ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 26 : PALI ROMAN U.A. (paramatthadi.)

page345.

6. Jaccandhavagga 1. Ayusankharossajjanasuttavannana [51] Jaccandhavaggassa pathame vesaliyantiadi hettha vuttatthameva. Vesalim pindaya pavisiti kada pavisi? ukkacelato nikkhamitva vesaligatakale Bhagava hi veluvagamake vassam vasitva tato nikkhamitva anupubbena savatthim patva jetavane vihasi. Tasmim kale dhammasenapati attano ayusankharam oloketva "sattahameva pavattissati"ti natva bhagavantam anujanapetva nalakagamam gantva tattha mataram sotapattiphale patitthapetva parinibbayi. Sattha cundena abhata tassa dhatuyo gahetva dhatucetiyam karapetva mahabhikkhusamghaparivuto rajagaham agamasi. Tattha gatakale ayasma mahamoggallano parinibbayi. Bhagava tassapi dhatuyo gahetva cetiyam karapetva rajagahato nikkhamitva anupubbena ukkacelam 1- agamasi. Tattha gangatire bhikkhusamghaparivuto nisiditva aggasavakanam parinibbanappatisamyuttam dhammam desetva ukkacelato nikkhamitva vesalim agamasi. Evam gato bhagava "pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya vesalim pindaya pavisi"ti vuccati. Tena vuttam "ukkacelato nikkhamitva vesaligatakale"ti. Nisidananti idha cammakkhandam adhippetam. Pavalacetiyanti 2- pubbe pavalalsa 3- nama yakkhassa vasitatthanam "pavalacetiyan"ti pannayittha. Tattha bhagavato kataviharopi taya rulhiya "pavalacetiyan"ti vuccati. Udenam cetiyanti 4- @Footnote: 1 ukkavelam su.vi. 2/166/156 2 Si. capalacetiyanti, cha.Ma. capalam cetiyanti @khu.u. 25/51/179 3 cha.Ma. capalassa 4 su.vi. 2/166/157

--------------------------------------------------------------------------------------------- page346.

Evamadisupi eseva nayo. Sattambanti kikissa kira kasiranno dhitaro satta kumariyo samvegajata rajagehato nikkhamitva yattha padhanam padahimsu, tam thanam "sattambam cetiyan"ti vadanti. Bahuputtanti bahuparoho eko nigrodharukkho, tasmim adhivattham devatam bahu manussa putte patthenti, tadupadaya tam thanam "bahuputtam cetiyan"ti pannayittha. Sarandanti 1- sarandassa nama yakkhassa vasitatthanam. Iti sabbanevetani 2- buddhuppadato pubbe devatapariggahitatta cetiyavoharena voharitani, bhagavato vihare katepi ca tatheva sanjananti. 3- Ramaniyati ettha vesaliya tava bhumibhagasampattiya puggalasampattiya sulabhapaccayataya ca ramaniyabhavo veditabbo. Viharanam pana nagarato natidurataya naccasannataya gamanagamanasampattiya anakinnaviharatthanataya 4- chayudakasampattiya pavivekapatirupataya ca ramaniyata datthabba. Cattaro iddhipadati ettha iddhipadapadassa attho hettha vuttoyeva. Bhavitati vaddhita. Bahulikatati punappunam kata. Yanikatati yuttayanam viya kata. Vatthukatati patitthatthena 5- vatthu viya kata. Anutthitati adhitthita. Paricitati samantato cita suvaddhita. Susamaraddhati sutthu samaraddha, ativiya samma nipphaditati. Iti 6- aniyamena kathetva puna niyametva dassetum "tathagatassa kho"tiadimaha. Ettha ca kappanti ayukappam. Tittheyyati tasmim tasmim kale yam manussanam ayuppamanam. Tam paripunnam katva tittheyya dhareyya. Kappavasesam vati "appam va bhiyyo va"ti 7- vuttam vassasatato atirekam va. Mahasivatthero panaha "buddhanam atthane gajjitam nama natthi, yatheva hi veluvagamake uppannam @Footnote: 1 cha.Ma. sarandadam.. evamuparipi 2 cha.Ma. sabbaneva tani @3 cha.Ma. pannayanti 4 Ma. anakinnaviharataya @5 Si. patitthanameva, patitthanatthena, su.vi. 2/167/157, thanatthena sa.pa. 3/356 @6 cha.Ma. evam 7 di.maha. 10/7/3, an. sattaka. 23/71/141 (sya)

--------------------------------------------------------------------------------------------- page347.

Maranantikam vedanam dasa mase vikkhambhesi, evam punappunam tam samapattim samapajjitva vikkhambhento imam bhaddakappameva tittheyya"ti. Kasma pana na thitoti? upadinnakasariram nama khandiccadihi abhibhuyyati, buddha ca pana khandiccadibhavam appatva pancame ayukotthase bahujanassa piyamanapakaleyeva parinibbayanti. Buddhanubuddhesu aggasavakamahasavakesu parinibbutesu aparivarena ekakeneva thatabbam hoti, daharasamaneraparivarena va. Tato "aho buddhanam parisa"ti hiletabbatam apajjeyya, tasma na thitoti. Evam vuttepi so pana vuccati "ayukappo"ti idameva atthakathaya niyamitam. Olarike nimitteti thule sannuppadane. Thulasannuppadanam hetam, "titthatu bhagava kappan"ti sakalakappam avatthanayacanaya yadidam "yassa kassaci ananda cattaro iddhipada bhavita"tiadina annapadesena attano caturiddhipadabhavananubhavena kappam avatthanasamatthatavibhavanam. Obhaseti pakatavacane. Pakatanhetam vacanam 1- pariyayam muncitva ujukameva attano adhippayavibhavanam. Bahujanahitayati mahajanassa hitatthaya. Bahujanasukhayati mahajanassa sukhatthaya. Lokanukampayati sattalokassa anukampam paticca. Katarassa sattalokassa? yo bhagavato dhammadesanam sutva pativijjhati. Amatapanam pivati, tassa bhagavato hi dhammacakkappavattanasuttadesanaya annatakondannappamukha attharasa brahmakotiyo dhammam pativijjhimsu. Evam yava subhaddaparibbajakavinayana dhammapatividdhasattanam ganana natthi. Mahasamayasuttam mangalasuttam cularahulovadasuttam samacittasuttanti imesam catunnam suttanam desanakale abhisamayappattasattanam paricchedo natthi, @Footnote: 1 cha.Ma. pakatancetam vacanam pariyayam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page348.

Etassa aparimanassa sattalokassa anukampaya bhagavato thanam jatam. Evam anagatepi bhavissatiti adhippayena vadati. Devamanussananti na kevalam devamanussanamyeva, avasesanam nagasupannadinampi atthaya hitaya sukhaya bhagavato thanam hoti. Sahetukapatisandhike pana maggaphalasacchikiriyaya bhabbapuggale dassetum evam vuttam, tasma annesampi atthatthaya hitatthaya sukhatthaya bhagava titthatuti attho. Tattha atthayati idhalokasampattiatthaya. Hitayati paralokasampattihetubhutahitatthaya. Sukhayati nibbanadhatusukhatthaya. Purimam pana hitasukhaggahanam sabbasadharanavasena veditabbam. Yatha tam marena pariyutthitacittoti ettha tanti nipatamattam, yatha marena pariyutthitacitto ajjhotthatacitto annopi koci puthujjano pativijjhitum na sakkuneyya, evameva nasakkhi pativijjhitunti attho. Maro hi yassa keci vipallasa appahina, tassa cittam pariyutthati. Yassa pana sabbena sabbam dvadasa vipallasa appahina, tassa vattabbameva natthi. Therassa ca cattaro vipallasa appahina, tenassa cittam pariyutthasi. So pana cittapariyutthanam karonto kim karotiti? bheravam ruparammanam va dasseti, saddarammanam va saveti, tato satta tam disva va sutva va satim vissajjetva vivatamukha honti. Tesam mukhena hattham pavesetva hadayam maddati, tato visannino 1- hutva titthanti. Therassa panesa mukhena hattham pavesetum kim sakkhissati, bheravarammanam pana dasseti. Tam disva thero nimittobhasam na pativijjhi. Janantoyeva bhagava kimattham yavatatiyam amantesi? parato "titthatu bhante bhagava"ti yacite "tuyhevetam dukkatam, tuyhevetam aparaddhan"ti dosaropanena sokatanukaranattham. Passati hi bhagava "ayam mayi ativiya siniddhahadayo, so parato bhumicalakarananca @Footnote: 1 tatopi visanniva, su.vi. 2/167/158

--------------------------------------------------------------------------------------------- page349.

Ayusankharossajjananca sutva mama ciratthanam yacissati, athaham `kissa tvam puretaram na yacasi'ti tasseva sise dosam patessami, satta ca attano aparadhena na tatha vihannanti, tenassa soko tanuko bhavissati"ti. Gaccha tvam anandati yasma divaviharatthaya idhagato, tasma ananda gaccha tvam yatharucitam thanam divaviharaya. Tenevaha "yassa dani kalam mannasi"ti. Maro papimati ettha satte anatthe niyojento maretiti maro. Papimati tasseva vevacanam. So hi papadhammena samannagatatta `papima'ti vuccati. Bhasita kho panesati ayanhi bhagavati bodhimande satta sattahe atikkamitva ajapalanigrodhe viharante attano dhitasu agantva icchavighatam patva gatasu ayam "attheso upayo"ti cintento agantva "bhagava yadattham tumhehi paramiyo purita, so vo attho anuppatto, patividdham sabbannutannanam, kim te lokavicaranena"ti 1- vatva yatha ajja, evameva "parinibbatu dani bhante bhagava"ti yaci. Bhagava cassa "na tavahan"tiadini vatva patikkhipi. Tam sandhaya idani "bhasita kho panesa"tiadimaha. Tattha viyattati ariyamaggadhigamavasena byatta. Vinitati tatheva kilesavinayanena vinita. Visaradati sarajjakaranam ditthivicikicchadinam pahanena visaradabhavam patta. Bahussutati tepitakavasena bahu sutametesanti bahussuta. Tameva dhammam dharentiti dhammadhaRa. Atha va bahussutati pariyattibahussuta ceva pativedhabahussuta ca. Dhammadharati pariyattidhammananceva pativedhadhammananca dharanato dhammadharati evampettha attho veditabbo. Dhammanudhammapatipannati ariyadhammassa anudhammabhutam vipassanadhammam @Footnote: 1 su.vi. 2/168/158

--------------------------------------------------------------------------------------------- page350.

Patipanna. Samicipatipannati nanadassanavisuddhiya anucchavikam visuddhiparamparapatipadam patipanna. Anudhammacarinoti abhisallekhitam 1- tassa patipadaya anurupam appicchatadi- dhammam caranasila. Sakam acariyakanti attano acariyavadam. Acikkhissantiti adito kathessanti, attana uggahitaniyamena pare ugganhapessantiti attho. Desessantiti vacessanti, palim samma vacessantiti attho. Pannapessantiti pajanapessanti, pakasessantiti attho. Patthapessantiti pakarehi thapessanti. Vivarissantiti vivatam karissanti. Vibhajissantiti vibhattam karissanti. Uttanikarissantiti anuttanam gambhiram uttanam pakatam karissanti. Sahadhammenati sahetukena sakaranena vacanena. Sappatihariyanti yava niyyanikam katva. Dhammam desessantiti navavidhalokuttaradhammam pabodhessanti, pakasessantiti attho. Ettha ca "pannapessanti"tiadihi chahi padehi cha atthapadani dassitani, adito pana dvihi padehi cha byanjanapadaniti. Ettavata tepitakam buddhavacanam samvannananayena sangahetva dassitam hoti. Vuttanhetam nettiyam "dvadasa padani suttam, tam sabbam byanjananca attho ca"ti. Brahmacariyanti sikkhattayasangahitam sakalam sasanabrahmacariyam. Iddhanti samiddham jhanuppadavasena. 2- Phitanti vuddhippattam sabbaphaliphullam abhinnasampattivasena. Vittharikanti vitthatam tasmim tasmim disabhage patitthahanavasena. Bahujannanti bahuhi natam patividdham bahujanabhisamayavasena. Puthubhutanti sabbakaravasena puthulabhavappattam. Katham? yava devamanussehi suppakasitanti yattaka vinnujatika deva ceva 3- manussa ca atthi, tehi sabbehi sutthu pakasitanti attho. @Footnote: 1 Si. abhisallekhattham, cha. sallekhitam 2 jhanadivasena, su.vi. 2/168/159 @3 cha.Ma. ayam patho na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page351.

Appossukkoti nirussukko linaviriyo. "tvam hi papima sattasattahatikkamanato 1- patthaya `parinibbatu dani bhante bhagava, parinibbatu sugato'ti viravanto ahindittha, ajja dani patthaya vigatussaho hoti, ma mayham parinibbanatthaya vayamam karohi"ti vadati. Sato sampajano ayusankharam ossajiti satim supatitthitam katva nanena paricchinditva ayusankharam vissaji pajahi. Tattha na bhagava hatthena leddum viya ayusankharam ossaji, temasamattameva pana samapattim samapajjitva tato param na samapajjissamiti cittam uppadesi. Tam sandhaya vuttam "ossaji"ti, "vossaji"tipi patho. Kasma pana bhagava kappam va kappavasesam va thatum samattho tattakam kalam atthatva parinibbayitum marassa yacanaya ayusankharam ossaji? na bhagava marassa yacanaya ayusankharam ossaji, napi therassa ayacanaya na ossajissati, temasato pana param buddhaveneyyanam abhavato ayusankharam ossaji. Thananhi nama buddhanam bhagavantanam yavadeva veneyyavinayanattham, te asati vineyyajane kena nama karanena thassanti. Yadi ca marassa yacanaya parinibbayeyya, puretaramyeva parinibbayeyya. Bodhimandepi hi marena yacitam, nimittobhasakaranampi therassa sokatanukaranatthanti vuttovayamattho. Apica buddhabaladipanattham nimittobhasakaranam. Evam mahanubhava buddha bhagavantoyeva titthantapi attano ruciyava titthanti, parinibbayantapi attano ruciyava parinibbayantiti. Mahabhumicaloti mahanto pathavikamPo. Tada kira dasasahassilokadhatu akampittha. Bhimsanakoti bhayajanako. Devadundubhiyo ca phalimsuti devabheriyo nadimsu. 2- @Footnote: 1 atthamasattahato. su.vi. 2/168/159 @2 phalimsu. su.vi. 2/169/159 sa.pa. 3/330, mano.pu. 3/277

--------------------------------------------------------------------------------------------- page352.

Devo sukkhagajjitam gajji, akalavijjulata niccharimsu. Khanikavassam vassiti vuttam hoti. Etamattham viditvati etam sankharavisankharanam visesasankhatam 1- attham sabbakarato viditva. Imam udananti anavasesasankhare vissajjetva attano visankharagamanadipakam udanam udanesi. Kasma udanesi? koci nama vadeyya "marena pacchato pacchato anubandhitva `parinibbatu bhante parinibbatu bhante'ti 2- upadduto bhayena bhagava ayusankharam ossaji"ti. "tassokaso ma hotu, bhitassa udanam nama natthi"ti etassa dipanattham pitivegavissattham udanam udanesiti atthakathasu vuttam. Tato temasamatteneva ca pana buddhakiccassa nipphajjanato evam digharattam maya parihatoyam dukkhabharo nacirasseva nikkhipiyatiti passato parinibbanagunapaccavekkhane tassa ularam pitisomanassam uppajji, tena pitivegena udanesiti yuttam viya. Ekantena hi visankharaninno nibbanajjhasayo sattha mahakarunaya balakkarena viya sattahitattham loke suciram thito. Tatha hi devasikam catuvisatikotisatasahassasankha samapattiyo valanjeti, sodani mahakarunadhikarassa nipphannatta nibbanabhimukho anappakam pitisomanassam patisamvedesi. Teneva hi bhagavato kilesaparinibbanadivase viya khandhaparinibbanadivasepi sarirabha visesato vippasanna parisuddha pabhassara ahositi. Gathaya sonasingaladinampi paccakkhabhavato tulitam paricchinnanti tulam, kamavacarakammam. Na tulam atulam, tulam va sadisamassa annam lokiyakammam natthiti atulam, mahaggatakammam. Kamavacaram rupavacaram va tulam, arupavacaram atulam. Appavipakam va tulam, bahuvipakam atulam. Sambhavanti sambhavassa hetubhutam, upapattijanakanti @Footnote: 1 Si. sankharanam visankharavisesasankhatam 2 mano.pu. 2/227

--------------------------------------------------------------------------------------------- page353.

Attho. Bhavasankharanti punabbhavasankharanakam. 1- Avassajiti vissajjesi. Muniti buddhamuni. Ajjhattaratoti niyakajjhattarato. Samahitoti upacarappanasamadhivasena samahito. Abhinandi kavacamivati kavacam viya abhindi. Attasambhavanti attani sanjatam kilesam. Idam vuttam hoti "savipakatthena sambhavam bhavabhavabhisankharanatthena bhavasankharanti ca laddhanamam tulatulasankhatam lokiyakammanca ossaji, sangamasise mahayodho kavacam viya attasambhavam kilesanca ajjhattarato samahito hutva abhindi"ti. Atha va tulanti tulento tirento. Atulanca sambhavanti nibbananceva bhavanca. Bhavasankharanti bhavagamikam kammam. Avassaji muniti "pancakkhandha anicca, pancannam khandhanam nirodho nibbanam niccan"tiadina 2- nayena tulento buddhamuni bhave adinavam nibbane ca anisamsam disva tam khandhanam mulabhutam bhavasankharakammam "kammakkhayaya samvattati"ti 3- evam vuttena kammakkhayakarena ariyamaggena avassaji. Katham? ajjhattarato samahito, abhindi kavacamivattasambhavam. So hi vipassanavasena ajjhattarato, samahitoti evam pubbabhagato patthaya samathavipassanabalena kavacam viya attabhavam pariyonandhitva thitam, attani sambhavatta "attasambhavan"ti laddhanamam sabbam kilesajalam abhindi, kilesabhaveneva kammam appatisandhikatta avassattham nama hotiti evam kilesappahanena kammam pajahi. Iti bodhimuleyeva avassatthabhavasankharo bhagava vekhamissakena 4- viya jarasakatam samapattivekhamissakena attabhavam yapentopi "ito temasato uddham samapattivekhamassa na dassami"ti cittuppadanena ayusankharam ossajiti. Pathamasuttavannana nitthita. ------------- @Footnote: 1 Si. punabbhavasankharanakam 2 khu.pati. 31/38/446 @3 Ma.Ma. 13/81/57. an. catukka. 21/232/258 4 Si.,ka. vekkhamissakena


             The Pali Atthakatha in Roman Book 26 page 345-353. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=26&A=7720&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=26&A=7720&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=127              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=3316              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=3470              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=3470              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]