[๑๗๕] อิธาหํ สารีปุตฺต เอกจฺจํ ปุคฺคลํ เอวํ เจตสา เจโต
ปริจฺจ ชานามิ ตถายํ ปุคฺคโล ปฏิปนฺโน ตถา จ อิริยติ ตญฺจ
มคฺคํ สมารูโฬฺห ยถา กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา สุคตึ สคฺคํ
โลกํ อุปปชฺชิสฺสตีติ ตเมนํ ปสฺสามิ อปเรน สมเยน ทิพฺเพน
จกฺขุนา วิสุทฺเธน อติกฺกนฺตมานุสเกน กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา
สุคตึ สคฺคํ โลกํ อุปปนฺนํ เอกนฺตสุขา เวทนา เวทิยมานํ ฯ
เสยฺยถาปิ สารีปุตฺต ปาสาโท ตตฺรสฺส กูฏาคารํ อุลฺลิตฺตาวลิตฺตํ
นิวาตํ ผุสิตคฺคลํ ปิหิตวาตปานํ ตตฺรสฺส ปลฺลงฺโก โคนกตฺถโต
ปฏิกตฺถโต ปฏลิกตฺถโต กทฺทลิมิคปวรปจฺจตฺถรโณ สอุตฺตรจฺฉโท
อุภโต โลหิตกูปธาโน อถ ปุริโส อาคจฺเฉยฺย ฆมฺมาภิตตฺโต
ฆมฺมปเรโต กิลนฺโต ตสิโต ปิปาสิโต เอกายเนน มคฺเคน ตเมว
ปาสาทํ ปณิธาย ตเมนํ จกฺขุมา ปุริโส ทิสฺวา เอวํ วเทยฺย
ตถายํ ภวํ ปุริโส ปฏิปนฺโน ตถา จ อิริยติ ตญฺจ มคฺคํ สมารูโฬฺห
ยถา อิมํเยว ปาสาทํ อาคมิสฺสตีติ ตเมนํ ปสฺเสยฺย อปเรน
สมเยน ตสฺมึ ปาสาเท ตสฺมึ กูฏาคาเร ตสฺมึ ปลฺลงฺเก นิสินฺนํ
วา นิปนฺนํ วา เอกนฺตสุขา เวทนา เวทิยมานํ เอวเมว โข
อหํ สารีปุตฺต อิเธกจฺจํ ปุคฺคลํ เอวํ เจตสา เจโต ปริจฺจ ชานามิ
ตถายํ ปุคฺคโล ปฏิปนฺโน ตถา จ อิริยติ ตญฺจ มคฺคํ สมารูโฬฺห
ยถา กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา สุคตึ สคฺคํ โลกํ อุปปชฺชิสฺสตีติ
ตเมนํ ปสฺสามิ อปเรน สมเยน ทิพฺเพน จกฺขุนา วิสุทฺเธน
อติกฺกนฺตมานุสเกน กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา สุคตึ สคฺคํ โลกํ
อุปปนฺนํ เอกนฺตสุขา เวทนา เวทิยมานํ ฯ
[๑๗๖] อิธ ปนาหํ สารีปุตฺต เอกจฺจํ ปุคฺคลํ เอวํ เจตสา
เจโต ปริจฺจ ชานามิ ตถายํ ปุคฺคโล ปฏิปนฺโน ตถา จ อิริยติ
ตญฺจ มคฺคํ สมารูโฬฺห ยถา อาสวานํ ขยา อนาสวํ เจโตวิมุตฺตึ
ปญฺญาวิมุตฺตึ ทิฏฺเฐว ธมฺเม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช
วิหริสฺสตีติ ตเมนํ ปสฺสามิ อปเรน สมเยน อาสวานํ ขยา อนาสวํ
เจโตวิมุตฺตึ ปญฺญาวิมุตฺตึ ทิฏฺเฐว ธมฺเม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา
อุปสมฺปชฺช วิหรนฺตํ เอกนฺตสุขา เวทนา เวทิยมานํ ฯ
{๑๗๖.๑} เสยฺยถาปิ สารีปุตฺต โปกฺขรณี อจฺโฉทกา สาโตทกา
สีโตทกา เสตกา สุปติตฺถา รมณียา อวิทูเร จสฺสา ติพฺโพ วนสณฺโฑ
อถ ปุริโส อาคจฺเฉยฺย ฆมฺมาภิตตฺโต ฆมฺมปเรโต กิลนฺโต ตสิโต
ปิปาสิโต เอกายเนน มคฺเคน ตเมว โปกฺขรณึ ปณิธาย ตเมนํ
จกฺขุมา ปุริโส ทิสฺวา เอวํ วเทยฺย ตถายํ ภวํ ปุริโส ปฏิปนฺโน
ตถา จ อิริยติ ตญฺจ มคฺคํ สมารูโฬฺห ยถา อิมํเยว โปกฺขรณึ
อาคมิสฺสตีติ ตเมนํ ปสฺเสยฺย อปเรน สมเยน ตํ โปกฺขรณึ
โอคาเหตฺวา นฺหาตฺวา จ ปิวิตฺวา จ สพฺพทรถกิลมถปริฬาหํ
ปฏิปฺปสฺสมฺเภตฺวา ปจฺจุตฺตริตฺวา ตสฺมึ วนสณฺเฑ นิสินฺนํ วา
นิปนฺนํ วา เอกนฺตสุขา เวทนา เวทิยมานํ เอวเมว โข อหํ
สารีปุตฺต อิเธกจฺจํ ปุคฺคลํ เอวํ เจตสา เจโต ปริจฺจ ชานามิ
ตถายํ ปุคฺคโล ปฏิปนฺโน ตถา จ อิริยติ ตญฺจ มคฺคํ สมารูโฬฺห
ยถา อาสวานํ ขยา อนาสวํ เจโตวิมุตฺตึ ปญฺญาวิมุตฺตึ ทิฏฺเฐว
ธมฺเม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหริสฺสตีติ ตเมนํ
ปสฺสามิ อปเรน สมเยน อาสวานํ ขยา อนาสวํ เจโตวิมุตฺตึ
ปญฺญาวิมุตฺตึ ทิฏฺเฐว ธมฺเม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช
วิหรนฺตํ เอกนฺตสุขา เวทนา เวทิยมานํ ฯ อิมา โข สารีปุตฺต
ปญฺจ คติโย ฯ
{๑๗๖.๒} โย โข มํ สารีปุตฺต เอวํ ชานนฺตํ เอวํ ปสฺสนฺตํ
เอวํ วเทยฺย นตฺถิ สมณสฺส โคตมสฺส อุตฺตริ มนุสฺสธมฺมา
อลมริยญาณทสฺสนวิเสโส ตกฺกปริยาหตํ สมโณ โคตโม ธมฺมํ
เทเสติ วีมํสานุจริตํ สยํ ปฏิภานนฺติ ตํ สารีปุตฺต วาจํ อปฺปหาย
ตํ จิตฺตํ อปฺปหาย ตํ ทิฏฺฐึ อปฺปฏินิสฺสชฺชิตฺวา ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต
เอวํ นิรเย ฯ เสยฺยถาปิ สารีปุตฺต ภิกฺขุ สีลสมฺปนฺโน
สมาธิสมฺปนฺโน ปญฺญาสมฺปนฺโน ทิฏฺเฐว ธมฺเม อญฺญํ อาราเธยฺย
เอวํ สมฺปทมิทํ สารีปุตฺต วทามิ ฯ ตํ วาจํ อปฺปหาย ตํ
จิตฺตํ อปฺปหาย ตํ ทิฏฺฐึ อปฺปฏินิสฺสชฺชิตฺวา ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต
เอวํ นิรเย ฯ
[๑๗๗] อภิชานามิ โข ปนาหํ สารีปุตฺต จตุรงฺคสมนฺนาคตํ
พฺรหฺมจริยํ จริตา ฯ ตปสฺสิสฺสุทํ โหมิ ปรมตปสฺสี ลูโข ๑- สุทํ
โหมิ ปรมลูโข เชคุจฺฉี สุทํ โหมิ ปรมเชคุจฺฉี ปวิวิตฺโต ๒-
สุทํ โหมิ ปรมปวิวิตฺโต ฯ
[๑๗๘] ตตฺรสฺสุ เม อิทํ สารีปุตฺต ตปสฺสิตาย โหติ อเจลโก
โหมิ มุตฺตาจาโร หตฺถาวเลขโน น เอหิภทนฺติโก น ติฏฺฐภทนฺติโก
น อภิหตํ น อุทฺทิสฺส กตํ น นิมนฺตนํ สาทิยามิ ฯ โส น กุมฺภิมุขา
ปฏิคฺคณฺหามิ น กโฬปิมุขา ปฏิคฺคณฺหามิ น เอฬกมนฺตรํ น
ทณฺฑมนฺตรํ น มูสลมนฺตรํ น ทฺวินฺนํ ภุญฺชมานานํ น คพฺภินิยา น
ปายมานาย น ปุริสนฺตรคตาย น สงฺกิตฺตีสุ น ยตฺถ สา อุปฏฺฐิโต
โหติ น ยตฺถ มกฺขิกา สณฺฑสณฺฑจารินี น มจฺฉํ น มํสํ น สุรํ น
เมรยํ น ถุโสทกํ ปิวามิ ฯ
{๑๗๘.๑} โส เอกาคาริโก วา โหมิ เอกาโลปิโก ทฺวาคาริโก
วา โหมิ ทฺวาโลปิโก ฯเปฯ สตฺตาคาริโก วา โหมิ สตฺตาโลปิโก ฯ
เอกิสฺสาปิ ทตฺติยา ยาเปมิ ทฺวีหิปิ ทตฺตีหิ ยาเปมิ ฯเปฯ สตฺตหิปิ
ทตฺตีหิ ยาเปมิ เอกาหิกมฺปิ อาหารํ อาหาเรมิ ทฺวีหิกมฺปิ อาหารํ
อาหาเรมิ ฯเปฯ สตฺตาหิกมฺปิ อาหารํ อาหาเรมิ อิติ เอวรูปํ
อฑฺฒมาสิกมฺปิ ปริยายภตฺตโภชนานุโยคมนุยุตฺโต วิหรามิ ฯ โส
สากภกฺโข วา โหมิ สามากภกฺโข วา โหมิ นีวารภกฺโข วา โหมิ
ททฺทุลภกฺโข วา โหมิ หฏภกฺโข วา โหมิ กณภกฺโข
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ลูขสฺสุทํ ฯ ๒ ยุ. ปวิวิตฺตสฺสุทํ ฯ
วา โหมิ อาจามภกฺโข วา โหมิ ปิญฺญากภกฺโข วา โหมิ
ติณภกฺโข วา โหมิ โคมยภกฺโข วา โหมิ วนมูลผลาหาโร
ยาเปมิ ปวตฺตผลโภชี ฯ
{๑๗๘.๒} โส สาณานิปิ ธาเรมิ มสาณานิปิ ธาเรมิ ฉวทุสฺสานิปิ
ธาเรมิ ปํสุกุลานิปิ ธาเรมิ ติรีฏานิปิ ธาเรมิ อชินานิปิ ๑- ธาเรมิ
อชินกฺขิปมฺปิ ธาเรมิ กุสจีรมฺปิ ธาเรมิ วากจีรมฺปิ ธาเรมิ ผลกจีรมฺปิ
ธาเรมิ เกสกมฺพลมฺปิ ธาเรมิ วาลกมฺพลมฺปิ ธาเรมิ อุฬูกปกฺขมฺปิ
ธาเรมิ เกสมสฺสุโลจโกปิ โหมิ เกสมสฺสุโลจนานุโยคมนุยุตฺโต
อุพฺภฏฺฐโก โหมิ อาสนปฏิกฺขิตฺโต อุกฺกุฏิโกปิ โหมิ
อุกฺกุฏิกปฺปธานมนุยุตฺโต กณฺฏกาปสฺสยิโกปิ โหมิ กณฺฏกาปสฺสเย
เสยฺยํ กปฺเปมิ สายตติยกมฺปิ อุทโกโรหนานุโยคมนุยุตฺโต วิหรามิ
อิติ เอวรูปํ อเนกวิหิตํ กายสฺส อาตาปนปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต
วิหรามิ ฯ อิทํสุ เม สารีปุตฺต ตปสฺสิตาย โหติ ฯ
[๑๗๙] ตตฺรสฺสุ เม อิทํ สารีปุตฺต ลูขสฺมึ โหติ ฯ เนกวสฺสคณิกํ
รโชชลฺลํ กาเย สนฺนิจิตํ โหติ ปปฺปฏิกชาตํ ฯ เสยฺยถาปิ
สารีปุตฺต ติณฺฑุกขานุ เนกวสฺสคณิโก สนฺนิจิโต โหติ ปปฺปฏิกชาโต
เอวเมวสฺสุ เม สารีปุตฺต เนกวสฺสคณิกํ รโชชลฺลํ กาเย
สนฺนิจิตํ โหติ ปปฺปฏิกชาตํ ฯ ตสฺส มยฺหํ สารีปุตฺต น เอวํ
โหติ อโห วตาหํ อิมํ รโชชลฺลํ ปาณินา ปริมชฺเชยฺยํ ฯ อญฺเญ
วา ปน เม อิมํ รโชชลฺลํ ปาณินา ปริมชฺเชยฺยุนฺติ เอวมฺปิ เม
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. อชินมฺปิ ฯ
สารีปุตฺต น โหติ ฯ อิทํสุ เม สารีปุตฺต ลูขสฺมึ โหติ ฯ
[๑๘๐] ตตฺรสฺสุ เม อิทํ สารีปุตฺต เชคุจฺฉิสฺมึ โหติ ฯ โส โข
อหํ สารีปุตฺต สโตว อภิกฺกมามิ สโต ปฏิกฺกมามิ ฯ ยาว
อุทกพินฺทุมฺหิปิ เม ทยา ปจฺจุปฏฺฐิตา โหติ มาหํ ขุทฺทเก ปาเณ
วิสมคเต สงฺฆาตํ อาปาเทสินฺติ ฯ อิทํสุ เม สารีปุตฺต เชคุจฺฉิสฺมึ โหติ ฯ
[๑๘๑] ตตฺรสฺสุ เม อิทํ สารีปุตฺต ปวิวิตฺตสฺมึ โหติ ฯ โส โข
อหํ สารีปุตฺต อญฺญตรํ อรญฺญายตนํ อชฺโฌคาเหตฺวา วิหรามิ ฯ
ยทา ปสฺสามิ โคปาลกํ วา ปสุปาลกํ วา ติณหารกํ วา
กฏฺฐหารกํ วา วนกมฺมิกํ วา วเนน วนํ คหเนน คหนํ นินฺเนน นินฺนํ
ถเลน ถลํ ปปตามิ ๑- ตํ กิสฺส เหตุ มา มํ เต อทฺทสํสุ
อหญฺจ มา เต อทฺทสนฺติ ฯ เสยฺยถาปิ สารีปุตฺต อารญฺญโก
มิโค มนุสฺเส ทิสฺวา วเนน วนํ คหเนน คหนํ นินฺเนน นินฺนํ
ถเลน ถลํ ปปตติ เอวเมว โข อหํ สารีปุตฺต ยทา ปสฺสามิ
โคปาลกํ วา ปสุปาลกํ วา ติณหารกํ วา กฏฺฐหารกํ วา วนกมฺมิกํ
วา วเนน วนํ คหเนน คหนํ นินฺเนน นินฺนํ ถเลน ถลํ ปปตามิ
ตํ กิสฺส เหตุ มา มํ เต อทฺทสํสุ อหญฺจ มา เต อทฺทสนฺติ ฯ
อิทํสุ เม สารีปุตฺต ปวิวิตฺตสฺมึ โหติ ฯ
[๑๘๒] โส โข อหํ สารีปุตฺต เย เต โคตฺถา ปฏฺฐิตคาโว
อปคตโคปาลา ตตฺถ จตุกุณฺฑิโก ๒- อุปสงฺกมิตฺวา ยานิ ตานิ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. สํปตามิ ฯ ๒ สี. ยุ. จตุกุณฺฑิโค ฯ
วจฺฉกานํ ตรุณกานํ เธนุปกานํ โคมยานิ ตานิ สุทํ อาหาเรมิ ฯ
ยาวกีวญฺจ เม สารีปุตฺต สกํ มุตฺตกรีสํ อปริยาทินฺนํ โหติ
สกํเยว สุทํ มุตฺตกรีสํ อาหาเรมิ ฯ อิทํสุ เม สารีปุตฺต
มหาวิกฏโภชนสฺมึ โหติ ฯ
[๑๘๓] โส โข อหํ สารีปุตฺต อญฺญตรํ ภึสนกํ วนสณฺฑํ
อชฺโฌคาเหตฺวา วิหรามิ ฯ ตตฺรสฺสุทํ สารีปุตฺต ภึสนกสฺส
วนสณฺฑสฺส ภึสนกตสฺมึ โหติ ฯ โยโกจิ อวีตราโค ตํ วนสณฺฑํ
ปวิสติ เยภุยฺเยน โลมานิ หํสนฺติ ฯ โส โข อหํ สารีปุตฺต ยา ตา
รตฺติโย สีตา เหมนฺติกา อนฺตรฏฺฐกา หิมปาตสมยา ๑- ตถารูปาสุ
รตฺตีสุ รตฺตึ อพฺโภกาเส วิหรามิ ทิวา วนสณฺเฑ คิมฺหานํ ปจฺฉิเม
มาเส ทิสฺวา อพฺโภกาเส วิหรามิ รตฺตึ วนสณฺเฑ ฯ อปิสฺสุ มํ
สารีปุตฺต อยํ อนจฺฉริยา คาถา ปฏิภาสิ ปุพฺเพ อสฺสุตปุพฺพา
โส ตตฺโต โส สิโน เอโก เอโก ภึสนเก วเน
นคฺโค น จคฺคิมาสิโน เอสนาปสุโต มุนีติ ฯ
[๑๘๔] โส โข อหํ สารีปุตฺต สุสาเน เสยฺยํ กปฺเปมิ ฉวฏฺฐิกานิ
อุปธาย ฯ อปิสฺสุ มํ สารีปุตฺต โคมณฺฑลา อุปสงฺกมิตฺวา
โอฏฺฐุเภนฺติปิ ๒- โอมุตฺเตนฺติปิ ปํสุเกนปิ โอกิรนฺติ กณฺณโสเตสุปิ
สลากํ ปเวเสนฺติ ฯ น โข ปนาหํ สารีปุตฺต อภิชานามิ เตสุ ปาปกํ
จิตฺตํ อุปฺปาเทตา ฯ อิทํสุ เม สารีปุตฺต อุเปกฺขาวิหารสฺมึ โหติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. อนฺตรฏฺฐเก หิมปาตสมเย ฯ ๒ สี. ยุ. โอฏฺฐุภนฺติปิ ฯ
[๑๘๕] สนฺติ โข ปน สารีปุตฺต เอเก สมณพฺราหฺมณา
เอวํวาทิโน เอวํทิฏฺฐิโน อาหาเรน สุทฺธีติ ฯ เต เอวมาหํสุ
โกเลหิ ยาเปมาติ ฯ เต โกลมฺปิ ขาทนฺติ โกลจุณฺณมฺปิ ขาทนฺติ
โกโลทกมฺปิ ปิวนฺติ อเนกวิหิตมฺปิ โกลวิกตึ ปริภุญฺชนฺติ ฯ
อภิชานามิ โข ปนาหํ สารีปุตฺต เอกํเยว โกลํ อาหารํ อาหริตา ฯ
สิยา โข ปน เต สารีปุตฺต เอวมสฺส มหา นูน เตน สมเยน
โกโล อโหสีติ ฯ น โข ปเนตํ สารีปุตฺต เอวํ ทฏฺฐพฺพํ ฯ
ตทาปิ เอตปรโมเยว โกโล อโหสิ เสยฺยถาปิ เอตรหิ ฯ ตสฺส
มยฺหํ สารีปุตฺต เอกํเยว โกลํ อาหารํ อาหารยโต อธิมตฺตกสีมานํ
ปตฺโต กาโย โหติ ฯ
{๑๘๕.๑} เสยฺยถาปิ นาม อาสีติกปพฺพานิ วา กาลาปพฺพานิ
วา เอวเมวสฺสุ เม องฺคปจฺจงฺคานิ ภวนฺติ ตาเยวปฺปาหารตาย ฯ
เสยฺยถาปิ นาม โอฏฺฐปทํ เอวเมวสฺสุ เม อานิสทํ โหติ
ตาเยวปฺปาหารตาย ฯ เสยฺยถาปิ นาม วฏฺฏนาวฬี เอวเมวสฺสุ
เม ปิฏฺฐิกณฺฏโก อุนฺนตาวนโต โหติ ตาเยวปฺปาหารตาย ฯ เสยฺยถาปิ
นาม ชรสาลาย โคปาณสิโย โอลุคฺควิลุคฺคา ภวนฺติ เอวเมวสฺสุ
เม ผาสุฬิโย โอลุคฺควิลุคฺคา ภวนฺติ ตาเยวปฺปาหารตาย ฯ
{๑๘๕.๒} เสยฺยถาปิ นาม คมฺภีเร อุทปาเน อุทกตารกา
คมฺภีรคตา โอกฺขายิกา ทิสฺสนฺติ เอวเมวสฺสุ เม อกฺขิกูเปสุ อกฺขิตารกา
คมฺภีรคตา โอกฺขายิกา ทิสฺสนฺติ ตาเยวปฺปาหารตาย ฯ เสยฺยถาปิ
นาม ติตฺติกาลาพุ อามกจฺฉินฺโน วาตาตเปน สํผุสิโต โหติ สมฺมิลาโต
เอวเมวสฺสุ เม สีสจฺฉวิ สํผุสิตา โหติ สมฺมิลาตา ตาเยวปฺปาหารตาย ฯ
โส โข อหํ สารีปุตฺต อุทรจฺฉวึ ปริมสิสฺสามีติ ปิฏฺฐิกณฺฏกํเยว
ปริคฺคณฺหามิ ปิฏฺฐิกณฺฏกํ ปริมสิสฺสามีติ อุทรจฺฉวึเยว ปริคฺคณฺหามิ
ยาวสฺสุ เม สารีปุตฺต อุทรจฺฉวิ ปิฏฺฐิกณฺฏกํ อลฺลีนา โหติ
ตาเยวปฺปาหารตาย ฯ โส โข อหํ สารีปุตฺต วจฺจํ วา มุตฺตํ วา
กริสฺสามีติ ตตุเถว อวกุชฺโช ปปตามิ ตาเยวปฺปาหารตาย ฯ
โส โข อหํ สารีปุตฺต ตเมว กายํ อสฺสาเสนฺโต ปาณินา คตฺตานิ
อโนมชฺชามิ ฯ ตสฺส มยฺหํ สารีปุตฺต ปาณินา คตฺตานิ อโนมชฺชโต
ปูติมูลานิ โลมานิ กายสฺมา ปปตนฺติ ตาเยวปฺปาหารตาย ฯ
[๑๘๖] สนฺติ โข ปน สารีปุตฺต เอเก สมณพฺราหฺมณา
เอวํวาทิโน เอวํทิฏฺฐิโน อาหาเรน สุทฺธีติ ฯ เต เอวมาหํสุ
มุคฺเคหิ ยาเปม ฯเปฯ ติเลหิ ยาเปม ฯเปฯ ตณฺฑุเลหิ
ยาเปมาติ ฯ เต ตณฺฑุลมฺปิ ขาทนฺติ ตณฺฑุลจุณฺณมฺปิ ขาทนฺติ
ตณฺฑุโลทกมฺปิ ปิวนฺติ อเนกวิหิตมฺปิ ตณฺฑุลวิกตึ ปริภุญฺชนฺติ ฯ
อภิชานามิ โข ปนาหํ สารีปุตฺต เอกํเยว ตณฺฑุลํ อาหารํ อาหริตา ฯ
สิยา โข ปน เต สารีปุตฺต เอวมสฺส มหา นูน เตน สมเยน
ตณฺฑุโล อโหสีติ ฯ น โข ปเนตํ สารีปุตฺต เอวํ ทฏฺฐพฺพํ ฯ
ตทาปิ เอตปรโมเยว ตณฺฑุโล อโหสิ เสยฺยถาปิ เอตรหิ ฯ ตสฺส
มยฺหํ สารีปุตฺต เอกํเยว ตณฺฑุลํ อาหารํ อาหารยโต
อธิมตฺตกสีมานํ ปตฺโต กาโย โหติ ฯ เสยฺยถาปิ นาม อาสีติกปพฺพานิ
วา กาฬปพฺพานิ วา เอวเมวสฺสุ เม องฺคปจฺจงฺคานิ ภวนฺติ
ตาเยวปฺปาหารตาย ฯ เสยฺยถาปิ นาม โอฏฺฐปทํ ฯเปฯ โหติ
ตาเยวปฺปาหารตาย ฯ เสยฺยถาปิ นาม วฏฺฏนาวฬี ฯเปฯ
ตาเยวปฺปาหารตาย ฯ เสยฺยถาปิ นาม ชรสาลาย ฯเปฯ เสยฺยถาปิ
นาม คมฺภีเร ฯเปฯ เสยฺยถาปิ นาม ติตฺติกาลาพุ ฯเปฯ
โส โข อหํ สารีปุตฺต อุทรจฺฉวึ ฯเปฯ โส โข อหํ สารีปุตฺต วจฺจํ
วา ฯเปฯ โส โข อหํ สารีปุตฺต ตเมว กายํ ฯเปฯ กายสฺมา
ปปตนฺติ ตาเยวปฺปาหารตาย ฯ ตายปิ โข อหํ สารีปุตฺต อริยาย
ตาย ปฏิปทาย ตาย ทุกฺกรการิกาย นาชฺฌคมึ อุตฺตริ มนุสฺสธมฺมา
อลมริยญาณทสฺสนวิเสสํ ตํ กิสฺส เหตุ อิมิสฺสาเยว อริยาย
ปญฺญาย อนธิคมา ยายํ อริยา ปญฺญา อธิคตา อริยา นิยฺยานิกา
นิยฺยาติ ตกฺกรสฺส สมฺมา ทุกฺขกฺขยาย ฯ
[๑๘๗] สนฺติ โข ปน สารีปุตฺต เอเก สมณพฺราหฺมณา เอวํวาทิโน
เอวํทิฏฺฐิโน สํสาเรน สุทฺธีติ ฯ น โข ปเนโส สารีปุตฺต สํสาโร
สุลภรูโป โย มยา อสํสริตปุพฺโพ อิมินา ทีเฆน อทฺธุนา อญฺญตฺร
สุทฺธาวาเสหิ เทเวหิ สุทฺธาวาเส จาหํ สารีปุตฺต เทเว สํสเรยฺยํ
นยิมํ โลกํ ปุน อาคจฺเฉยฺยํ ฯ
[๑๘๘] สนฺติ โข ปน สารีปุตฺต เอเก สมณพฺราหฺมณา
เอวํวาทิโน เอวํทิฏฺฐิโน อุปปตฺติยา สุทฺธีติ ฯ น โข ปเนสา
สารีปุตฺต อุปปตฺติ สุลภรูปา ยา มยา อนุปฺปนฺนปุพฺพา อิมินา
ทีเฆน อทฺธุนา อญฺญตฺร สุทฺธาวาเสหิ เทเวหิ สุทฺธาวาเส จาหํ
สารีปุตฺต เทเว อุปปชฺเชยฺยํ นยิมํ โลกํ ปุน อาคจฺเฉยฺยํ ฯ
[๑๘๙] สนฺติ โข ปน สารีปุตฺต เอเก สมณพฺราหฺมณา
เอวํวาทิโน เอวํทิฏฺฐิโน อาวาเสน สุทฺธีติ ฯ น โข ปเนโส
สารีปุตฺต อาวาโส สุลภรูโป โย มยา อนาวุฏฺฐปุพฺโพ อิมินา
ทีเฆน อทฺธุนา อญฺญตฺร สุทฺธาวาเสหิ เทเวหิ สุทฺธาวาเส จาหํ
สารีปุตฺต เทเว อาวเสยฺยํ นยิมํ โลกํ ปุน อาคจฺเฉยฺยํ ฯ
[๑๙๐] สนฺติ โข ปน สารีปุตฺต เอเก สมณพฺราหฺมณา
เอวํวาทิโน เอวํทิฏฺฐิโน ยญฺเญน สุทฺธีติ ฯ น โข ปเนโส
สารีปุตฺต ยญฺโญ สุลภรูโป โย มยา อยิฏฺฐปุพฺโพ อิมินา ทีเฆน
อทฺธุนา ตญฺจ โข รญฺญา วา สตา ขตฺติเยน มุทฺธาวสิตฺเตน
พฺราหฺมเณน วา มหาสาเลน ฯ
[๑๙๑] สนฺติ โข ปน สารีปุตฺต เอเก สมณพฺราหฺมณา
เอวํวาทิโน เอวํทิฏฺฐิโน อคฺคิปาริจริยาย สุทฺธีติ ฯ น โข ปเนโส
สารีปุตฺต อคฺคิ สุลภรูโป โย มยา อปริจิณฺณปุพฺโพ อิมินา ทีเฆน
อทฺธุนา ตญฺจ โข รญฺญา วา สตา ขตฺติเยน มุทฺธาวสิตฺเตน
พฺราหฺมเณน วา มหาสาเลน ฯ
[๑๙๒] สนฺติ โข ปน สารีปุตฺต เอเก สมณพฺราหฺมณา
เอวํวาทิโน เอวํทิฏฺฐิโน ยาวเทวายํ ภวํ ปุริโส ทหโร โหติ
ยุวา สุสุกาฬเกโส ภเทฺรน โยพฺพเนน สมนฺนาคโต ปฐเมน
วยสา ตาวเทว ปรเมน ปญฺญาเวยฺยตฺติเยน สมนฺนาคโต โหติ
ยโต จ โข อยํ ภวํ ปุริโส ชิณฺโณ โหติ วุฑฺโฒ มหลฺลโก
อทฺธคโต วโย อนุปฺปตฺโต อสีติโก วา นวุติโก วา วสฺสสติโก
วา ชาติยา อถ ตมฺหา ปญฺญาเวยฺยตฺติยา ปริหายตีติ ฯ น
โข ปเนตํ สารีปุตฺต เอวํ ทฏฺฐพฺพํ ฯ อหํ โข ปน สารีปุตฺต
เอตรหิ ชิณฺโณ วุฑฺโฒ มหลฺลโก อทฺธคโต วโย อนุปฺปตฺโต
อสีติโก เม วโย วตฺตติ ฯ
{๑๙๒.๑} อิธสฺสุ เม สารีปุตฺต จตฺตาโร สาวกา วสฺสสตายุกา
วสฺสสตชีวิโน ปรมาย สติยา จ คติยา จ ธิติยา จ สมนฺนาคตา ปรเมน
จ ปญฺญาเวยฺยตฺติเยน เสยฺยถาปิ สารีปุตฺต ทฬฺหธมฺโม ธนุคฺคโห
สิกฺขิโต กตหตฺโถ กตุปาสโน ลหุเกน อสเนน อปฺปกสิเรเนว ติริยํ
ตาลจฺฉายํ อติปาเตยฺย เอวํ อธิมตฺตสติมนฺโต เอวํ อธิมตฺตคติมนฺโต
เอวํ อธิมตฺตธิติมนฺโต เอวํ ปรเมน ปญฺญาเวยฺยตฺติเยน สมนฺนาคตา
เต มํ จตุนฺนํ สติปฏฺฐานานํ อุปาทายุปาทาย ปญฺหํ ปุจฺเฉยฺยุํ ปุฏฺโฐ
ปุฏฺโฐ จาหํ เตสํ พฺยากเรยฺยํ พฺยากตญฺจ เม พฺยากตโต ธาเรยฺยุํ น จ
มํ ทุติยกํ อุตฺตรึ ปฏิปุจฺเฉยฺยุํ อญฺญตฺร อสิต ปีต ขายิต สายิตา
อญฺญตฺร อุจฺจารปสฺสาวกมฺมา อญฺญตฺร นิทฺทากิลมถปฏิวิโนทนา
อปริยาทินฺนาเยวสฺส สารีปุตฺต ตถาคตสฺส ธมฺมเทสนา อปริยาทินฺนํเยวสฺส
ตถาคตสฺส ธมฺมปทพฺยญฺชนํ อปริยาทินฺนํเยวสฺส ตถาคตสฺส
ปญฺหาปฏิภานํ ฯ อถ เม เต จตฺตาโร สาวกา วสฺสสตายุกา
วสฺสสตชีวิโน วสฺสสตสฺส อจฺจเยน กาลํ กเรยฺยุํ ฯ มญฺจเกน
เจปิ มํ สารีปุตฺต ปริหริสฺสถ เนวตฺถิ ตถาคตสฺส
ปญฺญาเวยฺยตฺติยสฺส อญฺญถตฺตํ ฯ ยํ โข ตํ สารีปุตฺต สมฺมา
วทมาโน วเทยฺย อสมฺโมหธมฺโม สตฺโต โลเก อุปฺปนฺโน
พหุชนหิตาย พหุชนสุขาย โลกานุกมฺปาย อตฺถาย หิตาย สุขาย
เทวมนุสฺสานนฺติ ฯ มเมว ตํ สมฺมา วทมาโน วเทยฺย
อสมฺโมหธมฺโม สตฺโต โลเก อุปฺปนฺโน พหุชนหิตาย พหุชนสุขาย
โลกานุกมฺปาย อตฺถาย หิตาย สุขาย เทวมนุสฺสานนฺติ ฯ
[๑๙๓] เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา นาคสมาโล ภควโต
ปิฏฺฐิโต โหติ ภควนฺตํ วีชยมาโน ฯ อถ โข อายสฺมา
นาคสมาโล ภควนฺตํ เอตทโวจ อจฺฉริยํ ภนฺเต อพฺภูตํ ภนฺเต
อปิจ เม ภนฺเต อิมํ ธมฺมปริยายํ สุตฺวา โลมานิ หฏฺฐานิ โก
นามายํ ภนฺเต ธมฺมปริยาโยติ ฯ ตสฺมาติห ตฺวํ นาคสมาล อิมํ
ธมฺมปริยายํ โลมหํสนปริยาโยเตฺวว นํ ธาเรหีติ ฯ
อิทมโวจ ภควา อตฺตมโน อายสฺมา นาคสมาโล ภควโต
ภาสิตํ อภินนฺทีติ ฯ
มหาสีหนาทสุตฺตํ นิฏฺฐิตํ ทุติยํ ฯ
-------------
มหาทุกฺขกฺขนฺธสุตฺตํ
[๑๙๔] เอวมฺเม สุตํ เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ
เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม ฯ อถ โข สมฺพหุลา ภิกฺขู
ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย สาวตฺถึ ปิณฺฑาย
ปาวิสึสุ ฯ อถ โข เตสํ ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ อติปฺปโค โข
ตาว สาวตฺถิยํ ปิณฺฑาย จริตุํ ยนฺนูน มยํ เยน อญฺญติตฺถิยานํ
ปริพฺพาชกานํ อาราโม เตนุปสงฺกเมยฺยามาติ ฯ อถ โข เต
ภิกฺขู เยน อญฺญติตฺถิยานํ ปริพฺพาชกานํ อาราโม เตนุปสงฺกมึสุ
อุปสงฺกมิตฺวา เตหิ อญฺญติตฺถิเยหิ ปริพฺพาชเกหิ สทฺธึ สมฺโมทึสุ
สมฺโมทนียํ กถํ สาราณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทึสุ ฯ
{๑๙๔.๑} เอกมนฺตํ นิสินฺเน โข เต ภิกฺขู เต อญฺญติตฺถิยา
ปริพฺพาชกา เอตทโวจุํ สมโณ อาวุโส โคตโม กามานํ ปริญฺญํ
ปญฺญาเปติ มยมฺปิ กามานํ ปริญฺญํ ปญฺญาเปม สมโณ อาวุโส
โคตโม รูปานํ ปริญฺญํ ปญฺญาเปติ มยมฺปิ รูปานํ ปริญฺญํ ปญฺญาเปม
สมโณ อาวุโส โคตโม เวทนานํ ปริญฺญํ ปญฺญาเปติ มยมฺปิ เวทนานํ
ปริญฺญํ ปญฺญาเปม อิธ โน อาวุโส โก วิเสโส โก อธิปฺปาโย กึ
นานากรณํ สมณสฺส วา โคตมสฺส อมฺหากํ วา ยทิทํ ธมฺมเทสนาย
วา ธมฺมเทสนํ อนุสาสนิยา วา อนุสาสนินฺติ ฯ อถ โข เต ภิกฺขู เตสํ
อญฺญติตฺถิยานํ ปริพฺพาชกานํ ภาสิตํ
เนว อภินนฺทึสุ นปฺปฏิกฺโกสึสุ อนภินนฺทิตฺวา อปฺปฏิกฺโกสิตฺวา
อุฏฺฐายาสนา ปกฺกมึสุ ภควโต สนฺติเก เอตสฺส ภาสิตสฺส อตฺถํ
อาชานิสฺสามาติ ฯ
[๑๙๕] อถ โข เต ภิกฺขู สาวตฺถิยํ ปิณฺฑาย จริตฺวา ปจฺฉาภตฺตํ
ปิณฺฑปาตปฏิกฺกนฺตา เยน ภควา เตนุปสงฺกมึสุ อุปสงฺกมิตฺวา
ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทึสุ ฯ เอกมนฺตํ นิสินฺนา
โข เต ภิกฺขู ภควนฺตํ เอตทโวจุํ อิธ มยํ ภนฺเต ปุพฺพณฺหสมยํ
นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย สาวตฺถึ ปิณฺฑาย ปวิสิมฺห เตสนฺโน
ภนฺเต อมฺหากํ เอตทโหสิ อติปฺปโค โข ตาว สาวตฺถิยํ ปิณฺฑาย
จริตุํ ยนฺนูน มยํ เยน อญฺญติตฺถิยานํ ปริพฺพาชกานํ อาราโม
เตนุปสงฺกเมยฺยามาติ ฯ
{๑๙๕.๑} อถ โข มยํ ภนฺเต เยน อญฺญติตฺถิยานํ ปริพฺพาชกานํ
อาราโม เตนุปสงฺกมิมฺห อุปสงฺกมิตฺวา เตหิ อญฺญติตฺถิเยหิ
ปริพฺพาชเกหิ สทฺธึ สมฺโมทิมฺห สมฺโมทนียํ กถํ สาราณียํ
วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิมฺห ฯ เอกมนฺตํ นิสินฺเน โข อเมฺห
ภนฺเต เต อญฺญติตฺถิยา ปริพฺพาชกา เอตทโวจุํ สมโณ อาวุโส
โคตโม กามานํ ปริญฺญํ ปญฺญาเปติ มยมฺปิ กามานํ ปริญฺญํ
ปญฺญาเปม สมโณ อาวุโส โคตโม รูปานํ ปริญฺญํ ปญฺญาเปติ
มยมฺปิ รูปานํ ปริญฺญํ ปญฺญาเปม สมโณ อาวุโส โคตโม
เวทนานํ ปริญฺญํ ปญฺญาเปติ มยมฺปิ เวทนานํ ปริญฺญํ ปญฺญาเปม
อิธ โน อาวุโส โก วิเสโส โก อธิปฺปาโย กึ
นานากรณํ สมณสฺส วา โคตมสฺส อมฺหากํ วา ยทิทํ ธมฺมเทสนาย วา
ธมฺมเทสนํ อนุสาสนิยา วา อนุสาสนินฺติ ฯ อถ โข มยํ ภนฺเต เตสํ
อญฺญติตฺถิยานํ ปริพฺพาชกานํ ภาสิตํ เนว อภินนฺทิมฺห นปฺปฏิกฺโกสิมฺห
อนภินนฺทิตฺวา อปฺปฏิกฺโกสิตฺวา อุฏฺฐายาสนา ปกฺกมิมฺห ภควโต
สนฺติเก เอตสฺส ภาสิตสฺส อตฺถํ อาชานิสฺสามาติ ฯ
[๑๙๖] เอวํวาทิโน ภิกฺขเว อญฺญติตฺถิยา ปริพฺพาชกา
เอวมสฺสุ วจนียา โก ปนาวุโส กามานํ อสฺสาโท โก อาทีนโว
กึ นิสฺสรณํ โก รูปานํ อสฺสาโท โก อาทีนโว กึ นิสฺสรณํ
โก เวทนานํ อสฺสาโท โก อาทีนโว กึ นิสฺสรณนฺติ ฯ เอวํ
ปุฏฺฐา ภิกฺขเว อญฺญติตฺถิยา ปริพฺพาชกา น เจว สมฺปายิสฺสนฺติ
อุตฺตริญฺจ วิฆาตํ อาปชฺชิสฺสนฺติ ตํ กิสฺส เหตุ ยถาตํ ภิกฺขเว
อวิสยสฺมึ ฯ นาหนฺตํ ภิกฺขเว ปสฺสามิ สเทวเก โลเก สมารเก
สพฺรหฺมเก สสฺสมณพฺราหฺมณิยา ปชาย สเทวมนุสฺสาย โย อิเมสํ
ปญฺหานํ เวยฺยากรเณน จิตฺตํ อาราเธยฺย อญฺญตฺร ตถาคเตน
วา ตถาคตสาวเกน วา อิโต วา ปน สุตฺวา ฯ
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๒ หน้าที่ ๑๕๓-๑๖๘.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=12&item=175&items=22
อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=12&item=175&items=22&mode=bracket
อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=12&item=175&items=22
อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=12&item=175&items=22
ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=175
สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๒
https://84000.org/tipitaka/read/?index_12
https://84000.org/tipitaka/english/?index_12
บันทึก ๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]
