ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๔๘ ภาษาบาลีอักษรไทย ปฏิสํ.อ.๒ (สทฺธมฺม.๒)

                    ๗๐. ยมกปาฏิหีรญาณนิทฺเทสวณฺณนา
     [๑๑๖] ยมกปาฏิหีรญาณนิทฺเทเส ๑- อสาธารณํ สาวเกหีติ เสสาสาธารณ-
ญาณนิทฺเทเส อญฺญวจเนหิ โอกาสาภาวโต น วุตฺตํ, อิธ ปน อญฺญวจนาภาวโต
วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํ. อุปริมกายโตติ นาภิยา อุทฺธํ สรีรโต. อคฺคิกฺขนฺโธ
ปวตฺตตีติ เตโชกสิณารมฺมณํ ปาทกชฺฌานํ สมาปชฺชิตฺวา วุฏฺฐาย "อุปริมกายโต
อคฺคิชาลา วุฏฺฐาตู"ติ อาวชฺชิตฺวา ปริกมฺมํ กตฺวา อนนฺตรํ อภิญฺญาญาเณน
"อุปริมกายโต อคฺคิชาลา วุฏฺฐาตู"ติ อธิฏฺฐิเต สห อธิฏฺฐานา อุปริมกายโต
อคฺคิชาลา วุฏฺฐาติ. สา หิ ๒- อิธ ราสฏฺเฐน ขนฺโธติ วุตฺตา. เหฏฺฐิมกายโตติ
นาภิโต เหฏฺฐา สรีรโต. อุทกธารา ปวตฺตตีติ อาโปกสิณารมฺมณํ ปาทกชฺฌานํ
สมาปชฺชิตฺวา วุฏฺฐาย "เหฏฺฐิมกายโต อุทกธารา วุฏฺฐาตู"ติ อาวชฺชิตฺวา ปริกมฺมํ
กตฺวา อนนฺตรํ อภิญฺญาญาเณน "เหฏฺฐิมกายโต อุทกธารา วุฏฺฐาตู"ติ  อธิฏฺฐิเต สห
อธิฏฺฐานา เหฏฺฐิมกายโต อุทกธารา วุฏฺฐาติ. อุภยตฺถาปิ อพฺโพจฺเฉทวเสน ปวตฺตตีติ
วุตฺตํ. อธิฏฺฐานสฺส จ อาวชฺชนสฺส จ อนฺตเร เทฺว ภวงฺคจิตฺตานิ วตฺตนฺติ ตสฺมาเยว
ยุคลา หุตฺวา อคฺคิกฺขนฺธอุทกธารา ปวตฺตนฺติ, อนฺตรํ น ปญฺญายติ. อญฺเญสํ
ปน ภวงฺคปริจฺเฉโท นตฺถิ. ปุรตฺถิมกายโตติ อภิมุขปสฺสโต. ปจฺฉิมกายโตติ
ปิฏฺฐิปสฺสโต. ทกฺขิณอกฺขิโต วามอกฺขิโตติอาทิ สมาสปาโฐเยว, น อญฺโญ.
ทกฺขิณนาสิกาโสตโต วามนาสิกาโสตโตติ ปาโฐ สุนฺทโร. รสฺสํ กตฺวาปิ ปฐนฺติ.
อํสกูฏโตติ เอตฺถ อพฺภุคฺคตฏฺเฐน กูโฏ วิยาติ กูโฏ, อํโสเยว กูโฏ อํสกูโฏ.
องฺคุลงฺคุเลหีติ องฺคุลีหิ องฺคุลีหิ. องฺคุลนฺตริกาหีติ องฺคุลีนํ อนฺตริกาหิ.
เอเกกโลมโต อคฺคิกฺขนฺโธ ปวตฺตติ, เอเกกโลมโต อุทกธารา ปวตฺตตีติ อุภยตฺถาปิ
อาเมณฺฑิตวจเนน สพฺพโลมานํ ปริยาทินฺนตฺตา เอเกกโลมโตว อคฺคิกฺขนฺธอุทกธารา
ยุคลา ยุคลา หุตฺวา ปวตฺตนฺตีติ วุตฺตํ โหติ. โลมกูปโต โลมกูปโต
@เชิงอรรถ:  สี.,อิ. ยมกปาฏิหาริยญาณนิทฺเทเส   ม. สาปิ
อคฺคิกฺขนฺโธ ปวตฺตติ, โลมกูปโต โลมกูปโต อุทกธารา ปวตฺตตีติ เอตฺถาปิ
เอเสว นโย. เกสุจิ โปตฺถเกสุ "เอเกกโลมโต อคฺคิกฺขนฺโธ ปวตฺตติ. โลมกูปโต
โลมกูปโต อุทกธารา ปวตฺตติ, โลมกูปโต อคฺคิกฺขนฺโธ ปวตฺตติ, เอเกกโลมโต
อุทกธารา ปวตฺตตีติ ลิขิตํ. ตมฺปิ ยุชฺชติเยว. ปาฏิหีรสฺส อติสุขุมตฺตทีปนโต ปน
ปุริมปาโฐเยว สุนฺทรตโร.
     อิทานิ ฉนฺนํ วณฺณานนฺติ โก สมฺพนฺโธ? เหฏฺฐา "อุปริมกายโต"ติอาทีหิ
อเนเกหิ สรีราวยวา วุตฺตา. เตน สรีราวยวสมฺพนฺโธ ๑- ปวตฺตตีติ วจนสมฺพนฺเธน
จ ยมกปาฏิหีราธิกาเรน จ ฉนฺนํ วณฺณานํ สรีราวยวภูตานํ รสฺมิโย ยมกา
หุตฺวา ปวตฺตนฺตีติ วุตฺตํ โหติ. สามิวจนสมฺพนฺเธน จ อวสฺสํ "รสฺมิโย"ติ ปาฐเสโส
อิจฺฉิตพฺโพเยว. นีลานนฺติ อุมาปุปฺผวณฺณานํ. ปีตกานนฺติ กณิการปุปฺผวณฺณานํ.
โลหิตกานนฺติ อินฺทโคปกวณฺณานํ. โอทาตานนฺติ โอสธิตารกาวณฺณานํ.
มญฺชิฏฺฐานนฺติ มนฺทรตฺตวณฺณานํ. ปภสฺสรานนฺติ ปภสฺสรปกติกานํ วณฺณานํ.
ปภสฺสรวณฺเณ วิสุํ อวิชฺชมาเนปิ, วุตฺเตสุ ปญฺจสุ วณฺเณสุ เย เย ปภา สมุชฺชลา,
เต เต ปภสฺสรา. ตถา หิ ตถาคตสฺส ยมกปาฏิหีรํ กโรนฺตสฺส
ยมกปาฏิหีรญาณพเลเนว เกสมสฺสูนญฺเจว อกฺขีนญฺจ นีลฏฺฐาเนหิ นีลรสฺมิโย
นิกฺขมนฺติ, ยาสํ วเสน คคนตลํ อญฺชนจุณฺณสโมกิณฺณํ วิย
อุมาปุปฺผนีลุปฺปลทลสญฺฉนฺนํ วิย วีติปตนฺตมณิตาลวณฺฏํ วิย ปสาริตเมจกปฏํ
วิย จ โหติ. ฉวิโต เจว อกฺขีนญฺจ ปีตกฏฺฐาเนหิ ปีตรสฺมิโย
นิกฺขมนฺติ, ยาสํ วเสน ทิสาภาคา สุวณฺณรสนิสิญฺจมานา วิย สุวณฺณปฏปสาริตา
วิย กุงฺกุมจุณฺณกณิการปุปฺผสมฺปริกิณฺณา วิย จ วิโรจนฺติ. มํสโลหิเตหิ
เจว อกฺขีนญฺจ รตฺตฏฺฐาเนหิ โลหิตรสฺมิโย นิกฺขมนฺติ, ยาสํ วเสน ทิสาภาคา
จีนปฏฺฐจุณฺณรญฺชิตา วิย สุปกฺกลาขารสนิสิญฺจมานา วิย รตฺตกมฺพลปริกฺขิตฺตา
วิย ชยสุมนปาลิภทฺทกพนฺธุชีวกกุสุมสมฺปริกิณฺณา วิย จ วิโรจนฺติ.
@เชิงอรรถ:  ม. สรีราวยวสมฺพนฺเธน จ
อฏฺฐีหิ เจว ทนฺเตหิ จ อกฺขีนญฺจ เสตฏฺฐาเนหิ โอทาตรสฺมิโย นิกฺขมนฺติ, ยาสํ
วเสน ทิสาภาคา รชตกุเฏหิ อาสิญฺจมานขีรธาราสมฺปริกิณฺณา วิย
ปสาริตรชตปฏฺฏวิตานา วิย วีติปตนฺตรชตตาลวณฺฏา วิย
กุนฺทกุมุทสินฺทุวารสุมนมลฺลิกาทิกุสุมสญฺฉนฺนา วิย จ วิโรจนฺติ.
หตฺถตลปาทตลาทีหิ มนฺทรตฺตฏฺฐาเนหิ มญฺชิฏฺฐรสฺมิโย นิกฺขมนฺติ,
ยาสํ วเสน ทิสาภาคา ปวาฬชาลปริกฺขิตฺตา วิย รตฺตกุรวกกุสุมสโมกิณฺณา
วิย จ วิโรจนฺติ. อุณฺณาทาฐานขาทีหิ ๑- ปภสฺสรฏฺฐาเนหิ
ปภสฺสรรสฺมิโย นิกฺขมนฺติ, ยาสํ วเสน ทิสาภาคา โอสธีตารกปุญฺชปุณฺณา วิย
วิชฺชุปฏลาทิปริปุณฺณา วิย จ วิโรจนฺติ.
     ภควา จงฺกมตีติอาทิ "ภควโต จ นิมฺมิตานญฺจ นานาอิริยาปถกรณํ
ยมกปาฏิหีเรเนว โหตี"ติ ทสฺสนตฺถํ วุตฺตํ. เตสํ หิ นิมฺมิตานํ อิริยาปถา ยุคลาว
หุตฺวา วตฺตนฺติ. ยทิ นิมฺมิตา พหุกา โหนฺติ "นิมฺมิโต"ติอาทิ กสฺมา เอกวจนํ
กตนฺติ เจ? นิมฺมิเตสุปิ เอเกกสฺส นานาอิริยาปถภาวทสฺสนตฺถํ. พหุวจเนน หิ
วุตฺเต สพฺเพปิ นิมฺมิตา สกึ เอเกกอิริยาปถิกา วิย โหนฺติ. เอกวจเนน ปน วุตฺเต
นิมฺมิเตสุ เอเกโก นานาอิริยาปถิโกติ ญายติ. ตสฺมา เอกวจนนิทฺเทโส กโต.
จูฬปนฺถกตฺเถโรปิ ตาว นานาอิริยาปถิกภิกฺขูนํ สหสฺสํ มาเปสิ, กึ ปน ภควา
ยมกปาฏิหีเร พหู นิมฺมิเต น กริสฺสติ. จูฬปตฺถกตฺเถรํ มุญฺจิตฺวา อญฺเญสํ สาวกานํ
เอกาวชฺชเนน นานาอิริยาปถิกานํ นานารูปานญฺจ นิมฺมานํ น อิชฺฌติ. อนิยเมตฺวา
หิ นิมฺมิตา อิทฺธิมตา สทิสาว โหนฺติ. ฐานนิสชฺชาทีสุ วา ภาสิตตุณฺหีภาวาทีสุ
วา ยํ ยํ อิทฺธิมา กโรติ, ตํ ตเทว กโรนฺติ, วิสทิสกรณํ นานากิริยากรณญฺจ
"เอตฺตกา อีทิสา โหนฺตุ, เอตฺตกา อิมํ นาม กโรนฺตู"ติ วิสุํ วิสุํ อาวชฺชิตฺวา
อธิฏฺฐาเนน อิชฺฌติ. ตถาคตสฺส ปน เอกาวชฺชนาธิฏฺฐาเนเนว นานปฺปการนิมฺมานํ
อิชฺฌติ. เอวเมว อคฺคิกฺขนฺธอุทกธารานิมฺมาเน จ นานาวณฺณนิมฺมาเน จ เวทิตพฺพํ.
@เชิงอรรถ:  ม. อุณฺณานขาทีหิ
ตตฺถ ภควา จงฺกมตีติ อากาเส วา ปฐวิยํ วา จงฺกมติ. นิมฺมิโตติ อิทฺธิยา
มาปิตพุทฺธรูปํ. ติฏฺฐติ วาติอาทีนิปิ อากาเส วา ปฐวิยํ วา. กปฺเปตีติ กโรติ.
ภควา ติฏฺฐตีติอาทีสุปิ เอเสว นโยติ.
                  ยมกปาฏิหีรญาณนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                        ----------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๘ หน้า ๑๓-๑๖. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=48&A=275&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=48&A=275&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=31&i=284              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=31&A=3130              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=31&A=3633              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=31&A=3633              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๑ http://84000.org/tipitaka/read/?index_31

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]