ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 5 : PALI ROMAN Di.A. (sumangala.2)

page252.

[285] Vissatthoti sumutto apalibuddho. Vinneyyoti atathavinnapano. Manjuti madhuro mudu. Savaniyoti sotabbayutto kannasukho. Binduti ekaghano. Avisariti suvisado avippakinno. Gambhiroti nabhimulato patthaya gambhirasamutthito, na jivhadantaotthatalumattappaharasamutthito. Evam samutthito hi amadhuro ca hoti, na ca duram saveti. Ninnaditi mahameghagajjitamudingasaddo 1- viya ninnadayutto. Apicettha pacchimam pacchimam padam purimassa purimassa atthoyevati veditabbam. 2- Yathaparisanti yattaka parisa, tattakameva vinnapeti. Antoparisayamevassa saddo samparivattati, na bahiddha vidhavati. Ye hi keciti adi bahujanahitaya patipannabhavadassanattham vadati. Saranam gatati na yatha va tatha va saranam gate sandhaya vadati. Nibbematikagahitasarane pana sandhaya vadati. Gandhabbakayam paripurentiti gandhabbadevaganam paripurenti. Iti amhakam satthu loke uppannakalato patthaya cha devalokadisu pittham kottetva puritanali viya saravananalavanam viya ca nirantara 3- jata marisati 3- aha. Bhavitaiddhipadavannana [286] Yava supannattapime 4- tena bhagavatati tena mayham satthara bhagavata yava supannatta yava sukathita. Iddhipadati ettha ijjhanatthena iddhi, patitthanatthena padati veditabba. Iddhibahulikatayati 5- iddhipahonakataya. Iddhivisevitayati 6- iddhivisesabhavaya, 6- punappunam sevanavasena 7- cinnavasitayati vuttam hoti. Iddhivikubbanatayati iddhivikubbanabhavaya, nanappakarato katva dassanatthaya. Chandasamadhi padhanasankharasamannagatanti adisu chandahetuko chandadhiko va samadhi chandasamadhi, kattukamyatachandamadhipatim karitva patiladdhasamadhissetam adhivacanam. Padhanabhuta sankhara padhanasankhara, catukiccasadhakassa sammapdhanaviriyassetam adhivacanam. Samannagatanti chandasamadhina ca padhanasankharehi 8- ca @Footnote: 1 cha.Ma.,i. mahameghamudingasaddo 2 cha.Ma.,i. veditabbo 3-3 cha.Ma.,i. nirantaram @ jataparisati 4 cha.Ma.,i. supannatta cime 5 cha.Ma.,i. iddhipahutayati @6-6 cha.Ma.,i. iddhivisavitayati iddhivipajjanabhavaya 7 cha.Ma.,i. asevanavasena @8 cha.Ma.,i. padhana sankharena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page253.

Upetam. Iddhipadanti nipphattipariyayena va ijjhanatthena, ijjhanti etaya satta iddha vuddha ukkamsagata hontiti imina va pariyayena iddhiti sankhyam gatanam abhinnacittasampayuttanam chandasamadhipadhanasankharanam adhitthanatthena padabhutam 1- sesacittacetasikarasinti attho. Vuttam hetam "iddhipadoti yo tathabhutassa vedanakkhandho .pe. Vinnanakkhandho"ti. 2- Imina nayena sesapadesupi attho veditabbo. Yatheva hi chandam adhipatim karitva patiladdhasamadhi chandasamadhiti vutto, evam viriyam, cittam, vimamsam adhipatim karitva patiladdhasamadhi vimamsasamadhiti vuccati. Apica upacarajjhanam pado, pathamajjhanam iddhi. Saupacaram pathamajjhanam pado, dutiyajjhanam iddhiti evam pubbabhage pado, aparabhage iddhiti evamettha attho veditabbo. Vittharena pana iddhipadakatha visuddhimagge ca vibhangatthakathayam ca vutta. Keci pana "nipphanna iddhi. Anipphanno iddhipado"ti vadanti, tesam vadamaddanatthaya abhidhamme uttaraculikavaro nama agato:- 3- "cattaro iddhipada chandiddhipado, viriyiddhipado, cittiddhipado, vimamsiddhipado. Tattha katamo chandiddhipado. Idha bhikkhu yasmim samaye lokuttaram jhanam bhaveti niyyanikam apacayagamim ditthigatanam pahanaya pathamaya bhumiya pattiya, vivacceva kamehi pathamam jhanam upasampajja viharati dukkhapatipadam 4- dandhabhinnam. Yo tasmim samaye chando chandikata kattukamyata kusalo dhammacchando, ayam vuccati chandiddhipado, avasesa dhamma chandiddhipadasampayutta"ti. 5- Ime pana lokuttaravaseneva agata. Tattha ratthapalatthero chandam dhuram katva lokuttaradhammam nibbattesi. Sonatthero viriyam dhuram katva, sambhutatthero cittam dhuram katva, ayasma mogharaja vimamsam dhuram katvati. Tattha yatha catusu amaccaputtesu thanantaram patthetva rajanam upanissaya viharantesu eko upatthane chandajato ranno ajjhasayanca rucinca natva diva ca ratto ca upatthahanto rajanam aradhetva thanantaram papuni. Yatha so, evam chandadhurena lokuttaradhammanibbattako veditabbo. @Footnote: 1 cha.Ma. padabhuto 2 abhi. vi. 35/434/261 chandiddhipada 3 cha.Ma. abhato @4 cha.Ma. dukakhapatipadam 5 abhi. vi. 35/457/269 vimamsiddhipada

--------------------------------------------------------------------------------------------- page254.

Eko pana "divase divase upatthatum ko sakkoti, uppanne kicce parakkamena aradhessami"ti kuppite paccante ranna pahito parakkamena sattumaddanam katva thanantaram papuni. Yatha so, evam viriyadhurena lokuttaradhammanibbattako veditabbo. Eko "divase divase upatthanampi urena sattisarapaticchannampi bharoyeva, mantavasena 1- aradhessami"ti khettavijjaya 2- kataparicayatta mantasamvidhanena rajanam aradhetva thanantaram papuni. 3- Yatha so, evam cittadhurena lokuttaradhammanibbattako veditabbo. Aparo "kim imehi upatthanadihi, rajano nama jatisampannassa thanantaram denti, tadisassa dento mayham dassati"ti jatisampadameva 4- nissaya thanantaram papuni. Yatha so, evam suparisuddham vimamsam nissaya vimamsadhurena 5- lokuttaradhammanibbattako veditabbo. Anekavihitanti anekavidham. Iddhividhanti iddhikotthasam. Tividhaokasadhigamavannana [288] Sukhassadhigamayati jhanasukhassa maggasukhassa balasukhassa ca adhigamaya. Samsatthoti sampayuttacitto. Ariyadhammanti ariyena bhagavata buddhena desitam dhammam. Sunatiti satthu sammukha bhikkhubhikkhuniadihi va desiyamana sunati. Yoniso manasikarotiti upayato pathato karanato aniccanti adivasena manasikaroti. "yonisomanasikaro nama upayamanasikaro pathamanasikaro, anicce aniccanti asubhe asubhanti dukkhe dukkhanti anattani anattati saccanulomikena va cittassa avajjana anvavajjana 6- abhogo samannaharo manasikaro, ayam vuccati yoniso manasikaro"ti evamvuttayonisomanasikarena 7- kammam arabhatiti attho. @Footnote: 1 cha.Ma.,i. mantabalena 2 cha.Ma. khattavijjaya 3 cha.Ma. papunati @4 cha.Ma.,i. jatisampattimeva 5 cha.Ma.,i. vimamsadhurena @6 cha.Ma.,i. avattana anvavattana 7 cha.Ma.,i. evam vutte yonisomanasikare

--------------------------------------------------------------------------------------------- page255.

Asamsatthoti vatthukamehipi kilesakamehipi asamsattho viharati. Uppajjati sukhanti uppajjati pathamajjhanasukham. Sukha bhiyyo somanassanti samapattito vutthitassa jhanasukhapaccaya aparaparam somanassam uppajjati. Pamudati tutthakarato dubbalapiti. Pamojjanti balavapitisomanassam 1- pathamo okasadhigamoti pathamajjhanam panca nivaranani vikkhambhetva attano okasam gahetva titthati, tasma "pathamo okasadhigamo"ti vuttam. Olarikati ettha kayavacisankhara tava olarika hontu, cittasankhara katham olarikati. Appahinatta. Kayasankhara hi catutthajjhanena pahiyanti, vacisankhara dutiyajjhanena, cittasankhara nirodhasamapattiya. Iti kayavacisankharesu pahinesupi te titthantiyevati pahine upadaya appahinatta olarika nama jata. Sukhanti nirodha vutthahantassa uppannam catutthajjhanikaphalasamapattisukham. Sukha bhiyyo sonamassanti phalasamapattito vutthitassa aparaparam sonamassam, dutiyo okasadhigamoti catutthajjhanam sukhadukkham vikkhambhetva attano okasam gahetva titthati, tasma "dutiyo okasadhigamo"ti vuttam. Dutiyatatiyajjhanani panettha catutthe gahite gahitaneva hontiti visum na vuttaniti. Idam kusalanti adisu. Kusalam nama dasa kusalakammapatha. Akusalanti dasaakusalakammapatha. Savajjadukadayopi etesamyeva vasena veditabba. Sabbanceva panetam kanhanca sukkanca sappatibhagam cati kanhasukkasappatibhagam. Nibbanameva cekam 2- appatibhagam. Avijja pahiyatiti vattapaticchadika avijja pahiyati. Vijja uppajjatiti arahattamaggavijja uppajjati. Sukhanti arahattamaggasukhanceva phalasukhanca. Sukha bhiyyo somanassanti phalasamapattito vutthitassa aparaparam somanassam. Tatiyo okasadhigamoti arahattamaggo sabbakilese vikkhambhetva attano okasam gahetva titthati, tasma "tatiyo okasadhigamo"ti vutto. Sesa magga pana tasmim gahite antogadhaevati visum na vutta. @Footnote: 1 cha.Ma., i. balavataram pitisomanassam 2 cha.Ma., i. hetam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page256.

Ime pana tayo okasadhigama atthatimsarammanavasena vittharetva kathetabba. Katham? sabbani arammanani visuddhimagge vuttanayeneva upacaravasena ca appanavasena ca vavatthapetva catuvisatiya thanesu pathamajjhanam "pathamo okasadhigamo"ti kathetabbam. Terasasu thanesu dutiyatatiyajjhanani, pannarasasu thanesu catutthajjhananca nirodhasamapattim papetva "dutiyo okasadhigamo"ti kathetabbam. Dasa upacarajjhanani pana maggassa padatthanabhutani tatiyam okasadhigamam bhajanti. Apica tisu sikkhasu adhisilasikkha pathamam okasadhigamam bhajati, adhicittasikkha dutiyam, adhipannasikkha tatiyanti evam sikkhavasenapi kathetabbam. Samannaphalepi culasilato yava pathamajjhana pathamo okasadhigamo, dutiyajjhanato yava nevasannanasannayatana dutiyo, vipassanato 1- yava arahatta tatiyo okasadhigamoti evam samannaphalasuttantavasenapi kathetabbo 2- tisu pana pitakesu vinayapitakam pathamam okasadhigamam bhajati, suttantapitakam dutiyam, abhidhammapitakam tatiyanti evam pitakavasenapi kathetabbam. Pubbe kira mahathera vassupanayikaya imameva suttam patthapenti. Kimkarana? tini pitakani vibhajitva kathetum labhissamati. Tepitakena hi samodhanetva Kathentassa dukkathitanti kenaci 3- na sakka vattum. Tepitakam vibhajitva 4- kathitameva idam suttam sukathitam hotiti. Catusatipatthanavannana [289] Kusalassadhigamayati maggakusalassa ceva phalakusalassa ca adhigamatthaya. Ubhayampi hetam anavajjatthena khematthena va kusalameva. Tattha samma samadhiyatiti tasmim ajjhattakaye samma samahito ekaggacitto hoti. Bahiddha parakaye nanadassanam abhinibbattetiti attano kayato parassa kayabhimukham nanam peseti. Esa nayo sabbattha. Sabbattheva ca satimati padena kayadipariggahika @Footnote: 1 i. vipassanato 2 cha.Ma., i. kathetabbam @3 cha.Ma., i. kenaci na dissati 4 cha.Ma., i. bhajapetva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page257.

Sati. Loketi 1- padena pariggahitakayadayova cattaro cete satipatthana lokiyalokuttaramissaka kathitati veditabba. Sattasamadhiparikkharavannana [290] Samadhiparikkharati ettha tayo parikkhaRa. "ratho silaparikkharo 2- jhanakkho cakkaviriyo"ti 3- hi ettha alankaro parikkharo nama. "sattahi nagaraparikkharehi suparikkhittam 4- hoti"ti 5- ettha parivaro parikkharo nama. "gilanapacacayajivitaparikkharo"ti 6- ettha sambharo parikkharo nama. Idha pana parivaraparikkharavasena "satta samadhiparikkhara"ti vuttam. Parikkhatati parivarika. 7- Ayam vuccati bho ariyo sammasamadhiti ayam sattahi ratanehi parivuto cakkavatti viya sattahi angehi parivuto "ariyo sammasamadhi"ti vuccati. Saupaniso itipiti saupanissayo itipi vuccati, saparivaroyevati vuttam hoti. Sammaditthissati sammaditthiyam thitassa. Sammasankappo pahotiti sammasankappo pavattati. Esa nayo sabbapadesu. Ayam panattho maggavasenapi phalavasenapi veditabbo. Katham? maggasammaditthiyam thitassa maggasammasankappo pahoti .pe. Magganane thitassa maggavimutti pahoti. Tatha phalasammaditthiyam thitassa phalasammasankappo pahoti .pe. Phalasammanane thitassa phalavimutti pahotiti. Svakkhatoti adini visuddhimagge vannitani. Aparutati vivata. Amatassati nibbanassa. Dvarati pavesanamagga. Aveccappasadenati acalappasadena. Dhamme vinitati dhammaniyamena 8- niyata. 8- Athayam itara pajati anagamino sandhayaha, anagamino ca atthiti vuttam hoti. Punnabhagati punnakotthasena nibbatta. Ottappanti 9- ottappamano. 9- Tena kadaci nama musa assati musavadabhayena sankhatum na sakkomi, na pana mama sankhatum balam natthiti dipeti. @Footnote: 1 cha.Ma. lokoti 2 ka. setaparikkharo 3 sam.maha. 19/4/5 janussonibrahmanasutta @4 cha.Ma. suparikkhatam 5 an. sattaka. 23/64/107 nagaropamasutta (saya) @6 di.pati. 11/182/112 pasadikasutta 7 cha.Ma. parivarita @8-8 cha.Ma. sammaniyyamena niyyata 9-9 Si. ottapanti ottapamano

--------------------------------------------------------------------------------------------- page258.

[291] Tam kim mannati bhavanti imina kevalam vessavanam pucchati, na panassa evarupo sattha nahositi va na bhavissatiti va laddhi atthi. Sabbabuddhananhi abhisamaye viseso natthi. [292] Sayam parisayanti 1- attano parisayam. Tayidam brahmacariyanti tam idam sakalam sikkhattayam brahmacariyam. Sesam uttanameva. Imani pana padani dhammasangahakattherehi thapitaniti. Janavasabhasuttavannana nitthita. ------------- @Footnote: 1 cha.Ma. sayam parisayam, Si. parisayam


             The Pali Atthakatha in Roman Book 5 page 252-258. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=5&A=6496&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=5&A=6496&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=10&i=187              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=10&A=4465              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=10&A=4838              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=10&A=4838              Contents of The Tipitaka Volume 10 http://84000.org/tipitaka/read/?index_10

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]