ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 15 : PALI ROMAN An.A. (manoratha.2)

page44.

Itthattam manusakapancakkhandhabhavameva aganta hoti, tatrupapattiko va uparupapattiko va na hoti, puna hetthagamiyeva hotiti dasseti. Imina angena sukkhavipassakassa dhatukammatthanikabhikkhuno hetthimamaggadvayanceva phaladvayanca kathitam. Annataram santam cetovimuttinti atthasu samapattisu annataram catutthajjhana- samapattim. Sa hi paccanikakilesanam santatta santa, teheva ca kilesehi cetaso vimuttatta cetovimuttiti vuccati. Annataram devanikayanti pancasu suddhavasa- devanikayesu annataram. Anaganta itthattanti puna imam pancakkhandhabhavam anaganta, hetthupapattiko na hoti, uparupapattikova hoti tattheva va parinibbayiti dasseti. Imina angena samadhikammikassa bhikkhuno tayo magga tini ca phalani kathitani. Kamanamyeva nibbidayati duvidhanampi kamanam nibbindanatthaya ukkanthanatthaya. Viragayati virajjanatthaya. Nirodhayati appavattikaranatthaya. Patipanno hotiti patipattim patipanno hoti. Ettavata sotapannassa ca sakadagamino ca pancakamagunika- ragakkhayatthaya anagamimaggavipassana kathita hoti. Bhavanamyevati tinnam bhavanam. Imina anagamino bhavaragakkhayatthaya arahattamaggavipassana kathita hoti. Tanhakkhayaya patipanno hotiti iminapi sotapannasakadagaminamyeva pancakamagunikatanhaya khayakaranattham anagamimaggavipassana kathita. So lobhakkhayayati iminapi anagamino bhavalobhakkhayatthaya 1- arahattamaggavipassanava kathita. Annataram devanikayanti suddhavasesveva annataram devanikayam. Anaganta itthattanti imam khandhapancakabhavam anaganta, hetthupapattiko na hoti, uparupapattiko va hoti, tattheva va parinibbayati. @Footnote: 1 Si.,i. bhavalobhakkhayaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page45.

Iti pathamena angena sukkhavipassakassa dhatukammatthanikabhikkhuno hetthimani dve maggaphalani kathitani, dutiyena samadhikammikassa tini maggaphalani, "so kamanan"ti imina sotapannasakadagaminam pancakamagunikaragakkhayaya uparianagami- maggavipassana, "so bhavanamyeva"ti imina anagamissa upariarahattamaggavipassana, "so tanhakkhayaya"ti imina sotapannasakadagaminam pancakamagunikatanhakkhayaya uparianagamimaggavipassana, "so lobhakkhayaya"ti imina anagamino bhavalobhakkhayaya upariarahattamaggavipassana kathitati. Evam chahi mukhehi vipassanam kathetva desanam yathanusandhim papesi. Desanapariyosane kotisatasahassadevata 1- arahattam papunimsu, sotapannadinam paricchedova nahosi. Yatha ca imasmim samagame, evam mahasamayasutte mangalasutte cularahulovadasutte ca kotisatasahassadevata arahattam papunimsu, sotapannadinam devamanussanam paricchedo nahosi. Samacitta devatati cittassa sukhumabhavasamataya samacitta. Sabbapi hi ta attano attabhave sukhume cittasarikkhake 2- katva mapesum. Tena samacitta nama jata. Aparenapi karanena samacitta:- "therena samapatti tava kathita, samapattithamo pana na kathito, mayam dasabalam pakkositva samapattiya thamam kathapessama"ti sabbapi ekacitta ahesunti samacitta. Aparampi karanam:- "therena ekena pariyayena samapattipi samapattithamopi kathito, ko nu kho imam samagamam sampatto, ko na sampatto"ti olokayamana tathagatassa asampattabhavam disva "mayam tathagatam pakkositva parisam paripunnam karissama"ti sabba ekacitta ahesuntipi samacitta. Aparampi karanam:- anagate kocideva bhikkhu va bhikkhuni va devo va manusso va "ayam desana savakabhasita"ti agaravam kareyya, sammasambuddham pakkositva imam desanam sabbannubhasitam karissama. Evam anagate @Footnote: 1 ka. kotisahassadevata 2 Ma. cittasarikkhakeva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page46.

Garubhavaniya bhavissatiti sabbava ekacitta ahesuntipi samacitta. Aparampi karanam:- sabbapi hi ta ekasamapattilabhiniyo va ahesum ekarammanalabhiniyo va evampi samacitta. Hatthati tuttha 1- amodita pamodita. Sadhuti ayacanatthe nipato. Anukampam upadayati therassa 2- anukampam karunnam anudayam paticca, na ca imasmimpi thane therassa anukampitabbakiccam atthi. Yasminhi divase thero sukarakhatalenadvare bhagineyyassa dighanakhaparibbajakassa vedanakammatthane 3- kathiyamane talavantam gahetva sattharam vijamano thito parassa vaddhitabhojanam bhunjitva khudam vinodento viya parassa sajjitapasadhanam sise patimuncanto viya ca savakaparaminanassa nippadesato matthakam patto, tasmimyeva divase bhagavata anukampito nama. Avasesanam pana tam thanampi 4- pattanam devamanussanam anukampam upadaya gacchatu bhagavati bhagavantam yacimsu. Balava purisoti dubbalo hi khippam samminjanapasaranam katum na sakkoti, balavava sakkoti. Tenetam vuttam. Sammukhe 5- paturahositi sammukhatthane puratoyeva pakato ahosi. Bhagava etadavocati etam "idha sariputta"tiadina nayena attano agamanakaranam avoca. Evam kirassa ahosi "sace koci balo akatannu bhikkhu va bhikkhuni va upasako va upasika va evam cinteyya `sariputtatthero mahantam parisam alattha, sammasambuddho ettakam adhivasetum asakkonto ussuyaya parisam upatthapetum agato'ti. So imam mayi manopadosam katva apaye nibbatteyya"ti. Athattano agamanakaranam kathentoeva 6- "idha sariputta"tiadivacanam avoca. Evam attano agamanakaranam kathetva idani samapattiya thamam kathetum @Footnote: 1 cha.Ma.,i. tutthapahattha 2 cha.Ma. na therassa @3 Ma.Ma. 13/205/182 4 cha.Ma.,i. thanam @5 Si.,i. pamukhe 6 cha.Ma. kathento etam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page47.

Ta kho pana sariputta devata dasapi hutvatiadimaha. Tattha yasavasena va attham aharitum vattati samapattivasena va. Yasavasena tava mahesakkha 1- devata dasa dasa ekatthane atthamsu, tahi appesakkhatara visati visati ekatthane atthamsu, tahi 2- appesakkhatara .pe. Satthi satthi ekatthane atthamsu. Samapattivasena pana yahi panita samapatti bhavita, ta satthi satthi ekatthane atthamsu. Yahi tato hinatara samapatti bhavita ta pannasa pannasa .pe. Yahi tato hinatara samapatti bhavita .pe. Ta dasa dasa ekatthane atthamsu. Yahi va hina bhavita, ta dasa dasa ekatthane atthamsu. Yahi tato panitatara bhavita, ta visati visati. Yahi tato panitatara .pe. Ta satthi satthi ekatthane atthamsu. Araggakotinitudanamatteti araggakotiya patanamatte okase. Na ca annamannam byabadhentiti evam sambadhe thane titthantiyopi annamannam na byabadhenti na ghattenti, asampila asambadhava ahesum. "tava hattho mam badhati, tava pado mam badhati, tvam mam maddanti thita"ti vattabbakaranam nahosi. Tattha nunati tasmim bhave nuna. Tatha cittam bhavitanti tenakarena cittam bhavitam. Yena ta devatati yena tathabhavitena cittena ta devata dasapi hutva .pe. Titthanti, na ca annamannam byabadhenti. 3- Idheva khoti sasane va manussaloke va bhummam, imasmimyeva sasane imasmimyeva manussaloketi attho. Tasanhi devatanam imasmimyeva manussaloke imasmimyeva sasane va bhavitam cittam. Yena tasante rupabhave nibbatta, tato ca pana agantva evam sukhume attabhave mapetva thita. Tattha kincapi kassapadasabalassa sasane tini maggaphalani nibbattetva brahmaloke nibbattadevatapi atthi, sabbannubuddhanam pana ekava anusasani ekam sasananti katva "idheva kho sariputta"ti annabuddhasasanampi imameva buddhasasanam 4- karonto @Footnote: 1 Si. mahesakkha mahesakkha 2 i. ta hi @3 cha.Ma.,i. byabadhentiti 4 cha.Ma.,i. sasanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page48.

Aha. Ettavata tathagatena samapattiya thamo kathito. Idani sariputtattheram arabbha tantivasena anusasanim kathento tasmatiha sariputtati aha. Tattha tasmati yasma ta devata idheva santam samapattim nibbattetva sante bhave nibbatta, tasma. Santindriyati pancannam indriyanam santataya nibbutataya panitataya santindriya. Santamanasati manasassa santataya nibbutataya panitataya santamanasa. Santamyevupaharam upaharissamati kayacittupaharam santam nibbutam panitamyeva upaharam 1- upaharissama. Sabrahmacarisuti samanam ekuddesatadim brahmam carantesu 2- sahadhammikesu. Evanhi vo sariputta sikkhitabbanti imina ettakena thanena 3- bhagava desanam sabbannubhasitam akasi. Anassunti nattha vinattha. Ye imam dhammapariyayam nassosunti ye attano papikam tuccham niratthakam ditthim nissaya imam evarupam dhammadesanam sotum na labhimsuti yathanusandhina desanam nitthapesi. [38] Chatthe varanayam viharatiti varana nama ekam nagaram, tam upanissaya viharati. Kamaragabhinivesavinibandhapaligedhapariyutthanajjhosanahetuti kamaragabhinivesahetu kamaragavinibandhahetu kamaragapaligedhahetu kamaragapariyutthanahetu kamaragajjhosana- hetuti attho. Idam vuttam hoti:- yvayam pancakamagune nissaya uppajjati kamarago, tassabhinivesadihetu. Kamaragena abhinivitthatta vinibandhatta tasmimyeva ca kamarage mahapanke viya paligedhatta anupavitthatta teneva ca kamaragena pariyutthitatta gahitatta kamarageneva ajjhositatta gilitva parinitthapetva gahitattati. Ditthiragadisupi 4- eseva nayo. Ditthiragoti panettha dvasatthiditthiyo nissaya uppajjanakarago veditabbo. Puratthimesu janapadesuti therassa @Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati 2 Ma. samanaekuddesatadibrahmacariyavantesu @3 cha.Ma. varena 4 cha.Ma. ditthiragadipadesupi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page49.

Vasanatthanato savatthijanapado puratthimadisabhage ahosi, 1- thero ca nisidantopi tadabhimukhova 2- nisinno, tasma evamaha. Udanam udanesiti udaharam udahari. Yatha hi yam telam manam gahetum na sakkoti, vissanditva gacchati, tam avasesakoti vuccati. Yanca jalam 3- talakam gahetum na sakkoti, ajjhottharitva gacchati, tam oghoti vuccati, evameva 4- pitivacanam hadayam gahetum na sakkoti, adhikam hutva anto asanthahitva bahi nikkhamati, tam udananti vuccati, evarupam pitimayam vacanam niccharesiti attho. [39] Sattame gundavaneti evamnamake vane. Upasankamiti "mahakaccanatthero kira nama attano pitumattampi ayyakamattampi peyyakamattampi 5- disva neva abhivadeti na paccuttheti na asanena nimanteti"ti sutva "na sakka ettakena nittham gantum, upasankamitva nam parigganhissami"ti bhuttapataraso yenayasma mahakaccano tenupasankami. Jinneti jarajinne. Vuddheti vayovuddhe. Mahallaketi jatimahallake. Addhagateti digham kaladdhanam atikkante. Vayoanuppatteti pacchimavayam anuppatte. Tayidam bho kaccana tathevati bho kaccana yam tam amhehi kevalam sutameva, tam imina ditthena sameti. Tasma tam tatheva, na annatha. Na hi bhavam kaccano brahmaneti idam attanam sandhaya vadati. Ayam kirassa adhippayo:- amhe evammahallake disva bhoto kaccanassa abhivadanamattampi paccutthanamattampi asanena nimantanamattampi natthiti. Na sampannamevati na yuttameva na anucchavikameva. Thero brahmanassa vacanam sutva "ayam brahmano neva vuddhe janati na dahare, acikkhissamissa vuddhe ca dahare ca"ti desanam vaddhento atthi brahmanatiadimaha. Tattha janatati sabbanayam 6- janantena. Passatati tadeva hatthe @Footnote: 1 cha.Ma. hoti 2 cha.Ma. tatomukhova, i. tato mukhova 3 Si.,i. ogham @4 cha.Ma.,i. evamevam yam 5 cha.Ma. ayam patho na dissati 6 cha.Ma. sabbam neyyam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page50.

Thapitam amalakam viya passantena. Vuddhabhumiti yena karanena vuddho nama hoti, tam karanam. Daharabhumiti yena karanena daharo nama hoti, tam karanam. Asitikoti asitivassavayo. Navutikoti navutivassavayo. Kame paribhunjatiti vatthukame kilesakameti duvidhepi kame kamavasena paribhunjati. Kamamajjhavasatiti duvidhepi kame ghare gharasamiko viya vasati adhivasati. Kamapariyesanaya ussukkoti duvidhanampi kamanam pariyesanattham ussukkamapanno. Balo na therotveva sankham gacchatiti so na thero 1- balo mandotveva gananam gacchati. Vuttam hetam:- "na tena ca thero 2- hoti yenassa palitam siro paripakko vayo tassa moghajinnoti vuccati"ti. 3- Daharoti taruno. Yuvati yobbanena samannagato. Susu kalakesoti sutthu kalakeso. Bhadrena yobbanena samannagatoti yena 4- yobbanena samannagatatta 5- yuva, tam yobbanam bhadrakanti 6- dasseti. Pathamena vayasati pathamavayo nama tettimsavassani, tena samannagatoti attho. Pandito therotveva sankham gacchatiti so evarupo puggalo panditoti ca theroti ca gananam gacchatiti. Vuttampi cetam:- "yamhi saccanca dhammo ca ahimsa samyamo damo save vantamalo dhiro so 7- theroti 8- pavuccati"ti. 3- [40] Atthame cora balavanto hontiti pakkhasampanna parivarasampanna dhanasampanna nivasanatthanasampanna vahanasampanna ca honti. Rajano tasmim samaye dubbala hontiti tasmim samaye rajano tasam sampattinam @Footnote: 1 Si. balo therotveva 2 cha.Ma.,i. tena thero so @3 khu.dha. 25/260,1/62 lakundakabhaddiyattheravatthu 4 Si.,i. iminassa yena @5 cha.Ma.,i. samannagato 6 cha.Ma. bhadram laddhakanti @7 cha.Ma. ayam patho na dissati 8 cha.Ma. thero iti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page51.

Abhavena dubbala honti. Atiyatunti bahiddha janapadacarikam caritva icchiticchitakkhane antonagaram pavisitum. Niyyatunti "cora janapadam vilumpanti maddanti, te nisedhessama"ti pathamayame va majjhimayame va pacchimayame va nikkhamitum phasukam na hoti. Tato patthaya cora manusse pothetva acchinditva gacchanti. Paccantime va janapade anusannatunti gamavasakaranatthaya setuattharatthaya pokkharanikhanapanatthaya saladinam karanatthaya paccantime janapade anusasitumpi 1- na sukham hoti. Brahmanagahapatikananti antonagaravasinam brahmana- gahapatikanam. Bahirani va kammantaniti bahigame aramakkhettakammantani. Papabhikkhu balavanto hontiti pakkhabalava bahuhi 2- upatthakehi ca upatthakihi ca samannagata rajarajamahamattupanissita. 3- Pesala bhikkhu tasmim samaye dubbala hontiti tasmim samaye piyasila bhikkhu tasam sampattinam abhavena dubbala honti. Tunhibhuta tunhibhutava samghamajjhe sankasayantiti nissadda hutva samghamajjhe nisinna kinci ekavacanampi mukham ukkhipitva kathetum asakkonta pajjhayanta viya nisidanta. 4- Tayidanti tadetam karanam. Sukkapakkho vuttavipallasena veditabbo. [41] Navame micchapatipattadhikaranahetuti micchapatipattiya karanahetu patipajjanahetuti attho. Nayam dhammam kusalanti sahavipassanakamaggam. Evarupo hi sahavipassanakamaggam aradhetum sampadetum puretum na sakkoti. Sukkapakkho vuttavipallasena veditabbo. Imasmim sutte saha vipassanaya maggo kathito. [42] Dasame duggahitehiti uppatipatiya gahitehi. Byanjanapatirupakehiti byanjanaso 5- patirupakehi akkharacittataya 6- laddhakehi. Atthanca dhammanca patibahantiti sugahitasuttantanam atthanca palinca patibahanti, attano duggahitasuttantanamyeva @Footnote: 1 cha.Ma. anusannatumpi 2 cha.Ma.,i. pakkhuttara yasuttara punnavanto bahukehi @3 cha.Ma.,i......mahamattasannissita 4 cha.Ma.,i. nisidanti @5 Si.,i. byanjaneneva 6 Si. akkharacintakaya, cha.Ma. akkharacitrataya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page52.

Atthanca palinca uttaritaram katva dassenti. Sukkapakkho vuttavipallasena veditabbo. Imasmim sutte sasanassa vuddhi ca parihani ca kathitati. Samacittavaggo catuttho. -------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 15 page 44-52. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=15&A=995&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=15&A=995&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=20&i=277              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=20&A=1617              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=20&A=1598              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=20&A=1598              Contents of The Tipitaka Volume 20 http://84000.org/tipitaka/read/?index_20

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]