พระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๓ พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๒๕ [ฉบับมหาจุฬาฯ]
ขุททกนิกาย อปทาน ภาค ๒ -พุทธวังสะ-จริยาปิฎก

๒. จตุราสีติสหัสสพราหมณกัญญาเถรีนมปทาน
ประวัติในอดีตชาติของพระเถรีพราหมณกัญญา ๘๔,๐๐๐ รูป
             (พระเถรีพราหมณกัญญา ๘๔,๐๐๐ รูป เมื่อจะประกาศประวัติในอดีตชาติของตน
จึงกล่าวว่า)
             [๑๓]            ข้าแต่พระมหามุนี หม่อมฉัน ๘๔,๐๐๐ นาง
                      ได้เกิดในตระกูลพราหมณ์
                      มีมือและเท้าละเอียดอ่อน เกิดในนคร(ศาสนา)ของพระองค์
             [๑๔]            เกิดในตระกูลแพศย์และตระกูลศูทร
                      ข้าแต่พระมหามุนี เหล่าเทพ นาค กินนร
                      และกัญญาจำนวนมากอยู่ในทวีปทั้ง ๔
                      เกิดในนคร(ศาสนา)ของพระองค์
             [๑๕]            หญิงบางพวกบวชแล้ว ได้เห็นธรรมทั้งปวงก็มีมาก
                      เหล่าเทพ กินนร นาค ก็จักตรัสรู้ในอนาคตกาล
             [๑๖]            ชนทั้งหลายได้เสวยเกียรติยศทั้งปวง ได้สมบัติทั้งปวง
                      ได้ความเลื่อมใสในพระองค์ ก็จักตรัสรู้ในอนาคต
             [๑๗]            ข้าแต่พระมหาวีระ ผู้มีพระจักษุ
                      ส่วนหม่อมฉันทั้งหลายเกิดในตระกูลพราหมณ์
                      เป็นธิดาของพราหมณ์ เป็นผู้มีลักษณะดี
                      ขอกราบพระยุคลบาท
             [๑๘]            ภพทั้งปวงหม่อมฉันทั้งหลายก็ขจัดได้แล้ว
                      ตัณหาที่เป็นรากเหง้า(แห่งอกุศล) หม่อมฉันทั้งหลายก็ถอนได้แล้ว
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๓ หน้า : ๕๒๑}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน [๔. ขัตติยกัญญาวรรค]
                                                                 ๒. จตุราสีติสหัสสพราหมณกัญญาเถรีนมปทาน
                      อนุสัย๑- หม่อมฉันทั้งหลายก็ตัดได้แล้ว
                      ปุญญาภิสังขาร หม่อมฉันทั้งหลายก็ทำลายได้แล้ว
             [๑๙]            หม่อมฉันทั้งปวงมีสมาธิเป็นอารมณ์
                      ชำนาญในสมาบัติเช่นกัน จักอยู่ด้วยฌาน
                      และความยินดีในธรรมทุกเมื่อ
             [๒๐]            ข้าแต่พระองค์ผู้ทรงเป็นผู้นำ
                      หม่อมฉันทั้งหลายได้ทำตัณหาที่นำไปสู่ภพ
                      อวิชชา และแม้สังขารให้สิ้นไปแล้ว
                      ตามไปรู้แจ้งซึ่งบทที่รู้ได้แสนยาก
             [๒๑]            (พระผู้มีพระภาคตรัสว่า) ‘เธอทั้งหลายมีอุปการะแก่เรา
                      ผู้เดินทางไกลมาตลอดกาลนาน
                      จงตัดความสงสัยของบริษัท ๔ แล้วทั้งหมดจงนิพพานเถิด’
             [๒๒]            พระเถรีเหล่านั้น กราบพระยุคลบาทของพระมุนีแล้ว
                      แสดงฤทธิ์ต่างๆ บางพวกแสดงแสงสว่าง
                      บางพวกแสดงความมืด บางพวกแสดงอย่างอื่น
             [๒๓]            บางพวกแสดงดวงจันทร์ ดวงอาทิตย์
                      และทะเลพร้อมด้วยปลา บางพวกแสดงภูเขาสิเนรุ
                      ภูเขาสัตตบริภัณฑ์และต้นปาริฉัตตกะ
             [๒๔]            บางพวกแสดงภพดาวดึงส์
                      ยามาเทวโลกด้วยฤทธิ์
                      บางพวกเนรมิตตนเป็นเทวดาชั้นดุสิต
                      เป็นเทวดาชั้นนิมมานรดี
                      เป็นเทวดาชั้นปรนิมมิตวสวัตดีผู้เป็นใหญ่ยิ่ง
@เชิงอรรถ :
@๑ อนุสัย ในที่นี้หมายถึงปุญญาภิสังขาร ได้แก่ สภาพที่ปรุงแต่งคือบุญ
@(ดูเทียบ ที.ปา. (แปล) ๑๑/๓๐๕/๒๖๘)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๓ หน้า : ๕๒๒}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน [๔. ขัตติยกัญญาวรรค]
                                                                 ๒. จตุราสีติสหัสสพราหมณกัญญาเถรีนมปทาน
             [๒๕]            บางพวกแสดงตนเป็นพรหม
                      บางพวกเนรมิตที่จงกรมมีค่ามาก
                      และเพศพระพรหม แสดงสุญญตธรรม๑- อยู่
             [๒๖]            พระเถรีทั้งปวง ครั้นแสดงอิทธิฤทธิ์มีประการต่างๆ
                      แล้วก็แสดงพลังถวายพระศาสดา
                      ได้กราบพระยุคลบาทของพระศาสดา พลางกราบทูลว่า
             [๒๗]            ‘ข้าแต่พระมหามุนี หม่อมฉันทั้งหลาย
                      เป็นผู้มีความชำนาญในฤทธิ์
                      ในทิพพโสตธาตุ และมีความชำนาญในเจโตปริยญาณ
             [๒๘]            รู้ปุพเพนิวาสานุสสติญาณ
                      ทิพยจักษุหม่อมฉันทั้งหลายก็ชำระให้หมดจดแล้ว
                      อาสวะทั้งปวงก็สิ้นไปแล้ว
                      บัดนี้ ภพใหม่ไม่มีอีก
             [๒๙]            ข้าแต่พระมหาวีระ อัตถปฏิสัมภิทาญาณ
                      ธัมมปฏิสัมภิทาญาณ นิรุตติปฏิสัมภิทาญาณ
                      และปฏิภาณปฏิสัมภิทาญาณของหม่อมฉันทั้งหลาย
                      เกิดขึ้นแล้วในสำนักของพระองค์
             [๓๐]            ความพร้อมเพรียงแห่งพระพุทธเจ้าทั้งหลาย
                      ผู้ทรงเป็นที่พึ่งของสัตว์โลก
                      พระองค์ทรงแสดงแล้ว
                      ข้าแต่พระมหามุนี อธิการเป็นอันมากของหม่อมฉันทั้งหลาย
                      เพื่อประโยชน์แก่พระองค์
             [๓๑]            ข้าแต่พระมหาวีระผู้เป็นพระมุนี
                      ขอพระองค์ทรงหวนระลึกถึงกุศลกรรมเก่าของหม่อมฉันทั้งหลายเถิด
                      หม่อมฉันทั้งหลายสั่งสมบุญไว้ก็เพื่อประโยชน์แก่พระองค์
@เชิงอรรถ :
@๑ สุญญตธรรม ในที่นี้หมายถึงฌาน (อภิ.วิ. (แปล) ๓๕/๓๒๓/๒๘๙, ๓๘๕/๓๒๓)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๓ หน้า : ๕๒๓}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน [๔. ขัตติยกัญญาวรรค]
                                                                 ๒. จตุราสีติสหัสสพราหมณกัญญาเถรีนมปทาน
             [๓๒]            ในกัปที่ ๑๐๐,๐๐๐ นับจากกัปนี้ไป
                      มีกรุงชื่อว่าหงสวดี เป็นที่อยู่อาศัยแห่งตระกูล
                      ของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ผู้เป็นพระมหามุนีพระนามว่าปทุมุตตระ
             [๓๓]            มีแม่น้ำคงคาไหลผ่านที่หน้าประตูกรุงหงสวดีอยู่ตลอดเวลา
                      ภิกษุทั้งหลายเดือดร้อนไปไม่ได้เพราะแม่น้ำ
             [๓๔]            น้ำเต็มตลิ่งอยู่ ๑ วันบ้าง ๒ วันบ้าง ๓ วันบ้าง
                      ๑ สัปดาห์บ้าง ๑ เดือนบ้าง ๔ เดือนบ้าง
                      ภิกษุเหล่านั้นจึงไปไม่ได้
             [๓๕]            ครั้งนั้น ชาวแว่นแคว้นผู้หนึ่งมีนามว่าชัชชิยะ
                      มีทรัพย์เป็นสาระเพื่อประโยชน์แก่ตน เห็นภิกษุทั้งหลาย
                      จึงได้สั่งให้นายช่างจัดสร้างสะพานข้ามแม่น้ำขึ้นที่ฝั่งด้านหน้าเมือง
             [๓๖]            ครั้งนั้น เขาได้สร้างสะพานข้ามแม่น้ำคงคา
                      ด้วยทรัพย์หลายแสน
                      และได้ให้สร้างวิหารถวายสงฆ์ที่ฝั่งด้านตรงกันข้าม
             [๓๗]            ทั้งสตรี บุรุษ ตระกูลสูง และตระกูลต่ำเหล่านั้น
                      ได้ร่วมกันสร้างสะพานและวิหารเท่าๆ กันกับนายชัชชิยะนั้น
             [๓๘]            หม่อมฉันทั้งหลายและหมู่มนุษย์เหล่าอื่น
                      ในนครและในชนบทล้วนมีจิตเลื่อมใส
                      เป็นธรรมทายาทของพระพุทธเจ้าพระองค์นั้น
             [๓๙]            ทั้งสตรี บุรุษ เด็กชาย และเด็กหญิงจำนวนมากด้วยกัน
                      ต่างก็ช่วยกันเกลี่ยทรายลงที่สะพานและที่วิหาร
             [๔๐]            กวาดถนน แล้วตั้งต้นกล้วย
                      หม้อน้ำซึ่งมีน้ำเต็มเปี่ยมและปักธงขึ้น
                      จัดธูป จุรณและดอกไม้สักการะพระศาสดา
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๓ หน้า : ๕๒๔}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน [๔. ขัตติยกัญญาวรรค]
                                                                 ๒. จตุราสีติสหัสสพราหมณกัญญาเถรีนมปทาน
             [๔๑]            หม่อมฉันทั้งหลายครั้นสร้างสะพานและวิหารเสร็จแล้ว
                      ได้ทูลนิมนต์พระผู้ทรงเป็นผู้นำวิเศษ
                      ถวายมหาทาน แล้วปรารถนาสัมโพธิญาณ
             [๔๒]            ข้าแต่พระมหามุนี พระมหาวีระพระนามว่าปทุมุตตระ
                      ผู้ทรงเป็นที่เคารพของสรรพสัตว์
                      ทรงทำอนุโมทนาแล้ว ตรัสพยากรณ์ว่า
             [๔๓]            ‘เมื่อ ๑๐๐,๐๐๐ กัปล่วงไปแล้ว จักมีภัทรกัป
                      บุรุษนี้ได้ความสุขในภพน้อยภพใหญ่แล้ว จักบรรลุพระโพธิญาณ
             [๔๔]            บุรุษและสตรีที่ช่วยกันทำหัตถกรรมทั้งหมด
                      จักมีพร้อมหน้ากันในอนาคตกาล’
             [๔๕]            ด้วยวิบากแห่งกรรมนั้น และด้วยเจตนาที่ตั้งไว้มั่น
                      ชนเหล่านั้นเกิดในเทวโลกแล้ว จักเป็นคนรับใช้พระองค์
             [๔๖]            เวียนว่ายตายเกิดอยู่ในภพน้อยภพใหญ่ เสวยสุขเป็นทิพย์
                      และเป็นของมนุษย์นับไม่ถ้วน ตลอดกาลนาน
             [๔๗]            ในกัปที่ ๑๐๐,๐๐๐ (นับจากกัปนี้ไป)
                      กรรมสมบัติหม่อมฉันทั้งหลายก็ทำไว้ดีแล้ว
                      ในหมู่มนุษย์สุขุมาลชาติ และในเทวโลกที่ประเสริฐ
             [๔๘]            หม่อมฉันทั้งหลายย่อมได้รูปสมบัติ
                      โภคสมบัติ ยศ ความสรรเสริญ
                      และความสุขอันเป็นที่รัก ทั้งหมดเป็นกรรมสมบัติ
                      ที่หม่อมฉันทั้งหลายกระทำไว้ดีแล้ว อย่างต่อเนื่อง
             [๔๙]            เมื่อถึงภพสุดท้าย
                      หม่อมฉันทั้งหลายเกิดในตระกูลพราหมณ์
                      ในนิเวศน์ของเจ้าศากยบุตร เป็นผู้มีมือและเท้าละเอียดอ่อน
             [๕๐]            ข้าแต่พระมหามุนี หม่อมฉันทั้งหลาย
                      ไม่เห็นแผ่นดินที่เขายังไม่ตกแต่ง
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๓ หน้า : ๕๒๕}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน [๔. ขัตติยกัญญาวรรค]
                                                                 ๒. จตุราสีติสหัสสพราหมณกัญญาเถรีนมปทาน
                      และไม่เห็นภาคพื้นที่เป็นทางเดินลื่นๆ
                      แม้ตลอดกาลทั้งปวง
             [๕๑]            เมื่อหม่อมฉันยังครองเรือนอยู่
                      ชนทั้งหลายก็นำสักการะทุกอย่างที่เกิดขึ้นทุกฤดูกาลมาให้ทุกเมื่อ
                      เพราะผลแห่งบุพกรรมของหม่อมฉันทั้งหลาย
             [๕๒]            หม่อมฉันทั้งหลายละการครองเรือนแล้ว
                      บวชเป็นบรรพชิต ข้ามทางสังสารวัฏได้แล้ว
                      บัดนี้ ภพใหม่ไม่มีอีก
             [๕๓]            ทายกทายิกาหลายพันจากที่นั้นๆ นำจีวร
                      บิณฑบาต เสนาสนะ และคิลานปัจจัยเภสัชบริขาร
                      มาถวายหม่อมฉันทั้งหลายตลอดเวลา
             [๕๔]            กิเลสทั้งหลายหม่อมฉันทั้งหลายก็เผาได้แล้ว
                      ภพทั้งปวงหม่อมฉันทั้งหลายก็ถอนได้แล้ว
                      หม่อมฉันทั้งหลายตัดกิเลสเครื่องผูกพันได้แล้วอยู่อย่างผู้ไม่มีอาสวะ
                      ดุจพญาช้างตัดเครื่องพันธนาการได้แล้วอยู่อย่างอิสระ
             [๕๕]            การที่หม่อมฉันทั้งหลายมาในสำนัก
                      ของพระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐที่สุด เป็นการมาดีแล้วโดยแท้
                      วิชชา ๓ หม่อมฉันทั้งหลายได้บรรลุแล้วโดยลำดับ
                      คำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า หม่อมฉันทั้งหลายก็ได้ทำสำเร็จแล้ว
             [๕๖]            คุณวิเศษเหล่านี้ คือ ปฏิสัมภิทา ๔ วิโมกข์ ๘
                      และอภิญญา ๖ หม่อมฉันทั้งหลายก็ได้ทำให้แจ้งแล้ว
                      คำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า หม่อมฉันทั้งหลายก็ได้ทำสำเร็จแล้ว
                      ดังนี้แล
             ได้ทราบว่า ภิกษุณีบุตรีพราหมณ์ ๘๔,๐๐๐ รูปได้ภาษิตคาถาเหล่านี้ เฉพาะ
พระพักตร์พระผู้มีพระภาค ด้วยประการฉะนี้
จตุราสีติสหัสสพราหมณกัญญาเถรีนมปทานที่ ๒ จบ
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๓ หน้า : ๕๒๖}


                  เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ เล่มที่ ๓๓ หน้าที่ ๕๒๑-๕๒๖.
http://84000.org/tipitaka/read/m_siri.php?B=33&siri=183
             ฟังเนื้อความพระไตรปิฎก : [1], [2]. 
                  อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/v.php?B=33&A=6232&Z=6318
                  ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=172
             พระไตรปิฏกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/pali_item_s.php?book=33&item=172&items=1
             The Pali Tipitaka in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/roman_item_s.php?book=33&item=172&items=1
                  สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๓
http://84000.org/tipitaka/read/?index_mcu33
             อ่านเทียบฉบับแปลอังกฤษ Compare with English Translation :-
https://suttacentral.net/thi-ap32/en/walters