ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 41 : PALI ROMAN Ja.A.7 visati-cattalisa

                    Sattigumbajatakam
     migaluddo maharajati idam sattha maddakucchismim migadaye
viharanto devadattam arabbha kathesi.
     Devadattena hi silaya paviddhaya bhagavato pade sakhalikaya
ghate balavavedana uppajjimsu. Tathagatassa dassanatthaya bahu
bhikkhu sannipatimsu. Atha bhagava parisam sannipatitam disva bhikkhave
idam senasanam atisambadham sannipato maha bhavissati manca
sivikaya maddakucchiyam nethati aha. Bhikkhu tatha karimsu. Jivako
tathagatassa padam phasukam akasi. Bhikkhu satthu santike nisinnava
katham samutthapesum avuso devadatto sayampi papo parisapissa
papa iti so papo papaparivarova viharatiti. Sattha kim
kathetha bhikkhaveti pucchitva imaya namati vutte na bhikkhave
idaneva pubbepi devadatto papova papaparivaroyevati vatva
atitam ahari.
     Atite uttarapancalanagare pancalo nama raja rajjam
karesi. Tada mahasatto arannayatane ekasmim sanupabbate
simbalivane ekassa suvaranno putto hutva nibbatti dve
bhataro ahesum. Tassa pana pabbatassa uparivate coragamako
ahosi pancannam corasatanam nivaso adhovate assamo pancannam
Isisatanam nivaso. Tesam suvapotakanam pakkhanikkhamanakale vata-
mandalika udapadi. Taya pahato eko suvapotako coragame
coranam avudhantare patito. Tassa tattha patitatta sattigumbo-
tvevassa namam karimsu. Eko assame balukathale pupphantare
patito. Tassa tattha patitatta pupphakotvevassa namam karimsu.
Sattigumbo coranam antare vaddhito. Pupphako isinam antare
vaddhito. Athekadivasam raja sabbalankarapatimandito rathavaram
abhiruhitva mahantena parivarena migavadhaya nagarato avidure supupphita-
suphalitaramaniyam upavanam gantva yassa passena migo palato
tasseva givati vatva ratha oruyha paticchadetva dinne kotthake
dhanum adaya atthasi. Purisehi miganam utthapanatthaya vanagumbesu
pothiyamanesu eko enimigo utthaya gamanamaggam olokento
ranna thitatthanasseva vivittam disva tadabhimukho pakkhanditva
palayi. Amacca kassa passena migo palatoti pucchanta
ranno passenati natva ranna saddhim kelim karimsu. Raja
asmimanena tesam kelim asahanto idani tam migam ganhissamiti
ratham abhiruyha sigham pesehiti sarathim anapetva migena gatamaggam
patipajji. Ratham vegena gacchantam parisa anubandhitum nasakkhimsu.
Raja sarathidutiyo yava majjhantika gantva migam adisva nivat-
tanto tassa coragamakassa santike ramaniyam kandaram disva ratha
oruyha nahatva ca pivitva ca paccuttari. Athassa sarathi
Rathato uttarattharanam otaretva sayanampi rukkhacchayaya pannapesi.
So tattha nipajji. Sarathipi tassa pade sambahanto nisidi.
Raja antarantara niddayati ceva pabujjhati ca. Coragamavasino
corapi ranno arakkhanatthaya arannameva pavisimsu. Coragamake
sattigumbo ceva bhattarandhako patikolumbo nameko puriso cati
dveva ohiyimsu. Tasmim khane sattigumbo gamato nikkhamitva
rajanam disva imam niddayamanam maretva abharanani gahessamiti
cintetva patikolumbakassa santikam gantva tam karanam arocesi.
     Tamattham pakasento sattha panca gatha abhasi
        migaluddo maharaja    pancalanam rathesabho
        nikkhanto saha senaya   ogano vanamagato.
        Tatthaddasa arannasmim    takkaranam kutikatam
        tassa kutiya nikkhamma   suvo luddani bhasati.
        Sampannabahano poso   yuva sammatthakundali
        sobhati lohitunhiso     diva suriyova bhasati.
        Majjhantike sampatike    sutto raja sasarathi
        handassabharanam sabbam     ganhama sahasa mayam.
        Nissivepi rahodani     sutto raja sasarathi
                adaya vattham manikundalanca
                hantvana sakhahi avattharamati.
     Tattha migaluddoti migaluddo viya miganam gavesanato migaluddoti
Vutto. Oganoti gana ohino parihino hutva. Takkaranam
kutikatanti so raja tattha aranne coranam vasanatthaya katam
gamakam addasa. Tassati tato corakutito. Luddani bhasatiti
patikolumbena saddhim darunani vacanani kathesi. Sampannabahanoti
sampannaassabahano. Lohitunhisoti rattena unhisapatena samanna-
gato. Sampatiketi sampati idani evarupe thitamajjhantike
kaleti attho. Sahasati sahasena pasayhakaram katva ganhamati
vadati. Nissivepi rahodaniti nissivepi idani raho idam vadati
yatha nissive addharattikasamaye manussa kilanta sayanti raho
hoti idani evarupe thitamajjhantikepi kale tathevati. Hantva-
nati rajanam maretva vatthabharananissa gahetva atha nam pade
gahetva kaddhitva ekamante sakhahi paticchademati.
     Iti so vegena sakim nikkhamitva sakim patikolumbassa santikam
gacchati. So tassa vacanam sutva nikkhamitva olokento rajabhavam
natva bhito gathamaha
        kinnu ummattarupova    sattigumba pabhasasi
        durasada hi rajano  aggi pajjalito yathati.
     Atha nam suvo gathaya ajjhabhasi
        atha tvam patikolumba    matto thulani gajjasi
        matara mayha naggaya  kim nu tvam vijigucchaseti.
     Tattha atha tvanti nanu tvam. Mattoti coranam ucchitthasuram
Labhitva taya matto hutva pubbe mahagajjitani tajjasi.
Matarati corajetthakassa bhariyam sandhayaha. Sa kira tada sakhabhangam
nivasetva carati. Vijigucchaseti mama matari naggaya kim nu tvam
idani corakammam jigucchasi katum na icchasiti.
     Raja pabujjhitva tassa tena saddhim manussabhasaya kathentassa
vacanam sutva sappatibhayam idam thananti sarathim utthapento gathamaha
        utthehi samma taramano    ratham yojehi sarathi
        sakuno me na ruccati      annam gacchama assamanti.
     Sopi sigham utthahitva ratham yojetva gathamaha
        yutto ratho maharaja     yutto ca balavahano
        adhitittha maharaja        annam gacchama assamanti.
     Tattha balavahanoti balavavahano mahathamaassasampannoti attho.
Adhititthati abhiruha.
     Abhirulhamatteyeva tasmim sindhava vatavegena pakkhandimsu.
Sattigumbo ratham gacchantam disva sambhamappatto dve gatha abhasi
        konumeva gata sabbe     ye asmim paricaraka
        esa gacchati pancalo     mutto tesam adassana.
        Kodandakani ganhatha       sattiyo tomarani ca
        esa gacchati pancalo     ma vo muncittha jivitanti.
     Tattha konumeti kuhim nu ime. Asminti imasmim assame.
Paricarakati cora. Adassanati etesam coranam adassanena mutto.
Esa gacchatiti etesam hatthato mutto hutva esa adassanam
gacchatiti attho. Kodandakaniti dhanu. Jivitanti tumhakam
jivantanam ma muncittha avudhahattha dhavitva ganhatha nanti.
     Evam tassa viravitva aparaparam vidhavantasseva raja isinam
assamam patto. Tasmim khane isayo phalaphalatthaya gata. Eko
pupphakasuvova assamapade hoti. So rajanam disva paccuggamanam
katva patisantharamakasi.
     Tamattham pakasento sattha catasso gatha abhasi
        athaparo patinandittha    suvo lohitatundako
        svagatante maharaja   atho te aduragatam
        issarosi anuppatto    yam idhatthi pavedaya.
        Tindukani piyalani     madhuke kasamariyo
        phalani khuddakappani     bhunja raja varam varam.
        Idampi paniyam sitam       abhatam girigabbhara
        tato piva maharaja     sace tvam abhikankhasi.
        Arannam unchaya gata    ye asmim paricaraka
        sayam utthaya ganhavho   hattha me natthi dataveti.
     Tattha patinanditthati rajanam disvava tussi. Lohitatundakoti
rattatundako sobhaggappatto. Madhuketi madhukaphalani.
Kasamariyoti evamnamakani phalani karaphalani va. Tato pivati
Tato paniyamalakato gahetva paniyam piva. Ye asmim paricarakati
maharaja ye imasmim assame vicaranaka isayo te arannam
unchaya gata. Ganhavhoti phalaphalani ganhatha. Dataveti datum.
     Raja tassa patisanthare pasiditva thutim karonto gathadvayamaha
        bhaddako vatayam pakkhi     dijo paramadhammiko
        atheso itaro pakkhi     suvo luddani bhasati.
        Etam hanatha bandhatha       ma vo muncittha jivitam
        iccevam vilapantassa      sotthi pattosmi assamanti.
     Tattha itaroti corakutiyam suvako. Iccevanti aham pana tassa
evam vilapantassa imam assamam sotthina pattoti.
     Ranno katham sutva pupphako dve gatha abhasi
        bhatarosma maharaja    sodariya ekamatuka
        ekarukkhasmim samvaddha     nanakhettam gata ubho.
        Sattigumbo ca coranam    ahanca isinam idha
        asatam so satam aham       tena dhammena no vinati.
     Tattha bhatarosmati maharaja so cahanca ubho bhataro
homa. Corananti so coranam santike samvaddho aham isinam
santike. Asatam so satam ahanti so asadhunam dussilanam santikam
upagato aham sadhunam silavantanam tena dhammena no vinati
maharaja tanca sattigumbam cora coradhammena ceva corakiriyaya ca
vinesum mam isayo isidhammena isisilacarena tasma sopi tena
Coradhammena no vina hoti aham hi isidhammena no vina homiti.
     Idani tam dhammam vibhajento gathadvayamaha
        yattha vadho ca bandho ca   nikati vancanani ca
        alopa sahasakara    tani so tattha sikkhati.
        Idha saccanca dhammo ca    ahimsa samyamo damo
        asanudakadayinam         anke vaddhosmi bharatati.
     Tattha nikatiti patirupakena vancanani. Vancananiti ujukavancananeva.
Alopati diva gamaghata. Sahasakarati geham
pavisitva maranena tajjetva sahasikakammakaranani ca. Saccanti
sabhavo. Dhammoti sucaritadhammo. Ahimsati mettapubbabhago.
Samyamoti silasamyamo. Damoti indriyadamanam. Asanudakadayinanti
abbhagatanam jananam asananca udakadananca danasilanam. Bharatati
rajanam alapati.
     Idani ranno dhammam desento ima gatha abhasi
        yam yam hi raja bhajati     santam va yadi va asam
        silavantam visilam va      vasam tasseva gacchati.
        Yadisam kurute mittam     yadisancupasevati
        sopi tadisako hoti    sahavaso hi tadiso.
        Sevamano sevamanam    samphuttho samphusam param
        saro duttho kalapamva    alittamupalimpati.
        Upalimpabhaya dhiro      neva papasakha siya
        Putimaccham kusaggena      yo naro upanayhati
        kusapi puti vayanti     evam balupasevana.
        Tagaranca palasena      yo naro upanayhati
        pattapi surabhi vayanti   evam dhirupasevana.
        Tasma pattaputasseva    natva sampakamattano
        asantenupaseveyya     sante seveyya pandito
        asanto nirayam nenti    santo papenti suggatinti.
     Tattha santam va yadi va asanti sappurisam va asappurisam
va. Sevamano sevamananti sevamano acariyo sevamanam
antevasikam. Samphutthoti antevasina samphuttho acariyo. Samphusam
paranti param acariyam phusanto antevasi. Alittanti tam antevasikam
papadhammena alittam so acariyo visaduttho saro sesam sarakalapam
viya limpati. Evam balupasevanati balupasevi hi putimaccham
upanayhanakusaggam viya hoti papakammam akarontopi avannam akittim
labhati. Dhirupasevanati dhirupasevi puggalo tagaradigandhajatipalivethanapattam
viya hoti pandito bhavitum asakkontopi kalyanamittaseviti
gunakittim labhati. Pattaputassevati duggandhasugandhapalivethanapannasseva.
Sampakamattanoti kalyanamittasamsaggavasena attano
paripakam paripakananabhavam natvati attho. Papenti suggatinti
santo sammaditthika attanam nissite satte saggameva papentiti
desanam yathanusandhimeva papesi.
     Raja tassa dhammakathaya pasidati. Isiganopi agato.
Raja isayo vanditva bhante mam anukampamana mama vasanatthane
vasathati vatva tesam patinnam gahetva nagaram gantva suvanam abhayam
adasi. Isayopi tattha agamamsu. Raja isiganam uyyane
vasapento yavajivam upatthahitva saggapuram puresi. Athassa puttopi
chattam ussapetva isiganam patijaggiyeva. Tasmim kulaparivatte
satta rajano isiganassa danam pavattayimsu. Mahasatto aranneyeva
vasanto yathakammam gato.
     Sattha imam dhammadesanam aharitva evam bhikkhave pubbepi
devadatto papo papaparivaroyevati vatva jatakam samodhanesi
tada sattigumbo devadatto ahosi cora devadattaparisa raja
anando isigana buddhaparisa pupphakasuvo pana ahamevati.
                   Sattigumbajatakam nitthitam.
                        Sattamam.
                      ----------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 41 page 77-86. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=41&A=1568&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=41&A=1568&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=2142              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=8466              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=8936              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=8936              Contents of The Tipitaka Volume 27 http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]