ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 33 : PALI ROMAN Thera.A.2 (paramatthadi.2)

                           8. Atthakanipata
                 366. 1. Mahakaccayanattheragathavannana
      atthakanipate kammam bahukantiadika ayasmato mahakaccayanattherassa gatha.
Ka uppatti?
      Ayampi purimabuddhesu katadhikaro padumuttarassa bhagavato kale gahapatimahasalakule
nibbattitva vuddhippatto 1- ekadivasam satthu santike dhammam sunanto satthara
sankhittena bhasitassa vittharena attham vibhajantanam aggatthane thapiyamanam ekam
bhikkhum disva sayampi tam thanam patthento panidhanam katva danadini punnani
katva devamanussesu samsaranto sumedhassa bhagavato kale vijjadharo hutva akasena
gacchanto sattharam himavantapabbate ekasmim vanasande nisinnam disva pasannamanaso
kanikarapupphehi pujam akasi.
      So tena punnakammena aparaparam sugatisuyeva parivattento kassapadasabalassa
kale baranasiyam kulaghare nibbattitva parinibbute bhagavati suvannacetiyakaranatthane
satasahassagghanikaya suvannitthakaya pujam katva "bhagava mayham nibbattanibbattatthane
sariram suvannavannam hotu"ti patthanam akasi.
      Tato yavajivam kusalakammam katva ekam buddhantaram devamanussesu samsaritva
imasmim buddhuppade ujjeniyam ranno 2- candapajjotassa purohitagehe nibbatti,
tassa namaggahanadivase mata "mayham putto suvannavanno, attano namam gahetva
agato"ti kancanamanavotveva namam akasi. So vuddhimanvaya tayo vede uggahetva
pitu accayena purohitatthanam labhi. So gottavasena kaccayanoti pannayittha.
@Footnote: 1 cha.Ma. vuddhippatto     2 Si. udenaranno
Tam raja candapajjoto buddhuppadam sutva "acariya tvam tattha gantva sattharam
idhanehi"ti pesesi. So attatthamo satthu santikam upagato tassa sattha dhammam
deseti, desanapariyosane so sattahi janehi saddhim saha patisambhidahi arahatte
patitthasi. Tena vuttam apadane 1-:-
             "padumuttaro nama jino      anejo ajitam jayo
              satasahasse kappanam        ito uppajji nayako.
              Viro kamalapattakkho        sasankavimalanano
              kancanatacasankaso 2-      ravidittisamappabho.
              Sattanettamanohari        varalakkhanabhusito
              sabbavakyapathatito        manujamarasakkato.
              Sambuddho bodhayam satte     vagiso 3- madhurassaro
              karunanibandhasantano       parisasu visarado.
              Deseti madhuram dhammam        catusaccupasamhitam
              nimugge mohapankamhi       samuddharati panine.
              Tada ekacaro hutva      tapaso himavalayo
              nabhasa manusam lokam        gacchanto jinamaddasam.
              Upecca santikam tassa       assosim dhammadesanam
              vannayantassa virassa        savakassa mahagunam.
              Sankhittena maya vuttam      vittharena pakasayam
              parisam manca toseti        yatha kaccayano ayam.
              Naham evamidhekaccam        annam passami savakam
              tasma tadagge esaggo    evam dharetha bhikkhavo.
@Footnote: 1 khu.apa. 33/121/179 (sya)   2 cha.Ma. kanakacalasankaso  3 pali. vatiho
              Tadaham vimhito hutva      sutva vakyam manoramam
              himavantam gamitvana         ahitva pupphasancayam.
              Pujetva lokasaranam        tam thanamabhipatthayim
              tada mamasayam natva       byakasi sa rananjaho. 1-
              Passathetam isivaram          niddhantakanakattacam
              udaggalomamanasam 2-       acalam panjalim thitam.
              Hasam supunnanayanam          buddhavannagatasayam
              dhammajam uggahadayam          amatasittasannibham.
              Kaccayanassa gunam sutva     tam thanam patthayam thito
              anagatamhi addhane       gotamassa mahamune.
              Tassa dhammesu dayado     oraso dhammanimmito
              kaccayano nama namena    hessati satthu savako.
              Bahussuto mahanani        adhippayavidu mune
              papunissati tam thanam        yathayam byakato maya.
              Satasahassito kappe        yam kammamakarim tada
              duggatim nabhijanami        buddhapujayidam phalam.
              Duve bhave samsarami        devatte atha manuse
              annam gatim na gacchami 3-    buddhapujayidam phalam.
              Duve kule pajayami       khattiye atha brahmane
              nice kule na jayami      buddhapujayidam phalam.
              Pacchime ca bhave dani      jato ujjeniyam pure
              pajjotassa ca candassa      purohitadijadhino.
              Putto tiritivacchassa        nipuno vedaparagu
              mata ca candima nama     kaccanoham varattaco.
@Footnote: 1 pali. byakasi saranalayo   2 cha.Ma. uddhaggalomam pinamsam  3 pali. na janami
              Vimamsanattham buddhassa         bhumipalena pesito
              disva mokkhapuradvaram      nayakam gunasancayam.
              Sutva ca vimalam vakyam      gatipankavisosanam
              papunim amatam santam         sesehi saha sattahi.
              Adhippayavidu jato        sugatassa mahamate
              thapito etadagge ca       susamiddhamanoratho.
              Kilesa jhapita mayham .pe. Katam buddhassa sasanan"ti.
      Atha sattha "etha bhikkhavo"ti hattham pasaresi. Te tavadeva dvangulamattakesa-
massuka iddhimayapattacivaradhara vassasatthikatthera 1- viya ahesum. Evam thero sadattham
nipphadetva "bhante raja pajjoto tumhakam pade vanditum dhammanca sotum
icchati"ti satthu arocesi. Sattha "tvamyeva bhikkhu tattha gaccha, tayi gatepi raja
pasidissati"ti aha. Thero satthu anaya attatthamo tattha gantva rajanam
pasadetva avantisu sasanam patitthapetva puna satthu santikameva gato. So
ekadivasam sambahule bhikkhu samanadhammam pahaya kammarame sanganikarame rasatanhanugate
ca pamadaviharino disva tesam ovadavasena:-
       [494] "kammam bahukam na karaye      parivajjeyya janam na uyyame
             so ussukko rasanugiddho    attham rincati yo sukhadhivaho.
       [495] Pankoti hi nam avedayum       yayam vandanapujana kulesu
             sukhumam sallam durubbaham         sakkaro kapurisena dujjaho"ti
dve gatha abhasi.
      Tattha kammam bahukam na karayeti navavasakarapanadim samanadhammakaranassa
paribandhabhutam 2- mahantam navakammam  na patthapeyya, khuddakam appasamarambham
@Footnote: 1 potthakesu vassasatikattherati patho dissati  2 Si.,i. paripanthabhutam
Khandaphullapatisankharanadim satthu vacanapatipujanattham katabbameva. Parivajjeyya jananti gana-
sanganikavasena janam vivajjeyya. Jananti va yadisam samsevato bhajato payirupasato kusala
dhamma parihayanti, akusala dhamma abhivaddhanti, tadisam akalyanamittabhutam janam
parivajjeyya. Na uyyameti paccayuppadanattham kulasanganhanavasena na vayameyya, yasma
so ussukko rasanugiddho, attham rincati yo sukhadhivahoti yo 1- rasanugiddho
rasatanhavasiko bhikkhu paccayuppadanapasuto, so kulasanganhanattham ussukko, tesu
sukhitesu sukhito, dukkhitesu dukkhito, uppannesu kiccakaraniyesu attana yogam 2-
apajjati, yo sukhadhivaho samathavipassanamaggaphalanibbanasukhavaho siladiattho, tam
rincati pajahati, ekamsena attanam tato vivecetiti attho.
      Evam pathamagathaya "kammaramatam sanganikaramatam paccayagedhanca vajjetha"ti
ovaditva idani sakkarabhilasam garahanto dutiyam gathamaha. Tassattho:- ya
ayam bhikkhaya upagatanam pabbajitanam kulesu gehavasihi gunasambhavanaya kariyamana
vandana pujana ca, yasma tam abhavitattanam osidapanatthena malinabhavakaranatthena
ca "panko kaddamoti buddhadayo ariya pavedayum 3- abbhannamsu pavedesum va, yasma
ca aparinnatakkhandhanam andhaputhujjananam sakkarabhilasam duvinneyyasabhavataya
pilajananato anto tudanato duruddharanato ca sukhumam sallam durubbaham pavedayum, 3-
tatoeva sakkaro kapurisena dujjaho duppajaheyyo tassa pahanapatipattiya
appatipajjanato. Sakkarabhilasappahanena hi  sakkaro pahino hoti, tasma tassa
pahanaya ayogo karaniyoti dasseti.
         [496] "na parassupanidhaya        kammam maccassa papakam
               attana tam na seveyya    kammabandhu hi matiya.
         [497] Na pare vacana coro     na pare vacana muni
               atta ca nam yatha vedi    devapi nam tatha vidu.
@Footnote: 1 Si.,i. sukhadhivaho yo  2 Si.,i. uyyogam   3 Si.,i. avedayum
         [498] Pare ca na vijananti      mayamettha yamamase
               ye ca tattha vijananti     tato sammanti medhaga.
         [499] Jivate vapi sappanno     api vittaparikkhayo
               pannaya ca alabhena      vittavapi na jivati.
         [500] Sabbam sunati sotena      sabbam passati cakkhuna
               na ca dittham sutam dhiro      sabbam ujjhitumarahati.
         [501] Cakkhumassa yatha andho    sotava badhiro yatha
               pannavasassa yatha mugo    balava dubbaloriva
               atha atthe samuppanne     sayetha matasayikan"ti
ima cha gatha ranno pajjotassa ovadavasena abhasi. So kira brahmane
saddahitva pasughatayannam 1- kareti, kammam asodhetvava acore corasannaya 2-
dandeti, attakarane ca 3- assamike samike karoti, samike ca assamike. Tato nam
thero vivecetum "na parassa"tiadina cha gatha abhasi.
      Tattha na parassupanidhaya, kammam maccassa papakanti parassa maccassa sattassa
upanidhaya uddissa karanam katva papakam vadhabandhadikammam na seveyya, parena
na karapeyyati attho. Attana tam na seveyyati attanapi tam papakam na
kareyya. Kasma?  kammabandhu hi matiya ime matiya macca kammadayada,
tasma attana ca kinci papakammam na kareyya, parenapi na karapeyyati
attho.
      Na pare vacana coroti attana coriyam akatva paravacana parassa vacanamattena
coro nama na hoti, tatha na pare vacana muni parassa vacanamattena muni
suvisuddhakayavacimanosamacaro na hoti. Ettha hi pareti vibhattialopam katva niddeso.
@Footnote: 1 Si.,i. pasughatayanne   2 Si.,i. corasanno   3 Si.,i. atthakarane ca
Keci pana "paresanti vattabbe pareti samkaralopam 1- katva nidditthan"ti vadanti.
Atta ca nam yatha vediti nam sattam tassa atta cittam yatha "aham 2- parisuddho
aparisuddho va"ti yathavato avedi janati. 3- Devapi nam tatha viduti visuddhideva
upapattideva ca tatha vidu vidanti jananti, tasma sayam tadisa deva ca
pamanam suddhasuddhanam suddhasuddhabhavajanane, na ye keci icchadosapareta
sattati adhippayo.
      Pareti pandite thapetva tato anne, kusalakusalasavajjanavajjam kammam kammaphalam 4-
kayassa asubhatam sankharanam aniccatam ajananta idha pare nama. Te mayamettha
imasmim jivaloke yamama uparamama, "satatam samitam maccu santikam gacchama"ti na
jananti. Ye ca tattha vijanantiti ye ca tattha pandita "mayam maccu samipam
gacchama"ti vijananti. Tato sammanti medhagati evam hi te jananta medhaganam
paravihimsananam vupasamaya patipajjanti, attana pare ca anne na medhanti na
badhentiti attho. Tvam pana jivitanimittam acore core karontopi dandanena,
samike assamike karontopi dhanajaniya badhasi pannavekallato. Tatha akarontopi
jivate vapi sappanno, api vittaparikkhayo parikkhinadhanopi sappannajatiko
itaritarasantosena santuttho anavajjaya jivikaya jivatiyeva. Tassa hi jivitam nama.
Tenaha bhagava "pannajivim jivitamahu setthan"ti. 5- Dummedhapuggalo pana pannaya
ca alabhena 6- ditthadhammikam samparayikanca attham viradhento vittavapi na jivati
garahadipavattiya jivanto nama na hoti, anupayannutaya 7- yathadhigatam dhanam nasento
jivitampi sandharetum na sakkotiyeva.
      Ima kira catassopi gatha thero supinantena 8- ranno kathesi. Raja supinam
@Footnote: 1 Si.,i. sakaralopam 2 i.,Ma. ayam 3 Si. anveti ajanati
@4 Si.,i....savajjanavajjakammaphalam 5 sam.saga. 15/73/48 vittasutta,
@246/258 alavakasutta, khu.sutta. 25/184/370 alavakasutta
@6 Si.,i. abhavena 7 Si. anupacitapannataya 8 Si.,i. supinante
Disva theram namassantoyeva pabujjhitva pabhataya rattiya theram upasankamitva
vanditva attana ditthaniyamena supinam kathesi. Tam sutva thero ta gatha
paccanubhasitva "sabbam sunati"tiadina dvihi gathahi rajanam ovadi. Tattha
sabbam sunati sotenati idha sotabbam saddam apathagatam sabbam subhasitam dubbhasitanca
abadhiro sotena sunati. Tatha sabbam rupam sundaram asundarampi cakkhuna 1- anandho
passati, ayamindriyanam sabhavo. Tattha pana na ca dittham sutam dhiro, sabbam ujjhitunti
ca nidassanamattametam. Yam hi tam dittham sutam va, 2- na tam sabbam dhiro sappanno
ujjhitum pariccajitum gahetum va arahati. Gunagunam pana tattha upaparikkhitva
ujjhitabbameva ujjhitum gahetabbanca gahetum arahati, tasma cakkhumassa yatha andho
cakkhumapi samano ujjhitabbe ditthe andho yatha assa apassanto viya bhaveyya, tatha
ujjhitabbe sute sotavapi badhiro yatha assa asunanto viya bhaveyya. Pannavassa
yatha mugoti vicaranapannaya pannava vacanakusalopi avattabbe mugo viya bhaveyya.
Balava thamasampannopi akattabbe dubbaloriva, rakaro padasandhikaro, asamattho
viya bhaveyya. Atha atthe samuppanne, sayetha matasayikanti attana katabbakicce
uppanne upatthite matasayikam sayetha, matasayikam sayitvapi tam kiccam tiretabbameva,
na viradhetabbam. Athava atha atthe samuppanneti attana akaraniye atthe kicce
uppanne upatthite matasayikam sayetha, matasayikam sayitvapi tam na katabbameva.
Na hi pandito ayuttam katumarahatiti evam therena ovadito raja akattabbam
pahaya katabbeyeva yuttappayutto ahositi.
                  Mahakaccayanattheragathavannana nitthita.
                       -------------------
@Footnote: 1 Si. cakkhuma       2 Si. dittham sutam mutam va



             The Pali Atthakatha in Roman Book 33 page 160-167. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=3662&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=33&A=3662&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=366              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=6806              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=6941              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=6941              Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]