พระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๔  พระอภิธรรมปิฎกเล่มที่ ๑
ธรรมสังคณีปกรณ์

พระอภิธรรมปิฎก
เล่ม ๑
ธรรมสังคณีปกรณ์
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
มาติกา
ติกมาติกา ๒๒ ติกะ
             [๑] ๑. กุสลติกะ
             กุสลา ธมฺมา                 		ธรรมเป็นกุศล
             อกุสลา ธมฺมา              		ธรรมเป็นอกุศล
             อพฺยากตา ธมฺมา         		ธรรมเป็นอัพยากฤต
๒. เวทนาติกะ
             สุขาย เวทนาย สมฺปยุตฺตา ธมฺมา   	ธรรมสัมปยุตด้วยสุขเวทนา
             ทุกฺขาย เวทนาย สมฺปยุตฺตา ธมฺมา   	ธรรมสัมปยุตด้วยทุกขเวทนา
             อทุกฺขมสุขาย เวทนาย สมฺปยุตฺตา ธมฺมา   	ธรรมสัมปยุตด้วยอทุกขมสุขเวทนา
๓. วิปากติกะ
             วิปากา ธมฺมา              		ธรรมเป็นวิบาก
             วิปากธมฺมธมฺมา           		ธรรมเป็นเหตุแห่งวิบาก
             เนววิปากนวิปากธมฺมธมฺมา            	ธรรมไม่เป็นวิบาก และไม่เป็นเหตุแห่งวิบาก
๔. อุปาทินนุปาทานิยติกะ
             อุปาทินฺนุปาทานิยา ธมฺมา             	ธรรมอันเจตนากรรมที่สัมปยุตด้วย ตัณหาทิฏฐิ
                                                                	เข้ายึดครองและเป็นอารมณ์ของอุปาทาน
             อนุปาทินฺนุปาทานิยา ธมฺมา		ธรรมอันเจตนากรรมที่สัมปยุตด้วย ตัณหาทิฏฐิ
                                                                	ไม่เข้ายึดครองแต่เป็นอารมณ์ของอุปาทาน
             อนุปาทินฺนานุปาทานิยา ธมฺมา       	ธรรมอันเจตนากรรมที่สัมปยุตด้วย ตัณหาทิฏฐิ
                                                                	ไม่เข้ายึดครองและไม่เป็นอารมณ์ของอุปาทาน
๕. สังกิลิฏฐสังกิเลสิกติกะ
             สงฺกิลิฏฺฐสงฺกิเลสิกา ธมฺมา		ธรรมเศร้าหมองและเป็นอารมณ์ของสังกิเลส
             อสงฺกิลิฏฺฐสงฺกิเลสิกา ธมฺมา		ธรรมไม่เศร้าหมองแต่เป็นอารมณ์ของสังกิเลส
             อสงฺกิลิฏฺฐาสงฺกิเลสิกา ธมฺมา         	ธรรมไม่เศร้าหมองและไม่เป็นอารมณ์ของสังกิเลส
๖. วิตักกติกะ
             สวิตกฺกสวิจารา ธมฺมา     		ธรรมมีวิตกมีวิจาร
             อวิตกฺกวิจารมตฺตา ธมฺมา		ธรรมไม่มีวิตกแต่มีวิจาร
             อวิตกฺกาวิจารา ธมฺมา     		ธรรมไม่มีวิตกไม่มีวิจาร
๗. ปีติติกะ
             ปีติสหคตา ธมฺมา         		ธรรมสหรคตด้วยปีติ
             สุขสหคตา ธมฺมา         		ธรรมสหรคตด้วยสุขเวทนา
             อุเปกฺขาสหคตา ธมฺมา                  	ธรรมสหรคตด้วยอุเบกขาเวทนา
๘. ทัสสนติกะ
             ทสฺสเนน ปหาตพฺพา ธมฺมา		ธรรมอันโสดาปัตติมรรคประหาณ
             ภาวนาย ปหาตพฺพา ธมฺมา		ธรรมอันมรรคเบื้องสูง ๓ ประหาณ
             เนว ทสฺสเนน น ภาวนาย ปหาตพฺพา	ธรรมอันโสดาปัตติมรรคและมรรคเบื้องสูง ๓
             ธมฺมา				ไม่ประหาณ
๙. ทัสสนเหตุกติกะ
             ทสฺสเนน ปหาตพฺพเหตุกา ธมฺมา     	ธรรมมีสัมปยุตตเหตุอันโสดาปัตติมรรคประหาณ
             ภาวนาย ปหาตพฺพเหตุกา ธมฺมา     	ธรรมมีสัมปยุตตเหตุอันมรรคเบื้องสูง ๓ ประหาณ
             เนว ทสฺสเนน น ภาวนาย		ธรรมไม่มีสัมปยุตตเหตุอันโสดาปัตติมรรคและ
             ปหาตพฺพเหตุกา ธมฺมา		มรรคเบื้องสูง ๓ ประหาณ
๑๐. อาจยคามิติกะ
             อาจยคามิโน ธมฺมา       		ธรรมเป็นเหตุให้จุติปฏิสนธิ
             อปจยคามิโน ธมฺมา      		ธรรมเป็นเหตุให้ถึงนิพพาน
             เนวาจยคามิโน นาปจยคามิโน ธมฺมา	ธรรมไม่เป็นเหตุให้จุติปฏิสนธิและไม่เป็นเหตุ
                                                                	ให้ถึงนิพพาน
๑๑. เสกขติกะ
             เสกฺขา ธมฺมา			ธรรมเป็นของเสกขบุคคล
             อเสกฺขา ธมฺมา              		ธรรมเป็นของอเสกขบุคคล
             เนวเสกฺขา นาเสกฺขา ธมฺมา		ธรรมไม่เป็นของเสกขบุคคลและไม่เป็นของ
                                                                	อเสกขบุคคล
๑๒. ปริตตติกะ
             ปริตฺตา ธมฺมา			ธรรมเป็นปริตตะ
             มหคฺคตา ธมฺมา           		ธรรมเป็นมหัคคตะ
             อปฺปมาณา ธมฺมา          		ธรรมเป็นอัปปมาณะ
๑๓. ปริตตารัมมณติกะ
             ปริตฺตารมฺมณา ธมฺมา     		ธรรมมีอารมณ์เป็นปริตตะ
             มหคฺคตารมฺมณา ธมฺมา		ธรรมมีอารมณ์เป็นมหัคคตะ
             อปฺปมาณารมฺมณา ธมฺมา		ธรรมมีอารมณ์เป็นอัปปมาณะ
๑๔. หีนติกะ
             หีนา ธมฺมา			ธรรมทราม
             มชฺฌิมา ธมฺมา             		ธรรมปานกลาง
             ปณีตา ธมฺมา			ธรรมประณีต
๑๕. มิจฉัตตติกะ
             มิจฺฉตฺตนิยตา ธมฺมา       		ธรรมเป็นมิจฉาสภาวะและให้ผลแน่นอน
             สมฺมตฺตนิยตา ธมฺมา        		ธรรมเป็นสัมมาสภาวะและให้ผลแน่นอน
             อนิยตา ธมฺมา			ธรรมให้ผลไม่แน่นอน
๑๖. มัคคารัมมณติกะ
             มคฺคารมฺมณา ธมฺมา       		ธรรมมีมรรคเป็นอารมณ์
             มคฺคเหตุกา ธมฺมา        		ธรรมมีเหตุคือมรรค
             มคฺคาธิปติโน ธมฺมา         		ธรรมมีมรรคเป็นอธิบดี
๑๗. อุปปันนติกะ
             อุปฺปนฺนา ธมฺมา            		ธรรมเกิดขึ้นแล้ว
             อนุปฺปนฺนา ธมฺมา          		ธรรมยังไม่เกิดขึ้น
             อุปฺปาทิโน ธมฺมา          		ธรรมจักเกิดขึ้น
๑๘. อตีตติกะ
             อตีตา ธมฺมา			ธรรมเป็นอดีต
             อนาคตา ธมฺมา             		ธรรมเป็นอนาคต
             ปจฺจุปฺปนฺนา ธมฺมา        		ธรรมเป็นปัจจุบัน
๑๙. อตีตารัมมณติกะ
             อตีตารมฺมณา ธมฺมา           		ธรรมมีอารมณ์เป็นอดีต
             อนาคตารมฺมณา ธมฺมา		ธรรมมีอารมณ์เป็นอนาคต
             ปจฺจุปฺปนฺนารมฺมณา ธมฺมา		ธรรมมีอารมณ์เป็นปัจจุบัน
๒๐. อัชฌัตตติกะ
             อชฺฌตฺตา ธมฺมา           		ธรรมเป็นภายใน
             พหิทฺธา ธมฺมา			ธรรมเป็นภายนอก
             อชฺฌตฺตพหิทฺธา ธมฺมา    		ธรรมเป็นทั้งภายในและภายนอก
๒๑. อัชฌัตตารัมมณติกะ
             อชฺฌตฺตารมฺมณา ธมฺมา		ธรรมมีอารมณ์เป็นภายใน
             พหิทฺธารมฺมณา ธมฺมา		ธรรมมีอารมณ์เป็นภายนอก
             อชฺฌตฺตพหิทฺธารมฺมณา ธมฺมา      	ธรรมมีอารมณ์เป็นภายในและเป็นภายนอก
๒๒. สนิทัสสนติกะ
             สนิทสฺสนสปฺปฏิฆา ธมฺมา		ธรรมที่เห็นได้และกระทบได้
             อนิทสฺสนสปฺปฏิฆา ธมฺมา		ธรรมที่เห็นไม่ได้แต่กระทบได้
             อนิทสฺสนาปฺปฏิฆา ธมฺมา		ธรรมที่เห็นไม่ได้และกระทบไม่ได้
ติกมาติกา ๒๒ ติกะ จบ
-----------------------------------------------------
ทุกมาติกา ๑๔๒ ทุกะ
อภิธรรมมาติกา ๑๐๐ ทุกะ
เหตุโคจฉกะ
หมวดที่ ๑ มี ๖ ทุกะ คือ
             [๒] ๑. เหตุทุกะ
             เหตู ธมฺมา   			ธรรมเป็นเหตุ
             นเหตู ธมฺมา			ธรรมไม่เป็นเหตุ
๒. สเหตุทุกะ
             สเหตุกา ธมฺมา             		ธรรมมีเหตุ
             อเหตุกา ธมฺมา             		ธรรมไม่มีเหตุ
๓. เหตุสัมปยุตตทุกะ
             เหตุสมฺปยุตฺตา ธมฺมา      		ธรรมสัมปยุตด้วยเหตุ
             เหตุวิปฺปยุตฺตา ธมฺมา       		ธรรมวิปปยุตจากเหตุ
๔. เหตุสเหตุกทุกะ
             เหตู เจว ธมฺมา สเหตุกา จ		ธรรมเป็นเหตุและมีเหตุ
             สเหตุกา เจว ธมฺมา น จ เหตู		ธรรมมีเหตุแต่ไม่เป็นเหตุ
๕. เหตุเหตุสัมปยุตตทุกะ
             เหตู เจว ธมฺมา เหตุสมฺปยุตฺตา จ       	ธรรมเป็นเหตุและสัมปยุตด้วยเหตุ
             เหตุสมฺปยุตฺตา เจว ธมฺมา น จ เหตู   	ธรรมสัมปยุตด้วยเหตุแต่ไม่เป็นเหตุ
๖. นเหตุสเหตุกทุกะ
             น เหตู โข ปน ธมฺมา สเหตุกาปิ       	ธรรมไม่เป็นเหตุแต่มีเหตุ
             (น เหตู โข ปน ธมฺมา) อเหตุกาปิ      	ธรรมไม่เป็นเหตุและไม่มีเหตุ
จูฬันตรทุกะ
หมวดที่ ๒ มี ๗ ทุกะ คือ
             [๓]               ๗-๑. สัปปัจจยทุกะ
             สปฺปจฺจยา ธมฺมา          		ธรรมมีปัจจัย
             อปฺปจฺจยา ธมฺมา           		ธรรมไม่มีปัจจัย
๘-๒. สังขตทุกะ
             สงฺขตา ธมฺมา			ธรรมเป็นสังขตะ
             อสงฺขตา ธมฺมา            		ธรรมเป็นอสังขตะ
๙-๓. สนิทัสสนทุกะ
             สนิทสฺสนา ธมฺมา         		ธรรมที่เห็นได้
             อนิทสฺสนา ธมฺมา         		ธรรมที่เห็นไม่ได้
๑๐-๔. สัปปฏิฆทุกะ
             สปฺปฏิฆา ธมฺมา           		ธรรมที่กระทบได้
             อปฺปฏิฆา ธมฺมา            		ธรรมที่กระทบไม่ได้
๑๑-๕. รูปิทุกะ
             รูปิโน ธมฺมา			ธรรมเป็นรูป
             อรูปิโน ธมฺมา			ธรรมไม่เป็นรูป
๑๒-๖. โลกิยทุกะ
             โลกิยา ธมฺมา			ธรรมเป็นโลกิยะ
             โลกุตฺตรา ธมฺมา           		ธรรมเป็นโลกุตตระ
๑๓-๗. เกนจิวิญเญยยทุกะ
             เกนจิ วิญฺเญยฺยา ธมฺมา       		ธรรมที่จิตบางอย่างรู้ได้
             เกนจิ น วิญฺเญยฺยา ธมฺมา                  	ธรรมที่จิตบางอย่างรู้ไม่ได้
อาสวโคจฉกะ
หมวดที่ ๓ มี ๖ ทุกะ คือ
             [๔]                ๑๔-๑. อาสวทุกะ
             อาสวา ธมฺมา			ธรรมเป็นอาสวะ
             โน อาสวา ธมฺมา          		ธรรมไม่เป็นอาสวะ
๑๕-๒. สาสวทุกะ
             สาสวา ธมฺมา			ธรรมเป็นอารมณ์ของอาสวะ
             อนาสวา ธมฺมา			ธรรมไม่เป็นอารมณ์ของอาสวะ
๑๖-๓. อาสวสัมปยุตตทุกะ
             อาสวสมฺปยุตฺตา ธมฺมา		ธรรมสัมปยุตด้วยอาสวะ
             อาสววิปฺปยุตฺตา ธมฺมา		ธรรมวิปปยุตจากอาสวะ
๑๗-๔. อาสวสาสวทุกะ
             อาสวา เจว ธมฺมา สาสวา จ		ธรรมเป็นอาสวะ และเป็นอารมณ์ของอาสวะ
             สาสวา เจว ธมฺมา โน จ อาสวา      	ธรรมเป็นอารมณ์ของอาสวะ แต่ไม่เป็นอาสวะ
๑๘-๕. อาสวอาสวสัมปยุตตทุกะ
             อาสวา เจว ธมฺมา อาสว สมฺปยุตตา จ	ธรรมเป็นอาสวะ และสัมปยุตด้วยอาสวะ
             อาสวสมฺปยุตฺตา เจว ธมฺมา โน จ อาสวา	ธรรมสัมปยุตด้วยอาสวะ แต่ไม่เป็นอาสวะ
๑๙-๖. อาสววิปปยุตตสาสวทุกะ
             อาสววิปฺปยุตฺตา โข ปน ธมฺมา สาสวาปิ	ธรรมวิปปยุตจากอาสวะ  แต่เป็นอารมณ์
                                                                	ของอาสวะ
             (อาสววิปฺปยุตฺตา โข ปน ธมฺมา)       	ธรรมวิปปยุตจากอาสวะ  และไม่เป็นอารมณ์
             อนาสวาปิ    			ของอาสวะ
สัญโญชนโคจฉกะ
หมวดที่ ๔ มี ๖ ทุกะ คือ
             [๕]                ๒๐-๑. สัญโญชนทุกะ
             สญฺโญชนา ธมฺมา		ธรรมเป็นสัญโญชน์
             โน สญฺโญชนา ธมฺมา		ธรรมไม่เป็นสัญโญชน์
๒๑-๒. สัญโญชนิยทุกะ
             สญฺโญชนิยา ธมฺมา		ธรรมเป็นอารมณ์ของสัญโญชน์
             อสญฺโญชนิยา ธมฺมา		ธรรมไม่เป็นอารมณ์ของสัญโญชน์
๒๒-๓. สัญโญชนสัมปยุตตทุกะ
             สญฺโญชนสมฺปยุตฺตา ธมฺมา		ธรรมสัมปยุตด้วยสัญโญชน์
             สญฺโญชนวิปฺปยุตฺตา ธมฺมา		ธรรมวิปปยุตจากสัญโญชน์
๒๓-๔. สัญโญชนสัญโญชนิยทุกะ
             สญฺโญชนา เจว ธมฺมา สญฺโญชนิยา จ         	ธรรมเป็นสัญโญชน์ และเป็นอารมณ์ของสัญโญชน์
             สญฺโญชนิยา เจว ธมฺมา โน จ สญฺโญชนา	ธรรมเป็นอารมณ์ของสัญโญชน์ แต่ไม่เป็นสัญโญชน์
๒๔-๕. สัญโญชนสัญโญชนสัมปยุตตทุกะ
             สญฺโญชนา เจว ธมฺมา      		ธรรมเป็นสัญโญชน์และสัมปยุตด้วยสัญโญชน์
             สญฺโญชนสมฺปยุตฺตา จ
             สญฺโญชนสมฺปยุตฺตา เจว ธมฺมา โน     	ธรรมสัมปยุตด้วยสัญโญชน์ แต่ไม่เป็นสัญโญชน์
             จ สญฺโญชนา
๒๕-๖. สัญโญชนวิปปยุตตสัญโญชนิยทุกะ
             สญฺโญชนวิปฺปยุตฺตา โข ปน ธมฺมา      	ธรรมวิปปยุตจากสัญโญชน์  แต่เป็นอารมณ์
             สญฺโญชนิยาปิ			ของสัญโญชน์
             (สญฺโญชนวิปฺปยุตฺตา โข ปน ธมฺมา)	ธรรมวิปปยุตจากสัญโญชน์ และไม่เป็นอารมณ์
             อสญฺโญชนิยาปิ               		ของสัญโญชน์

             เนื้อความพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๔ บรรทัดที่ ๑-๑๙๔ หน้าที่ ๑-๙.
https://84000.org/tipitaka/read/v.php?B=34&A=1&Z=194&pagebreak=0
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=34&item=1&items=5
             อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็น เกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=34&item=1&items=5&mode=bracket
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาบาลีอักษรไทย :-
https://84000.org/tipitaka/pali/pali_item.php?book=34&item=1&items=5
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=34&item=1&items=5
             ศึกษาอรรถกถานี้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=34&i=1
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๔
https://84000.org/tipitaka/read/?index_34
https://84000.org/tipitaka/english/?index_34