ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 13 : PALI ROMAN Sam.A. (sarattha.3)

                           2. Nalandavagga
                        2. Nalandasuttavannana
    [378] Dutiyavaggassa dutiye nalandayanti nalandati evamnamake nagare,
tam nagaram gocaragamam katva. Pavarikambavaneti dussapavarikasetthino ambavane.
Tam kira tassa uyyanam ahosi. So bhagavato dhammadesanam sutva bhagavati pasanno
tasmim uyyane kutilenamandapadipatimanditam bhagavato viharam katva niyyadesi,
so viharo jivakambanam viya pavarikambavanam tveva sankham gato, tasmim
pavarikambavane viharatiti attho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page281.

Evam pasannoti evam sampannasaddho, 1- evam saddahamiti attho. Bhiyyobhiyyataroti 2- bhiyyataro abhinnato bhiyyatarabhinno va uttaritarananoti attho. Sambodhiyanti sabbannutanane arahattamagganane va. Arahattamaggeneva hi buddhaguna nippadesa gahita honti, dvepi aggasavaka arahattamaggeneva savakaparaminanam patilabhanti, paccekabuddha paccekabodhinanam, buddha sabbannutanananceva sakale ca buddhagune. Sabbampi nesam arahattamaggeneva ijjhati. Tasma arahattamaggananam sambodhi nama hoti. Tena uttaritaro ca bhagavata natthi. Tenaha "bhagavata bhiyyobhiyyataro, yadidam sambodhiyan"ti. Ularati settha. Ayanhi ularasaddo "ularani khadaniyani khadanti"tiadisu 3- madhure agacchati. "ularaya khalu bhavam vacchayano samanam gotamam pasamsaya pasamsati"tiadisu 4- setthe. "appamano ca olaro obhaso"tiadisu 5- vipule. Svayamidha setthe agato. Tena vuttam "ularati settha"ti. Asabhiti usabhassa vacasadisi acala asampavedhi. Ekamso gahitoti anussavena va acariyaparamparaya va itikiraya va pitakasampadanena va akaraparivitakkena va ditthinijjhanakkhantiya va takkahetu va nayahetu va akathetva paccakkhato nanena pativijjhitva viya ekamso gahito, sannitthanakathava kathitati attho. Sihanadoti setthanado, vane unnadayantena sihena viya uttamanado naditoti attho. Kinnu te sariputtati imam desanam kasma arabhi? anuyogadapanattham. Ekacco hi sihanadam naditva attano sihanade anuyogam datum na sakkoti, nighamsanam na khamati, silese patitamakkato viya hoti. Yatha dhamamanam aparisuddham loham @Footnote: 1 cha.Ma. uppannasaddho 2 su.vi. 3/141/64 @3 Ma.mu. 12/366/329 4 Ma.mu. 12/288/252 @5 di.maha. 10/32/14, Ma.u. 14/201/169-170, sam.maha. 19/1081/370

--------------------------------------------------------------------------------------------- page282.

Jhayitva angaro hoti, evam jhamangaro viya hoti. Eko sihanade anuyogam dapiyamano datum sakkoti, nighamsanam khamati, dhamamanam niddosajatarupam viya adhikataram sobhati, tadiso thero. Tena nam bhagava "anuyogakkhamo ayan"ti natva sihanade anuyogadapanattham imam desanam arabhi. Tattha sabbe teti sabbe te taya. Evamsilati maggasilena phalasilena lokiyalokuttarasilena evamsila. Evamdhammati ettha samadhipakkha dhamma adhippeta, maggasamadhina phalasamadhina lokiyalokuttarena samadhina evamsamadhiti attho. Evampannati maggapannadivaseneva evampanna. Evamviharinoti ettha pana hettha samadhipakkhanam dhammanam gahitatta viharo gahitopi puna kasma gahitameva ganhatiti ce. Therena idam gahitameva. Idanhi nirodhasamapattidipanattham vuttam, tasma evamnirodhasamapattiviharino te bhagavanto ahesunti evamettha attho datthabbo. Evamvimuttati ettha vikkhambhanavimutti tadangavimutti samucchedavimutti patipassaddhivimutti nissaranavimuttiti pancadha vimutti. Tattha attha samapattiyo sayam vikkhambhitehi nivaranadihi vimuttatta vikkhambhanavimuttiti sankham gacchanti. Aniccanupassanadika satta anupassana sayam tassa paccanikavasena pariccattahi niccasannadihi vimuttatta tadangavimuttiti sankham gacchanti. Cattaro ariyamagga sayam samucchinnehi kilesehi 1- vimuttatta samucchedavimuttiti sankham gacchanti. Cattari samannaphalani magganubhavena kilesanam patipassaddhante uppannatta patipassaddhivimuttiti sankham gacchanti. Nibbanam sabbakilesehi nissajjatta apagatatta dure thitatta nissaranavimuttiti sankham gatam. Iti imasam pancannam vimuttinam vasena evamvimuttati. Ettha attho datthabbo. @Footnote: 1 Si. paccanikakilesehi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page283.

Kim pana te sariputta ye te bhavissantiti atita tava niruddha apannattikabhavam gata dipasikha viya nibbuta, evamniruddhe apannattikabhavam gate tvam katham janissasi, anagatabuddhanam pana guna taya attano cittena paricchinditva viditati pucchanto evamaha. Kim pana tyaham sariputta etarahiti anagatapi buddha ajata anibbatta anuppanna, te katham janissasi. Tesam hi jananam apade akase padadassanam viya hoti. Idani maya saddhim ekavihare vasasi, ekato bhikkhaya carasi, dhammadesanakale dakkhinapasse nisidasi, kim pana mayham guna attano cetasa paricchinditva vidita tayati anuyunjanto evamaha. Thero pana pucchitapucchite "no hetam bhante"ti patikkhipati. Therassa ca viditampi atthi, aviditampi, kim so attano viditatthane patikkhepam karoti, aviditatthaneti? viditatthane na karoti, aviditatthaneyeva karoti. Thero kira anuyoge araddhe evam annasi "na ayam anuyogo savakaparaminane, sabbannutannane pana ayam anuyogo"ti attano savakaparaminane patikkhepam akatvava aviditatthane sabbannutanane patikkhepam karoti. Tena idampi dipeti:- bhagava mayham atitanagatapaccuppannanam buddhanam silasamadhipannavimuttikaranajananasamattham sabbannutananam natthiti. Etthati etesu atitadibhedesu buddhesu. Atha kim carahiti atha kasma evam nane asati taya evam kathitanti vadati. Dhammanvayoti dhammassa paccakkhato nanassa 1- anuyogam anugantva uppannam anumanananam nayaggaho vidito, savakaparaminane thatvava imina akarena janami bhagavati vadati. Therassa hi @Footnote: 1 Si. natassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page284.

Nayaggaho appamano apariyanto. Yatha ca sabbannutananassa pamanam va pariyanto va natthi, evam dhammasenapatino nayaggahassa. Tena so "imina evamvidho imina evamvidho, imina anuttaro imina anuttaro sattha"ti 1- janati. Therassa hi nayaggaho sabbannutananagatiko eva. Idani tam nayaggaham pakatam katum upamam dassento seyyathapi bhantetiadimaha. Tattha yasma majjhimadese nagarassa uddhapapakaradini thirani va hontu dubbalani va, sabbaso pana ma hontu, coranam asanka na hoti. Tasma tam aggahetva paccantimam nagaranti aha. Dalhudhapanti thiramulapakaram. Dalhapakaratorananti thirapakaranceva thirapitthasanghatanca. Ekadvaranti kasma aha? bahudvare hi nagare bahuhi panditadovarikehi bhavitabbam, ekadvareva eko vattati. Therassa ca pannaya sadiso anno natthi, tasma attano panditabhavassa opammattham ekamyeva dovarikam dassetum "ekadvaran"ti aha. Panditoti pandiccena samannagato. Byattoti veyyattiyena samannagato visadanano. Medhaviti thanuppattikapannasankhataya medhaya samannagato. Anupariyayapathanti anupariyayanamakam 2- pakaramaggam. Pakarasandhinti dvinnam itthakanam apagatatthanam. Pakaravivaranti pakarassa chinnatthanam. Cetaso upakkileseti panca nivarana cittam upakkilissanti kilittham karonti upatapenti vihethenti, tasma "cetaso upakkilesa"ti vuccanti. Pannaya dubbalikaraneti nivarana uppajjamana anuppannaya pannaya uppajjitum na denti, tasma "pannaya dubbalikarana"ti vuccanti. Supatitthitacittati catusu satipatthanesu sutthu thapitacitta hutva. Satta bojjhange yathabhutanti satta bojjhange yathasabhavena bhavetva. Anuttaram sammasambodhinti arahattam sabbannutananam pativijjhimsuti dasseti. @Footnote: 1 Si. imina evamvidho anuttaro satthati 2 Si. anupariyayananamakam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page285.

Apicettha satipatthanati vipassana, bojjhanga maggo, anuttarasammasambodhi arahattam. Satipatthanati va vipassana, bojjhanga missaka, sammasambodhi arahattameva. Dighabhanakamahasivatthero panaha "satipatthane vipassanam gahetva bojjhange maggo ca sabbannutananancati gahite sundaro panho bhaveyya, na panevam gahitan"ti. Iti thero sabbabuddhanam nivaranappahane satipatthanabhavanaya sambodhiyanca majjhe bhinnasuvannarajatanam 1- viya nanattabhavam dasseti. Idha thatva upama samsandetabba:- ayasma hi sariputto paccantanagaram dassesi, pakaram dassesi, anupariyayapatham dassesi, dvaram dassesi, panditadovarikam dassesi, nagaram pavisanakanikkhamanake olarike pane dassesi, dovarikassa tesam pananam pakatabhavam dassesi. Tattha kim kena sadisanti ce. Nagaram viya hi nibbanam, pakaro viya silam, pariyayapatho viya hiri, dvaram viya ariyamaggo, panditadovariko viya dhammasenapati, nagaram pavisanakanikkhamanaka olarikapana viya atitanagatapaccuppanna buddha, dovarikassa tesam pananam pakatabhavo viya ayasmato sariputtassa atitanagatapaccuppannanam buddhanam silasamathadihi pakatabhavo. Ettavata therena bhagavato "evamaham savakaparaminane thatva dhammanvayena nayaggahena janami"ti attano sihanadassa anuyogo dinno hoti. Tasmati yasma "na kho metam bhante atitanagatapaccuppannesu arahantesu sammasambuddhesu cetopariyananam atthi, apica dhammanvayo vidito"ti vadasi, tasma. Abhikkhanam bhaseyyasiti punappunam bhaseyyasi, "pubbanhe me kathitan"ti ma majjhanhikadisu na kathayittha, "ajja va me kathitan"ti paradivasadisu 2- na kathayitthati attho. Sa pahiyissatiti "sariputtasadisopi nama nanajavanasampanno @Footnote: 1 Si.,ka. bhinnasuvannarajatani 2 Ma. aparajjadivasadisa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page286.

Savako buddhanam cittacaram janitum na sakkoti, evam appameyya tathagata"ti cintentanam ya tathagate kankha va vimati va, sa pahiyissati. 1-


             The Pali Atthakatha in Roman Book 13 page 280-286. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=13&A=6119&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=13&A=6119&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=18&i=253              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=18&A=3820              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=18&A=3728              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=18&A=3728              Contents of The Tipitaka Volume 18 http://84000.org/tipitaka/read/?index_18

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]