ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 2 : PALI ROMAN Vinaya.A. (samanta.2)

     {618} Tena samayenati bhesajjasikkhapadam. Tattha attho bhanteti
raja bhikkhu uyyuttappayutte therassa lenatthaya pabbharam
sodhente disva aramikam datukamo pucchi. {619-621} Patiyekkoti
visum eko. Malakiteti katamale maladhare kusumamalapatimanditeti
attho. Tinandupakanti tincumbitakam. Patimunciti
thapesi. Sa ahosi suvannamalati darikaya sise thapitamattayeva
therassa adhitthanavasena suvannapadumamala ahosi. Tanhi
tinandupakam sise thapitamattameva suvannamala hotuti thero
adhitthasi. Dutiyampi kho .pe. Upasankamiti dutiyadivaseyeva
upasankami. Suvannanti adhimucciti sovannamayo hotuti adhitthasi.
Pancannam bhesajjananti sappiadinam. Bahullikati paccayabahullikataya
patipanna. Kolumbepi ghatepiti ettha kolumba nama
mahamukhapatiyo vuccanti. Olinavilinaniti hettha ca ubhato
passesu ca galitani. Okinnavikinnati sappiadinam gandhena
bhumim khanantehi okinna bhittiyo ca khanantehi upari sancarantehi
ca vikinna. Antokotthagarikati abbhantare samvihitakotthagara.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page252.

{622} Patisayaniyaniti patisayitabbani. Paribhunjitabbaniti attho. Bhesajjaniti bhesajjakiccam karontu va ma va evam laddhavoharani. Gosappiti adihi loke pakatam dassetva yesam mamsam kappatiti imina annesampi migarohitasasadinam sappim sangahetva dasseti. Yesam hi khiram atthi sappipi tesam atthiyeva. Tam pana sulabham va hotu dullabham va asammohattham vuttam. Evam navanitampi. Sannidhikarakam paribhunjitabbaniti sannidhim katva nidahitva paribhunjitabbani. Katham paliya agatasappiadisu sappi tava purebhattam patiggahitam tadahupurebhattam samisampi niramisampi paribhunjitum vattati. Pacchabhattato patthaya sattaham niramisam paribhunjitabbam. Sattahatikkamepi sace ekabhajane thapitam ekam nissaggiyam. Sace bahusu vatthugananaya nissaggiyani. Pacchabhattam patiggahitam sattaham niramisameva vattati. Purekabhattam va pacchabhattam va uggahitakam katva nikkhittam ajjhoharitum na vattati. Abbhanjanadisu upanetabbam. Sattahatikkamepi anapatti anajjhoharaniyatam apannatta. Patisayaniyaniti hi vuttam. Sace anupasampanno purebhattam patiggahitanavanitena sappim katva deti purebhattam samisam vattati. Sace sayam karoti sattahampi niramisameva vattati. Pacchabhattam patiggahitanavanitena pana yenakenaci katasappi sattahampi niramisameva vattati. Uggahitakena kate pubbe vuttasuddhasappinayeneva vinicchayo veditabbo. Purebhattam patiggahitakhirena va

--------------------------------------------------------------------------------------------- page253.

Dadhina va takasappi anupasampannena katam samisampi tadahupurebhattam vattati. Sayam katam niramisameva vattati pacchabhattam na vattati. Navanitam tapentassa hi samapako na hoti. Samapakkena pana tena saddhim amisam na vattati. Pacchabhattato patthaya na vattatiyeva. Sattahatikkamepi anapatti savatthukassa patiggahitatta. Tani patiggahetvati hi vuttam. Pacchabhattam patiggahitehi katam pana abbhanjanadisu upanetabbam. Purebhattampi uggahitakehi katam. Ubhayesampi sattahatikkame anapatti. Eseva nayo akappiyamamsasappimhi. Ayam pana viseso. Yattha paliyam agatanavanitasappina nissaggiyam tattha imina dukkatam. Andhakatthakathayam karanapatirupakam katva manussasappinca navanitanca patikkhittam. Tam duppatikkhittam sabbaatthakathasu anunnatatta. Parato cassa vinicchayopi agamissati. Paliyam agatanavanitampi purebhattam patiggahitam tadahupurebhattam samisampi vattati pacchabhattato patthaya niramisameva. Sattahatikkame nanabhajanesu thapite bhajanagananaya ekabhajanepi amissetva pindapindavasena thapite pindagananaya nissaggiyani. Pacchabhattam patiggahitam sappinayeneva veditabbam. Ettha pana dadhigulikayopi takkavindunipi honti tasma dhotam vattissatiti upaddhatthera ahamsu. Mahasivatthero pana bhagavata anunnatakalato patathaya takkato uddhatamattameva khadimsuti aha. Tasma navanitam paribhunjantena dhovitva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page254.

Dadhitakkamakkhikakipilikadini apanetva paribhunjitabbam. Pacitva sappim katva paribhunjitukamena adhotampi pacitum vattati. Yam tattha dadhigatam va takkagatam va tam khayam gamissati. Ettavata hi savatthukapatiggahitam nama na hotiti ayamettha adhippayo. Amisena saddhim pakkatta pana tasmimpi kukkuccayanti kukkuccaka. Idani uggahitva thapitanavanite ca purebhattam khiradadhini patiggahetva katanavanite ca pacchabhattam tani patiggahetva katanavanite ca uggahitakehi katanavanite ca akappiyamamsanavanite ca sabbo apattanapattiparibhoga- paribhoganayo sappimhi vuttakkameneva gahetabbo. Telabhikkhaya pavitthanam bhikkhunam tattheva sappimpi navanitampi pakkatelampi apakkatelampi akiranti. Tattha takkadadhibindunipi bhattasitthanipi tandulakananipi makkhikadayopi honti. Adiccapakam katva parissavetva gahitam sattahakalikam hoti. Patiggahetva thapitabhesajjehi saddhim pacitva natthupanam ca katum vattati. Sace vaddalikasamaye lajjisamanero yatha tattha patitatandulakanadayo na paccanti evam samisapakam mocento aggimhi viliyapetva parissavetva puna pacitva deti purimanayeneva sattaham vattati. Telesu tilatelam tava purebhattam patiggahitam purebhattam samisampi vattati. Pacchabhattato patthaya niramisameva. Sattahatikkamenassa bhajanagananaya nissaggiyabhavo veditabbo. Pacchabhattam patiggahitam sattaham niramisameva vattati. Uggahitakam katva nikkhittam ajjhoharitum na

--------------------------------------------------------------------------------------------- page255.

Vattati. Sisamakkhanadisu upanetabbam. Sattahatikkamepi anapatti. Purebhattam tile patiggahetva katatelam purebhattam samisam vattati. Pacchabhattato patthaya anajjhorahaniyam hoti. Sisamakkhanadisu upanetabbam. Sattahatikkamepi anapatti. Pacchabhattam tile patiggahetva katatelam anajjhoharaniyameva savatthukapatiggahitatta. Sattahatikkamepi anapatti. Sisamakkhanadisu upanetabbam. Purebhattam va pacchabhattam va uggahitakatilehi katatelepi eseva nayo. Purebhattam patiggahitakatile bhajjitva tilapittham sedetva va unhodakena va temetva katatelam sace anupasampannena katam purebhattam samisampi vattati. Attana katam nibbattitatta purebhattam niramisamyeva vattati. Samam pakkatta samisam na vattati. Savatthukapatiggahitatta pana pacchabhattato patthaya ubhayampi anajjhoharaniyam sisamakkhanadisu upanetabbam. Sattahatikkamepi anapatti. Yadi pana appam unhodakam hoti tam abbhukkiranamattam abboharikam hoti samapakagananam na gacchati. Sasapateladisupi savatthukapatiggahitesu avatthukatilatele vuttasadisova vinicchayo. Sace pana purebhattam patiggahitanam sasapadinam cunnehi adiccapakena sakka telam katum tam purebhattam samisampi vattati. Pacchabhattato patthaya niramisameva. Sattahatikkame nissaggiyam. Yasma pana sasapamadhukacunnadini sedetva erandakatthini ca bhajjitva evam telam karonti tasma tesam telam anupasampannehi katam purebhattam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page256.

Samisampi vattati. Vatthunam yavajivikatta pana savatthukapatiggahane doso natthiti. Attana katam sattaham niramisaparibhogeneva paribhunjitabbam. Uggahitakehi katam anajjhoharaniyam bahiraparibhoge vattati. Sattahatikkamepi anapatti. Telakaranatthaya sasapamadhukaerandakatthini va patiggahetva tadaheva katam telam sattahakalikam dutiyadivase katam chaham vattati tatiyadivase katam pancaham vattati. Catutthapancamachatthasattamadivase pana katam tadaheva vattati. Save yava arunassa uggamana titthati nissaggiyam. Atthamadivase katam anajjhoharaniyam anissaggiyatta pana bahiraparibhoge vattati. Sacepi na karoti telatthaya gahitasasapadinam sattahatikkame dukkatameva. Paliyam pana anagatani annanipi nalikeranimbakosambakaramandatasiadinam telani atthi. Tani patiggahetva sattaham atikkamayato dukkatam hoti. Ayametesu viseso. Sesam yavakalikavatthum yavajivikavatthum ca sallakkhetva samapakasavatthukapurebhattapacchabhattapatiggahitakauggahitavatthukavidhanam sabbam vuttanayeneva veditabbam. {623} Vasatelanti anujanami bhikkhave panca vasani acchavasam macchavasam susukavasam sukaravasam gadrabhavasanti 1- evam anunnatavasanam telam. Ettha ca acchavasanti vacanena thapetva manussavasam sabbesam akappiyamamsanam vasa anunnata. Macchaggahanena ca susukapi gahita honti. Balamacchatta pana visum vutta. Macchadiggahanenettha sabbesampi kappiyamamsanam vasa @Footnote: 1. vi. mahavagga. 5/41. paliyameva anuja...vasani bhesajjaniti dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page257.

Anunnata. Mamsesu hi dasa manussahatthiassasunakhaahisiha- byagghadipiacchataracchanam mamsani akappiyani. Vasasu eka manussavasa. Khiradisu akappiyannama natthi. Anupasampannehi katanibbattitavasatelam purebhattam patiggahitam purebhattam samisampi vattati. Pacchabhattato patthaya sattaham niramisameva vattati. Yam pana tattha sukhumarajasadisam mamsam va naharum va atthi va lohitam va hoti tam abboharikam. Sace pana vasam patiggahetva sayam karoti purebhattam patiggahetva pacitva parissavetva sattaham niramisaparibhogena paribhunjitabbam. Niramisaparibhogam hi sandhaya idam vuttam kale patiggahitam kale nippakkam kale samsagga 1- telaparibhogena paribhunjitunti 2-. Tatrapi abboharikameva. Pacchabhattam pana patiggahetum va tapetum va na vattatiyeva. Vuttam hetam vikale ce bhikkhave patiggahitam vikale nippakkam vikale samsaggam tam ce paribhunjeyya apatti tinnam dukkatanam kale ce bhikkhave patiggahitam vikale nippakkam vikale samsaggam tam ce paribhunjeyya apatti dvinnam dukkatanam kale ce bhikkhave patiggahitam kale nippakkam vikale samsaggam tam ce paribhunjeyya apatti dukkatassa kale ce bhikkhave patiggahitam kale nippakkam kale samsaggam tam ce paribhunjeyya anapattiti 3-. Upatissattheram pana antevasika pucchimsu bhante sappinavanitavasani ekato pacitva @Footnote: 1. samsattham. ito param evam veditabbam. 2. 3. vi. mahavagga. 5/41.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page258.

Missitva nibbattitani vattanti na vattantiti. Na vattanti avusoti. Thero kirettha pakkatelakasate viya kukkuccayati. Tato nam uttarim pucchimsu bhante navanite dadhigulika va takkavindu va hoti etam vattatiti. Etampi avuso na vattatiti. Tato nam ahamsu bhante ekato pacitva samsaggani tejavantani honti rogam nigganhantiti. Sadhavusoti thero sampaticchi. Mahasumatthero panaha kappiyamamsavasa samisaparibhoge vattati itara niramisaparibhoge vattatiti. Mahapadumatthero pana idam kinti patikkhipitva nanu vatabadhika bhikkhu pancamulakasavayaguyam acchasukarateladini pakkhipitva yagum pivanti sa tejussadatta rogam nigganhatiti vatva vattatiti aha. Madhu nama makkhikamadhuti madhukarihi nama madhumakkhikahi khuddakamakkhikahi bhamaramakkhikahi ca katam madhu. Tam purebhattam patiggahitam purebhattam samisaparibhogampi vattati. Pacchabhattato patthaya sattaham niramisaparibhogameva vattati. Sattahatikkame sace silesasadisam mahamadhu khandakhandam katva thapitam itaram va nanabhajanesu vatthugananaya nissaggiyani. Sace ekameva khandam ekabhajane va itaram ekameva nissaggiyam. Uggahitakam vuttanayeneva veditabbam. Arumakkhanadisu upanetabbam. Madhupatalam va madhusitthakam va sace madhuna amakkhitam parisuddham yavajivikam. Madhumakkhitam pana madhugatikameva. Cirika nama sapakkha dighamakkhika tumbalanamika ca atthipakkha kalamahabhamara honti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page259.

Tesam asayesu niyyasasadisam madhu hoti. Tam yavajivikam. Phanitannama ucchumha nibbattanti ucchurasam upadaya apakka va avatthukapakka va sabbapi avatthuka ucchuvikati phanitanti veditabba. Tam purebhattam patiggahitam purebhattam samisampi vattati. Pacchabhattato patthaya sattaham niramisameva vattati. Sattahatikkame vatthugananaya nissaggiyam. Bahupi pinda cunnetva ekabhajane pakkhitta honti ghanasannivesa ekameva nissaggiyam. Uggahitakam vuttanayeneva veditabbam. Gharadhupanadisu upanetabbam. Purebhattam patiggahitena aparissavitaucchurasena kataphanitam sace anupasampannena katam samisampi vattati. Sayam katam niramisameva vattati. Pacchabhattato patthaya pana savatthukapatiggahitatta anajjhoharaniyam. Sattahatikkamepi anapatti. Pacchabhattam aparissavitapatiggahitena katampi anajjhoharaniyameva. Sattahatikkamepi anapatti. Esa nayo ucchum patiggahetva kataphanitepi. Purebhattam pana parissavitapatiggahitena katam sace anupasampannena katam purebhattam samisampi vattati. Pacchabhattato patthaya sattaham niramisameva. Sayam katam purebhattampi niramisameva pacchabhattato patthaya sattaham niramisameva. Pacchabhattam parissavitapatiggahitena katam pana niramisameva sattaham vattati. Uggahitakam vuttanayameva. Jhamaucchuphanitam va kottitaucchuphanitam va purebhattameva vattatiti mahaatthakathayam vuttam. Mahapaccariyam pana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page260.

Etam savatthukapakkam vattati no vattatiti puccham katva ucchuphanitam pacchabhattam no vattanakannama natthiti vuttam. Tam yuttam. Sitodakena katam madhukapupphaphanitam purebhattam samisampi vattati pacchabhattato patthaya sattaham niramisameva. Sattahatikkame vatthugananaya dukkatam. Khiram pakkhipitva katam madhukaphanitam pana yavakalikam. Khandasakkaram pana khirajalikam apanetva apanetva sodhenti tasma tam vattati. Madhukapuppham pana purebhattampi allam vattati bhajjitam vattati bhajjitva tiladihi missam va amissam va katva kottitam vattati. Yadi pana tam gahetva merayatthaya yojenti yojitam bijato patthaya na vattati. Kadali khajjuriambalabujapanasacincadinam sabbesam yavakalikaphalanam phanitam yavakalikameva. Maricipakkehi phanitam karonti tam yavajivikam. Tani patiggahetvati sace sabbanipi patiggahetva ekaghate avinibbhogani katva nikkhipati sattahatikkame ekameva nissaggiyam vinibbhuttesu panca. Sattaham pana anatikkamitva gilanenapi agilanenapi vuttanayena yathasukham paribhunjitabbam. Sattavidham hi uddissam nama byadhiuddissam puggaloddissam kaloddissam samayoddissam desoddissam vasoddissam bhesajjoddissanti. Tattha byadhiuddissannama anujanami bhikkhave amanussikabadhe amakamamsam amakalohitanti 1- evam byadhim uddissa anunnatam. Tam teneva abadhena abadhikassa vattati na annassa. @Footnote: 1. vi. mahavagga. 5/45.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page261.

Tancakho kalepi vikalepi kappiyampi akappiyampi vattatiyeva. Puggaloddissannama anujanami bhikkhave romatthakassa romattham na ca bhikkhave bahimukhadvara niharitva ajjhoharitabbanti 1- evam puggalam uddissa anunnatam. Tam tasseva vattati na annassa. Kaloddissam nama anujanami bhikkhave cattari mahavikatani gutham muttam charikam mattikanti 2- evam ahidatthakalam uddissa anunnatam. Tam tasmimyeva kale apatiggahitakampi vattati na annasmim. Samayoddissannama ganabhojane annatra samayatiadina 3- nayena tam tam samayam uddissa anunnata anapattiyo. Ta tasmim tasmimyeva samaye anapattiyo honti na annada. Desoddissannama anujanami bhikkhave evarupesu paccantimesu janapadesu vinayadharapancamena ganena upasampadanti 4- evam paccantappadese uddissa anunnatani upasampadadini. Tani tattheva vattanti na majjhimappadese. Vasoddissannama anujanami bhikkhave vasani bhesajjaniti 5- evam vasanamena anunnatam. Tam thapetva manussavasam sabbesam kappiyakappiyavasanam tadatthikanam telaparibhogena paribhunjitum vattati. Bhesajjoddissam nama anujanami bhikkhave panca bhesajjaniti 6- evam bhesajjanamena anunnatani aharattham pharitum samatthani sappinavanitatelamadhuphanitani. Tani patiggahetva tadahupurebhattam yathasukham pacchabhattato patthaya sati paccaye vuttanayeneva sattaham paribhunjitabbani. @Footnote: 1. vi. cullavagga. 7/58 tattheva bahimukhadvaranti patho dissati. @2. vi. mahavibhange. 2/312. 3. 4. 5. 6. vi. mahavagga. 5/51-36-41-39.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page262.

{624} Sattahatikkante atikkantasanni nissaggiyam pacittiyanti sacepi sasapamattam hoti sakim va anguliya gahetva jivhaya sayanamattam nissajjitabbameva pacittiyanca desetabbam. Na kayikena paribhogena paribhunjitabbanti kayo va kaye aru va na makkhetabbam. Tehi makkhitani kasavakattarayatthiupahanapada- katthalikamancapithadinipi aparibhogani. Dvaravatapanakavatesupi hatthena gahanatthanam na makkhetabbanti mahapaccariyam vuttam. Kasave pana pakkhipitva dvaravatapanakavatani makkhitabbaniti mahaatthakathayam vuttam. Anapatti antosattaham adhitthetiti sattahabbhantare sappi ca telanca vasanca muddhani telam va abbhanjanam va madhum arumakkhanam phanitam gharadhupanam adhittheti anapatti. Sace adhitthitatelam anadhitthitatelabhajane akiritukamo hoti bhajane ce sukhumachiddam pavitthapavittham telam puranatelena ajjhotthariyati puna adhitthatabbam. Atha mahamukham hoti sahasava bahutelam pavisitva puranatelam ajjhottharati puna adhitthanakiccam natthi. Adhitthitagatikameva hi tam hoti. Etena nayena adhitthitatelabhajane anadhitthitatelaakiranampi veditabbam. {625} Vissajjetiti ettha sace dvinnam santakam ekena patiggahitam avibhattam hoti sattahatikkame dvinnampi anapatti paribhunjitum pana na vattati. Sace yena patiggahitam so itaram bhanati avuso imam telam sattaham pattam paribhunja nam tvanti so ca paribhogam na karoti kassa apatti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page263.

Na kassacipi apatti. Kasma. Yena patiggahitam tena vissajjitatta itarassa apatiggahitatta. Vinassatiti aparibhogam hoti. Cattenati adisu yena cittena bhesajjam cattam ca vantam ca muttam ca hoti tam cittam cattam vantam muttanti vuccati. Tena cittena puggalo anapekkho vuccati. Evam anapekkho samanerassa datvati attho. Idam kasma vuttam. Evam antosattahe datva paccha patilabhitva paribhunjantassa anapattidassanatthanti mahasumatthero aha. Mahapadumatthero panaha nayidam yacitabbam antosattahe dinnassa hi puna paribhoge apattiyeva natthi sattahatikkantassa pana paribhoge anapattidassanatthamidam vuttam 1- tasma evam dinnabhesajjam sace samanero abhisankharitva va anabhisankharitva va tassa bhikkhuno natthukammattham dadeyya gahetva natthukammam katabbam. Sace balo hoti datum na janati annena bhikkhuna vattabbo atthi te samanera telanti. Ama bhante atthiti. Ahara therassa bhesajjam karissamati. Evampi vattati. Sesam uttanatthameva. Kathinasamutthanam akiriya nosannavimokkham acittakam pannattivajjam kayakammam vacikammam ticittam tivedananti. Bhesajjasikkhapadam nitthitam. @Footnote: 1. ito param itisaddo icchitabbo.


             The Pali Atthakatha in Roman Book 2 page 251-263. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=2&A=5277&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=2&A=5277&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=1&i=180              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=1&A=7558              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=1&A=2602              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=1&A=2602              Contents of The Tipitaka Volume 1 http://84000.org/tipitaka/read/?index_1

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]