ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 28 : PALI ROMAN Sutta.A.1 (paramattha.1)

page262.

Avahati, khuppipasadidukkham patibahati, daliddiyameva 1- vupasameti, muttadi- ratanapatilabhahetu hoti, lokasanthutinca 2- avahati, evam lokiyalokuttara saddhapi yathasambhavam lokiyalokuttaram vipakasukhamavahati, saddhadhurena patipannanam jatijaradi- dukkham patibahati, gunadaliddiyam vupasameti, satisambojjhangadiratanapatilabhahetu hoti, "saddho silena sampanno yasobhogasamappito yam yam padesam bhajati tattha tattheva pujito"ti 3- vacanato lokasanthutinca avahatiti katva "vittan"ti vutta. Yasma panetam saddhavittam anugamikam anannasadharanam sabbasampattihetu, lokiyassa hirannasuvannadivittassapi nidanam. Saddhoyeva hi danadini punnani katva vittam adhigacchati, assaddhassa pana vittam yavadeva anatthaya hoti, tasma "setthan"ti vuttam. Purisassati ukkatthaparicchedadesana. Tasma na kevalam purisassa, itthiadinampi saddha vittameva setthanti veditabbam. Dhammoti dasavidhakusalakammapathadhammo, 4- danasilabhavanadhammo va. Sucinnoti sukato sukato sucarito. Sukhamavahatiti sonanasetthiputtaratthapaladinam viya manussasukham, sakkadinam viya dibbasukham, pariyosane ca mahapadumadinam viya nibbanasukhanca avahatiti. Saccanti ayanca saccasaddo anekesu atthesu dissati. Seyyathidam? "saccam bhane na kujjheyya"tiadisu 5- vacasacce. "sacce thita samana brahmana ca"tiadisu 7- viratisacce. "kasma nu saccani vadanti nana, pavadiyase kusala vadana"tiadisu 6- ditthisacce. "cattarimani bhikkhave @Footnote: 1 cha.Ma. daliddiyam 2 ka. lokasantatinca, evamuparipi @3 khu.dha. 25/303/64 4 cha.Ma. dasakusala... 5 khu.dha. 25/224/56 @6 khu.ja. 28/433/116 (sya) 7 khu.su. 25/892/508

--------------------------------------------------------------------------------------------- page263.

Brahmanasaccani"tiadisu 1- brahmanasacce. "ekam hi saccam na dutiyamatthi"ti- adisu 2- paramatthasacce. "catunnam saccanam kati kusalatiadisu 3- ariyasacce. Idha pana paramatthasaccam nibbanam, viratisaccam va abbhantaram katva vacasaccam adhippetam, yassanubhavena udakadini vase vattenti, jatijaramaranassa param taranti. Yathaha:- "saccavacena udakampi 4- dhavati 5- visampi saccena hananti pandita saccena devo thanayam pavassati sacce thita nibbutim patthayanti. Ye kecime atthi rasa pathabya saccamva tesam sadhutaram 6- rasanam sacce thita samanabrahmana ca taranti jatimaranassa paran"ti. 7- Sadhutaranti 6- madhurataram panitataram. Rasananti ye kecime 8- "mularaso khandharaso"tiadina 9- nayena saraniyadhamma, ye kecime 10- "anujanami bhikkhave sabbam phalarasam, 11- arasarupo bhavam gotamo, ye kho 12- brahmana ruparasa saddarasa, 13- anapatti rasarase, 14- ayam dhammavinayo ekaraso vimuttiraso, 15- bhagi va bhagava attharasassa dhammarasassa"tiadina 16- nayena @Footnote: 1 an. catukka. 21/185/201 2 khu.su. 25/891/508 3 abhi.vi. 35/216/134 @4 cha.Ma. vacenudakampi 5 Si. gadhati 6 cha.Ma. sadutaram @7 ju.ja. 28/433/116 (sya) 8 cha.Ma. ye ime 9 abhi.sam. 34/628-631/193-4 @10 cha.Ma. ye cime 11 vi.maha. 5/300/84 12 cha.Ma. te @13 vi.mahavi. 1/3/2, an.atthaka. 23/101/175 (sya) @14 vi.mahavi. 2/609/398 (sya), vi.cula. 7/385/209 @15 an.atthaka. 23/109/205 16 khu.maha. 29/705/417 (sya)

--------------------------------------------------------------------------------------------- page264.

Vacarasupavajjaavasesabyanjanadayo 1- dhamma "rasa"ti vuccanti, tesam rasanam saccam have sadhutaram 2- saccameva sadhutaram, sadhutaram 2- va setthataram uttamataram. Mularasadayo hi sariram upabruhenti, sankilesikanca sukhamavahantam. Saccarase viratisaccavacasaccaraso 4- samathavipassanadihi cittamupabruheti 5- asankilesikanca sukhamavahati, 6- vimuttiraso paramatthasaccarasaparibhavitatta sadhu, attharasadhammarasa ca tadadhigamupayabhutam atthanca dhammanca nissaya pavattitoti. Pannajivinti ettha pana yvayam andhekacakkhudvicakkhukesu dvicakkhu puggalo gahattho va kammantanutthanasaranagamanadanasamvibhagasilasamadanauposathakammadi- gahatthapatipadam, pabbajito va avippatisarakaranasilasankhatam taduttarim cittavisuddhiadibhedam va pabbajitapatipadam pannaya aradhetva jivati, tassa pannajivitam, tam va pannajivino pannajivitam 7- setthamahuti evamattho datthabbo. [185-6] Evam bhagavata vissajjite cattaropi panhe sutva attamano yakkho avasesepi cattaro panhe pucchanto "katham su tarati oghan"ti gathamaha. Athassa bhagava purimanayeneva vissajjento "saddhaya tarati oghan"ti gathamaha. Tattha kincapi yo catubbidham ogham tarati, so samsaraannavampi tarati, vattadukkhampi acceti, kilesamalapi parisujjhati, evam santepi pana yasma assaddho oghataranam asaddahanto na pakkhandati, pancasu kamagunesu cittavossaggena pamatto tatrevasattavisattaya 8- samsaraannavam na tarati, kusito dukkham viharati vokinno akusalehi dhammehi, appanno suddhimaggam ajananto na parisujjhati, tasma tappatipakkham dassentena bhagavata ayam gatha vuttati. 9- @Footnote: 1 Si. darvacarasupajajja... 2 cha.Ma. sadutaram 3 cha.Ma. sadhutaram @4 cha.Ma.....saccarasa 5 cha.Ma.....bruhenti 6 cha.Ma. sukhamavahanti @7 cha.Ma. pannajivino jivitam, tam va pannajivim jivatam @8 Si. tatthevasattavisattatta, cha.Ma. tattheva sattavisattataya 9 cha.Ma. vutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page265.

Evam vuttayapetaya 1- yasma sotapattiyangapadatthanam saddhindriyam, tasma "saddhaya tarati oghan"ti imina padena ditthoghataranam sotapattimaggam sotapannanca pakaseti. Yasma pana sotapanno kusalanam dhammanam bhavanaya sataccakiriyasankhatena appamadena samannagato dutiyamaggam aradhetva thapetva sakideva imam lokam agamanamattam avasesam sotapattimaggena anotinnam 2- bhavoghavatthum samsaraannavam tarati, tasma "appamadena annavan"ti imina padena bhavoghataranam sakadagamimaggam sakadagaminca pakaseti. Yasma sakadagami viriyena tatiyamaggam aradhetva sakadagamimaggena anotinnam 3- kamoghavatthum, kamoghasannitanca dukkhamacceti, 4- tasma "viriyena dukkhamacceti"ti imina padena kamoghataranam anagamimaggam anagaminca pakaseti. Yasma pana anagami vigatakamapankataya 5- parisuddhaya pannaya ekantaparisuddham catutthamaggapannam aradhetva anagamimaggena appahinam avijjasankhatam paramamalam pajahati, tasma "pannaya parisujjhati"ti imina padena avijjoghataranam arahattamagganca arahantanca pakaseti. Imaya ca gathaya arahattanikutena kathitaya pariyosane yakkho sotapattiphale patitthasi. [187] Idani tameva "pannaya parisujjhati"ti ettha vuttam pannapadam gahetva attano patibhanena lokiyalokuttaramissakam panham pucchanto "katham su labhate pannan"ti imam chappadagathamaha. Tattha katham suti sabbattheva atthayuttipuccha hoti. Ayanhi pannadimattham natva tassa yuttim pucchati "katham kaya yuttiya kena karanena pannam labhati"ti. Esa nayo dhanadisu. @Footnote: 1 cha.Ma. vuttaya cetaya 2 cha.Ma. atinnam @3 cha.Ma. anutitam 4 cha.Ma. kamadukkhamacceti @5 Si. vihatakamapankataya, Ma. vigatakamasannaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page266.

[188] Athassa bhagava catuhi karanehi pannalabham dassento "saddahano"tiadimaha. Tassattho:- yena pubbabhage kayasucaritadippabhedena, aparabhage ca sattattimsabodhipakkhiyabhedena dhammena arahanto buddhapaccekabuddhasavaka nibbanam patta, tam saddahano arahatam dhammam nibbanapattiya lokiyalokuttarapannam labhati. Tanca kho na saddhamattakeneva yasma pana 1- saddhajato upasankamati, upasankamanto payirupasati, payirupasanto sotam odahati, ohitasoto dhammam sunati, tasma upasankamanato pabhuti yava dhammassavanena sussusam labhati. Kim vuttam hoti:- tam dhammam saddahitvapi acariyupajjhaye kalena upasankamitva vattakaranena payirupasitva yada payirupasanaya aradhitacitta kinci vattukama honti, atha adhigataya sotukamataya sotam odahitva sunanto labhati. 2- Evam sussusampi ca satiavippavasena appamatto subhasitadubbhasitannutaya vicakkhano eva ca 3- labhati, na itaro. Tenaha "appamatto vicakkhano"ti. Evam yasma saddhaya pannalabhasamvattanikam patipadam patipajjati, sussusaya sakkaccam pannayadhigamupayam sunati, appamadena gahitam na sammussati, vicakkhanataya anunadhikamaviparitanca gahetva vittharikam karoti. Sussusaya va ohitasoto pannapatilabhahetum dhammam sunati, appamadena sutva dhammam dhareti, vicakkhanataya dhatanam dhammanam atthamupaparikkhati, athanupubbena paramattham 4- sacchikaroti, tasma 9- bhagava "katham su labhate pannan"ti puttho imani cattari karanani dassento imam gathamaha "saddahano .pe. Vicakkhano"ti. [189] Idani tato pare tayo panhe vissajjento "patirupakari"ti imam gathamaha. Tattha desakaladini ahapetva lokiyassa lokuttarassa va @Footnote: 1 Si. kim pana yasma 2 cha.Ma. labhatiti @3 cha.Ma. casaddo na dissati @4 cha.Ma. paramatthasaccam 9 cha.Ma. tasmassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page267.

Dhanassa patirupam adhigamupayam karotiti patirupakari. Dhuravati cetasikaviriyavasena anikkhittadhuro. Utthatati "yo ca sitanca unhanca, tina bhiyyo na mannati"tiadina 1- nayena kayikaviriyavasena utthanasampanno asithilaparakkamo. Vindate dhananti ekamusikaya na cirasseva dvesatasahassasankhyam culakantevasi 2- viya lokiyadhananca, mahallakamahatissatthero 3- viya lokuttaradhananca labhati. So hi "tihi iriyapathehi viharissami"ti vattam katva thinamiddhagamanavelaya palalacumbatakam temetva sise katva galappamanam udakam pavisitva thinamiddham patibahanto dvadasahi vassehi arahattam papuni. Saccenati vacisaccenapi "saccavadi bhutavadi"ti, paramatthasaccenapi "buddho paccekabuddho ariyasavako"ti evam kittim pappoti. Dadanti yam kinci icchitam patthitam dento mittani ganthati, sampadeti karotiti attho. Duddadam va dadam ganthati, danamukhena va cattaripi sangahavatthuni gahitaniti veditabbani. Tehi mittani karotiti vuttam hoti. [190] Evam gahatthapabbajitanam sadharanena lokiyalokuttaramissakena nayena cattaro panhe vissajjetva idani "katham pecca na socati"ti imam pancamam panham gahatthavasena vissajjento aha "yassete"ti. Tassattho:- yassa "saddahano arahatan"ti ettha vuttaya sabbakalyanadhammuppadikaya saddhaya samannagatatta saddhassa gharamesino 4- gharavasapancakamagune esantassa gavesantassa kamabhogino gahatthassa "saccena kittim pappoti"ti ettha vuttappakaram saccam, "sussusam labhate pannan"ti ettha sussusanapannanamena vutto dhammo, "dhurava utthata"ti ettha dhuranamena utthananamena ca vutta @Footnote: 1 di.pa. 11/253/161, khu.thera. 36/232/308 @2 cha.Ma. culantevasi 3 Si. milakkhamahatissatthero @4 Si.,Ma. gharamesinoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page268.

Dhiti, "dadam mittani ganthati"ti ettha vuttappakaro cago cati ete caturo dhamma santi, sa ve pecca na socatiti idhaloka paralokam gantva sa ve na socatiti. [191] Evam bhagava pancamampi panham vissajjetva tam yakkham codento aha "ingha annepi"ti. Tattha inghati codanatthe nipato. Annepiti annepi dhamme puthu samanabrahmane pucchassu. Annepi va puranadi- sabbannupatinne 1- puthu samanabrahmane pucchassu. Yadi amhehi "saccena kittim pappoti"ti ettha vuttappakara sacca bhiyyo kittippattikaranam va, "sussusam labhate pannan"ti ettha sussusanapannavasena vutta dama bhiyyo lokiyalokuttara- pannapatilabhakaranam va, "dadam mittani ganthati"ti ettha vuttapkara caga bhiyyo mittaganthanakaranam va, "dhurava utthata"ti ettha tam tam atthavasam paticca dhuranamena utthananamena ca vuttaya mahabharasahanatthena 2- ussolhibhavappattaya viriyasankhataya khantya bhiyyo lokiyalokuttaradhanavindanakaranam va, "saccam dhammo dhiti cago"ti evam vuttehi imeheva catuhi dhammehi bhiyyo asma loka param lokam pecca asocanakaranam va idha vijjatiti ayamettha saddhim sankhepayojana atthavannana, vittharato pana ekamekam padam atthuddharapaduddharapadavannananayehi 3- vibhajitva veditabba. [192] Evam vutte yakkho yena samsayena anne puccheyya, tassa pahinatta "katham nu dani puccheyyam, puthu samanabrahmane"ti vatva yepissa apucchanakaranam na jananti, tepi janapento "yoham ajja pajanami, yo @Footnote: 1 cha.Ma. puranadayo sabbannupatinne 2 Si. mahabharasahane @3 cha.Ma. atthuddharapaduddharavannananayehi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page269.

Yo cattho samparayiko"ti aha. Tattha ajjati ajjadim katvati adhippayo. Pajanamiti yathavuttena pakarena pajanami. Yo catthoti ettavata "sussusam labhate pannan"tiadina nayena vuttam ditthadhammikam dasseti, samparayikoti imina "yassete caturo dhamma"ti vuttam pecca sokabhavakaram samparayikam. Atthoti ca karanassetam adhivacanam. Ayanhi atthasaddo "sattham sabyanjanan"ti 1- evamadisu pathatthe vattati. "attho me gahapati hirannasuvannena"tiadisu 2- acikkhane. 3- "hoti silavatam attho"tiadisu 4- vuddhimhi. "bahujjano bhajati 5- atthahetu"tiadisu 6- dhane. "ubhinnamattham carati"tiadisu 7- hite. "atthe jate ca panditan"tiadisu 8- karane. Idha pana karane. Tasma yam pannadilabhadinam karanam ditthadhammikam, yanca pecca sokabhavassa karanam samparayikam, tam yoham ajja bhagavata vuttanayeneva samamyeva pajanami, so katham nu dani puccheyyam puthu samanabrahmaneti evamettha sankhepato attho veditabbo. [193] Evam yakkho "pajanami yo attho samparayiko"ti vatva tassa nanassa bhavamulakatam 9- dassento "atthaya vata me buddho"ti aha. Tattha atthayati hitaya, buddhiya va. Yattha dinnam mahapphalanti "yassete caturo dhamma"ti 10- ettha vuttacagena yattha dinnam mahapphalataram 11- hoti, tam aggadakkhineyyam buddham pajanamiti attho. Keci pana "samgham sandhaya evamaha"ti bhananti. @Footnote: 1 vi.mahavi. 1/1/1, di.Si. 9/255/85 2 di.maha. 10/250/153, Ma.u. 14/258/227 @3 Si. payojane, cha.Ma. kiccatthe 4 khu.ja. 27/11/4 (sya) @5 cha.Ma. bhajate 6 khu.ja. 27/2090/425 (sya) @7 sam.sa. 15/250/267, khu.thera. 26/443/337, khu.ja. 27/1033/221 (sya) @8 khu.ja. 27/92/30 (sya) 9 cha.Ma. bhagavammulakattam @10 khu.ja. 27/57/18 (sya) 11 cha.Ma. mahapphalam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page270.

[194] Evam imaya gathaya attano hitadhigamam dassetva idani parahitaya patipattim dipento aha "so aham vicarissamiti. Tassattho hemavatasutte vuttanayeneva veditabbo. Evamimaya gathaya pariyosananca rattivibhayananca sadhukarasaddasamutthananca alavakakumarassa yakkhassa bhavanam anayananca ekakkhaneyeva ahosi. Rajapurisa sadhukarasaddam sutva "evarupo sadhukarasaddo thapetva buddhe na annesam abbhuggacchati, agato nu kho bhagava"ti avajjento bhagavato sarirappabham disva pubbe viya bahi 1- athatva nirasanka 2- antoyeva pavisitva addasamsu bhagavantam yakkhassa bhavane nisinnam, yakkhanca anjalim paggahetva thiti. Disvana yakkham ahamsu "ayante mahayakkha rajakumaro balikammaya anito, handa nam khada va bhunja va, yathapaccayam va karohi"ti. So sotapannatta lajjito visesato ca bhagavato purato evam vuccamano, atha tam kumaram ubhohi hatthehi patiggahetva bhagavato upanamesi "ayam bhante kumaro mayham pesito, imaham bhagavato dammi, hitanukampaka buddha, patigganhatu bhante bhagava imam darakam imassa hitaya sukhaya"ti. Imanca gathamaha:- "imam kumaram satapunnalakkhanam sabbangupetam paripunnabyanjanam uddhaggacitto sumano dadami te patiggaha lokahitaya cakkhuma"ti. Patiggahesi bhagava kumaram, patigganhanto ca yakkhassa ca kumarassa ca mangalakaranattham palanagatham 3- abhasi. Tam yakkho kumaram saranam gamento tikkhattum catutthapadena pureti. Seyyathidam:- @Footnote: 1 ka. bahiresu 2 cha.Ma. nibbisanka 3 cha.Ma. padunagatham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page271.

"dighayuko hotu ayam kumaro tuvanca yakkha sukhito bhavahi abyadhita lokahitaya titthatha ayam kumaro saranamupeti buddham .pe. Dhammam .pe. Samghan"ti. Bhagava kumaram rajapurisanam adasi "vaddhetva puna mameva detha"ti. Evam so kumaro rajapurisadinam hatthato yakkhassa hattham, yakkhassa hatthato bhagavato hattham, bhagavato hatthato puna rajapurisanam hattham gatatta namato "hatthato alavako"ti jato. Tam adaya nivatte 1- rajapurise disva kasakavanakammikadayo "kim yakkho kumaram atidaharatta na icchati"ti bhita pucchimsu. Rajapurisa "ma bhayatha, khemam katam bhagavata"ti sabbamarocesum tato "sadhu sadhu"ti sakalam alavinagaram ekakolahalena yakkhabhimukham ahosi. Yakkhopi bhagavato bhikkhacarakale anuppatte pattacivaram gahetva upaddhamaggam agantva nivatti. Atha bhagava nagare pindaya caritva katabhattakicco nagaradvare annatarasmim vivitte rukkhamule pannattapavarabuddhasane 2- nisidi. Tato mahajanakayena saddhim raja ca nagara ca ekato sampinditva bhagavantam upasankamma vanditva parivaretva nisinna "katham bhante evarupam darunam yakkham damayittha"ti pucchimsu. Tesam bhagava yuddhamadim katva "evarupam 3- navavidham vassam vassi, evam bhisanakam akasi, evam panham pucchi, tassaham evam vissajjesin"ti tamevalavakasuttam kathesi. Gathapariyosane caturasitisahassanam dhammabhisamayo ahosi. Tato raja ca nagara ca vessavanamaharajassa bhavanasamipe yakkhassa bhavanam katva pupphagandhadisakkarapetam niccam balim pavattesum. Tanca kumaram vinnutam pattam "tvam bhagavantam @Footnote: 1 cha.Ma. patinivatte 2 cha.Ma. pannattavarabuddhasane 3 cha.Ma. evam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page272.

Nissaya jivitam labhi, gaccha bhagavantamyeva payirupasassu bhikkhusamghanca"ti vissajjesum, so bhagavantanca bhikkhusamghanca payirupasamano na cirasseva anagamiphale patitthaya sabbam buddhavacanam uggahetva pancasataupasakaparivaro ahosi. Bhagava ca nam etadagge niddisi "etadaggam bhikkhave mama savakanam pasakanam catuhi sangahavatthuhi parisam sanganhantanam yadidam hatthako alavako"ti. 1- Paramatthajotikaya khuddakatthakathaya suttanipatatthakathaya alavakasuttavannana nitthita. -------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 28 page 262-272. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=28&A=6181&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=28&A=6181&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=310              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=7513              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=7456              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=7456              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]