อรรถกถาเล่มที่ ๖ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ที.อ. (สุมงฺคล.๓)

หน้าที่ ๒๔๖.
      "อิเม โข อาวุโส"ติ อาทิ วุตฺตนเยเนว โยเชตพฺพํ. อิติ ฉนฺนํ
นวกานํ วเสน จตุปณฺณาสปเญฺห กเถนฺโต เถโร สามคฺคีรสํ ทสฺเสสีติ.
                         นวกวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                          -------------
                            ทสกวณฺณนา
      [๓๔๕] อิติ นวกวเสน สามคฺคีรสํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ ทสกวเสน
ทสฺเสตุํ ปุน เทสนํ อารภิ. ตตฺถ นาถกรณาติ "สนาถา ภิกฺขเว วิหรถ มา
อนาถา, ทส อิเม ภิกฺขเว ธมฺมา นาถกรณา"ติ ๑- เอวํ อกฺขาตา อตฺตโน
ปติฏฺฐากรา ธมฺมา.
      กลฺยาณมิตฺโตติ อาทีสุ สีลาทิคุณสมฺปนฺนา กลฺยาณา อสฺส มิตฺตาติ
กลฺยาณมิตฺโต. เต จสฺส ฐานนิสชฺชาทีสุ สห อยนโต สหายาติ กลฺยาณสหาโย.
จิตฺเตน เจว กาเยน จ กลฺยาณมิตฺเตสุเอว สมฺปวงฺโก โอนโตติ กลฺยาณสมฺปวงฺโก.
สุวโจ โหตีติ สุเขน วตฺตพฺโพ โหติ สุเขน อนุสาสิตพฺโพ. ขโมติ
คาฬฺเหน ผรุเสน กกฺขเฬน วุตฺโต ๒- ขมติ, น กุปฺปติ. ปทกฺขิณคฺคาหี
อนุสาสนินฺติ ยถา เอกจฺโจ โอวทิยมาโน วามโต คณฺหาติ, ปฏิปฺผลติ วา
อสฺสุณนฺโต วา คจฺฉติ, เอวํ อกตฺวา "โอวทถ ภนฺเต อนุสาสถ, ตุเมฺหสุ
อโนวทนฺเตสุ โก อญฺโญ โอวทิสฺสตี"ติ ปทกฺขิณํ คณฺหาติ.
      อุจฺจาวจานีติ อุจฺจานิ จ อวจานิ จ. กึกรณียานีติ กึ กโรมีติ
เอวํ วตฺวา กตฺตพฺพกมฺมานิ. ตตฺถ อุจฺจกมฺมานิ นาม จีวรสฺส กรณํ
รชนํ เจติเย สุธากมฺมํ อุโปสถาคารเจติยฆรโพธิฆเรสุ ๓- กตฺตพฺพกมฺมนฺติ ๔-
เอวมาทิ. อวจกมฺมนฺนาม ปาทโธวนมกฺขนาทิขุทฺทกกมฺมํ. ตตฺรูปายายาติ
ตตฺรูปคมนียา. อลํ กาตุนฺติ กาตุํ สมตฺโถ โหติ. อลํ สํวิธาตุนฺติ วิจาเรตุํ
สมตฺโถ. ปเรสํ ทสฺเสตุกาโม โหตีติ อตฺโถ.
@เชิงอรรถ: ๑ องฺ. ทสก. ๒๔/๑๗/๑๙ ปฐมนาถสุตฺต.  ๒ ฉ.ม., อิ. วุจฺจมาโน
@๓ ฉ.ม....โพธิยฆเรสุ  ๔ ฉ.ม. กตฺตพฺพนฺติ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๔๗.
      ธมฺเม อสฺส กาโม สิเนโหติ ธมฺมกาโม, เตปิฏกํ พุทฺธวจนํ
ปิยายตีติ อตฺโถ. ปิยสมุทาหาโรติ ปรสฺมึ กเถนฺเต สกฺกจฺจํ สุณาติ, สยญฺจ
ปเรสํ เทเสตุกาโม โหตีติ อตฺโถ. "อภิธมฺเม อภิวินเย"ติ เอตฺถ ธมฺโม
อภิธมฺโม, วินโย อภิวินโยติ จตุกฺกํ เวทิตพฺพํ. ตตฺถ ธมฺโมติ สุตฺตนฺตปิฏกํ.
อภิธมฺโมติ สตฺตปฺปกรณานิ. วินโยติ อุภโตวิภงฺคา. อภิวินโยติ ขนฺธกปริวารา.
อถวา สุตฺตนฺตปิฏกํปิ ๑- ธมฺโมเอว. มคฺคผลานิ อภิธมฺโม. สกลํ วินยปิฏกํ
วินโย. กิเลสวูปสมกรณํ อภิวินโย. อิติ สพฺพสฺมึปิ เอตฺถ ธมฺเม อภิธมฺเม
วินเย อภิวินเย จ. อุฬารปาโมชฺโชติ พหุลปาโมชฺโช โหตีติ อตฺโถ.
      กุสเลสุ ธมฺเมสูติ การณตฺเถ ภุมฺมํ, จตุภูมิกกุสลธมฺมการณา, ๒-
เตสํ อธิคมตฺถาย อนิกฺขิตฺตธุโร โหตีติ อตฺโถ.
      [๓๔๖] กสิณทสเก สกลฏฺเฐน กสิณานิ. ตทารมฺมณานํ ธมฺมานํ
เขตฺตฏฺเฐน วา อธิฏฺฐานฏฺเฐน วา อายตนานิ. อุทฺธนฺติ อุปริ คคณตลาภิมุขํ.
อโธติ เหฏฺฐา ภูมิตลาภิมุขํ. ติริยนฺติ เขตฺตมณฺฑลมิว สมนฺตา ปริจฺฉินฺทิตฺวา.
เอกจฺโจ หิ อุทฺธเมว กสิณํ วฑฺเฒติ, เอกจฺโจ อโธ, เอกจฺโจ สมนฺตโต.
เตน เตน วา การเณน เอวํ ปสาเรติ อาโลกมิว รูปทสฺสนกาโม. เตน วุตฺตํ
"ปฐวีกสิณเมโก สญฺชานาติ อุทฺธํ อโธ ติริยนฺ"ติ. อทฺวยนฺติ ๓- อิทํ ปน เอกสฺส
อญฺญภาวานุปคมนตฺถํ วุตฺตํ. ยถา หิ อุทกํ ปวิฏฺฐสฺส สพฺพทิสาสุ อุทกเมว
โหติ, น อญฺญํ, เอวเมว ปฐวีกสิณํ ปฐวีกสิณเมว โหติ, นตฺถิ ตสฺส อญฺโญ
กสิณสมฺเภโทติ. เอส นโย สพฺพตฺถ. อปฺปมาณนฺติ อิทํ ตสฺส ตสฺส
ผรณอปฺปมาณวเสน วุตฺตํ. ตญฺหิ เจตสา ผรนฺโต สกลเมว ผรติ, น "อยมสฺส
อาทิ, อิทํ มชฺฌนฺ"ติ ปมาณํ คณฺหาตีติ. วิญฺญาณกสิณนฺติ เจตฺถ
กสิณุคฺฆาติมากาเส ๔- ปวตฺตํ วิญฺญาณํ. ตตฺถ กสิณวเสน กสิณุคฺฆาติมากาเส
กสิณุคฺฆาติมากาสวเสน ตตฺถ ปวตฺตวิญฺญาเณ อุทฺธํอโธติริยตา เวทิตพฺพา.
อยเมตฺถ สงฺเขโป. กมฺมฏฺฐานภาวนานเยน ปเนตานิ จ ๕- ปฐวีกสิณาทีนิ
วิตฺถารโต วิสุทฺธิมคฺเค วุตฺตาเนว.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. สุตฺตนฺตปิฏกมฺปิ อภิธมฺมปิฏกมฺปิ  ๒ ฉ.ม. จตุภูมก...  ๓ ก. อนฺวยนฺติ
@๔ ฉ.ม. กสิณุคฺฆาฏิมากาเส  ๕ ฉ.ม. จ สทฺโท น ทิสฺสติ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๔๘.
                        อกุสลกมฺมปถทสกวณฺณนา
      [๓๔๗] กมฺมปเถสุ, กมฺมาเนว ทุคฺคติสุคตีนํ ปถภูตตฺตา กมฺมปถา
นาม. เตสุ ปาณาติปาโต อทินฺนาทานํ มุสาวาทาทโย จ จตฺตาโร พฺรหฺมชาเล
วิตฺถาริตาเอว. กาเมสุ มิจฺฉาจาโรติ เอตฺถ ปน กาเมสูติ เมถุนสมาจาเรสุ
เมถุนวตฺถูสุ วา. มิจฺฉาจาโรติ เอกนฺตนินฺทิโต ลามกาจาโร. ลกฺขณโต ปน
อสทฺธมฺมาธิปฺปาเยน กายทฺวารปฺปวตฺตา อคมนียฏฺฐานวีติกฺกมเจตนา กาเมสุ
มิจฺฉาจาโร.
      ตตฺถ อคมนียฏฺฐานํ นาม ปุริสานํ ตาว มาตุรกฺขิตา, ปิตุรกฺขิตา,
มาตาปิตุรกฺขิตา, ภาตุรกฺขิตา, ภคินีรกฺขิตา, ญาติรกฺขิตา, โคตฺตรกฺขิตา
ธมฺมรกฺขิตา, สารกฺขา, สปริทณฺฑาติ มาตุรกฺขิตาทโย ทส. ธนกฺกีตา, ฉนฺทวาสินี,
โภควาสินี, ปฏวาสินี, โอทปตฺตกินี, โอภฏจุมฺภฏา, ทาสี จ ภริยา จ, กมฺมการี
จ ภริยา จ, ธชาหฏา, มุหุตฺติกาติ เอตา ธนกฺกีตาทโย ทสาติ วีสติ อิตฺถิโย. ๑-
อิตฺถีสุ ปน ทฺวินฺนํ สารกฺขาสปริทณฺฑานํ ทสนฺนญฺจ ธนกฺกีตาทีนนฺติ ทฺวาทสนฺนํ
อิตฺถีนํ อญฺเญ ปุริสา. อิทํ อคมนียฏฺฐานํ นาม. โส ปเนส มิจฺฉาจาโร
สีลาทิคุณรหิเต อคมนียฏฺฐาเน อปฺปสาวชฺโช. สีลาทิคุณสมฺปนฺเน มหาสาวชฺโช.
ตสฺส จตฺตาโร สมฺภารา อคมนียวตฺถุ, ตสฺมึ เสวนจิตฺตํ, เสวนปฺปโยโค, มคฺเคน
มคฺคปฏิปตฺติอธิวาสนนฺติ. เอโก ปโยโค สาหตฺถิโกเอว.
      อภิชฺฌายตีติ อภิชฺฌา. ปรภณฺฑาภิมุขี หุตฺวา ตนฺนินฺนตาย
ปวตฺตตีติ อตฺโถ. สา "อโห วต อิทํ มมสฺสา"ติ เอวํ ปรภณฺฑาภิชฺฌายนลกฺขณา.
อทินฺนาทานํ วิย อปฺปสาวชฺชา มหาสาวชฺชา จ. ตสฺสา เทฺว
สมฺภารา ปรภณฺฑํ, อตฺตโน ปริณามนญฺจ. ปรภณฺฑวตฺถุเก หิ โลเภ
อุปฺปนฺเนปิ น ตาว กมฺมปถเภโท โหติ, ยาว "อโห วตีทํ มมสฺสา"ติ อตฺตโน
น ปริณาเมติ.
      หิตสุขํ พฺยาปาทยตีติ พฺยาปาโท. โส ปรวินาสาย มโนปโทสลกฺขโณ.
ผรุสวาจา ๒- วิย อปฺปสาวชฺโช จ มหาสาวชฺโช จ. ตสฺส เทฺว สมฺภารา
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. อิตฺถิโย น ทิสฺสติ   ๒ ฉ.ม. ผรุสาวาจา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๔๙.
ปรสตฺโต จ, ตสฺส จ วินาสจินฺตา. ปรสตฺตวตฺถุเก หิ โกเธ อุปฺปนฺเนปิ น
ตาว กมฺมปถเภโท โหติ, ยาว "อโห วตายํ อุชฺฉิชฺเชยฺย วินสฺเสยฺยา"ติ ตสฺส
วินาสํ น จินฺเตติ.
      ยถาภุจฺจคฺคหณาภาเวน มิจฺฉา ปสฺสตีติ มิจฺฉาทิฏฺฐิ. สา "นตฺถิ
ทินฺนน"ติ อาทินา นเยน วิปรีตทสฺสนลกฺขณา. สมฺผปฺปลาโป วิย อปฺปสาวชฺชา
จ มหาสาวชฺชา จ. อปิจ อนิยตา อปฺปสาวชฺชา, นิยตา มหาสาวชฺชา. ตสฺสา
เทฺว สมฺภารา วตฺถุโน จ คหิตาการวิปรีตตา, ยถา จ ตํ คณฺหาติ, ตถาภาเวน
ตสฺสูปฏฺฐานนฺติ.
      อิเมสํ ปน ทสนฺนํ อกุสลกมฺมปถานํ ธมฺมโต โกฏฺฐาสโต อารมฺมณโต
เวทนาโต มูลโตติ ปญฺจหากาเรหิ วินิจฺฉโย เวทิตพฺโพ.
      ตตฺถ ธมฺมโตติ เอเตสุ หิ ปฏิปาฏิยา สตฺต เจตนาธมฺมาว โหนฺติ.
อภิชฺฌาทโย ตโย เจตนาสมฺปยุตฺตา.
      โกฏฺฐาสโตติ ปฏิปาฏิยา สตฺต, มิจฺฉาทิฏฺฐิ จาติ อิเม อฏฺฐ
กมฺมปถาเอว โหนฺติ, โน มูลานิ. อภิชฺฌาพฺยาปาทา กมฺมปถา เจว มูลานิ จ.
อภิชฺฌา หิ มูลํ ปตฺวา โลโภ อกุสลมูลํ โหติ. พฺยาปาโท โทโส อกุสลมูลํ
โหติ.
      อารมฺมณโตติ ปาณาติปาโต ชีวิตินฺทฺริยารมฺมณโต สงฺขารารมฺมโณ
โหติ. อทินฺนาทานํ สตฺตารมฺมณํ วา สงฺขารารมฺมณํ วา, มิจฺฉาจาโร
โผฏฺฐพฺพวเสน สงฺขารารมฺมโณ. "สตฺตารมฺมโณ"ติปิ เอเก. มุสาวาโท สตฺตารมฺมโณ
วา สงฺขารารมฺมโณ วา. ตถา ปิสุณวาจา. ผรุสวาจา สตฺตารมฺมณา. ๑-
สมฺผปฺปลาโป ทิฏฺฐสุตมุตวิญฺญาตวเสน สตฺตารมฺมโณ วา สงฺขารารมฺมโณ วา. ตถา
อภิชฺฌา. พฺยาปาโท สตฺตารมฺมโณว. มิจฺฉาทิฏฺฐิ เตภูมิกธมฺมวเสน สงฺขารารมฺมณา
ปญฺญตฺติวเสน สตฺตารมฺมณา วา. เวทนาโตติ ปาณาติปาโต ทุกฺขเวทโน
โหติ. กิญฺจาปิ หิ ราชาโน โจรํ ทิสฺวา หสมานาปิ "คจฺฉถ นํ ฆาเตถา"ติ
วทนฺติ, สนฺนิฏฺฐาปกเจตนา ปน ทุกฺขสมฺปยุตฺตาว โหติ. อทินฺนาทานํ ติเวทนํ.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. สตฺตารมฺมณา จ... เอวมุปริปิ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๕๐.
มิจฺฉาจาโร สุขมชฺฌตฺตวเสน ทฺวิเวทโน. สนฺนิฏฺฐาปกจิตฺเต ปน มชฺฌตฺตเวทโน
น โหติ. มุสาวาโท ติเวทโน. ตถา ปิสุณวาจา. ผรุสวาจา ทุกฺขเวทนา.
สมฺผปฺปลาโป ติเวทโน. อภิชฺฌา สุขมชฺฌตฺตวเสน ทฺวิเวทนา. ตถา มิจฺฉาทิฏฺฐิ.
พฺยาปาโท ทุกฺขเวทโน.
      มูลโตติ ปาณาติปาโต โทสโมหวเสน ทฺวิมูลโก โหติ. ตถา ๑-
อทินฺนาทานํ โทสโมหวเสน วา โลภโมหวเสน วา. มิจฺฉาจาโร โลภโมหวเสน.
มุสาวาโท โทสโมหวเสน วา โลภโมหวเสน วา. ตถา ปิสุณวาจา สมฺผปฺปลาโป
จ. ผรุสวาจา โทสโมหวเสน. อภิชฺฌา โมหวเสน เอกมูลา. ตถา พฺยาปาโท.
มิจฺฉาทิฏฺฐิ โลภโมหวเสน ทฺวิมูลาติ.
                        กุสลกมฺมปถทสกวณฺณนา
      ปาณาติปาตา เวรมณีอาทีนิ สมาทานสมฺปตฺตสมุจฺเฉทวิรติวเสน
เวทิตพฺพานิ.
      ธมฺมโต ปน เอเตสุปิ ปฏิปาฏิยา สตฺต เจตนาปิ วตฺตนฺติ
วิรติโยปิ. อนฺเต ตโย เจตนาสมฺปยุตฺตาว.
      โกฏฺฐาสโตติ ปฏิปาฏิยา สตฺต กมฺมปถาเอว, โน มูลานิ. อนฺเต
ตโย กมฺมปถา เจว มูลานิ จ. อนภิชฺฌา หิ มูลํ ปตฺวา อโลโภ กุสลมูลํ
โหติ. อพฺยาปาโท อโทโส กุสลมูลํ. สมฺมาทิฏฺฐิ อโมโห กุสลมูลํ.
      อารมฺมณโตติ ปาณาติปาตาทีนํ อารมฺมณาเนว กเมน ๒- เอเตสํ
อารมฺมณานิปิ. วีติกฺกมิตพฺพโตเยว หิ สา เวรมณี นาม โหติ. ยถา ปน
นิพฺพานารมฺมโณ อริยมคฺโค กิเลเส ปชหติ, เอวํ ชีวิตินฺทฺริยาทิอารมฺมณาเปเต
กมฺมปถา ปาณาติปาตาทีนิ ทุสฺสีลฺยานิ ปชหนฺตีติ เวทิตพฺพา
      เวทนาโตติ สพฺเพ สุขเวทนา วา โหนฺติ มชฺฌตฺตเวทนา วา.
กุสลํ ปตฺวา หิ ทุกฺขเวทนา นาม นตฺถิ.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ตถา น ทิสฺสติ   ๒ ฉ.ม. กเมน น ทิสฺสติ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๕๑.
      มูลโตติ ปฏิปาฏิยา สตฺต ญาณสมฺปยุตฺตจิตฺเตน วิรมนฺตสฺส
อโลภอโทสอโมหวเสน ติมูลา ๑- โหนฺติ, ญาณวิปฺปยุตฺตจิตฺเตน วิรมนฺตสฺส
ทฺวิมูลา. ๒- อนภิชฺฌา ญาณสมฺปยุตฺตจิตฺเตน วิรมนฺตสฺส ทฺวิมูลา โหติ, ๓-
ญาณวิปฺปยุตฺตจิตฺเตน เอกมูลา. อโลโภ ปน อตฺตนาว อตฺตโน มูลํ น โหติ.
อพฺยาปาเทปิ เอเสว นโย. สมฺมาทิฏฺฐิ อโลภาโทสวเสน ทฺวิมูลาเอวาติ.
                         อริยวาสทสกวณฺณนา
      [๓๔๘] อริยวาสาติ อริยาเอว วสึสุ วสนฺติ วสิสฺสนฺติ เอเตสูติ
อริยวาสา. ปญฺจงฺควิปฺปหีโนติ ปญฺจหิ องฺเคหิ วิปฺปยุตฺโตว หุตฺวา ขีณาสโว
อวสิ วสติ วสิสฺสตีติ ตสฺมา อยํ ปญฺจงฺควิปฺปหีนตา, อริยสฺส วาสตฺตา
อริยวาโสติ วุตฺตา. เอเสว นโย สพฺพตฺถ.
      เอวํ โข อาวุโส ภิกฺขุ ฉฬงฺคสมนฺนาคโต โหตีติ ฉฬงฺคุเปกฺขาย
สมนฺนาคโต โหติ. ฉฬงฺคุเปกฺขา นาม เกติ? ญาณาทโยติ. ๔- "ญาณนฺ"ติ
วุตฺเต กิริยโต จตฺตาริ ญาณสมฺปยุตฺตจิตฺตานิ ลพฺภนฺติ. "สตตวิหารา"ติ ๕- วุตฺเต
อฏฺฐ มหาจิตฺตานิ. "รชฺชนทุสฺสนํ นตฺถี"ติ วุตฺเต ทส จิตฺตานิ ลพฺภนฺติ.
โสมนสฺสํ อาเสวนวเสน ลพฺภติ.
      สตารกฺเขน เจตสาติ ขีณาสวสฺส หิ ตีสุ ทฺวาเรสุ สพฺพกาลํ สติ
อารกฺขกิจฺจํ สาเธติ. เตเนวสฺส "จรโต จ ติฏฺฐโต จ สุตฺตสฺส จ ชาครสฺส
จ สตตํ สมิตํ ญาณทสฺสนํ ปจฺจุปฏฺฐิตํ โหตี"ติ วุจฺจติ.
      ปุถุสมณพฺราหฺมณานนฺติ พหูนํ สมณพฺราหฺมณานํ. เอตฺถ จ สมณาติ
ปพฺพชฺชูปคตา. พฺราหฺมณาติ โภวาทิโน. ปุถุปจฺเจกสจฺจานีติ พหูนิ
ปาเฏกฺกสจฺจานิ, อิทเมว ทสฺสนํ สจฺจํ, อิทเมว ทสฺสนํ สจฺจนฺติ เอวํ ปาฏิเยกฺกํ
คหิตานิ พหูนิ สจฺจานีติ อตฺโถ. นุณฺณานีติ นีหฏานิ. ๖- ปนุณฺณานีติ สุฏฺฐุ
นีหฏานิ. จตฺตานีติ วิสฏฺฐานิ. วนฺตานีติ วมิตานิ. มุตฺตานีติ ฉินฺนพนฺธนานิ
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ติมูลานิ             ๒ ฉ.ม. ทฺวิมูลานิ
@๓ ฉ.ม. โหติ น ทิสฺสติ        ๔ ฉ.ม. อิติ สทฺโท น ทิสฺสติ
@๕ ฉ.ม. สตตวิหาโร          ๖ ฉ.ม. นิหฏานิ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๕๒.
กตานิ. ปหีนานีติ ปชหิตานิ. ปฏินิสฺสฏฺฐานีติ ยถา น ปุน จิตฺตํ อารุหนฺติ,
เอวํ ปฏิวิสชฺชิตานิ. ๑- สพฺพาเนว ตานิ คหิตคฺคหณสฺส วิสฏฺฐภาวเววจนานิ.
      สมวยสฏฺเฐสโนติ เอตฺถ อวยาติ อนูนา, สฏฺฐาติ วิสฏฺฐา, สมฺมา
อวยา สฏฺฐา เอสนา อสฺสาติ สมวยสฏฺเฐสโน, สมฺมาวิสฏฺฐสพฺพเอสโนติ
อตฺโถ. ราคา จิตฺตํ วิมุตฺตนฺติ อาทีหิ มคฺคสฺส กิจฺจนิปฺผตฺติ กถิตา.
      ราโค เม ปหีโนติ อาทีหิ ปจฺจเวกฺขณาย ผลํ กถิตํ.
                        อเสกฺขธมฺมทสกวณฺณนา
      อเสกฺขา สมฺมาทิฏฺฐีติ อาทโย สพฺเพปิ ผลสมฺปยุตฺตธมฺมาเอว. เอตฺถ
จ สมฺมาทิฏฺฐิ, สมฺมาญาณนฺติ ทฺวีสุ ฐาเนสุ ปญฺญาว กถิตา. สมฺมาวิมุตฺตีติ
อิมินา ปเทน วุตฺตาว เสสา ผลสมาปตฺติธมฺมา สงฺคหิตาติ เวทิตพฺพา.
      "อิเม โข อาวุโส"ติ อาทิ วุตฺตนเยเนว โยเชตฺพฺพํ. อิติ ฉนฺนํ
ทสกานํ วเสน สมสฏฺฐิปเญฺห กเถนฺโต เถโร สามคฺคีรสํ ทสฺเสสีติ.
                         ทสกวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                         --------------
                         ปญฺหสโมธานวณฺณนา
      [๓๔๙] อิธ ปน ฐตฺวา ปญฺหา สโมธาเนตพฺพา. อิมสฺมึ หิ สุตฺเต
เอกกวเสน เทฺว ปญฺหา กถิตา. ทุกวเสน สตฺตติ. ติกวเสน อสีติสตํ.
จตุกฺกวเสน เทฺว สตานิ. ปญฺจกวเสน ตึสสตํ. ฉกฺกวเสน ทฺวตฺตึสสตํ.
สตฺตกวเสน อฏฺฐนวุติ. อฏฺฐกวเสน อฏฺฐาสีติ. นวกวเสน จตุปณฺณาส. ทสกวเสน
สมสฏฺฐีติ เอวํ สหสฺสํ จุทฺทส จ ๒- ปญฺหา กถิตา. อิมญฺหิ สุตฺตนฺตํ ฐเปตฺวา
เตปิฏเก พุทฺธวจเน อญฺโญ สุตฺตนฺโต เอวํ พหุปญฺหปฏิมณฺฑิโต นตฺถิ. ภควา
อิมํ สุตฺตนฺตํ อาทิโต ปฏฺฐาย สกลํ สุตฺวา จินฺเตสิ "ธมฺมเสนาปติ สาริปุตฺโต
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ปฏินิสฺสชฺชิตานิ      ๒ ฉ.ม. จ สทฺโท น ทิสฺสติ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๕๓.
พุทฺธพลํ ทีเปตฺวา อปฺปฏิวตฺติยํ สีหนาทํ นทติ. สาวกภาสิโตติ วุตฺเต
โอกปฺปนา น โหติ, ชินภาสิโตติ วุตฺเต โหติ, ตสฺมา ชินภาสิตํ กตฺวา
เทวมนุสฺสานํ โอกปฺปนํ อิมสฺมึ สุตฺตนฺเต อุปฺปาเทสฺสามี"ติ. ตโต วุฏฺฐาย
สาธุการํ อทาสิ. เตน วุตฺตํ "อถโข ภควา วุฏฺฐหิตฺวา อายสฺมนฺตํ สาริปุตฺตํ
อามนฺเตสิ, สาธุ สาธุ สาริปุตฺต, สาธุ โข ตฺวํ สาริปุตฺต ภิกฺขูนํ สงฺคีติปริยายํ
อภาสี"ติ.
      ตตฺถ สงฺคีติปริยายนฺติ สามคฺคิยา การณํ. อิทํ วุตฺตํ โหติ "สาธุ
โข ตฺวํ สาริปุตฺต มม สพฺพญฺญุตญาเณน สํสนฺทิตฺวา ภิกฺขูนํ สามคฺคีรสํ ๑-
อภาสี"ติ. สมนุญฺโญ สตฺถา อโหสีติ อนุโมทเนน สมนุญฺโญ อโหสิ.
เอตฺตเกน อยํ สุตฺตนฺโต ชินภาสิโต นาม ชาโต. เทสนาปริโยสาเน อิมํ
สุตฺตนฺตํ มนสิกโรนฺตา เต ภิกฺขู อรหตฺตํ ปาปุณึสูติ.
                  อิติ สุมงฺคลวิลาสินิยา ทีฆนิกายฏฺฐกถาย
                       สงฺคีติสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                        -----------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๖ หน้า ๒๔๖-๒๕๓.
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=6&A=6228&modeTY=2&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=6&A=6228&modeTY=2&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=11&i=221
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=11&A=4501
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=11&A=4742
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=11&A=4742
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๑
http://84000.org/tipitaka/read/?index_11