺปพฺภาโรติ ๙- ทสฺเสติ. @เชิงอรรถ: ๑ ขุ. ชา. ๒๘/๑๘๔๑/๓๒๖, ขุ. จูฬ. ๓๐/๕๙๗/๒๙๓ (สฺยา) ๒ ฉ.ม. ปสฺสิตพฺพํ ผลํ @๓ ม. ปจฺเจกขญาเณน, วิสุทฺธิ ๑/๒๗๖ (สฺยา) ๔ ฉ.ม. โอปเนยฺยิโก @๕ ฉ.ม. โอปเนยฺยิกํ ๖ ก. มนฺทมฺปิ ๗ ก. วสฺสมฺปีติ ๘ ก. อฏฺฐมฺปีติ @๙ ฉ.ม. ตปฺโปโณติ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๑.
[๑๑๕] ทุพฺพลถามกสฺสาติ อปฺปถามกสฺส. อถ วา ทุพฺพลสฺส จ ทุตฺถามกสฺส จ, พลวีริยหีนสฺสาติ ๑- วุตฺตํ โหติ. เตเนว กาโย น ปเลตีติ เตเนว ทุพฺพลตฺถามกตฺเตน กาโย น คจฺฉติ, เยน พุทฺโธ, น เตน คจฺฉติ. "น ปเรตี"ติปิ ปาโฐ, โส เอวตฺโถ. ตตฺถาติ พุทฺธสฺส สนฺติเก. สงฺกปฺปยนฺตายาติ สงฺกปฺปคมเนน. เตน ยุตฺโตติ เยน พุทฺโธ, เตน ยุตฺโต ปยุตฺโต อนุยุตฺโตติ ทสฺเสติ. เยน พุทฺโธติ เยน ทิสาภาเคน พุทฺโธ อุปสงฺกมิตพฺโพ, เตน ทิสาภาเคน น ปเลติ. อถ วา ภุมฺมตฺเถ กรณวจนํ. ยตฺถ พุทฺโธ, ตตฺถ น ปเลติ น คจฺฉติ. น วชตีติ ปุรโต น ยาติ. น คจฺฉตีติ น วตฺตติ. ๒- นาภิกฺกมตีติ ๓- น อุปสงฺกมติ. [๑๑๖] ปงฺเก สยาโนติ กามกทฺทเม สยมาโน. ทีปา ทีปํ อุปลฺลวินฺติ สตฺถาราทิโต สตฺถาราทึ อธิคจฺฉึ. อถทฺทสาสึ สมฺพุทฺธนฺติ โสหํ เอวํ ทุทฺทิฏฺฐึ คเหตฺวา อนวาหิณฺฑนฺโต อถ ปาสาณเก เจติเย พุทฺธมทฺทกฺขึ. ตตฺถ เสมาโนติ นิสชฺชมาโน. ๔- สยมาโนติ เสยฺยํ กปฺปยมาโน. อาวสมาโนติ วสมาโน. ปริวสมาโนติ นิจฺจํ วสมาโน. ปลฺลวินฺติ อุคฺคมึ. ๕- อุปลฺลวินฺติ อุตฺตรึ. ๖- สมฺปลฺลวินฺติ ๗- อุปสคฺเคน ปทํ วฑฺฒิตํ. อทฺทสนฺติ นิทฺเทสสฺส อุทฺเทสปทํ. อทฺทสนฺติ ปสฺสึ. อทฺทกฺขินฺติ โอโลเกสึ. อปสฺสินฺติ เอสึ. ปฏิวิชฺฌินฺติ วินิวิชฺฌึ. [๑๑๗] อิมิสฺสา คาถาย อวสาเน ปิงฺคิยสฺส จ พาวริสฺส จ อินฺทฺริยปริปากํ วิทิตฺวา ภควา สาวตฺถิยํ ฐิโตเยว สุวณฺโณภาสํ มุญฺจิ. ปิงฺคิโย พาวริสฺส พุทฺธคุเณ วณฺณยนฺโต นิสินฺโน เอว ตํ โอภาสํ ทิสฺวา "กึ อิทนฺ"ติ โอโลเกนฺโต ภควนฺตํ อตฺตโน ปุรโต ฐิตํ วิย ทิสฺวา พาวริพฺราหฺมณสฺส "พุทฺโธ อาคโต"ติ อาโรเจสิ. พฺราหฺมโณ อุฏฺฐายาสนา อญฺชลึ ปคฺคเหตฺวา อฏฺฐาสิ. ภควาปิ โอภาสํ ผริตฺวา พฺราหฺมณสฺส อตฺตานํ ทสฺเสนฺโต @เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. พลวีริยหีนสฺสาปีติ ๒ ฉ.ม. นิวตฺตติ ๓ ฉ.ม. นาติกฺกมติ @๔ ก. นิปชฺชมาโน ๕ ก. อุตฺตรึ ๖ ก. ตีรํ ปาปุณึ ๗ ก. สมุปลฺลวินฺติ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๒.
อุภินฺนมฺปิ สปฺปายํ วิทิตฺวา ปิงฺคิยเมว อาลปมาโน "ยถา อหู วกฺกลี"ติ อิมํ คาถํ อภาสิ. ตสฺสตฺโถ:- ยถา วกฺกลิตฺเถโร สทฺธาธิมุตฺโต อโหสิ, สทฺธาธุเรเนว อรหตฺตํ ปาปุณิ, ยถา จ โสฬสนฺนํ เอโก ภทฺราวุโธ นาม, ยถา จ อาฬวิโคตโม จ. เอวเมว ตฺวมฺปิ ปมุญฺจสฺสุ สุทฺธํ, ตโต สทฺธาย อธิมุจฺจนฺโต "สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจา"ติอาทินา ๑- นเยน วิปสฺสนํ อารภิตฺวา มจฺจุเธยฺยสฺส ปารํ นิพฺพานํ คมิสฺสตีติ ๒- อรหตฺตนิกูเฏน เทสนํ นิฏฺฐาเปสิ, เทสนาปริโยสาเน ปิงฺคิโย อรหตฺเต, พาวรี อนาคามิผเล ปติฏฺฐหิ, พาวริพฺราหฺมณสฺส สิสฺสา ๓- ปน ปญฺจสตา โสตาปนฺนา อเหสุํ. ตตฺถ มุญฺจสฺสูติ โมจสฺสุ. ปมุญฺจสฺสูติ โมเจหิ. อธิมุญฺจสฺสูติ ตตฺถ อธิโมกฺขํ กรสฺสุ. โอกปฺเปหีติ พหุมานํ อุปฺปาเทหิ. ๔- สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจาติ หุตฺวา อภาวฏฺเฐน. ๕- สพฺเพ สงฺขารา ทุกฺขาติ ทุกฺขมนฏฺเฐน อกฺขมฏฺเฐน. สพฺเพ ธมฺมา อนตฺตาติ อวสวตฺตนฏฺเฐน. [๑๑๘] อิทานิ ปิงฺคิโย อตฺตโน ปสาทํ นิเวเทนฺโต "เอส ภิยฺโย"ติอาทิมาห. ตตฺถ ปฏิภานวาติ ปฏิภานปฏิสมฺภิทาย อุเปโต. ภิยฺโยติ ๖- อุปรูปริ. [๑๑๙] อธิเทเว อภิญฺญายาติ อธิเทวกเร ธมฺเม ญตฺวา. ปโรปรนฺติ หีนปฺปณีตํ, อตฺตโน จ ปรสฺส จ อธิเทวตฺตกรํ สพฺพํ ธมฺมชาตํ อเวทีติ วุตฺตํ โหติ. กงฺขีนํ ปฏิชานตนฺติ กงฺขีนํเยว สตํ "นิกฺกงฺขมฺหา"ติ ปฏิชานนฺตานํ. นิทฺเทเส ปารายนิกปญฺหานนฺติ ปารายนิกพฺราหฺมณานํ ปุจฺฉานํ. ๗- อวสานํ กโรตีติ อนฺตกโร. โกฏึ กโรตีติ ปริยนฺตกโร. สีมํ มริยาทํ กโรตีติ ปริจฺเฉทกโร. นิคมํ กโรตีติ ปริวฏุมกโร. ปิงฺคิยปญฺหานนฺติ ๘- น เกวลํ @เชิงอรรถ: ๑ ม. มู. ๑๓/๓๕๖/๓๑๘, ขุ. ธ. ๒๕/๒๗๗/๖๔, ขุ. เถร. ๒๖/๖๗๖/๓๖๕, @ขุ. ปฏิ. ๓๑/๓๑/๓๘, อภิ. ก. ๓๗/๗๕๓/๔๔๑ ๒ ก. คมิสฺสสีติ ๓ ก. ปริสา @๔ ฉ.ม. อุปฺปาเทหีติ ภิยฺโยติ ๕ ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ ๖ ฉ.ม. ภิยฺโย @๗ ก. ปุจฺฉาย ๘ ฉ.ม. สภิย..,--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๓.
ปารายนิกพฺราหฺมณานํ ปญฺหานํ เอว, อถ โข ปิงฺคิยปริพฺพาชกาทีนมฺปิ ๑- ปญฺหานํ อนฺตํ กโรตีติ ทสฺเสตุํ "ปิงฺคิยปญฺหานนฺ"ติอาทิมาห. ๑- [๑๒๐] อสํหีรนฺติ ราคาทีหิ อสํหาริยํ. อสงฺกุปฺปนฺติ อสํกุปฺปํ อวิปริณามธมฺมํ. ทฺวีหิปิ ปเทหิ นิพฺพานํ ภณติ. อทฺธา คมิสฺสามีติ เอกํเสเนว ตํ อนุปาทิเสสํ นิพฺพานธาตุํ คมิสฺสามิ. น เมตฺถ กงฺขาติ นตฺถิ เม เอตฺถ นิพฺพาเน กงฺขา. เอวํ มํ ธาเรหิ อธิมุตฺตจิตฺตนฺติ ปิงฺคิโย "เอวเมว ตฺวมฺปิ ปมุญฺจสฺสุ สทฺธนฺ"ติ อิมินา ภควโต โอวาเทน อตฺตนิ สทฺธํ อุปฺปาเทตฺวา สทฺธาธุเรเนว จ วิมุญฺจิตฺวา ตํ สทฺธาธิมุตฺตึ ปกาเสนฺโต ภควนฺตํ อาห "เอวํ มํ ธาเรหิ อธิมุตฺตจิตฺตนฺ"ติ. อยเญฺหตฺถ อธิปฺปาโย "ยถา มํ ตฺวํ อวจ, เอวเมว มํ อธิมุตฺตจิตฺตํ ธาเรหี"ติ. น สํหริยตีติ คเหตฺวา สํหริตุํ น สกฺกา. นิโยควจนนฺติ ยุตฺตวจนํ. อวตฺถาปนวจนนฺติ สนฺนิฏฺฐานวจนํ. อิมสฺมึ ปารายนวคฺเค ยํ อนฺตรนฺตรา น วุตฺตํ, ตํ เหฏฺฐา วุตฺตนเยน คเหตพฺพํ. เสสํ สพฺพตฺถ ปากฏเมว. สทฺธมฺมปฺปชฺโชติกาย จูฬนิทฺเทสฏฺฐกถาย ปารายนานุคีติคาถานิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ปารายนวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตา. -------- @เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. สภิย....อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๖ หน้า ๘๙-๙๓. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=46&A=2253&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=46&A=2253&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=30&i=532 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=30&A=5120 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=30&A=5552 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=30&A=5552 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๐ http://84000.org/tipitaka/read/?index_30
![อ่านหน้า[ต่าง] แรก](go1.gif) ![อ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้ว](go2.gif)   ![อ่านหน้า[ต่าง] ถัดไป](go3.gif) ![อ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย](go4.gif)   |
|
บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]