มิลินทปัญหา

อมราเทวีปัญหา ที่ ๖ ราชา สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ปิ่นทวีปบวรขัตติยสุขุมาลมีพระราชโองการประภาษ ตรัสถาม พระนาคเสนต่อไปว่า ภนฺเต นาคเสน ข้าแต่พระนาคเสนผู้เป็นเจ้าผู้เป็นปฏิสัมภิทา สมเด็จ พระสุคตินทราธิบดินทร์มุนินทร์ผู้ประเสริฐ มีพระพุทธฎีกาตรัสพระสัทธรรมเทศนาไว้ว่า สพฺพา อิตฺถิโย สตรีภาพทั้งหลายในมนุษย์โลกนี้ แม้นได้ขณะก็ดี ได้กำบังก็ดี ได้ฟังลมปากก็ดี ชายใด เชื้อเชิญเกี้ยวก็ดี สตรีทั้งหลายคงกระทำซึ่งการลามกเมถุนจนได้ ในที่ลับนั้นถึงจะไม่มีชายรูป งาม มีแต่ชายทรามรูปไม่งาม ต่ำลงมาที่สุดคนง่อยเปลี้ยก็ดี ถ้าที่ลับแล้ว สตรีนั้นก็ย่อมหลง ในลามกหมดทุกคน สมเด็จพระทศพลเจ้าตรัสฉะนี้แล้ว กลับมีพระพุทธฎีกาตรัสว่า ภิกฺขเว ดูกรภิกษุทั้งหลาย นางอมราเทวีเป็นภรรยาของพระมโหสถบัณฑิตนั้น ปวุฏฺฐปติกา อยู่ปราศ- จากผัว รโห นิสินฺนา เข้าไปนั่งอยู่ในห้องที่ลับแห่งนายประตู มีชายไปพูดด้วยสองต่อสองใน ห้องรโหฐาน นางจะได้ประพฤติมิจฉาจารการลามกหามิได้ จึงวิสัชนาแก้ไขในกระแสพระพุทธ- ฎีกาให้วิตถารว่า เมื่อพระบรมโพธิสัตว์พานางอมราเทวีไป จะลองใจนาง ว่าดีหรือว่าลามกอยู่ ในห้องกำบังนั้น ให้เกี้ยวพาพูดวาจา นางอมราเทวีนั้นก็มิได้ปลงใจด้วยบุรุษทั้งหลายที่ใช่ให้ไปลอง เรื่องราวนี้วิตถารอยู่ในมโหสถชาดกแล้ว นี่แหละพระผู้เป็นเจ้าโยมพิเคราะห์ดูกระแสพระพุทธฎีกา นี้ เป็นสองไม่ต้องกัน ปัญหานี้เป็นอุภโตโกฏิ จงโปรดวิสัชนาให้แจ้งก่อน พระนาคเสนจึงถวายพระพรว่า มหาราช บพิตรพระราชสมภาร สมเด็จพระศาสดา- จารย์ มีพระพุทธฎีกาตรัสว่า สตรีจะประพฤติลามกด้วยเหตุ ๓ นั้นก็จริงอยู่ เหตุ ๓ ประการนั้น คือ ขณะ ๑ คือ ได้ที่กำบัง ๑ คือ ชายประโลมเกี้ยว ๑ เข้ากันเป็น ๓ ประการ จะแก้ด้วยขณะ ขณะนั้นคือ สตรีได้ขณะอันผู้อื่นไม่เห็นในที่รโหฐาน และไม่กลัวเขาติเตียน และไม่คิดเห็นภัยว่านอกใจสามีจะไปตกนรก ไม่คิดกลัวภัยดังนี้ก็ชื่อว่าได้ขณะ อนึ่งสตรีมิได้ เคารพรักสามี มิได้กลัวสามี สำคัญว่าสามีรู้ไม่ทัน อนึ่งสตรีนั้นใจบาปไม่เห็นซึ่งอริยธรรม ไม่มี กิจปฏิบัติสามี จิตสตรีภาพเป็นเช่นนี้ ได้ชื่อว่าสตรีขณะ ครั้นถึงที่รโหฐานสองต่อสองกับชาย ชาย เกี้ยวพาแล้วไม่แคล้วที่จะเป็น ถ้าไม่มีขณะแล้วมีจิตเป็นอันดีแล้วถึงจะเข้าที่รโหฐาน ชายจะ เกี้ยวพาพูดจาในที่สองต่อสองก็มิได้กระทำทุราจาร ประการหนึ่ง อันสตรีทั้งสอง ถึงจะได้ที่ลับจากมนุษย์แต่ยังไม่ลับจากอมนุษย์ เทวดา ภูตผีปีศาจทั้งหลายอาจเห็นได้ก็ไม่ทุราจาร ประการหนึ่งแม้จะเป็นที่รโหฐาน ลับจากอมนุษย์ ทั้งหลายก็ดี แต่ยังมีบัณฑิตที่รู้ปรจิตวิชาพิจารณาเห็นได้ ก็ไม่อาจกระทำเหมือนกัน ประการหนึ่ง ถึงที่นั้นจะปราศจากบัณฑิตที่รู้ปรจิตวิชาก็ดี แต่ไม่เป็นที่ลับพอกระทำความชั่วได้ ก็ไม่อาจกระทำ ประการหนึ่ง ถ้าได้ที่ลับควรจะกระทำความชั่วได้ แต่ไม่ใช่ที่ลับอันจะพึงทำอสัทธรรม ก็ไม่อาจ กระทำ นางอมราเทวีนั้นไม่ได้ที่ลับด้วยเหตุเป็นอันมากดังกล่าวมานี้ แม้จะมีบุรุษเกี้ยวพาก็ มิอาจกระทำทุราจาร อนึ่งเล่า พระมโหสถโพธิสัตว์สามีนั้น ประกอบด้วยธรรมวิเศษอันมีคุณ ๒๙ ประการ สุโร คือ กล้าหาญประการ ๑ หิริวา คือ มีละอายประการ ๑ โอตฺตปฺปวา คือ สะดุ้งกลัว บาปประการ ๑ สปกฺโข คือ เป็นผู้มีฝักฝ่ายพวกพ้องประการ ๑ มิตฺตสมฺปนฺโน ประกอบไป ด้วยมิตรมีเพื่อนที่รักชอบอัธยาศัยกันมากประการ ๑ ขโม ประกอบด้วยขันติคุณเป็นผู้อดทน ประการ ๑ สีลวา ตั้งอยู่ในศีลห้าประการ กำลังศีลคุณคุ้มไว้กันไว้ประการ ๑ สจฺจาวาที กล่าว ถ้อยคำจริงควรเชื่อ ๑ โสเจยฺยสมฺปนฺโน จิตเป็นกุศลประกอบด้วยธรรมอันสะอาด กำลังจิต กุศลคุ้มขังไว้ประการ ๑ อโกธโน มิได้พิโรธโกรธแค้นเคียดบุคคลใดประการ ๑ อนติมานี มิได้รู้ดูหมิ่นล่วงเกินผู้อื่นประการ ๑ อนุสฺสุยฺยโก ไม่ริษยาบุคคลผู้ใดใครผู้หนึ่ง ที่ว่าจะมี วิหิงสาอาฆาตจองเวรใครหามิได้ประการ ๑ วิริยวา ประกอบด้วยความเพียรประการ ๑ อายุหโก สร้างสมพระบารมีประมวลแต่สิ่งอันเป็นการกุศลประการ ๑ สงฺคหโก เป็นผู้สงเคราะห์มหาชน ประการ ๑ สํวิภารคี จำหน่ายจ่ายทานประการ ๑ สขิโล เป็นผู้เจรจาถ้อยคำกลมเกลี้ยงประการ ๒ นิวาตวุตฺติ ประพฤติน้อมถ่อมกายอ่อนโยนไม่อหังการมมังการประการ ๑ สณฺโห กล่าวถ้อยคำอันละเอียดอ่อนหวาน ประการ ๑ อสโฐ เป็นผู้ไม่โอ้อวดเย่อหยิ่งประการ ๑ อมา- ยาวี มิได้มีเล่ห์กลมายาคิดที่ว่าจะให้เข้าตกยากได้ไร้ประการ ๑ อภิวุฑฺฒินยสมฺปนฺโน ประ กอบด้วยความรู้เกินอันเป็นนัยแห่งความเจริญประการ ๑ วิชฺชาสมฺปานฺโน ประกอบด้วยวิชาการ สารพัดรู้คิดหาทรัพย์และรู้ปลดเปลื้องอันตรายทั้งปวงประการ ๑ กิตฺติมา มีกิติด้วยศักดิ์ศรีลือชา ปรากฏประการ ๑ หิโต เป็นผู้เอื้อเฟื้อเกื้อกูลชนทั้งปวง ผู้เข้าไปอาศัยประการ ๑ อุปตฺถิโต เป็นผู้อันชนทั้งหลายปรารถนาประการ ๑ ธนวา มีทรัพย์มากประการ ๑ ยสวา มียศศักดิ์ มากประการ ๑ นี่แหละพระมโสถบัณฑิตวิจิตรไปด้วยคุณ ๒๘ ประการ ปานดังวิสัชนามานี้ ถึงจะมีผู้เกี้ยวพา นางอมราเทวีก็มิอาจกระทำทุราจารลามกเมถุนธรรมทางราคจริตได้ ขอถวายพระพร สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ผู้เป็นปิ่นประชากร ก็สิ้นพระราชวิมัติกังขา สรรเสริญสาธุการ แก่พระนาคเสนผู้เฉลิมปราชญ์ในกาลนั้น อมราเทวีปัญหา คำรบ ๖ จบเพียงนี้

เนื้อความมิลินทปัญหา หน้าที่ ๓๓๓ - ๓๓๕. http://84000.org/tipitaka/milin/milin.php?i=140 สารบัญมิลินทปัญหา http://84000.org/tipitaka/milin/milin.php?i=0#item_140