ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 26 : PALI ROMAN U.A. (paramatthadi.)

                         2. Rajasuttavannana
      [12] Dutiye sambahulananti vinayapariyayena tayo jana "sambahula"ti
vuccanti, tato param samgho. Suttantapariyayena pana tayo tayo eva, tato uddham
sambahula. Tasma idhapi suttantapariyayena sambahulati veditabba.
Upatthanasalayanti dhammasabhamandape. Sa hi dhammam desetum agatassa tathagatassa bhikkhunam
upatthanakaranatthananti "upatthanasala"ti vuccati. Athava yattha bhikkhu vinayam
vinicchinanti, dhammam kathenti, sakaccham samapajjanti, sannipatanavasena pakatiya
upatitthanti, sa salapi mandapopi "upatthanasalatveva vuccati. Tatthapi hi
buddhasanam niccam pannattameva hoti. Idam hi buddhanam dharamanakale bhikkhunam
carittam. Sannisinnananti nisajjanavasena sangamma nisinnanam. Sannipatitananti
tato tato agantva sannipatanavasena sannipatitanam. Athava buddhasanam purato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page107.

Katva satthu sammukhe viya adaruppattiya sakkaccam nisidanavasena sannisinnanam, samanajjhasayatta annamannasmim ajjhasayena sutthu samma ca nipatanavasena sannipatitanam. Ayanti idani vuccamanam niddisati. Antarakathati kammatthanamanasikarauddesaparipucchadinam antara anna eka katha, athava majjhantike laddhassa sugatovadassa, sayam labhitabbassa dhammassavanassa ca antara pavattatta antarakatha, samanasamacarasseva va antara pavatta anna eka kathati antarakatha. Udapaditi uppanna. Imesam dvinnam rajunanti niddharane samivacanam. Mahaddhanataro vatiadisu pathaviyam nikhanitva thapitam sattaratananicayasankhatam mahantam dhanam etassati mahaddhano, dvisu ayam atisayena mahaddhanoti mahaddhanataro. Vasaddo vikappattho. Sesapadesupi eseva nayo. Ayampana viseso:- niccaparibbayavasena mahanto bhogo etassati mahabhogo. Devasikam pavisanaayabhuto mahanto koso etassati mahakoso. Apare pana "devasikam pavisanaayabhutam manisarapheggugumbadibhedabhinnam pariggahavatthudhanam, tadeva saragabbhadisu nihitam koso"ti vadanti. Vajiro mahanilo indanilo marakato veluriyo padumarago phussarago kakketano pulako 1- vimalo lohitanko phaliko pavalo jotiraso 2- gomuttako gomedako sogandhiko mutta sankho anjanamulo rajapatto amatamsako 3- piyako 4- brahmani cati catuvisati mani nama. Satta lohani kahapano ca saro nama. Sayanacchadanapavuranarattaceladini 5- pheggu nama. Candanagarukunkumatagarakappuradi gumba nama. Tattha purimena adisaddena salivihiadimuggamasadipubbannaparannabhedam dhannavikatim adim katva yam sattanam upabhogaparibhogabhutam vatthu, tam sabbam sangayhati. Mahantam @Footnote: 1 Si.,ka. phulako. 2 Si. jotirango 3 Si. amatamsuko @4 ka. sassako 5 cha.Ma.... gajadantasiladini

--------------------------------------------------------------------------------------------- page108.

Vijitam rattham etassati mahavijito. Mahanto hatthiassadivahano etassati mahavahano. Mahantam senabalanceva thamabalanca etassati mahabbalo. Icchitanipphattisankhata punnakammanipphanna mahati iddhi etassati mahiddhiko. Tejasankhato ussahamantapabhusattisankhato va mahanto anubhavo etassati mahanubhavo. Ettha ca pathamena ayasampada, dutiyena cittupakaranasampada, tatiyena vibhavasampada, catutthena janapadasampada, pancamena yanasampada, chatthena parivarasampadaya saddhim attasampada, sattamena punnakammasampada, atthamena pabhavasampada tesam rajunam pakasita hoti. Tena ya sa samisampatti amaccasampatti senasampatti ratthasampatti vibhavasampatti mittasampatti duggasampattiti satta pakatisampada rajunam icchitabba, ta sabba yatharaham paridipitati veditabba. Danadihi catuhi sangahavatthuhi parisam ranjetiti raja. Magadhanam issaroti magadho. Mahatiya senaya samannagatatta seniyagottatta va seniyo. Bimbi vuccati suvannam, tasma sarabimbivannataya bimbisaro. Keci pana "namamevetam tassa ranno"ti vadanti. Paccamittam 1- parasenam jinatiti pasenadi. Kosalaratthassa adhipatiti kosalo. Ayancarahiti ettha carahiti nipatamattam. Vippakatati apariyosita, ayam tesam bhikkhunam antarakatha anitthitati attho. Sayanhasamayanti sayanhe ekam samayam. Patisallana vutthitoti tato tato rupadiarammanato cittassa patisamharanato patisallanasankhataya phalasamapattito yathakalaparicchedam vutthito. Bhagava hi pubbanhasamayam bhikkhusamghaparivuto savatthim @Footnote: 1 Ma. paccuddham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page109.

Pavisitva bhikkhunam sulabhapindapatam katva katabhattakicco bhikkhuhi saddhim savatthito nikkhamitva viharam pavisitva gandhakutipamukhe thatva vattam dassetva thitanam bhikkhunam yathasamutthitam sugatovadam datva tesu arannarukkhamuladidivatthanam uddissa gatesu gandhakutim pavisitva phalasamapattisukhena divasabhagam vitinametva yathakalaparicchede samapattito vutthaya "mayham upagamanam agamayamana catasso parisa sakalaviharam paripurentiyo nisinna, idani me dhammadesanattham dhammasabhamandalam upagantum kalo"ti asanato utthaya 1- kesarasiho viya kancanaguhaya surabhigandhakutito nikkhamitva yutham upasankamanto mattavaravarano viya akayacapallena caruvikkantagamano asitianubyanjanapatimanditabattimsamahapurisalakkhanasamujjalaya byamappabhaya parikkhepavilasasampannaya pabhassaraketumalalankataya nilapitalohitodatamanjitthapabhassaranam vasena chabbannabuddharamsiyo vissajjentiya acinteyyanubhavaya anupamaya buddhalilaya samannagataya rupakayasampattiya sakalaviharam ekalokam kurumano upatthanasalam upasankami. Tena vuttam "athakho bhagava .pe. Tenupasankami"ti. Evam upasankamitva vattam dassetva nisinne te bhikkhu tunhibhute disva "mayi akathente ime bhikkhu buddhagaravena kappampi na kathessanti"ti kathasamutthapanattham "kaya nuttha bhikkhave"tiadimaha. Tattha kaya nutthati katamaya nu bhavatha. "kaya nottha"tipi pali, so evattho, "kaya nevattha"tipi pathanti, tassa katamaya nu etthati attho. Tatrayam sankhepattho:- bhikkhave katamaya nama kathaya idha sannisinna bhavatha, katama ca tumhakam katha mamagamanapaccaya anitthita, tam nitthapessamiti 2- evam sabbannupavaranaya pavaresi. @Footnote: 1 cha.Ma. vutthaya 2 Si.,ka. nitthapeyyathati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page110.

Na khvetanti na kho etam, ayameva va patho. "na khotan"tipi pathanti, na kho etam icceva padavibhago. Kulaputtananti jatiacarakulaputtanam. Saddhati saddhaya, kammaphalasaddhaya ratanattayasaddhaya ca. Agarasmati gharato, gahatthabhavatoti 1- attho. Anagariyanti pabbajjam. Pabbajitananti upagatanam. Yanti kiriyaparamasanam. Tatthayam padayojana:- bhikkhave tumhe neva rajabhinita na corabhinita na inatta na jivitapakata pabbajita, athakho saddhaya agarato nikkhamitva mama sasane pabbajita, tumhe etarahi evarupim rajapatisamyuttam tiracchanakatham katheyyatha, yam evarupaya kathaya kathanam, etam tumhakam na kho patirupam na yuttamevati. Evam sannipatitanam pabbajitanam appatirupam patikkhipitva idani nesam patirupam patipattim anujananto "sannipatitanam vo bhikkhave dvayam karaniyam dhammi va katha ariyo va tunhibhavo"ti aha. Tattha voti tumhakam. Karaniyanti hi padam apekkhitva kattari samivacanametam, tasma tumhehiti attho. Dvayam karaniyanti dve kattabba. Dhammi kathati catusaccadhammato anapeta katha, pavattinivattiparidipini dhammadesanati attho. Dasakathavatthusankhatapi hi dhammakatha tadekadesa evati. Ariyoti ekantahitavahatta ariyo, visuddho uttamoti va ariyo. Tunhibhavoti samathavipassanabhavanabhutam akathanam. Keci pana "vacisankharapatipakkhabhavato dutiyajjhanam ariyo tunhibhavo"ti vadanti. Apare "catutthajjhanam ariyo tunhibhavo"ti vadanti. Ayampanettha attho:- bhikkhave cittavivekassa patibyuhanattham vivekatthakaya sunnagare viharanta sace kahaci sannipatatha, evam sannipatitehi tumhehi "assutam saveti sutam va pariyodapeti"ti vuttanayena annamannupakaraya 2- @Footnote: 1 cha.Ma. gahatthabhavati 2 cha.Ma. annamannassupakaraya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page111.

Khandhadinam aniccatadipatisamyutta dhammakatha va pavattetabba, annamannam abyabadhanattham jhanasamapattiya va viharitabbanti. Tattha purimena karaniyavacanena anotinnanam sasane otaranupayam dasseti, pacchimena otinnanam samsarato nissaranupayam. Purimena va agamaveyyattiye niyojeti, pacchimena adhigamaveyyattiye. Athava purimena sammaditthiya pathamam uppattihetum dipeti, dutiyena dutiyam. Vuttanhetam:- "dveme bhikkhave hetu dve paccaya sammaditthiya uppadaya parato ca ghoso, paccattanca yoniso manasikaro"ti. 1- Purimena va lokiyasammaditthiya mulakaranam vibhaveti, pacchimena lokuttarasammaditthiya mulakaranantievamadina yojana veditabba. Etamattham viditvati tehi bhikkhuhi kittitakamasampattito jhanadisampatti santatara ceva panitatara cati etamattham sabbakarato viditva. Imam udananti imam ariyaviharasukhanubhavadipakam udanam udanesi. Tattha yanca kamasukham loketi lokasaddo "khandhaloko ayatanaloko dhatuloko"tiadisu 2- sankharesu agato. "yavata candimasuriya pariharanti disa bhanti virocana tava sahassadha loko ettha te vattati vaso"ti- adisu 3- okase agato. "addasa kho bhagava buddhacakkhuna lokam volokento"ti- adisu 4- sattesu. Idha pana sattaloke okasaloke ca veditabbo. Tasma avicito @Footnote: 1 ana.duka. 20/127/83 @2 khu.maha. 29/14/10, khu.cula. 30/58,170,505/8,87,246 (sya) @3 Ma.mu. 12/503/445 4 vi.maha. 4/9/9, Ma.mu. 12/283/244

--------------------------------------------------------------------------------------------- page112.

Patthaya upari brahmalokato 1- hettha etasmim loke yam vatthukame paticca kilesakamavasena uppajjanato kamasahagatam sukham. Yancidam diviyam sukhanti yanca idam divi bhavam dibbaviharavasena ca laddhabbam brahmanam manussananca rupasamapattisukham. Tanhakkhayasukhassati yam agamma tanha khiyati, tam nibbanam arammanam katva tanhaya ca patipassambhanavasena pavattaphalasamapattisukham tanhakkhayasukham nama, tassa tanhakkhayasukhassa. Eteti lingavipallasena niddeso, etani sukhaniti attho. Keci ubhayampi sukhasamannena gahetva "etna"ti pathanti, tesam "kalam nagghati"ti pathena bhavitabbam. Solasinti solasannam puranim. Ayam hettha sankhepattho:- cakkavattisukham adim katva sabbasmim manussaloke manussasukham, nagasupannadiloke nagadihi anubhavitabbam sukham, catumaharajikadidevaloke chabbidham kamasukhanti yam ekadasavidhe kamaloke uppajjantam kamasukham, yanca idam ruparupadevesu dibbaviharabhutesu ruparupajjhanesu ca uppannatta "diviyan"ti laddhanamam lokiyajjhanasukham, sakalampi tadubhayam tanhakkhayasukhasankhatam phalasamapattisukham solasa bhage katva tato ekabhagam solasabhagagune laddham ekabhagasankhatam kalam na agghatiti. Ayanca atthavannana phalasamapattisamannena vutta. Paliyam avisesena tanhakkhayassa agatatta pathamaphalasamapattisukhassapi kalam lokiyam nagghati eva. Tathahi vuttam:- "pathabya ekarajjena saggassa gamanena va sabbalokadhipaccena sotapattiphalam varan"ti. 2- Sotapattisamyuttepi vuttam:- "kincapi bhikkhave raja cakkavatti catunnam dipanam issariyadhipaccam rajjam karetva kayassa bheda parammarana sugatim saggam @Footnote: 1 Si..ka. rupibrahmalokato 2 khu.dha. 25/178/48

--------------------------------------------------------------------------------------------- page113.

Lokam upapajjati devanam tavatimsanam sahabyatam, so tattha nandavane accharasanghaparivuto dibbehi ca pancahi kamagunehi samappito samangibhuto paricareti, so catuhi dhammehi asamannagato, athakho so aparimuttova niraya, aparimutto tiracchanayoniya, aparimutto pettivisaya, aparimutto apayaduggativinipata. Kincapi bhikkhave ariyasavako pindiyalopena yapeti, nantakani ca dhareti. So catuhi dhammehi samannagato, athakho so parimutto niraya, parimutto tiracchanayoniya, parimutto pettivisaya, parimutto apayaduggativinipata. Katamehi catuhi? idha bhikkhave ariyasavako buddhe Aveccappasadena samannagato hoti `itipi so bhagava araham .pe. Buddho bhagava'ti. Dhamme aveccappasadena .pe. Vinnuhiti. Samghe aveccappasadena .pe. Punnakkhettam lokassa'ti. Ariyakantehi silehi samannagato hoti akhandehi .pe. Samadhisamvattanikehi. Imehi catuhi dhammehi samannagato hoti, yo ca bhikkhave catunnam dipanam patilabho, yo catunnam dhammanam patilabho, catunnam dipanam patilabho catunnam dhammanam patilabhassa kalam nagghati solasin"ti. 1- Evam bhagava sabbattha lokiyasukham sauttaram satisayam, lokuttarasukhameva anuttaranti atisayanti bhajesiti. Dutiyasuttavannana nitthita. -------------- @Footnote: 1 sam.maha. 19/997/295-6


             The Pali Atthakatha in Roman Book 26 page 106-113. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=26&A=2378&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=26&A=2378&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=52              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=1722              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=1724              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=1724              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]