ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 13 : PALI ROMAN Sam.A. (sarattha.3)

                      6. Dutiyakamabhusuttavannana *
    [348] Chatthe kati nu kho bhante sankharati ayam kira gahapati nirodham
valanjeti, tasma "nirodhapadake sankhare pucchissami"ti cintetva evamaha.
Theropissa adhippayam natva punnabhisankharadisu anekesu sankharesu
vijjamanesupi kayasankharadayova acikkhanto tayo kho gahapatitiadimaha. Tattha
kayapatibaddhatta kayena sankhariyati nibbattiyatiti kayasankharo. Vacaya sankharoti
karoti nibbattetiti 3- vacisankharo cittapatibaddhatta cittena sankhariyati
nibbattiyatiti cittasankharo.
@Footnote: 1 Si. otasedhiti               2 sam. ni. 16/245/269
@  * atthakathasu vedallangappakasanatthane "sankharabhajaniyan"ti imassa namam gahitam
@3 Si. sankhariyati nibbattiyatiti (pa.su. 2/463/272)
    Katama pana bhanteti idha kim pucchati? "ime sankhara annamannam
missa alulita avibhuta duddipana. Tathahi kayadvare adanagahanamuncanacopanani
papetva uppanna attha kamavacarakusalacetana dvadasa akusalacetanati
evam kusalakusala visati cetanapi, assasapassasapi kayasankharo vuccanti. Vacidvare
hanusancopanam vacibhedam papetva uppanna vuttappakarava visati cetanapi
vitakkavicarapi vacisankharotveva vuccanti. Kayavacidvaresu copanam appatva raho
nisinnassa cintayato uppanna kusalakusala ekunatimsa cetanapi, sanna ca
vedana cati ime dve dhammapi cittasankharatveva vuccanti. Evam ime sankhara
annamannam missa alulita avibhuta duddipana, te pakate vibhute akatva
kathapessami"ti pucchi.
    Kasma pana bhanteti idha kayasankharadinamassa padattham pucchati. Tassa
vissajjane kayappatibaddhati kayanissita. Kaye sati honti, asati na honti.
Cittappatibaddhati cittanissita. Citte sati honti, asati honti.
    Idani "kim nu kho esa sannavedayitanirodham valanje no valanjeti,
cinnavasi va tattha no cinnavasi"ti jananattham pucchanto katham pana bhante
sannavedayitanirodhasamapatti hotiti aha. Tassa vissajjane samapajjissanti
va samapajjamiti va padadvayena nevasannanasannayatanasamapattikalo
kathito. Samapannoti padena anto nirodho. Tatha purimehi dvihi padehi
sacittakakalo kathito, pacchimena acittakakalo.
    Pubbeva tatha cittam bhasitam hotiti nirodhasamapattito pubbe addhana-
paricchedakaleyeva "ettakam kalam acittako bhavissami"ti addhanaparicchedo. Cittam
bhavitam hoti. Yam tam tathattaya upanetiti yam pana evam bhavitam cittam, tam puggalam
Tathattaya acittakabhavaya upaneti. Vacisankharo pathamam nirujjhatiti sesasankharehi
pathamam dutiyajjhaneyeva nirujjhati. Tato kayasankharoti tato param kayasankharo
catutthajjhane nirujjhati. Tato param cittasankharoti tato param cittasankharo
anto nirodhe nirujjhati. Ayuti rupajivitindriyam. Viparibhinnaniti upahatani
vinatthani.
     Tattha keci "nirodhasamapannassa `cittasankharo ca niruddho'ti vacanato
cittam aniruddham hoti, tasma sacittakapi ayam pana samapatti"ti vadanti. Te
vattabba:- "vacisankharopissa niruddho"ti vacanato vaca aniruddha hoti,
tasma nirodhasamapannena dhammampi kathentena sajjhayampi kathentena nisiditabbam
siya. Yo cayam mato kalakato, tassapi cittasankharo nirodhoti vacanato cittam
aniruddham bhaveyya, tasma kalakate matapitaro va arahante va jhapentena
anantariyakammam katam bhaveyya. Iti byanjane abhinivesanam akatva acariyanam
naye thatva attho upaparikkhitabbo. Attho hi patisaranam, na byanjanam.
     Indriyani vippasannaniti kiriyamayappavattasmim hi vattamane bahiddha
arammanesu pasade ghatentesu indriyani kilamanti, upahatani makkhitani viya 1-
na honti vatadihi utthitarajena catumahapathe thapitaadaso viya. Yatha pana
thavikaya pakkhipitva manjusadisu thapito adasopi antoyeva virocati, evam
nirodhasamapannassa bhikkhuno anto nirodhe pancappasada ativiya virocanti.
Tena vuttam "indriyani vippasannani"ti.
    Vutthahissanti va vutthahamiti va padadvayena antonirodhakalo kathito,
vutthitoti padena phalasamapattikalo. Tatha purimehi dvihi padehi acittakakalo
@Footnote: 1 Ma. pakkhittani viya
Kathito, pacchimena sacittakakalo. Pubbeva tatha cittam bhavitam hotiti
nirodhasamapattito pubbe addhanaparicchedakaloyeva "ettakam kalam acittako hutva
tato param sacittako bhavissami"ti addhanaparicchedam cittam 1- bhavitam hoti. Yam tam
tathattaya upanetiti yam evam bhavitam cittam, tam puggalam tathattaya sacittakabhavaya
upaneti. Iti hettha nirodhasamapannakalo gahito, idha nirodhato vutthanakalo.
    Idani nirodhakatham kathetum kaloti nirodhakatha kathetabba siya. Sa ca
panesa "dvihi balehi samannagatatta tinnam 2- sankharanam patippassaddhiya
solasahi nanacariyahi navahi samadhicariyahi vasibhavatapanna nirodhasamapattiyam
nanan"ti matikam thapetva sabbakarena visuddhimagge 3- kathita, tasma tattha
kathitanayeneva gahetabba. Ko panayam nirodho nama? catunnam khandhanam patisankha
appavatti. Atha kimatthametam samapajjantiti? sankharanam pavatte ukkanthita
sattaham acittaka hutva sukham viharissami, ditthadhammanibbanam nametam yadidam
nirodhoti etadattham samapajjanti.
    Cittasankharo pathamam uppajjatiti nirodha vutthahantassa hi phalasamapatticittam
pathamam uppajjati, tam sampayuttam sannanca vedananca sandhaya "cittasankharo
pathamam uppajjati"ti aha. Tato kayasankharoti tato param bhavangasamaye kayasankharo
uppajjati.
    Kim pana phalasamapatti assasapassasena samutthapetiti? samutthapeti.
Imassa pana catutthajjhanika phalasamapatti, sa na samutthapeti. Kim va etena,
phalasamapatti pathamajjhanika va hotu dutiyatatiyacatutthajjhanika va, santasamapattiko
vutthitassa bhikkhuno assasapassasa abboharika honti, tesam abboharikabhavo
@Footnote: 1 Si. addhanaparicchedacittam    2 cha. tayo ca    3 visuddhi 3/362-3 (sya)
Sanjivattheravatthuna veditabbo. Sanjivattherassa hi samapattito 1- vutthaya
kimsukapupphasadise vitaccitangare mandamanassa gacchato civare amsumattampi na jhayi,
usmakaramattampi nahosi. Samapattiphalam nametanti vadanti. Evameva sandhaya
phalasamapattiya vutthitassa bhikkhuno assasapassasa abboharika hontiti 2-
bhavangasamayenevetam kathitanti veditabbam.
    Tato vacisankharoti tato param kiriyamayappavattavalanjanakale vacisankharo
uppajjati. Kim bhavangam vitakkavicarena samutthapetiti? samutthapeti. Tamsamutthana
pana vitakkavicara vacam abhisankhatum na sakkontiti kiriyamayappavattavalanjanakalenevetam
kathitam.
    Sunnato phassotiadayo sagunenapi arammanenapi kathetabba.
Sagunena tava sunnata nama phalasamapatti, taya sahajataphassam sandhaya
"sunnato phasso"ti vuttam. Animittappanihitesupi eseva nayo. Arammanena
pana nibbanam ragadihi sunnatta sunnata nama, raganimittadinam abhava
animittam, ragadosamohapanidhinam abhava appanihitam, sunnatam nibbanam arammanam
katva uppannaphalasamapattisamphasso sunnato nama. Animittappanihitesupi
eseva nayo.
    Apara agamaniyakatha nama hoti. Sunnataanimittaappanihitati hi
vipassanapi vuccati. Tattha yo bhikkhu sankharena aniccato pariggahetva aniccato
disva aniccato vutthati, tassa vutthanagaminivipassana animitta nama hoti.
Yo dukkhato pariggahetva dukkhato disva dukkhato vutthati, tassa appanihita
nama. Yo anattato pariggahetva anattato disva anattato vutthati, tassa
@Footnote: 1 Si. pathamasamapattito            2 Si. honti
Sunnata nama. Tattha animittavipassanaya maggo animitto nama, animittamaggassa
phalam animittam nama, animittaphalasamapattisahajate phasse phussante "animitto
phasso phussati"ti vuccati. Appanihitasunnatesupi eseva nayo. Agamaniyena
kathite pana sunnato va phasso animitto va phasso appanihito va phassoti
vikappo apajjeyya, tasma sagunena ceva arammanena ca kathetabbam. Evam
hi tayo phassa phussantiti sameti.
    Vivekaninnantiadisu nibbanam viveko nama, tasmim viveke ninnam
onatanti vivekaninnam. Vivekaponanti annato agantva yena viveko, tena
vankam viya hutva thitanti vivekaponam. Yena viveko, tena patamanam viya thitanti
vivekapabbharam.



             The Pali Atthakatha in Roman Book 13 page 154-159. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=13&A=3378&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=13&A=3378&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=18&i=560              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=18&A=7456              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=18&A=7327              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=18&A=7327              Contents of The Tipitaka Volume 18 http://84000.org/tipitaka/read/?index_18

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]