บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
ThaiVersion PaliThai PaliRoman |
Ānāpānasatisuttaṃ [282] Evamme sutaṃ ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati pubbārāme migāramātu pāsāde sambahulehi abhiññātehi abhiññātehi therehi sāvakehi saddhiṃ āyasmatā ca sārīputtena āyasmatā ca mahāmoggallānena āyasmatā ca mahākassapena āyasmatā ca mahākaccāyanena āyasmatā ca mahākoṭṭhitena āyasmatā ca mahākappinena āyasmatā ca mahācundena āyasmatā ca revatena āyasmatā ca ānandena aññehi ca abhiññātehi abhiññātehi therehi sāvakehi saddhiṃ. Tena kho pana samayena therā bhikkhū [1]- ovadanti anusāsanti . appekacce therā bhikkhū dasapi bhikkhū ovadanti anusāsanti appekacce therā bhikkhū vīsampi bhikkhū ovadanti anusāsanti appekacce therā bhikkhū tiṃsampi bhikkhū ovadanti anusāsanti appekacce therā bhikkhū cattāḷīsampi bhikkhū ovadanti anusāsanti . te ca navā bhikkhū therehi bhikkhūhi ovadiyamānā anusāsiyamānā oḷāraṃ pubbenāparaṃ visesaṃ pajānanti. [283] Tena kho pana samayena bhagavā tadahuposathe paṇṇarase pavāraṇāya puṇṇāya puṇṇamāya rattiyā bhikkhusaṅghaparivuto abbhokāse nisinno hoti . atha kho bhagavā tuṇhībhūtaṃ 2- bhikkhusaṅghaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. nave bhikkhū . 2 Yu. tuṇhībhūtaṃ tuṇhībhūtanti dissati. Anuviloketvā bhikkhū āmantesi āraddhosmi bhikkhave imāya paṭipadāya āraddhacittosmi bhikkhave imāya paṭipadāya tasmātiha bhikkhave bhiyyoso mattāya viriyaṃ ārabhatha appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya idhevāhaṃ sāvatthiyaṃ komudiṃ cātumāsiniṃ āgamessāmīti . assosuṃ kho jānapadā bhikkhū bhagavā kira tattheva sāvatthiyaṃ komudiṃ cātumāsiniṃ āgamessatīti . Te jānapadā bhikkhū sāvatthiyaṃ osaranti bhagavantaṃ dassanāya. Te ca [1]- therā bhikkhū bhiyyoso mattāya nave bhikkhū ovadanti anusāsanti . Appekacce therā bhikkhū dasapi bhikkhū ovadanti anusāsanti appekacce therā bhikkhū vīsampi bhikkhū ovadanti anusāsanti appekacce therā bhikkhū tiṃsampi bhikkhū ovadanti anusāsanti appekacce therā bhikkhū cattāḷīsampi bhikkhū ovadanti anusāsanti . te ca navā bhikkhū therehi bhikkhūhi ovadiyamānā anusāsiyamānā oḷāraṃ 2- pubbenāparaṃ visesaṃ pajānanti. [284] Tena kho pana samayena bhagavā tadahuposathe paṇṇarase komudiyā cātumāsiniyā puṇṇāya puṇṇamāya rattiyā bhikkhusaṅghaparivuto abbhokāse nisinno hoti . atha kho bhagavā tuṇhībhūtaṃ bhikkhusaṅghaṃ anuviloketvā bhikkhū āmantesi apalāpāyaṃ bhikkhave parisā nippalāpāyaṃ bhikkhave parisā suddhasāre 3- patiṭṭhitā . Tathārūpo ayaṃ bhikkhave bhikkhusaṅgho tathārūpāyaṃ bhikkhave parisā @Footnote: 1 Ma. etthantare khosaddo atthi . 2 Ma. Yu. uḷāraṃ. @3 Ma. Yu. suddhāsāre. Yathārūpā parisā āhuneyyā 1- pāhuneyyā dakkhiṇeyyā añjalikaraṇīyā anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa . tathārūpo ayaṃ bhikkhave bhikkhusaṅgho tathārūpāyaṃ bhikkhave parisā yathārūpāya parisāya appaṃ dinnaṃ bahu hoti bahu dinnaṃ bahutaraṃ . tathārūpo ayaṃ bhikkhave bhikkhusaṅgho tathārūpāyaṃ bhikkhave parisā yathārūpā parisā dullabhā dassanāya lokassa . tathārūpo ayaṃ bhikkhave bhikkhusaṅgho tathārūpāyaṃ bhikkhave parisā yathārūpaṃ parisaṃ alaṃ yojanagaṇanāni dassanāya gantuṃ pūṭaṃsenāpi 2-. [285] Santi bhikkhave bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe arahanto khīṇāsavā vusitavanto katakaraṇīyā ohitabhārā anuppattasadatthā parikkhīṇabhavasaññojanā sammadaññā vimuttā evarūpāpi bhikkhave santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe . santi bhikkhave bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saññojanānaṃ parikkhayā opapātikā tattha parinibbāyino anāvattidhammā tasmā lokā evarūpāpi bhikkhave santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe . santi bhikkhave bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe tiṇṇaṃ saññojanānaṃ parikkhayā rāgadosamohānaṃ tanuttā sakadāgāmino sakideva imaṃ lokaṃ āgantvā dukkhassantaṃ karissanti evarūpāpi bhikkhave santi bhikkhū imasmiṃ @Footnote: 1 Yu. āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyoti dissati. @2 Ma. Yu. puṭosenāpīti dissati. Sī. puṭaṃsenāti iti dissati. Bhikkhusaṅghe . santi bhikkhave bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe tiṇṇaṃ saññojanānaṃ parikkhayā sotāpannā avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyanā evarūpāpi bhikkhave santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe . Santi bhikkhave bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ bhāvanānuyogamanuyuttā viharanti evarūpāpi bhikkhave santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe. [286] Santi bhikkhave bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe catunnaṃ sammappadhānānaṃ bhāvanānuyogamanuyuttā viharanti ... catunnaṃ iddhipādānaṃ ... Pañcannaṃ indriyānaṃ ... pañcannaṃ balānaṃ ... Sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ ... Ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa bhāvanānuyogamanuyuttā viharanti evarūpāpi bhikkhave santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe . santi bhikkhave bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe mettābhāvanānuyogamanuyuttā viharanti ... Karuṇābhāvanānuyogamanuyuttā viharanti ... muditābhāvanānuyogamanuyuttā viharanti ... upekkhābhāvanānuyogamanuyuttā viharanti ... Asubhabhāvanānu- yogamanuyuttā viharanti ... aniccasaññābhāvanānuyogamanuyuttā viharanti evarūpāpi bhikkhave santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe. [287] Santi bhikkhave bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe ānāpānasatibhāvanānuyogamanuyuttā viharanti . ānāpānasati bhikkhave bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā . ānāpānasati bhikkhave bhāvitā bahulīkatā cattāro satipaṭṭhāne paripūrenti 1- . cattāro @Footnote: 1 Po. Yu. paripūreti. Satipaṭṭhānā bhāvitā bahulīkatā satta bojjhaṅge paripūrenti . satta bojjhaṅgā bhāvitā bahulīkatā vijjāvimuttiṃ paripūrenti. [288] Kathaṃ bhāvitā ca bhikkhave ānāpānasati kathaṃ bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā . idha bhikkhave bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā . so satova assasati sato passasati. {288.1} Dīghaṃ vā assasanto dīghaṃ assasāmīti pajānāti dīghaṃ vā passasanto dīghaṃ passasāmīti pajānāti . rassaṃ vā assasanto rassaṃ assasāmīti pajānāti rassaṃ vā passasanto rassaṃ passasāmīti pajānāti . sabbakāyapaṭisaṃvedī assasissāmīti sikkhati sabbakāyapaṭisaṃvedī passasissāmīti sikkhati . passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmīti sikkhati passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmīti sikkhati. {288.2} Pītipaṭisaṃvedī assasissāmīti sikkhati pītipaṭisaṃvedī passasissāmīti sikkhati . sukhapaṭisaṃvedī assasissāmīti sikkhati sukhapaṭisaṃvedī passasissāmīti sikkhati . cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assasissāmīti sikkhati cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī passasissāmīti sikkhati . Passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assasissāmīti sikkhati passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passasissāmīti sikkhati. {288.3} Cittapaṭisaṃvedī assasissāmīti sikkhati cittapaṭisaṃvedī passasissāmīti sikkhati . abhippamodayaṃ cittaṃ assasissāmīti sikkhati abhippamodayaṃ cittaṃ passasissāmīti Sikkhati . samādahaṃ cittaṃ assasissāmīti sikkhati samādahaṃ cittaṃ passasissāmīti sikkhati . vimocayaṃ cittaṃ assasissāmīti sikkhati vimocayaṃ cittaṃ passasissāmīti sikkhati. {288.4} Aniccānupassī assasissāmīti sikkhati aniccānupassī passasissāmīti sikkhati . virāgānupassī assasissāmīti sikkhati virāgānupassī passasissāmīti sikkhati . nirodhānupassī assasissāmīti sikkhati nirodhānupassī passasissāmīti sikkhati . paṭinissaggānupassī assasissāmīti sikkhati paṭinissaggānupassī passasissāmīti sikkhati . Evaṃ bhāvitā kho bhikkhave ānāpānasati evaṃ bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā. [289] Kathaṃ bhāvitā ca bhikkhave ānāpānasati kathaṃ bahulīkatā cattāro satipaṭṭhāne paripūrenti 1- . yasmiṃ samaye bhikkhave bhikkhu dīghaṃ vā assasanto dīghaṃ assasāmīti pajānāti dīghaṃ vā passasanto dīghaṃ passasāmīti pajānāti rassaṃ vā assasanto rassaṃ assasāmīti pajānāti rassaṃ vā passasanto rassaṃ passasāmīti pajānāti sabbakāyapaṭisaṃvedī assasissāmīti sikkhati sabbakāyapaṭisaṃvedī passasissāmīti sikkhati passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmīti sikkhati passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmīti sikkhati kāye kāyānupassī bhikkhave tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ . kāyesu kāyaññatarāhaṃ bhikkhave etaṃ vadāmi yadidaṃ assāsapassāsaṃ 2- . tasmātiha bhikkhave @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. paripūreti . 2 Po. Ma. assāsapassāsā. Kāye kāyānupassī tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. {289.1} Yasmiṃ samaye bhikkhave bhikkhu pītipaṭisaṃvedī assasissāmīti sikkhati pītipaṭisaṃvedī passasissāmīti sikkhati sukhapaṭisaṃvedī assasissāmīti sikkhati sukhapaṭisaṃvedī passasissāmīti sikkhati cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assasissāmīti sikkhati cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī passasissāmīti sikkhati passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assasissāmīti sikkhati passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passasissāmīti sikkhati vedanāsu vedanānupassī bhikkhave tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Vedanāsu vedanāññatarāhaṃ bhikkhave etaṃ vadāmi yadidaṃ assāsapassāsānaṃ sādhukaṃ manasikāraṃ . tasmātiha bhikkhave vedanāsu vedanānupassī tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. {289.2} Yasmiṃ samaye bhikkhave bhikkhu cittapaṭisaṃvedī assasissāmīti sikkhati cittapaṭisaṃvedī passasissāmīti sikkhati abhippamodayaṃ cittaṃ assasissāmīti sikkhati abhippamodayaṃ cittaṃ passasissāmīti sikkhati samādahaṃ cittaṃ assasissāmīti sikkhati samādahaṃ cittaṃ passasissāmīti sikkhati vimocayaṃ cittaṃ assasissāmīti sikkhati vimocayaṃ cittaṃ passasissāmīti sikkhati citte cittānupassī bhikkhave tassiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ . nāhaṃ bhikkhave muṭṭhasatissa Asampajānassa ānāpānasatiṃ vadāmi . tasmātiha bhikkhave citte cittānupassī tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. {289.3} Yasmiṃ samaye bhikkhave bhikkhu aniccānupassī assasissāmīti sikkhati aniccānupassī passasissāmīti sikkhati virāgānupassī assasissāmīti sikkhati virāgānupassī passasissāmīti sikkhati nirodhānupassī assasissāmīti sikkhati nirodhānupassī passasissāmīti sikkhati paṭinissaggānupassī assasissāmīti sikkhati paṭinissaggānupassī passasissāmīti sikkhati dhammesu dhammānupassī bhikkhave tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ . so yantaṃ abhijjhādomanassānaṃ pahānaṃ [1]- paññāya disvā sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti . Tasmātiha bhikkhave dhammesu dhammānupassī tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ . evaṃ bhāvitā kho bhikkhave ānāpānasati evaṃ bahulīkatā cattāro satipaṭṭhāne paripūrenti 2-. [290] Kathaṃ bhāvitā ca bhikkhave cattāro satipaṭṭhānā kathaṃ bahulīkatā satta bojjhaṅge paripūrenti . yasmiṃ samaye bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ upaṭṭhitassa tasmiṃ samaye sati hoti appammuṭṭhā 3- . yasmiṃ samaye bhikkhave bhikkhuno upaṭṭhitā sati @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. etthantare tanti dissati . 2 Po. Ma. Yu. paripūreti. @3 Ma. Yu. asammuṭṭhā. Hoti appammuṭṭhā satisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti satisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti satisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati. {290.1} So tathāsato viharanto taṃ dhammaṃ paññāya pavicinati pavicarati 1- parivīmaṃsaṃ āpajjati . yasmiṃ samaye bhikkhave bhikkhu tathāsato viharanto taṃ dhammaṃ paññāya pavicinati pavicarati parivīmaṃsaṃ āpajjati dhammavicayasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti dhammavicaya- sambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti . dhammavicayasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati. {290.2} Tassa taṃ dhammaṃ paññāya pavicinato pavicarato parivīmaṃsaṃ āpajjato āraddhaṃ hoti viriyaṃ asallīnaṃ . Yasmiṃ samaye bhikkhave bhikkhuno taṃ dhammaṃ paññāya pavicinato pavicarato parivīmaṃsaṃ āpajjato āraddhaṃ hoti viriyaṃ asallīnaṃ viriyasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti viriyasambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti viriyasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati. {290.3} Āraddhaviriyassa uppajjati pīti nirāmisā . yasmiṃ samaye bhikkhuno āraddhaviriyassa uppajjati pīti nirāmisā pītisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti pītisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti pītisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati. {290.4} Pītimanassa kāyopi passambhati cittampi passambhati . @Footnote: 1 Ma. pavicayati. Yasmiṃ samaye bhikkhave bhikkhuno pītimanassa kāyopi passambhati cittampi passambhati passaddhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti passaddhisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti passaddhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati. {290.5} Passaddhakāyassa sukhino cittaṃ samādhiyati. Yasmiṃ samaye bhikkhave bhikkhuno passaddhakāyassa sukhino cittaṃ samādhiyati samādhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti samādhisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti samādhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati. {290.6} So tathāsamāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti. Yasmiṃ samaye bhikkhave bhikkhu tathāsamāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti upekkhāsambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti upekkhāsambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti upekkhāsambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati. {290.7} Yasmiṃ samaye bhikkhave bhikkhu vedanāsu ... Citte ... Dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ upaṭṭhitassa tasmiṃ samaye sati hoti appammuṭṭhā . yasmiṃ samaye bhikkhave bhikkhuno upaṭṭhitā sati hoti appammuṭṭhā satisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti satisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti satisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati. {290.8} So tathāsato viharanto taṃ dhammaṃ paññāya pavicinati pavicarati parivīmaṃsaṃ āpajjati . yasmiṃ samaye bhikkhave bhikkhu tathāsato viharanto taṃ dhammaṃ paññāya pavicinati pavicarati parivīmaṃsaṃ āpajjati dhammavicayasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti dhammavicayasambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti dhammavicayasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati. {290.9} Tassa taṃ dhammaṃ paññāya pavicinato pavicarato parivīmaṃsaṃ āpajjato āraddhaṃ hoti viriyaṃ asallīnaṃ . Yasmiṃ samaye bhikkhave bhikkhuno taṃ dhammaṃ paññāya pavicinato pavicarato parivīmaṃsaṃ āpajjato āraddhaṃ hoti viriyaṃ asallīnaṃ viriyasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti viriyasambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti viriyasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati. {290.10} Āraddhaviriyassa uppajjati pīti nirāmisā . yasmiṃ samaye bhikkhave bhikkhuno āraddhaviriyassa uppajjati pīti nirāmisā pītisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti pītisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti pītisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati. {290.11} Pītimanassa kāyopi passambhati cittampi passambhati . yasmiṃ samaye bhikkhave bhikkhuno pītimanassa kāyopi passambhati cittampi passambhati passaddhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti passaddhisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ Samaye bhikkhu bhāveti passaddhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati. {290.12} Passaddhakāyassa sukhino cittaṃ samādhiyati . yasmiṃ samaye bhikkhave bhikkhuno passaddhakāyassa sukhino cittaṃ samādhiyati samādhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti samādhisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti samādhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati. {290.13} So tathāsamāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti. Yasmiṃ samaye bhikkhave bhikkhu tathāsamāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti upekkhāsambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti upekkhāsambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti upekkhāsambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati. Evaṃ bhāvitā kho bhikkhave cattāro satipaṭṭhānā evaṃ bahulīkatā satta bojjhaṅge 1- paripūrenti. [291] Kathaṃ bhāvitā ca bhikkhave satta bojjhaṅgā kathaṃ bahulīkatā vijjāvimuttiṃ paripūrenti . idha bhikkhave bhikkhu satisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ . Dhammavicayasambojjhaṅgaṃ bhāveti ... viriyasambojjhaṅgaṃ bhāveti ... Pītisambojjhaṅgaṃ bhāveti ... passaddhisambojjhaṅgaṃ bhāveti ... samādhi sambojjhaṅgaṃ bhāveti ... upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ . evaṃ bhāvitā kho bhikkhave satta bojjhaṅgā evaṃ bahulīkatā vijjāvimuttiṃ paripūrentīti. @Footnote: 1 Ma. Yu. sambojjhaṅge. Idamavoca bhagavā attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti. Ānāpānasatisuttaṃ niṭṭhitaṃ aṭṭhamaṃ. ---------- Kāyagatāsatisuttaṃ [292] Evamme sutaṃ ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . atha kho sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantānaṃ upaṭṭhānasālāyaṃ sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarākathā udapādi acchariyaṃ āvuso abbhūtaṃ āvuso yāvañcidaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhen kāyagatā sati bhāvitā bahulīkatā mahapphalā vuttā mahānisaṃsāti . ayañca kho 1- hidaṃ tesaṃ bhikkhūnaṃ antarākathā vippakatā hoti. [293] Atha kho bhagavā sāyaṇhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena upaṭṭhānasālā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi . nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi kāya nuttha bhikkhave etarahi kathāya sannisinnā kā ca pana vo antarākathā vippakatāti. Idha bhante amhākaṃ pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantānaṃ upaṭṭhānasālāyaṃ sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarākathā udapādi acchariyaṃ āvuso abbhūtaṃ āvuso yāvañcidaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena kāyagatā sati bhāvitā bahulīkatā mahapphalā vuttā mahānisaṃsāti ayaṃ no bhante antarākathā vippakatā atha bhagavā anuppattoti. @Footnote: 1 Ma. Yu. khosaddo natthi. [294] Kathaṃ bhāvitā ca bhikkhave kāyagatā sati kathaṃ bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā . idha bhikkhave bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā . so satova assasati sato passasati . dīghaṃ vā assasanto dīghaṃ assasāmīti pajānāti dīghaṃ vā passasanto dīghaṃ passasāmīti pajānāti . Rassaṃ vā assasanto rassaṃ assasāmīti pajānāti rassaṃ vā passasanto rassaṃ passasāmīti pajānāti . sabbakāyapaṭisaṃvedī assasissāmīti sikkhati sabbakāyapaṭisaṃvedī passasissāmīti sikkhati . Passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmīti sikkhati passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmīti sikkhati . tassa evaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato ye gehasitā sarasaṅkappā te pahīyanti . Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodibhoti 1- samādhiyati evampi bhikkhave bhikkhu kāyagataṃ satiṃ bhāveti. [295] Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu gacchanto vā gacchāmīti pajānāti ṭhito vā ṭhitomhīti pajānāti nisinno vā nisinnomhīti pajānāti sayāno vā sayānomhīti pajānāti . yathā yathā vā panassa kāyo paṇihito hoti tathā tathā naṃ pajānāti . Tassa evaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato ye gehasitā sarasaṅkappā te pahīyanti . tesaṃ pahānā ajjhattameva @Footnote: 1 Ma. Yu. ekodi hoti. Cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodibhoti samādhiyati evampi bhikkhave bhikkhu kāyagataṃ satiṃ bhāveti. [296] Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti ālokite vilokite sampajānakārī hoti sammiñjite pasārite sampajānakārī hoti saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī hoti asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī hoti uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī hoti . tassa evaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato ye gehasitā sarasaṅkappā te pahīyanti . tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodibhoti samādhiyati evampi bhikkhave bhikkhu kāyagataṃ satiṃ bhāveti. [297] Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu imameva kāyaṃ uddhaṃ pādatalā adho kesamatthakā tacapariyantaṃ pūrannānappakārassa asucino paccavekkhati atthi imasmiṃ kāye kesā lomā nakhā dantā taco maṃsaṃ nahārū aṭṭhī aṭṭhimiñjaṃ vakkaṃ hadayaṃ yakanaṃ kilomakaṃ pihakaṃ papphāsaṃ antaṃ antaguṇaṃ udariyaṃ karīsaṃ pittaṃ semhaṃ pubbo lohitaṃ sedo medo assu vasā kheḷo siṅghāṇikā lasikā muttanti . Seyyathāpi bhikkhave ubhatomukhā mūtolī 1- pūrā nānāvihitassa dhaññassa seyyathīdaṃ sālīnaṃ vīhīnaṃ muggānaṃ māsānaṃ tilānaṃ taṇḍulānaṃ @Footnote: 1 Po. Ma. putoḷī. Tamenaṃ cakkhumā puriso muñcitvā paccavekkheyya ime sālī ime vīhī ime muggā ime māsā ime tilā ime taṇḍulāti evameva kho bhikkhave bhikkhu imameva kāyaṃ uddhaṃ pādatalā adho kesamatthakā tacapariyantaṃ pūrannānappakārassa asucino paccavekkhati atthi imasmiṃ kāye kesā lomā nakhā dantā taco maṃsaṃ nahārū aṭṭhī aṭṭhimiñjaṃ vakkaṃ hadayaṃ yakanaṃ kilomakaṃ pihakaṃ papphāsaṃ antaṃ antaguṇaṃ udariyaṃ karīsaṃ pittaṃ semhaṃ pubbo lohitaṃ sedo medo assu vasā kheḷo siṅghāṇikā lasikā muttanti . tassa evaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato ye gehasitā sarasaṅkappā te pahīyanti . tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodibhoti samādhiyati evampi bhikkhave bhikkhu kāyagataṃ satiṃ bhāveti. [298] Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu imameva kāyaṃ yathāṭhitaṃ yathāpaṇihitaṃ dhātuso paccavekkhati atthi imasmiṃ kāye paṭhavīdhātu āpodhātu tejodhātu vāyodhātūti . seyyathāpi bhikkhave dakkho goghātako vā goghātakantevāsī vā gāviṃ vadhitvā cātummahāpathe vilaso 1- paṭivibhajitvā nisinno assa evameva kho bhikkhave bhikkhu imameva kāyaṃ yathāṭhitaṃ yathāpaṇihitaṃ dhātuso paccavekkhati atthi imasmiṃ kāye paṭhavīdhātu āpodhātu tejodhātu vāyodhātūti . Tassa evaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato ye @Footnote: 1 Po. Ma. bilaso vibhajitvā. Gehasitā sarasaṅkappā te pahīyanti . tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodibhoti samādhiyati evampi bhikkhave bhikkhu kāyagataṃ satiṃ bhāveti. [299] Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ sīvathikāya chaḍḍitaṃ ekāhamataṃ vā dvīhamataṃ vā tīhamataṃ vā uddhumātakaṃ vinīlakaṃ vipubbakajātaṃ . so imameva kāyaṃ upasaṃharati ayampi kho kāyo evaṃdhammo evaṃbhāvī evaṃanatītoti . tassa evaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato ye gehasitā sarasaṅkappā te pahīyanti . tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodibhoti samādhiyati evampi bhikkhave bhikkhu kāyagataṃ satiṃ bhāveti. [300] Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ sīvathikāya chaḍḍitaṃ kākehi vā khajjamānaṃ gijjhehi vā khajjamānaṃ kulalehi vā khajjamānaṃ suvāṇehi vā khajjamānaṃ siṅgālehi vā khajjamānaṃ vividhehi vā pāṇakajātehi khajjamānaṃ . so imameva kāyaṃ upasaṃharati ayampi kho kāyo evaṃdhammo evaṃbhāvī evaṃanatītoti . tassa evaṃ appamattassa .pe. evampi bhikkhave bhikkhu kāyagataṃ satiṃ bhāveti. [301] Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ sīvathikāya chaḍḍitaṃ aṭṭhisaṅkhalikaṃ samaṃsalohitaṃ nahārusambandhaṃ ... Aṭṭhisaṅkhalikaṃ nimmaṃsalohitamakkhitaṃ nahārusambandhaṃ ... aṭṭhisaṅkhalikaṃ apagatamaṃsalohitaṃ nahārusambandhaṃ ... aṭṭhikāni apagatanahārusambandhāni disā vidisā vikkhittāni aññena hatthaṭṭhikaṃ aññena pādaṭṭhikaṃ aññena jaṅghaṭṭhikaṃ aññena ūruṭṭhikaṃ aññena kaṭiṭṭhikaṃ aññena piṭṭhikaṇṭakaṭṭhikaṃ ... aññena sīsakaṭāhaṃ . so imameva kāyaṃ upasaṃharati ayampi kho kāyo evaṃdhammo evaṃbhāvī evaṃanatītoti . tassa evaṃ appamattassa .pe. evampi bhikkhave bhikkhu kāyagataṃ satiṃ bhāveti. [302] Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ sīvathikāya chaḍḍitaṃ aṭṭhikāni setāni saṅkhavaṇṇūpanibhāni 1- ... Aṭṭhikāni puñjakitāni 2- terovassikāni ... aṭṭhikāni pūtīni cuṇṇakajātāni . So imameva kāyaṃ upasaṃharati ayampi kho kāyo evaṃdhammo evaṃbhāvī evaṃanatītoti . tassa evaṃ appamattassa .pe. Evampi kho bhikkhave bhikkhu kāyagataṃ satiṃ bhāveti. [303] Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati . so imameva kāyaṃ vivekajena pītisukhena abhisanneti parisanneti paripūreti parippharati nāssa kiñci sabbāvato kāyassa vivekajena pītisukhena apphutaṃ hoti . seyyathāpi bhikkhave dakkho nahāpako vā nahāpakantevāsī vā kaṃsathāle nahānīyacuṇṇāni @Footnote: 1 Po. Ma. saṅkhavaṇṇapaṭibhāgāni . 2 Yu. puñjakajātāni. Ākīritvā udakena paripphosakaṃ paripphosakaṃ sanneyya . sāssa 1- nahānīyapiṇḍi senhānuggatā senhaparetā santarabāhirā phuṭṭhā snehena [2]- ca paggharanī evameva kho bhikkhave bhikkhu imameva kāyaṃ vivekajena pītisukhena abhisanneti parisanneti paripūreti parippharati nāssa kiñci sabbāvato kāyassa vivekajena pītisukhena apphutaṃ hoti . tassa evaṃ appamattassa .pe. evampi bhikkhave bhikkhu kāyagataṃ satiṃ bhāveti. [304] Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā .pe. Dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati . so imameva kāyaṃ samādhijena pītisukhena abhisanneti parisanneti paripūreti parippharati nāssa kiñci sabbāvato kāyassa samādhijena pītisukhena apphutaṃ hoti . seyyathāpi bhikkhave udakarahado ubbhidodako [3]- nevassa puratthimāya disāya udakassāyamukhaṃ na pacchimāya disāya udakassāyamukhaṃ na uttarāya disāya udakassāyamukhaṃ na dakkhiṇāya disāya udakassāyamukhaṃ . devo ca [4]- kālena kālaṃ sammādhāraṃ anuppaveccheyya. Atha kho tasmā [5]- udakarahadā sītā vāridhārā ubbhijjitvā tameva udakarahadaṃ sītena vārinā abhisanneyya parisanneyya paripūreyya paripphareyya nāssa kiñci sabbāvato udakarahadassa sītena vārinā apphutaṃ assa evameva kho bhikkhave bhikkhu imameva kāyaṃ samādhijena pītisukhena abhisanneti parisanneti paripūreti parippharati nāssa kiñci sabbāvato kāyassa @Footnote: 1 Po. Ma. sāyaṃ . 2 Ma. Yu. etthantare nasaddo atathi . 3 Po. assa. @Ma. Yu. tassa . 4 Ma. nasaddo atthi . 5 Ma. Yu. vasaddo atthi. Samādhijena pītisukhena apphutaṃ hoti . tassa evaṃ appamattassa .pe. Evampi bhikkhave bhikkhu kāyagataṃ satiṃ bhāveti. [305] Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu pītiyā ca virāgā .pe. Tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati . so imameva kāyaṃ nippītikena sukhena abhisanneti parisanneti paripūreti parippharati nāssa kiñci sabbāvato kāyassa nippītikena sukhena apphutaṃ hoti . seyyathāpi bhikkhave uppaliniyaṃ vā paduminiyaṃ vā puṇḍarīkiniyaṃ vā appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake sambandhāni 1- udakānuggatāni antonimmuggapositāni 2- yāva ca aggā yāva ca mūlā sītena vārinā abhisannāni parisannāni paripūrāni paripphutāni nāssa kiñci sabbāvataṃ uppalānaṃ vā padumānaṃ vā puṇḍarīkānaṃ vā sītena vārinā apphutaṃ assa evameva kho bhikkhave bhikkhu imameva kāyaṃ nippītikena sukhena abhisanneti parisanneti paripūreti parippharati nāssa kiñci sabbāvato kāyassa nippītikena sukhena apphutaṃ hoti . tassa evaṃ appamattassa .pe. evampi bhikkhave bhikkhu kāyagataṃ satiṃ bhāveti. [306] Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu sukhassa ca pahānā .pe. Catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati . so imameva kāyaṃ parisuddhena cetasā pariyodātena pharitvā nisinno hoti tassa 3- kiñci sabbāvato kāyassa parisuddhena cetasā pariyodātena apphutaṃ hoti . seyyathāpi @Footnote: 1 Ma. Yu. saṃvaḍḍhāni . 2 Ma. Yu. ...posīni tāni . 3 Po. Ma. nāssa. Bhikkhave puriso odātena vatthena sasīsaṃ pārupitvā nisinno assa nāssa kiñci sabbāvato kāyassa odātena vatthena apphutaṃ assa evameva kho bhikkhave bhikkhu imameva kāyaṃ parisuddhena cetasā pariyodātena pharitvā nisinno hoti nāssa kiñci sabbāvato kāyassa parisuddhena cetasā pariyodātena apphutaṃ hoti. Tassa evaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato ye gehasitā sarasaṅkappā te pahīyanti . tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodibhoti samādhiyati evampi bhikkhave bhikkhu kāyagataṃ satiṃ bhāveti. [307] Yassakassaci bhikkhave kāyagatā sati bhāvitā bahulīkatā antogadhā tassa 1- kusalā dhammā yekeci vijjābhāgiyā. Seyyathāpi bhikkhave yassakassaci mahāsamuddo cetasā phuṭo antogadhā tassa kunnadiyo yākāci samuddaṅgamā evameva kho bhikkhave yassakassaci kāyagatā sati bhāvitā bahulīkatā antogadhā tassa kusalā dhammā yekeci vijjābhāgiyā. [308] Yassakassaci bhikkhave kāyagatā sati abhāvitā abahulīkatā labhati tassa māro otāraṃ labhati tassa māro ārammaṇaṃ . Seyyathāpi bhikkhave puriso garukaṃ silāguḷaṃ allamattikāpuñje pakkhipeyya . taṃ kiṃ maññatha bhikkhave api nu taṃ garukaṃ silāguḷaṃ allamattikāpuñje labhetha otāranti . evaṃ bhante . evameva @Footnote: 1 Ma. vāssa. Kho bhikkhave yassakassaci kāyagatā sati abhāvitā abahulīkatā labhati tassa māro otāraṃ labhati tassa māro ārammaṇaṃ. [309] Seyyathāpi bhikkhave sukkhaṃ kaṭṭhaṃ koḷāpaṃ . atha puriso āgaccheyya uttarāraṇiṃ ādāya aggiṃ abhinibbattessāmi tejodhātuṃ 1- karissāmīti . taṃ kiṃ maññatha bhikkhave api nu so puriso amuṃ sukkhaṃ kaṭṭhaṃ koḷāpaṃ uttarāraṇiṃ ādāya abhimatthento 2- aggiṃ abhinibbatteyya tejodhātuṃ kareyyāti . evaṃ bhante . evameva kho bhikkhave yassakassaci kāyagatā sati abhāvitā abahulīkatā labhati tassa māro otāraṃ labhati tassa māro ārammaṇaṃ. [310] Seyyathāpi bhikkhave udakamaṇiko ritto tuccho ādhāre ṭhapito . atha puriso āgaccheyya udakabhāraṃ ādāya . taṃ kiṃ maññatha bhikkhave api nu so puriso labhetha udakassa nikkhepananti . Evaṃ bhante . evameva kho bhikkhave yassakassaci kāyagatā sati abhāvitā abahulīkatā labhati tassa māro otāraṃ labhati tassa māro ārammaṇaṃ. [311] Yassakassaci bhikkhave kāyagatā sati bhāvitā bahulīkatā na tassa labhati māro otāraṃ na tassa labhati māro ārammaṇaṃ . Seyyathāpi bhikkhave puriso lahukaṃ suttaguḷaṃ sabbasāramaye aggaḷaphalake pakkhipeyya . taṃ kiṃ maññatha bhikkhave api nu so puriso taṃ lahukaṃ suttaguḷaṃ sabbasāramaye aggaḷaphalake labhetha otāranti . @Footnote: 1 Ma. Yu. tejopātukarissamīti . 2 Ma. abhimanuthenuto. No hetaṃ bhante . evameva kho bhikkhave yassakassaci kāyagatā sati bhāvitā bahulīkatā na tassa labhati māro otāraṃ na tassa labhati māro ārammaṇaṃ.The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 14 page 190-213. https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=14&item=282&items=30 Classified by [Item Number] :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=14&item=282&items=30&mode=bracket Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=14&item=282&items=30 Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=14&item=282&items=30 Study Atthakatha :- https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=14&i=282 Contents of The Tipitaka Volume 14 https://84000.org/tipitaka/read/?index_14 https://84000.org/tipitaka/english/?index_14
|
บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]