มิลินทปัญหา

นามรูปปัญหา ที่ ๘ ราชา สมเด็จพระเจ้ากรุงมิลินท์ภูมินทราธิบดี มีพระราชโองการตรัสถามว่า ภนฺเต นาคเสน ข้าแต่พระนาคเสนผู้เป็นเจ้า พระผู้เป็นเจ้าวิสัชนาแก่โยมว่า รูปธรรมนามธรรมนี้ ก็ นามธรรมนั้นเป็นประการใด รูปธรรมนั้นเป็นประการใด พระนาคเสนวิสัชนาแก้ไขว่า ธรรมสิ่งไรเรียกว่าเป็นธรรมอันหยาบ ธรรมสิ่งนั้นเรียกว่า รูปธรรม ธรรมสิ่งไรสุขุม ธรรมสิ่งนั้นคือจิตเจตสิกนี้ ชื่อว่านามธรรม พึงสันนิษฐานเข้าใจให้ชัด ว่าธรรมอันหยาบเรียกว่ารูปธรรม ธรรมอันละเอียดเรียกว่านามธรรม นามธรรมคือจิตเจตสิก พระเจ้ากรุงมิลินท์ปิ่นกษัตริย์มีพระราชโองการตรัสถามว่า ภนฺเต นาคเสน ข้าแต่พระ นาคเสนผู้เป็นเจ้า ไฉนเล่านามธรรมคือจิตเจตสิกนี้จึงให้ปฏิสนธิ รูปธรรมจึงไม่ให้ปฏิสนธิเล่า พระนาคเสนถวายพระพรว่า มหาราช ดูรานะบพิตรพระราชสมภาร รูปธรรมนาม ธรรม ๒ ประการนี้ อญฺญมญฺญนิสฺสิตา อาศัยแก่กัน เอกโต อุปฺปชฺชนฺติ บังเกิดด้วยกันใช่แต่จะ ให้ปฏิสนธิแต่นามธรรมสิ่งเดียวหามิได้ ขอถวายพระพร พระเจ้ากรุงมิลินท์ภูมินทร์บรมกษัตริย์ตรัสว่า นิมนต์พระผู้เป็นเจ้ากระทำอุปมาไปก่อน พระนาคเสนถวายพระพรว่า มหาราช ดูรานะบพิตรพระราชสมภาร เปรียบปานดุจไข่ไก่ กลลํ น ภเวยฺย ถ้าไม่บังเกิดข้นเข้าเป็นกลละกลมเป็นก้อนก่อนก็บ่ห่อนจะเป็นไข่ขึ้นไป ตกว่า ทีฆมทฺธานํ สมภาวิตํ เวียนวนมาในวัฏสงสารสิ้นกาลช้านาน บพิตรพระราชสมภาร จงทราบพระญาณด้วยประการฉะนี้ สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ปิ่นกษัตริย์ได้ฟังก็โสมนัสตรัสว่า กลฺโลสิ สธุสะพระผู้เป็นเจ้า อุปมานี้สมควรแล้ว นามรูปปัญหา คำรบ ๘ จบเท่านี้

เนื้อความมิลินทปัญหา หน้าที่ ๘๑. http://84000.org/tipitaka/milin/milin.php?i=27 สารบัญมิลินทปัญหา http://84000.org/tipitaka/milin/milin.php?i=0#item_27